GRC

ὑφίημι

download
JSON

Bailly

ὑφ·ίημι (f. ὑφήσω, ao. ὑφῆκα, etc.) :
A tr. laisser aller en dessous ou en bas :
   I envoyer sous, faire aller sous, placer sous : δᾷδα πυρᾷ, PLUT. Mar. 22, une torche sous un bûcher ; avec ὑπό et l’acc. : οἱ περίδρομοι ὑφείσθωσαν ὑπὸ τοὺς βρόχους, XÉN. Cyn. 10, 2, que les cordes des bords passent par les mailles, en parl. de filets ; abs. ὑφ. τὰ μοσχία, THCR. Idyl. 4, 4, mettre les jeunes veaux sous leur mère ; au pass. ὄρνις νεοσσοὺς σῴζει ὑφειμένους, EUR. H.f. 72, un oiseau abrite ses petits blottis sous ses ailes ; particul. mettre sous les yeux, exposer : δέλεάρ τινι, PLUT. Pomp. 20, une amorce sous les yeux de qqn ;
   II envoyer par-dessous main, envoyer secrètement, d’où suborner, aposter, acc. HDT. 6, 103 ; SOPH. O.R. 387 ; PLAT. Ax. 368 e, suborner ou envoyer secrètement qqn pour tramer une intrigue ; ἐνέδραν τινί, PLUT. M. 250 d, etc. tendre un piège à qqn ;
   III faire tomber ou laisser tomber, d’où :
      1 faire descendre, abaisser, baisser : ἱστόν, IL. 1, 434 ; HH. Ap. 504, un mât ; τινὶ τὰς ῥάϐδους, PLUT. Popl. 10, abaisser les faisceaux devant qqn, en parl. des licteurs, à Rome ; fig. ὑφιέναι τὸ ἄγαν τοῦ φρονήματος, PLUT. M. 68 e, rabattre un orgueil excessif ;
      2 laisser tomber, relâcher, abandonner : τῇ γλώττῃ (s.-e. τὰ ἡνία) PHILSTR. lâcher la bride à sa langue ; σῶμα ἀλγηδόσι, EUR. Med. 24, abandonner son corps aux souffrances ; au pass. ὑφειμένῳ τῷ τόνῳ, PHILSTR. V. Ap. 6, 3, avec une tension moindre ; τὸ ὑφειμένον, TH. C.P. 6, 14, 2, âpreté moindre, adoucissement ; fig. permettre, concéder : ὑφιέντες τὴν χώραν ἤδη ἡμετέραν εἶναι, XÉN. An. 3, 5, 5, laissant cette terre être désormais nôtre, càd. nous l’abandonnant désormais ;
B intr. se relâcher de : τῆς ὀργῆς, HDT. 1, 156 ; 3, 52, etc. de sa colère ; τοῦ φρονήματος, DH. 7, 46 ; PLUT. M. 218 e, de son orgueil ; cf. XÉN. Cyr. 7, 5, 62 ; PLUT. Demetr. 18, etc. ; οὐδὲν ὑπιέντες, HDT. 7, 162, ne cédant en rien ;

Moy. ὑφίεμαι (f. ὑφήσομαι, ao.1 ὑφηκάμην, ao.2 ὑφείμην, etc.) :
   I tr.
      1
placer sous soi : τὸν παῖδα μαστοῖς, EUR. Ph. 31, approcher un enfant de son sein ;
      2 abaisser, baisser, particul. ὑφ. (s.-e. τὰ ἱστία) carguer les voiles : ἐν κακοῖς μοι πλεῖν ὑφειμένῃ δοκεῖ, SOPH. El. 335, il me paraît sage dans le malheur de naviguer les voiles baissées, càd. d’être humble ; ὑφέσθαι μοι δοκεῖς, AR. Ran. 1220, tu feras bien de carguer tes voiles, càd. d’en rabattre ;
   II intr. :
      1
s’introduire sous, se glisser sous ou dans : κατὰ οἴκους ὡς ἔχιδνα, SOPH. Ant. 531, dans la demeure comme une vipère ; avec le dat. : ὑφ. καὶ ἐνδύεσθαι σώμασι, PLUT. M. 415 b, se glisser et s’introduire dans des corps ;
      2 fig. se porter sous, s’exposer à, s’offrir à : κατθανεῖν ὑφειμένη, EUR. Alc. 524, prête à mourir ;
      3 se retirer de, céder : τῆς χώρας, DH. 8, 84, céder la place ; fig. : τινι, XÉN. Cyr. 5, 2, 12 ; PLUT. Crass. 21, céder à qqn, être inférieur à qqn ; avec double rég. ὑφ. τινί τινος, PLUT. M. 410 c, 759 e, etc. céder à qqn en qqe ch. ; ὑφ. οὐδενὶ τῆς ἄνω ὁδοῦ, LUC. Luct. 2, ne permettre à personne de remonter vers la terre ; οὐδενὶ ὑφ. avec l’inf. XÉN. Mem. 4, 8, 6 ; Œc. 12, 14 ; Hell. 7, 4, 9, ne permettre à personne de, etc. ;
      4 se relâcher de : τῆς ὀργῆς, HDT. 2, 121, de sa colère ; τοῦ τόνου, AR. Vesp. 337, de la tension de la voix ; πόνων, XÉN. Ages. 7, 1, de ses fatigues.

Ion. ὑπίημι, HDT. ll. cc.

Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »

LSJ

Ion. ὑπίημι Hdt. 1.156, al. : — let down, lower, ἱστόν Il. 1.434, h.Ap. 504, cf. Poll. 1.107; ὑ. τὸ ἱστίον lower sail, Sch. S. El. 335 (v. infr. III); ὑ. τὰς ῥάβδους, of lictors, Plu. Pomp. 19.
put under, ὑπὸ δὲ θρῆνυν ποσὶν ἥσει Il. 14.240, cf. Od. 19.57; ὑφείσθωσαν ὑπὸ τοὺς βρόχους X. Cyn. 10.2; put a young one under its dam, put it to suck, ὑπ’ ἔμβρυον ἧκεν ἑκάστῃ Od. 9.245, 309; ὑφίητι (Dor.) τὰ μοσχία Theoc. 4.4; — but in Med., μαστοῖς ὑφεῖτο put it to her own breasts, to suckle it, E. Ph. 31.
put female to male, Palaeph. 39. ὑ. τινά engage any one secretly, prepare him to play a part, suborn, ὑφεὶς μάγον τοιόνδε S. OT 387, cf. Pl. Ax. 368e; hence in pf. part. Pass., ὡς ἔχιδν’ ὑφειμένη like a snake lurking, S. Ant. 531; also ἐνέδρας πολλὰς ὑφείς Plu. Pyrrh. 30, cf. Anon. ap. Suid. s.v. ὑφέντες· ἐνσχεθεὶς ταῖς πάγαις ἂς ἄλλοις ὑφῆκε Ael. Fr. 22; δέλεαρ αὐτῷ δέκα σπείρας ὑφῆκεν Plu. Pomp. 20, cf. Per. 13.
give up, surrender, σῶμ’ ὑφεῖσ’ ἀλγηδόσι E. Med. 24; ὑ. τὴν χώραν ἡμετέραν εἶναι X. An. 3.5.5.
let down, relax, τὸ ἄγαν τινός Plu. 2.68e. intr., slacken, relax, or abate from a thing, c. gen., ὑπεὶς τῆς ὀργῆς Hdt. 1.156; τῆς ἀγνωμοσύνης Id. 9.4, cf. E. Ion 847; πολὺ τῆς ὁρμῆς ὑφεικώς D.Chr. 11.95; abs., give in, abate, οὐδὲν ὑπιέντες Hdt. 7.162; — Med., ὑπίεσθαι τῆς ὀργῆς Id. 2.121. δ’ ; ὕφεσθε τοῦ τόνου Ar. V. 337; τοῦ μέγα φρονεῖν X. Cyr. 7.5.62; τῆς δυνάμεως μηδέν Id. Mem. 4.3.17; of things, [τὸ ὕδωρ] ὑπίεται τοῦ ψυχροῦ abates from…, Hdt. 4.181; οὐ πόνων ὑ. X. Ages. 7.1; τοῦ στόματός γε ὑ.
I give way as to it, Id. Smp. 5.7; yield, give way, D.H. 8.84; τοῖς πολεμίοις Id. Cyr. 5.2.12; φρονήματος οὐδενὶ… ὑφιέμενος inferior to none in spirit, Plu. Cat. Mi. 1, cf. Id. 2.54c; ὑ. τῆς ἐμπειρίας Jul. Or. 2.53d; ὑ. τινὶ τῆς ὁδοῦ Luc. Luct. 2; give up, τῶν ἐκ τῆς ἀρχῆς προσόδων Jul. Or. 1.19c; c. dat. et inf., οὐδενὶ ὑφείμην ἂν ἥδιον ἐμοῦ βεβιωκέναι X. Mem. 4.8.6, cf. HG 7.4.9, Oec. 12.14. Med. and Pass., lower one΄s sails (v. supr. 1.1), Archil. (?) in PLit. Lond. 54, Ar. Ra. 1220; mostly in pf. part., ἐν κακοῖς μοι πλεῖν ὑφειμένῃ δοκεῖ to run with lowered sails, i.e.
to lower one΄s tone, S. El. 335; so ὑφειμένοις πλέων ἱστίοις καὶ ταπεινοῖς Plu. Luc. 3; metaph, τῆς φωνῆς ὑφειμένης ἐπαρθείσης δὲ μή Phld. Rh. 1.199S., cf. Philostr. Im. 1.22, Aristaenet. 1.3; τὸ ὑφειμένον diminution, Thphr. CP 6.14.12; μισθῶν ὑφειμένων at reduced wages, PTeb. 5.251 (ii BC); ὑφειμένα χρώματα pale colours, Steph. in Gal. 1.250 D. ; c. gen., ὑφεῖσθαί τινος to descend lower in the scale than, be inferior to, Procl. Inst. 18, Dam. Pr. 34; abs., -ειμένος Plot. 6.4.11, Procl. Inst. 24, al. σῴζω νεοσσοὺς ὄρνις ὢς ὑφειμένη like a cowering hen, — or perh.
with my nestlings under me, E. HF 72.
submit, X. An. 3.1.17, 3.2.3, al. ; c. inf., κατθανεῖν ὑφειμένη submissively prepared to die, E. Alc. 524.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)

Pape

(ἵημι), ion. ὑπίημι, Her.,
1) herabschicken, herablassen ; ἱστὸν ὑφέντες, den Mastbaum niederlassen, Il. 1.434, H.h. Apoll. 504, ἱστία, die Segel herunterlassen, einziehen ; ὑφειμένοις τοῖς ἱστίοις πλεῖν Plut. Luc. 3, gew. im med.; auch τινὶ τὰς ῥάβδους, vom Liktor, die Fasces vor Einem senken, Plut. Pomp. 19.
2) darunter schicken, stellen, legen ; ὑπὸ θρῆνυν ποσὶν ἧκεν Od. 19.57, wie Il. 14.240 ; bes. die Jungen an die Mutter und sie saugen lassen, bei Hom. in tmesi, ὑπ' ἔμβρυον ᾑκεν ἑκάστῃ, Od. 9.309, 342 ; ὑφίητι τὰ μοσχία Theocr. 4.4 ; u. so im med., ὑφίεσθαι μαστοῖς, sich ein Junges an die eigenen Brüste legen, um es zu säugen, Eur. Phoen. 31.
3) heimlich Einen abschicken, heimlich anstiften, wie ὑποπέμπω, subornare ; ὑφεὶς μάγον τοιόνδε μηχανορράφον Soph. O.R. 381 ; Her. 6.103 ; u. pass. sich einschleichen, ἓ κατ' οἴκους ὡς ἔχιδν' ὑφειμένη λήθουσά μ' ἐξέπινες Soph. Ant. 527 ; vgl. noch Plat. Ax. 368e. – Uebtr., nachlassen, z.B. die Zügel, ὑφιέναι τῇ γλώττῃ, der Zunge die Zügel schießen lassen, Philostr.; dah. überlassen, σῶμ' ὑφεῖσ' ἀλγηδόσι Eur. Med. 24 ; sinken lassen, vermindern, zugeben, Xen. An. 3.5.5. – Und intr. wie das pass. nachlassen, ablassen von Etwas, τῆς ὀργῆς, τῆς ἀγνωμοσύνης, Her. 1.156, 3.52, 9.4 ; auch ohne den gen., οὐδὲν ὑπιέντες 7.162 ; τὸ ὕδωρ ὑπίεται τοῦ ψυχροῦ 4.181 ; ὑφέσθαι τοῦ τόνου Ar. Vesp. 337 ; schwächer, demütiger werden, sich fügen, nachgeben, τινί τινος, u. absolut im pass. sich unterwerfen, sich ergeben, Xen. An. 3.1.17, 3.2.3 ; nachgeben, Cyr. 6.3.36 ; τῆς δυνάμεως μηδὲν ὑφίεσθαι Mem. 4.3.17 ; vgl. νῦν δ' ἐν κακοῖς μοι πλεῖν ὑφειμένῃ δοκεῖ Soph. El. 327, wo man an unser »die Segel einziehen« denken kann ; ἀντὶ σοῦ κατθανεῖν ὑφειμένην Eur. Alc. 527, bereit für dich zu sterben ; – ὑφειμένος, nachgelassen, abgespannt, schlaff, nachgiebig.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)
memory