(f. ῥήξω, ao. ἔρρηξα, pf.1 récent ἔρρηχα, pf.2 au sens intr. ἔρρωγα ; pass. ao.2 ἐρράγην, pf. inus.) :
   I tr.
      1 briser, rompre : τεῖχος, IL. 12, 198, renverser un mur ; πύλας, IL. 12, 291 ; θύρας, IL. 9, 475, briser des portes ; θώρηκας, IL. 2, 544, briser des cuirasses ; ὀστέον, IL. 12, 185, briser un os ; χρόα, IL. 23, 673, déchirer la peau ; πέπλους, ESCHL. Pers. 199, déchirer ses vêtements ; δώματα χαμᾶζε, EUR. Bacch. 633, jeter des maisons à terre ; γῆς δάπεδον, AR. Pl. 515, déchirer le sol de la terre (avec la charrue) ; ἕλκος, PD. N. 8, 50, faire une blessure en déchirant ; φάλαγγα, IL. 6, 6, rompre une troupe alignée ; στίχας ἀνδρῶν, IL. 15, 615, rompre les rangs ennemis, passer à travers ; au pass. : κῦμα χέρσῳ ῥηγνύμενον, IL. 4, 425, flot qui se brise contre la terre ferme ; ῥήγνυται τὸ τεῖχος, XÉN. Hell. 5, 2, 5, le mur crève ; ῥαγέντα ἱμάτια, XÉN. Cyr. 1, 6, 16, vêtements déchirés ; fig. ῥαγεῖσαι ἐλπίδες, ESCHL. Ag. 505, espérances brisées ;
      2 p. suite, faire éclater, faire jaillir : ῥ. πηγὰς ναμάτων θερμῶν, PLUT. Mar. 19, faire jaillir des sources d’eaux chaudes ; ῥ. φωνήν, déchirer, càd. faire éclater la voix, en parl. des muets ou des enfants qui commencent à parler, HDT. 1, 85 ; 2, 2 ; ou de pers. assourdies ou étonnées qui font de nouveau entendre un son, HPC. 1155 c ; ou simpl. rompre le silence, élever la voix (cf. lat. rumpere vocem, VIRG. Æn. 2, 129 ; 9, 377) ; HDT. 5, 93 ; DÉM. 126, 26 ; ῥ. φωνήν τινι, AR. Nub. 356, 960, élever la voix pour s’adresser à qqn ; ῥῆξαι αὐδήν, EUR. Suppl. 710, m. sign. ; abs. ῥῆξον, SPT. Esaï. 54, 1, élève la voix ; de même ῥ. κλαυθμόν, PLUT. Per. 36, éclater en pleurs ; ῥ. δακρύων νάματα, SOPH. Tr. 919, fondre en larmes ; au pass. ῥήγνυνται πηγαί, PLUT. Pel. 16, des sources jaillissent ; βροντὴ ἐρράγη, SOPH. fr. 507 Dind., le tonnerre éclata ;
   II intr. (surt. au pf.2 ἔρρωγα, rar. au prés.) éclater, jaillir : ἔρρωγεν παγὰ δακρύων, SOPH. Tr. 852, une source de larmes a jailli ; fig. ἔρρωγεν κακά, SOPH. O.R. 1280 ; EUR. Hipp. 1338, des maux ont éclaté ;

Moy. (f. ῥήξομαι, ao. ἐρρηξάμην) :
      1 briser, rompre pour se frayer un passage : τεῖχος, IL. 12, 440, un mur ; φάλαγγας, IL. 11, 90, etc. ; στίχας, IL. 15, 409 ; rompre les rangs ennemis ; abs. IL. 12, 411 ;
      2 faire éclater : φωνήν, ANTH. 5, 222, faire éclater sa voix, élever sa voix ; ἔριδα, IL. 20, 55, faire éclater une lutte, un combat.

➳ Act. impf. itér. 3 sg. ῥήγνυσκε, IL. 7, 141. Ao. poét. ῥῆξα, IL. 12, 185 ; PD. N. 8, 29. Moy. impf. poét. ῥηγνύμην, IL. 13, 718 ; 3 pl. épq. ῥηγνύατο, ARAT. 817. Ao. épq. ῥηξάμην, IL. 11, 90 ; sbj. 1 pl. épq. ῥηξόμεθα, IL. 12, 224.

Étym. p. *ϝρήγνυμι, de la R. indo-europ. *ureh₁ǵ-, briser ; cf. ῥηγμίν, ῥήσσω.

or ῥηγνύω (ἀναρηγνύω Hp. Flat. 10; impf. κατερρήγνυε D. 21.63, etc.); later ῥήσσω, Gal. 10.640, Orib. Fr. 93, Gloss. ; ῥήσσεσθαι PHolm. 6.3, cf. 4.22; ἀπο, δια-ρρήσσεσθαι, Hp. Int. 17, 42; ῥήττω, Str. 11.14.8, Dsc. 4.150 (v.l. ῥήσσει), (περι-) Id. 2.98, 3.18 (v.l. περιρρήσσει)· ῥήττεσθαι Bito 45.8, Str. 7.3.18; Ep. impf. ῥήγνυσκε Il. 7.141; fut. ῥήξω 12.262, Hdt. 2.2, (ἐκ-) S. Aj. 775; aor. ἔρρηξα Il. 3.348, Pi. N. 8.29, Ar. Nu. 960; ῥῆξα Il. 6.6; pf. ἔρρηχα (δι-) LXX 2 Ki. 14.30, 15.32; — Med. ῥήγνυμαι, fut. ῥήξομαι, aor. ἐρρηξάμην, all in Il. (12.257, 224, 291), pres. also in Hp. VC 4, 12; aor. ἐρρηξάμην E. Heracl. 835, (κατ-) X. Cyr. 3.1.13; Ep. 3 pl. ῥήξαντο Il. 11.90; — Pass., subj. ῥήγνυται Hippon. 19.4; Ep. 3 sg. impf. ῥηγνύατο Arat. 817; fut. ῥαγήσομαι Plu. 2.668a, (< διαρ, ἐκ-) Ar. Eq. 340, A. Pr. 369, etc. ; aor. ἐρράγην [α] S. Fr. 578, Ar. Nu. 583, etc. ; later ἐρρήχθην, Tryph. 11; διαρρηχθῇ (v.l. -ρραγῇ) Hp. Int. 29; pf. ἔρρηγμαι (συν-) Od. 8.137; but intr. pf. ἔρρωγα is more freq., v. infr. c. 1; pf. part. fem. ἐρρηγεῖα, v. infr. c. 2; masc. pl. κατερρηγότας Hsch. The word is hardly used by correct Att. Prose-writers, exc. in Pass. : — break asunder, rend, shatter, τεῖχος Il. 12.198; πύλας 13.124; σάκος 21.165; θώρηκας 2.544; ἱμάντα 3.375; νευρήν 8.328; ὀστέον 20.399; χρόα 23.673; only once in Od., προτόνους ἔρρηξ’ ἀνέμοιο θύελλα 12.409; — later, esp.
rend garments, in sign of grief, ῥ. πέπλους A. Pers. 199, 468; ῥ. ἕλκεα make grievous wounds, Pi. N. 8.29; ῥ. ὀστᾶ, σάρκας, E. HF 994, Ba. 1130; ἀρότροις γῆς δάπεδον Ar. Pl. 515; in Ion. and later Prose, ῥήγνυσι… τὸν ἀμφὶ τὴν ὄψιν χιτῶνα Hp. VM 19; ῥήττειν νευράν Str. 15.1.57; τὰ δεσμά Luc. DDeor. 17.1; τὰς πύλας Id. Par. 46; μὴ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς Ev. Matt. 7.6; — Med., break for oneself, get broken, ὄρνυσθ’… ῥήγνυσθε δὲ τεῖχος Il. 12.440, cf. 224, 257, 291; — Pass., v. infr. B.
break a line of battle or body of men, ῥ. φάλαγγα, ὅμιλον, στίχας ἀνδρῶν, Il. 6.6, 11.538, 15.615; τὸ μέσον ῥῆξαι break through the centre, Hdt. 6.113; abs., ἐρρηξάτην ἐς κύκλα… ὅπλων broke through, S. Fr. 210.9; — Med., ῥήξασθαι φάλαγγας, στίχας, break oneself a way through the lines, Il. 11.90, 13.680, cf. E. Heracl. 835; ῥηξαμένῳ θέσθαι παρὰ νηυσὶ κέλευθον Il. 12.411.
let break loose, ἔριδα ῥ. 20.55 (Med.). after Hom., ῥῆξαι φωνήν let loose the voice, of children and persons who have been dumb or silent, break into speech, speak out, Hdt. 1.85, 2.2, 5.93, cf. Ar. Nu. 357, 960; ῥῆξαι αὐδήν E. Supp. 710; later ῥήξασθαι φωνήν, θρόον αὐδῆς, φθόγγον, utter, AP 5.221 (Agath.), 7.597 (Jul.), 9.61; abs., ῥῆξον καὶ βόησον cry aloud, LXX Is. 54.1; v. infr. C. also δακρύων ῥήξασα… νάματα having let loose, having burst into floods of tears, S. Tr. 919; κλαυθμὸν ῥ. Plu. Per. 36; ῥ. τὰ ὄρη εὐφροσύνην LXX Is. 49.13; ῥήγνυσι πηγὰς ὁ χῶρος Plu. Mar. 19; ῥ. νεφέλην ἔς τινας Philostr. Im. 2.27; v. infr. B. Pass., break, break asunder, burst, κῦμα ῥήγνυτο Il. 18.67; κῦμα… χέρσῳ ῥηγνύμενον 4.425, Hes. Sc. 377; of clouds, Ar. Nu. 378; ῥαγῆναί τι τῆς γῆς, as in an earthquake, Pl. R. 359d; ῥαγεῖσα Θηβαίων κόνις S. Fr. 958; ἱμάτια ῥαγέντα X. Cyr. 1.6.16; ὀστέον ῥήγνυται τιτρωσκόμενον Hp. VC 4; ῥήττονται ὑδρίαι (by the cold) Str. 7.3.18; τοῖς βασκάνοις εἶναι ῥήγνυσθαι may the envious burst, Aristid. Or. 50 (26).69; τοῖς εἴ τις εὐδοκιμήσειεν ἐπί τῳ ῥηγνυμένοις Lib. Or. 29.13, cf. Or. 1.207.
burst forth, like lightning, βροντὴ δ’ ἐρράγη δι’ ἀστραπῆς S. Fr. 578, Ar. Nu. 583, cf. Plu. 2.919b; so καταμηνίων ῥαγέντων Hp. Aph. 5.32, cf. Nat. Mul. 13, Arist. HA 582b10, etc. of ships, to be wrecked, D. 56.21; metaph, πολλῶν ῥαγεισῶν ἐλπίδων A. Ag. 505. of a stone, γράμματι ῥηγνύμενον scored with lettering, i.e. inscribed, Puchstein Epigr.Gr. p. 76 (Memphis, i BC). intr., like Pass., break or burst forth, ἔρρηξεν ἔμετος Hp. Epid. 4.24; τὸ πνεῦμα ῥήγνυσι Id. Nat. Puer. 12; εἰ ἐθελήσει ῥήξας ὑπερβῆναι ὁ ποταμός Hdt. 2.99; metaph, ὁποῖα χρῄζει ῥηγνύτω S. OT 1076 (in answer to the words δέδοιχ’ ὅπως μὴ… ἀναρρήξει κακά); freq. in this signf. in pf. ἔρρωγα, to have broken out, ἔρρωγε παγὰ δακρύων Id. Tr. 852 (lyr.); metaph, κακῶν πέλαγος ἔρρωγεν A. Pers. 433; τάδ’ ἐκ δυοῖν ἔρρωγεν… κακά S. OT 1280; σοὶ τάδ’ ἔρρωγεν κακά E. Hipp. 1338; ἐρρωγότες λόγοι broken, disjointed, Com.Adesp. 661. in lit. sense, γῆ ἐρρηγεῖα (= υῖα) broken, arable, opp. ἄρρηκτος, Tab.Heracl. 1.18, al.
(Ϝρηγ- (cf. Aeol. aor. Pass. εὐράγη Hdn. Gr. 2.640, Ϝρῆξις, αὔρηκτος), cogn. with Lith. rēžti ΄cut, notch, furrow΄, rúožas ΄stripe, streak, strip΄.)

[ῡ], und ῥηγνύω, fut. ῥήξω, aor. ἔρρηξα, perf. I. ἔρρηχα, nur LXX, aber ἔρρωγα in intr. Bdtg (s. unten), aor. pass. ἐρράγην, ep. impf. ῥήγνυσκε, Il. 7.141 (vgl. auch ῥήσσω, ῥάσσω),
reißen, sprengen, durchschlagen, durchreißen, von allem gewaltsamen Oeffnen u. Losmachen od. Verletzen, z.B. τεῖχος, πύλας, θύρας, χαλκόν, σάκος, θώρηκας, ἱμάντα, νευρήν, τένοντε, ὀστέον, χρόα u. dgl.; Il. oft, in der Od. nur einmal, 12.409 ; ῥήξας πέπλους, Aesch. Pers. 460, wie 195 u. Eur. Hec. 559 ; σίδηρον θραυσθέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖστ' ἂν εἰσίδοις, Soph. Ant. 472 ; ἔρρηξεν ὀστᾶ, Eur. Herc.F. 994, u. öfter ; γῆς δάπεδον ἀρότροις, Ar. Plut. 515 ; bes. auch eine Schlachtreihe durchbrechen, auseinandersprengen, φάλαγγα, ὅμιλον, στίχας ἀνδρῶν, Il. 6.6, 11.538, 15.615 ; auch im med., ῥήξασθαι φάλαγγας, sich die feindlichen Schlachtreihen brechen, um durchzudringen, 11.90, 13.680, 15.409 ; τὸ μέσον ῥῆξαι, die Mitte, das Zentrum durchbrechen, Her. 8.113 ; δεσμά, Luc. D.D. 17.1 ; τὰς πύλας, Paras. 46 ; – durch Reißen losmachen, entfesseln, ἔριδα, d.i. Streit erheben, erregen, Il. 20.55 ; bes. φωνήν, die Stimme gleichsam losreißen, die gefesselte Stimme plötzlich lösen und zuerst zu reden anfangen, von Stummen u. Kindern, Her. 1.85, 2.2 ; übh. frei herausreden, 5.93 ; ῥῆξαι und ῥήξασθαι αὐδήν, φωνήν, Eur. Suppl. 710 Ar. Nub. 356, 947 ; οὐδεὶς ἐτόλμησε ῥῆξαι φωνήν, Dem. 9.61 ; Agath. 10 (V.222); θροον, φθόγγον, in der Anth. oft ; eben so ῥῆξαι βροντήν, Ar. Nub. 579 ; äbnlich δακρύων ῥήξασα θερμὰ νάματα, Soph. Tr. 915, in Tränen ausbrechen, den Tränenquell hervorbrechen lassen ; auch χῶρος ῥήγνυσι πηγάς, die Gegend läßt Quellen durch-, hervorbrechen, Plut. Mar. 19.
Pass. gebrochen werden, sich brechen, ῥήγνυτο κῦμα, Il. 18.67, vgl. 4.425 ; brechen, Hes. Sc. 377 ; πολλῶν ῥαγεισῶν ἐλπίδων, Aesch. Ag. 491 ; βροντὴ ἐρράγη δι' ἀστραπῆς, Soph. frg. 507, wiederholt von Ar. Nub. 583 ; ἐρρήγνυτο τὸ τεῖχος, barst, Xen. Hell. 5.2.5 ; ῥαγῆναί τι τῆς γῆς, Plat. Rep. II.359d ; ῥαγῆναι τὴν ναῦν, Dem. 56.21 ; auch ῥηγνύμενος ὑπὸ πλησμονῆς, Plut. Symp. 3.6.4. – So wird aber auch das act., bes. das perf. ἔρρωγα in intr. Bdtg gebraucht, bersten, reißen, springen, ἔρρωγεν παγὰ δακρύων, Soph. Tr. 849 ; vgl. Valcken zu Eur. Hipp. 1338 – Dah. aus-, los-, hereinbrechen ; so vom Unglück, κακῶν δὴ πέλαγος ἔρρωγεν μέγα Πέρσαις, Aesch. Pers. 425, brach über die Perser herein ; τάδ' ἐκ δυοῖν ἔρρωγεν κακά, Soph. O.R. 1280, vgl. 1076, wie Eur. μάλιστα νῦν σοί που τάδ' ἔρρωγεν κακά, Hipp. 1338.

ῥήγνυμι and (Mrk.9:18) ῥήσσω,
[in LXX chiefly for בָּקַע, also for קָרַע, etc. ;]
__1. to rend, break asunder: Mat.7:6, Mrk.2:22, Luk.5:37; pass., Mat.9:17.
__2. Of the voice, with accusative, φωνήν, etc. (Hdt., al.), to break forth into speech: absol., Gal.4:27 (LXX).
__3. = ῥήσσω (Dem., al.), to throw or dash down: Mrk.9:18, Luk.9:42
(cf. δια-, περι-, προσ-ρήγνυμι).†
SYN.: θραύω, κατάγνυμι (AS)