'[ῠ] adv. et prép. sous : adv. (accentué ὕπο) dessous, en dessous : τοὺς δ' ἄρ' ὕπο τρόμος εἷλεν, IL. 5, 862, le tremblement les saisit en bas, càd. dans les jambes ; τρομέειν δ' ὕπο φαίδιμα γυῖα, IL. 10, 95, en bas, mes membres brillants tremblent ; ἔνθα μοι ἵπποι δώδεκα θήλειαι ὕπο δ' ἡμίονοι, OD. 4, 636, là j’ai douze cavales, et sous elles des mulets. Prép. ;
A gén. :
   I de dessous : ἵππους λῦσαι ὑπὸ ζυγοῦ, IL. 8, 543 ; 24, 576, délier des chevaux de dessous le joug, dételer des chevaux ; cf. OD. 7, 5 ; λύεσθαι ὑπ' ἀρνειοῦ, OD. 9, 463, se détacher de dessous le ventre du bélier ; αὖτις ἀναστήσονται ὑπὸ ζόφου, IL. 21, 56, ils ressusciteront du royaume des ombres ; ὑπὸ χθονὸς φόωσδε, HÉS. Th. 669 (envoyer) de dessous la terre à la lumière ; νεκρὸν ὑπ' Αἴαντος ἐρύειν, IL. 17, 235, arracher le cadavre des mains d’Ajax ;
   II sous :
      1 avec idée d’une chose qui recouvre ou qui est placée sur : ὑπὸ χθονός, IL. 8, 14, etc. ; OD. 11, 52, etc. sous terre ; ὑπὸ γῆς, PLAT. Ap. 18 b, etc. m. sign. ; ὑπ' οὔατος, IL. 11, 424 ; 13, 177 ; 16, 339 ; OD. 18, 96, sous l’oreille ; ὄσσε ὑπὸ βλεφάρων ἐξεφάανθεν, IL. 19, 17, les yeux brillèrent sous les paupières ; avec un verbe de mouv. impliquant l’idée que l’objet dont on parle se fixe au point marqué par ὑπό : τὸν βάλ' ὑπὸ γναθμοῖο καὶ οὔατος, IL. 13, 671 ; 17, 617, il le frappa sous la mâchoire et l’oreille ; ὑπὸ στέρνοιο τυχεῖν, IL. 4, 106, atteindre sous la poitrine ; avec un verbe de mouv. pour marquer la direction : τοὺς μὲν ὑπὸ χθονὸς πέμψαν, HÉS. Th. 717, ils les envoyèrent sous terre ; fig. dans une inscr. att. pour marquer la dépendance, rar. la subordination : ὑπὸ τῆς βουλῆς (343 av. J.C.) sous la surveillance ou l’autorité du sénat ; v. Meisterh. p. 182, 52 ;
      2 au pied de : ἡ πηγὴ ὑπὸ τῆς πλατάνου ῥεῖ, PLAT. Phædr. 230 b, la source coule au pied du platane ;
   III par suite de, par le fait de, par : δαμῆναι ὑπ' αὐτοῦ δουρί, IL. 3, 436, etc. être dompté, abattu par la lance de qqn ; θνῄσκειν ὑπό τινος, IL. 1, 142, etc. mourir par le fait de qqn ; ἀποθνῄσκειν ὑπό τινος, HDT. 1, 137, etc. ; THC. 1, 9, etc., m. sign. ; ἀπολέσθαι ὑπό τινος, HDT. 3, 32 ; XÉN. Hell. 5, 4, 23, etc. périr par le fait de qqn ; φεύγειν ὑπό τινος, IL. 18, 149 ; 19, 73, etc. être mis en fuite par qqn, fuir devant qqn (pour d’autres sens de φεύγειν ὑπό τινος, v. φεύγω) ; ἐκπεσεῖν ὑπό τινος, THC. 4, 66, etc. être chassé par qqn ; ἀναστῆναι ὑπό τινος, THC. 6, 4, etc. être forcé par qqn d’émigrer ; πάσχειν τι ὑπό τινος, IL. 11, 119, etc. se hâter pour échapper à l’attaque d’un lion ; χαλεπῶς ἔχειν ὑπὸ τραυμάτων, PLAT. Theæt. 142 b, souffrir de blessures ; de même dans les inscr. att. : σίδηρος καταϐεϐρωμένος ὑπὸ τοῦ ἰοῦ (329 av. J.C.) fer rongé par la rouille ; v. Meisterh. p. 182, 51 ; πράγματα ἔχειν ὑπὸ τῶν λῃστῶν, XÉN. Hell. 5, 1, 5, être molesté par les pirates ; εὖ πράττω ὑπό τινος, SOPH. O.C. 391, j’éprouve, il m’arrive qqe ch. de bon de la part de qqn ; τὴν ἀρχὴν ἀπολέσαι ὑπό τινος, XÉN. An. 3, 4, 11, perdre le pouvoir par le fait de qqn ; νῆες κονάϐησαν ἀϋσάντων ὑπ' Ἀχαιῶν, IL. 2, 334, les vaisseaux retentirent du cri des Achéens ; μάλα συχνοὺς ἀποϐαλεῖν ὑπό τινος, XÉN. Hell. 2, 4, 3, perdre beaucoup de monde par les attaques de l’ennemi ; δίκην διδόναι ὑπό τινος, être puni par qqn ou être l’objet d’une vengeance de la part de qqn, XÉN. Cyr. 3, 1, 22 ; ou expier qqe ch. XÉN. Cyr. 7, 5, 40, etc. ; αἰτίαν ἔχειν ὑπό τινος, ESCHL. Eum. 99 ; XÉN. An. 7, 6, 11, etc. être accusé par qqn ; ἔπαινον ἔχειν ὑπό τινος, HDT. 9, 78, etc. recueillir des louanges de qqn ; εὖ ἀκούειν ὑπό τινος, XÉN. An. 7, 7, 23, etc. avoir bonne réputation auprès de qqn ; εἶναι ἐν ἀξιώματι ὑπὸ τῶν ἀστῶν, THC. 6, 15, être considéré, estimé par les citoyens ; avec un n. abstrait pour rég. : ἀνορούειν ὑπὸ χάρματος, HH. Cer. 372, bondir de joie ; ἐνδακρύειν χαρᾶς ὕπο, ESCHL. Ag. 541, etc. pleurer de joie ; de même : ὑπὸ λύπης, XÉN. An. 3, 1, 3, etc. par l’effet du chagrin ; ὑπὸ δέους, THC. 6, 33, etc. par l’effet de la peur, de peur ; ὑπ' ἄλγους, ESCHL. Eum. 183 ; ὑπ' ὀδύνης, PLAT. Conv. 218 b, par l’effet de la douleur, de douleur ; ὑπ' ὀργῆς, AR. Vesp. 1083, de colère ; ὑπ' ἀγνοίας, ESCHL. Suppl. 499, par ignorance ; ὑπ' ἀνανδρίας, ESCHL. Pers. 755, par lâcheté ; ὑπ' ἀναισχυντίας, PLAT. Conv. 192 a, par impudence ; μνήμης ὕπο, SOPH. O.R. 1131, de mémoire ; avec un n. de pers. ou de chose marquant une circonstance extérieure : ὑπ' ἀπλοίας, THC. 2, 85, par suite d’un temps défavorable sur mer ; ὑπὸ τοῦ πλήθους τῶν βελῶν, XÉN. An. 5, 2, 15, par suite de l’abondance des traits ; ὑπ' ἐρημίας, THC. 4, 8, par suite du manque d’habitants ; avec le rég. de la pers. par le concours ou l’entremise de laquelle qqe ch. arrive : ὑπ' ἀγγέλων φράζειν, PLAT. Phil. 66 a, mander par des messagers ; ὑπὸ κήρυκος προαγορεύειν, HDT. 9, 98, ou ἀπειπεῖν, EUR. Alc. 737, annoncer ou défendre par la voix du héraut ; ὑπὸ κήρυκος πωλεῖν, DÉM. Or. 51, § 22, vendre publiquement ; ὑπὸ κήρυκος εὐχὰς ποιεῖσθαι, THC. 6, 32, faire une prière que le héraut prononce à haute voix ; avec un subst. au lieu d’un verbe : τὸ ὑπὸ τοῦ νόμου ἐπίταγμα, PLAT. Rsp. 359 a, ce qui est ordonné par la loi ; ἡ ὑπό τινος παίδευσις, XÉN. Mem. 2, 1, 34, l’éducation faite par qqn ; ἡ ὑπὸ πάντων τιμή, XÉN. Cyr. 3, 3, 2, témoignages de respect de la part de tous ;
   IV sous la conduite de, d’où avec accompagnement de : κωμάζειν ὑπ' αὐλοῦ, HÉS. Sc. 281, s’avancer joyeusement au son des flûtes ; στρατεύεσθαι ὑπὸ συρίγγων τε καὶ πηκτίδων καὶ αὐλοῦ, HDT. 1, 17, partir pour une expédition au son des fifres, des cithares et de la flûte ; χωρεῖν ὑπ' αὐλητῶν, THC. 5, 70, s’avancer au son de la musique des joueurs de flûte ; ἄελλα ὑπὸ βροντῆς εἶσι πέδονδε, IL. 13, 796, l’orage se précipite sur le sol avec accompagnement de tonnerre ; δαΐδων ὑπὸ λαμπομενάων, IL. 18, 492, à la lueur brillante des torches ; de même : ὑπὸ φανοῦ, XÉN. Lac. 5, 7, à la lumière d’une lanterne ; ὑπὸ πομπῆς, HDT. 2, 45, en un cortège solennel ; ὑπὸ κλαυθμῶν, ESCHL. Ag. 1533, au milieu des hurlements de douleur ; ὑπ' οἰωνῶν καλῶν, EUR. Ion 1333, sous de bons auspices ; ὑπὸ σκότου, SOPH. Ant. 692 ; XÉN. Cyr. 4, 6, 4, etc. dans l’obscurité, dans le secret ;
B Dat. : sous, au propre :
      1 sous, avec idée d’une chose qui recouvre, sans mouv. : ἔρδειν ἑκατόμϐας ὑπὸ πλατανίστῳ, IL. 2, 307, offrir des hécatombes sous un platane ; ὑπὸ δρυῒ δαῖτα πένεσθαι, IL. 18, 558, préparer un repas sous un chêne ; ὑπὸ θάμνῳ κατακεῖσθαι, IL. 17, 677, être couché sous un buisson ; ὑπ' ἠελίῳ τε καὶ οὐρανῷ ναιετάουσι, IL. 4, 44, les villes sont placées sous le soleil et sous le ciel ; κρύφθη ὑπ' ἀσπίδι, IL. 13, 405, il se cacha, càd. s’abrita sous le bouclier ; στῆ δ' ἄρ' ὑπ' Αἴαντος σάκεϊ, IL. 8, 267, il se tint sous le bouclier d’Ajax ; ἔχειν τι ὑπὸ τῷ ἱματίῳ, PLAT. Phædr. 228 e, avoir qqe ch. sous son vêtement ; πῦρ ἀνακαίειν ὑπὸ τρίποδι, OD. 10, 359, allumer du feu sous un trépied ; ὑφ' ἅρμασιν, IL. 8, 402, 416, etc. attelés au char ; οἱ ὑπὸ τοῖς ἅρμασιν ἵπποι, XÉN. Cyr. 6, 4, 1, les chevaux de trait ; ὑπὸ ποσσὶ μέγα στοναχίζετο γαῖα, IL. 2, 784, la terre résonnait faisant un grand bruit sous leurs pieds ; ὑπὸ ποσσὶ κονίσαλος ὤρνυτο, IL. 3, 13, la poussière s’élevait sous leurs pas ; ὑπ' ὀφρύσιν ὄσσε, IL. 14, 236, les yeux sous les sourcils ; ὄσσε ὑπὸ βλεφάροισι, IL. 24, 637, les yeux sous les paupières ; avec des verbes de mouv. pour marquer l’idée de repos qui succède au mouv. : δέμνι' ὑπ' αἰθούσῃ θέμεναι, IL. 24, 644, déposer des lits sous la galerie couverte ; cf. OD. 4, 297 ; 22, 449 ; Σαρπηδόνα εἷσαν ὑπὸ φηγῷ, IL. 5, 693, ils déposèrent Sarpédon sous un chêne ; κατακρύψασ' ὑπὸ κόλπῳ, OD. 15, 469, l’ayant caché sous son sein ; cf. OD. 3, 329 ; ἔζευξαν ὑφ' ἅρμασιν ἵππους, OD. 3, 478, ils attelèrent les chevaux aux chars ; ὑπὸ δ' ἄξοσι φῶτες ἔπιπτον, IL. 16, 378, les hommes tombaient sous les essieux ; ὑπὸ τῷ ἵππῳ πίπτειν, XÉN. Cyr. 3, 1, 37, tomber sous le cheval ;
      2 p. anal. au bas de, au pied de, particul. en parl. de montagnes : ὑπὸ Τμώλῳ, IL. 2, 866, au pied du Tmôlos ; ὑπὸ Νηΐῳ, OD. 1, 186, au pied du promontoire Nèïon ; τοῦ ὅρους, ὑφ' ᾧ ἦν ἡ κώμη, XÉN. An. 3, 4, 24, de la montagne au bas de laquelle était le village ; μάρνασθαι τείχει ὕπο Τρώων, IL. 17, 404, combattre sous les murs des Troyens ; πέτρῃ ὕπο γλαφυρῇ εὗδον, OD. 14, 533, ils dormaient sous un rocher creux ; ἱδρύσαντο ὑπὸ τῇ ἀκροπόλει ἱρόν, HDT. 6, 105, ils posèrent les fondations du temple au bas de la citadelle ; ἔστι βασίλεια ὑπὸ τῇ ἀκροπόλει, XÉN. An. 1, 2, 8, il y a un palais royal au pied de la citadelle ; avec un rég. de pers. : ὑπό τινι κατακλίνεσθαι, PLAT. Conv. 222 e, prendre place au-dessous de qqn ; fig. en parl. d’un rapport de dépendance d’une idée particulière à une idée générale : ὄργανα πάντα τά τε ὑπὸ τῇ μουσικῇ καὶ τὰ ὑπὸ ταῖς ἄλλαις τέχναις, PLAT. Hipp. ma. 295 d, tous les instruments dépendant du domaine de la musique et des autres arts ; cf. PLAT. Rsp. 511 b, etc. ;
      3 fig. pour marquer l’infériorité, la dépendance : δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ' αὐτῷ, OD. 3, 304, le peuple était sujet sous lui càd. soumis à son autorité ; cf. IL. 9, 156, 298, etc. ; γυναῖκες ὑπ' ἀνδράσιν, OD. 7, 68, les femmes sous l’autorité des hommes ; εἶναι ὑπό τινι, THC. 1, 32 ; PLAT. Rsp. 574 e, être sous la dépendance de qqn ; τὰ θηρία τὰ ὑπὸ τοῖς ἀνθρώποις, PLAT. Rsp. 563 c, les animaux soumis à l’homme ; ὑφ' ἑαυτῷ ἔχειν, XÉN. Cyr. 2, 1, 26, etc. avoir sous sa domination ; τεθραμμένος ὑπό τινι, PLAT. Rsp. 301 c, etc. élevé sous la direction de qqn ; ὑπὸ Καίσαρι στρατεύεσθαι, PLUT. Cic. 44, servir sous César ; de même avec les verbes qui marquent une idée de mouv. sous forme de changement d’état, quand on veut marquer ce changement comme durable : γίγνεσθαι ὑπό τινι, HDT. 6, 96, etc. ; THC. 7, 64 ; XÉN. An. 7, 2, 7, etc. tomber sous la domination de qqn, devenir le sujet de qqn ; ὑφ' ἑαυτῷ ποιεῖσθαι, HDT. 7, 157, etc. amener en sa puissance, soumettre à soi-même ;
      4 sous l’influence de, par le fait de, par suite de, à cause de, par : εἴκει δ' ὑπὸ βῶλος ἀρότρῳ, OD. 18, 374, la glèbe cède sous la charrue ; ὑπὸ δουρὶ δαμῆναι, IL. 5, 653, succomber sous la lance ; ὑπὸ χερσί τινος δαμῆναι, IL. 2, 860, etc. être dompté ou vaincu par la main de qqn ; ὑπὸ χερσί τινος θανέειν, IL. 15, 289 ; ou ὀλέσαι ψυχήν, IL. 13, 763 ; ou ὀλέσαι θυμόν, IL. 24, 638, etc. mourir de la main de qqn, ou perdre la vie par la main de qqn ; δαμάσαι τινὰ ὑπὸ χερσί τινος, IL. 3, 352 ; 6, 368, etc. faire périr qqn par la main de qqn ; ὑπὸ γαμφηλῇσι λέοντος ὤλετο, IL. 16, 489, il périt sous les dents d’un lion, déchiré par les dents d’un lion ; σῷ δ' ὑπὸ δουρὶ πόλιν πέρθαι, IL. 16, 708, détruire la ville au moyen de ta lance ; ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπείς, IL. 11, 433 ; 12, 250, etc. frappé par ma lance ; ὑπὸ Τρώεσσι δαμῆναι, IL. 13, 98, être vaincu par les Troyens ; ὑπ' Ἀτρείδῃ πῖπτε κάρηνα Τρώων, IL. 11, 158, les têtes des Troyens tombaient sous les coups de l’Atride ; ὑπὸ Πατρόκλῳ κτεινόμενος, IL. 16, 490, blessé par Patrocle ; ἐν κονίῃσι πίπτειν ὑπ' ἀνδράσι δυσμενέεσσιν, IL. 6, 453, tomber dans la poussière frappés par les guerriers irrités ; ἐφόϐηθεν ὑφ' Ἕκτορι, IL. 15, 637, ils furent mis en fuite par Hector ; νούσῳ ὑπ' ἀργαλέῃ φθίσθαι, IL. 13, 667, mourir consumé par suite d’une maladie ; ὦρτο δὲ κῦμα πνοιῇ ὕπο λιγυρῇ, IL. 23, 215, et le flot se souleva gonflé par le souffle du vent sonore ; τίκτειν τινὰ ὑπό τινι, IL. 2, 714, 728, etc. mettre au monde un enfant engendré par qqn ; en ce sens rar. en prose (d’ord. ὑπό et le gén. ; v. ci-dessous) ; ὑπὸ μάστιξι διορύττειν τὸν Ἄθω, PLUT. M. 470 e, percer le mont Athos en travaillant sous le fouet ; ὑπὸ δικαιοσύνῃ διάγειν τὸν βίον, PLAT. Ep. 335 d, gouverner sa vie en se soumettant aux règles de la justice, d’après les règles de la justice ; en ce sens, d’ord. en prose ;
      5 sous la conduite de, avec accompagnement de : θεῶν ὑπ' ἀμύμονι πομπῇ, IL. 6, 171, sous la conduite sûre des dieux ; πομπῇ ὑφ' ἡμετέρῃ, OD. 7, 193, sous notre conduite, accompagné par nous ; εὐχαῖς ὕπο, PD. I. 5, 44, avec accompagnement de vœux ; ὑπ' αὐλητῆρι, HÉS. Sc. 283, accompagné par la musique d’un joueur de flûte ; ὑπ' ὀρχηθμῷ καὶ ἀοιδῇ, HÉS. Sc. 282, avec accompagnement de danse et de chant ; ὑπ' αὐλῷ καὶ τυμπάνοις, LUC. D. deor. 2, 2, au son de la flûte et des tambours ; ὑπὸ ῥάϐδοις καὶ πελέκεσι, PLUT. Popl. 10, (marcher) avec les faisceaux et les haches ; ὑπὸ σκότῳ, ESCHL. Ag. 1030 ; EUR. Ph. 1214, etc. dans l’obscurité, dans le secret ; ὑπὸ φωτί, PLUT. Galb. 14, à la lumière ;
C Accus. : sous :
   I avec mouv. :
      1 ἰέναι ὑπὸ γαῖαν, IL. 18, 333, aller sous terre ; cf. OD. 20, 81 ; νέεσθαι ὑπὸ ζόφον, IL. 23, 51 ; ἐλθεῖν ὑπὸ ζόφον, OD. 11, 57, aller dans le royaume des ombres ; κρύπτει ὑπὸ γᾶν, PD. P. 9, 81, cacher sous terre ; δῦναι ὑπὸ κῦμα, IL. 18, 145 ; ὑπὸ πόντον, OD. 11, 253, s’enfoncer sous le flot, sous la mer ; παῖς ὣς ὑπὸ μητέρα ἰών, IL. 8, 271, comme un enfant qui se réfugie derrière la robe de sa mère ; ὑπὸ ζυγὸν ἄγειν ἵππους, IL. 5, 731 ; 23, 294, etc. mener des chevaux sous le joug ; ὑφ' ἅρμα ἀγαγεῖν ἵππους, ESCHL. Pr. 465, atteler des chevaux à un char ; ἀμϐροσίην ὑπὸ ῥῖνα θῆκε, OD. 4, 445, elle plaça l’ambroisie sous nos narines ; ὑπ' ὀστέον ἤλυθ' ἀκωκή, IL. 5, 67, la pointe sortit sous l’os ; cf. IL. 13, 652 ;
      2 p. anal. sous, au bas de, au pied de : ὑπὸ Ἴλιον ἐλθεῖν, IL. 2, 216, etc. venir sous les murs de Troie ; ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος ἵξεσθαι, IL. 11, 181, être sur le point d’arriver sous les murs et les remparts élevés de la ville ; ὑπὸ τεῖχος ἰέναι, IL. 12, 264, etc. venir sous les murs de la ville ; cf. IL. 13, 652 ; ὑπὸ δικαστήριον ἄγειν τινά ; HDT. 6, 104, citer qqn en justice (litt. sous la tribune du juge) ; de même ὑπὸ τοὺς ἐφόρους ὑπάγειν, HDT. 6, 82 ; ὑπὸ τὸν δῆμον ὑπάγειν, HDT. 6, 137, citer devant les éphores, devant le peuple ;
      3 p. ext. au fond de : ὑπὸ σπέος ἤλασε μῆλα, IL. 4, 279, il poussa les brebis au fond de la caverne ;
      4 à l’abri, sous, par suite, derrière : ὑπὸ θύρην, HDT. 1, 12, derrière la porte ; ἀνακεχωρηκότες ὑπὸ τὸ τεῖχος καὶ τὰς πύλας, XÉN. Hell. 6, 5, 8, s’étant retirés derrière le mur et les portes ;
   II sans mouv. :
      1 sous : ὑπὸ γῆν εἶναι, HDT. 7, 114, etc. être sous terre, dans les enfers ; οὔτε ὕπεστι οἰκήματα ὑπὸ γῆν, HDT. 2, 127, et il n’y a pas de chambres souterraines ; ὅσσοι ἔασιν ὑπ' ἠῶ τ' ἠέλιόν τε, IL. 5, 267, tous les chevaux qui sont sous l’aurore et sous le soleil ; ὑπ' αὐγὰς ὁρᾶν τι, EUR. Hec. 1144, etc. considérer qqe ch. à la lumière ; ὑπὸ ταὐτὸν ἱμάτιον κατακεῖσθαι, LUC. V. auct. 15, être étendus sous une seule et même couverture ;
      2 au pied de : Ἀρκαδίη ὑπὸ Κυλλήνης ὄρος, IL. 2, 603, l’Arcadie qui s’étend au pied du mont Kyllènè ; χώρη ὑπὸ τὸν Ὑμησσὸν ἐοῦσα, HDT. 6, 137, pays qui se trouve au pied du mont Hymette ; τὸ Πελασγικὸν τὸ ὑπὸ τὴν ἀκρόπολιν, THC. 2, 17, le mur pélasgique qui s’étend au bas de la citadelle ; αἱ ὑπὸ τὸ ὄρος κῶμαι, XÉN. An. 7, 4, 5, les villages situés au pied de la montagne ; ὑπό τινα καθίζεσθαι, PLUT. Artax. 15, ou κατακλίνεσθαι, LUC. Conv. 9, s’asseoir ou se coucher sur un lit de table au-dessous de qqn ; fig. en parl. d’un rapport de dépendance d’une idée particulière à une idée générale, de l’espèce au genre : ὑπὸ τὸ αὐτὸ εἶδος ἐστί, ARSTT. Top. 1, 5, ce qui appartient au même genre ; οἱ ὑπὸ τὸ ψεῦδος τεταγμένοι, LUC. Ind. 20, ceux appartenant à la catégorie des pseudonymes ; adv., ὑπό τι, AR. Vesp. 1290 ; PLAT. Gorg. 493 c, etc. ; HPC. 72 d, etc. en qqe mesure ;
      3 fig. pour marquer la subordination ou la dépendance : ὑφ' ἑαυτὸν ποιεῖσθαι, HDT. 1, 102 ; THC. 4, 60, etc. mettre sous son pouvoir, soumettre à soi-même ; γίγνεσθαι ὑπό τινα, THC. 1, 110, tomber sous la domination de qqn ; εἶναι ὑπὸ βασιλέα, HDT. 7, 108, être sous la domination du roi ; οἱ ὑπό τινα, XÉN. Cyr. 3, 3, 6, etc. les sujets, les subordonnés de qqn ; οἱ ὑπό τινα ἄρχοντες, XÉN. Cyr. 2, 1, 22, ceux qui commandent sous les ordres de qqn ; avec idée de protection : εἶναι ὑπὸ τὸν πεζὸν στρατόν, HDT. 9, 96, être sous la protection de l’armée de terre ; ὑπὸ τὸν στρατὸν καταφυγεῖν, HDT. 9, 96, se réfugier sous la protection de l’armée de terre ;
      4 avec idée de temps, près de, aux environs de, à l’approche de : ὑπὸ νύκτα, IL. 22, 102 ; HDT. 6, 2, à l’entrée de la nuit ; ὑπὸ τὴν κατάλυσιν τοῦ πολέμου, XÉN. Mem. 2, 8, 1, peu de temps avant (litt. vers) la fin de la guerre ; ou durant, pendant : ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους, THC. 1, 100 ; 2, 27, etc. à la même époque ; ὑπὸ τὸν χρόνον τοῦτον, THC. 3, 92, etc. ; ὑπὸ τοῦτον τὸν χρόνον, THC. 8, 73, etc. à cette époque ; ὑπὸ τὸν σεισμόν, THC. 4, 56, à l’époque du tremblement de terre ; πάνθ' ὑπὸ μηνιθμόν, IL. 16, 202, pendant toute ma rancune, tant que je gardai rancune ; ὑπὸ ταῦτα, HDT. 2, 142, pendant ce temps ; ὑπὸ τὸν νηὸν κατακαέντα, HDT. 1, 51, à l’époque où le temple fut brûlé ;
      5 sous la conduite de, d’où avec accompagnement de : ὑπ' ὄρχησιν καὶ ᾠδήν, PLAT. Leg. 670 a, avec accompagnement de danse et de chant ; ὑπὸ τὸν αὐλὸν διαλέγεσθαί τινι, XÉN. Conv. 6, 3, s’entretenir avec qqn au son de la flûte ;
D Rem. :
   I place de ὑπό :
      1 ὑπό se place souvent en poésie après son rég. ; il s’accentue alors ὕπο : δηΐων ὕπο, IL. 16, 591 ; 18, 220 ; σκήπτρου ὕπο, IL. 2, 268 ; χαρᾶς ὕπο, ESCHL. Ag. 541 ; λύρας ὕπο, EUR. Ph. 824 ; πνοιῇ ὕπο, OD. 4, 402 ; ὕπνῳ ὕπο, IL. 24, 634, etc. ; εὐχαῖς ὕπο, PD. I. 5, 44 ;
      2 de même, en poésie il peut se placer entre le subst. qui lui sert de rég. et l’adj. ou le part. qui accompagne ce subst. : δαΐδων ὑπὸ λαμπομενάων, IL. 18, 492 ;
      3 de même encore, en poésie il peut être séparé de son régime par plusieurs mots : ὑπὸ δὲ θρῆνυς ποσὶν ἦεν, IL. 18, 390 ; ὑπὸ χθὼν σμερδαλέον κονάϐιζε ποδῶν, IL. 2, 465, etc. ;
   II en composition ὑπό marque :
      1 l’idée de être sous, sans mouv. (v. ὑπεῖναι, ὑπολείπειν, ὑπογάστριον, ὑπόγειος, etc.), avec mouv. (v. ὑπάγειν, ὑποϐάλλειν, ὑφαιρεῖν, etc.) ;
      2 une idée de subordination (v. ὑποτάσσειν, ὑπακούειν, ὑπογραμματεύς, ὑποστράτηγος, etc.) ;
      3 l’idée de agir en dessous (v. ὑπάγειν, ὑφαιρεῖν, ὑπέρχεσθαι, etc.) ;
      4 l’idée de approcher de, être voisin de, au sens d’un dim. (v. ὑπόλευκος, ὑπόπικρος, ὑποϐρέχειν, etc.) ; ὑπό perd sa voy. finale en composition, et le π de ὑπ- s’assimile avec la consonne suivante dans ὑϐϐάλλειν pour ὑποϐάλλειν.

➳ Poét. ὑπαί (cf. διαί) devant δ, IL. 3, 217 ; 11, 417, etc. ; et dev. π, IL. 2, 824 ; non dev. λ, ν, ρ, ϝ ou dev. une voy. ; de même dans le composé ὑπαιδείδοικα, HH. Merc. 165 ; qqf. chez les poètes att. ESCHL. Ag. 892, 944 ; Eum. 417 ; SOPH. El. 711, 1418 ; EUR. El. 1186 ; AR. Ach. 970 ; éol. ὐπά, ALC. 39.

Étym. indo-europ. *upo, sous ; cf. lat. sub, sscr. úpa.

'

[ῠ], Prep. with gen., dat., and acc. ; Aeol. ὑπά Alc. 39; Boeot.
ὑπά Ἀρχ.Δελτ.14 Pl. ii 19 (Thespiae, iii BC); Ion.
hυπύ only in IG 14.871 (Cumae, v BC); Arc.
ὁπύ Schwyzer 664.15, 21 (Orchom. Arc., iv BC); in Ep. Poets (also B. 12.139) ὑπαί; this is found in Hom. only six times as a well-attested reading (ὑ. πόδα Il. 2.824, ὑ. δέ 3.217, 11.417, 12.149, ὑ. δείους 10.376, 15.4); elsewh. (before λ ν ρ Ϝ) it is weakly attested as v.l. for ὑπὸ (˘ -), e.g. ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ (v.l. ὑπαὶ) λιπαροῖσι Il. 2.44, al. ; but ὑπαὶ νεφέων is given by most codd. in Il. 15.625, 16.375 (v. Allen ed. maj.), and ὑπαὶ νεφέεσσι Anon. ap. Plu. 2.38e; also in compds., ὑπαιδείδοικα h.Merc. 165, ὑπαιφοινίσσω (q.v.); it is not freq. in Trag. Poets, A. Ag. 892, 944, 1164 (lyr.), Eu. 417, S. El. 711, 1418 (lyr.), Inach. in PTeb. 692 ii 5 (lyr.), E. El. 1188 (lyr.), Ar. Ach. 970 (paratrag.). (With ὑπό (ὕπο) cf. Skt. úpa ΄towards, near to, etc.΄, Goth. uf ΄under΄.) Myc. u-po
A. with Genitive,
I. of Place, with Verbs of motion, from under, αὖτις ἀναστήσονται ὑ. ζόφου they will rise again from under the gloom, Il. 21.56; ὑ. χθονὸς ἧκε φόωσδε Hes. Th. 669; ῥέει κρήνη ὑ. σπείους Od. 9.141, cf. Pl. Phdr. 230b; ὄσσε δεινὸν ὑ. βλεφάρων ἐξεφάανθεν Il. 19.17; ἐσιδόντες ὑπαὶ χειμῶνος αἴγλαν from under the storm-cloud, B. 12.139; esp. of rescuing from under another΄s power, after the Verbs ἐρύεσθαι, ἁρπάζειν, ῥύεσθαι, ἐρύειν, Il. 9.248, 13.198, 17.224, 235; ἤγαγεν ὑμέτερόνδ᾽ ἀνδροκτασίης ὕ. λυγρῆς from the consequences of, 23.86; also ἵππους μὲν λῦσαν ὑ. ζυγοῦ from under the yoke, 8.543, Od. 4.39; ὑπ᾽ ἀρνειοῦ λυόμην I loosed myself from under the ram, 9.463; σπλάγχνων ὕπο ματέρος μόλεν, i.e. was born, Pi. N. 1.35, cf. O. 6.43; rarely in Trag., ὑ. πτερῶν σπάσας E. Andr. 441; περᾷ γὰρ ἥδ᾽ ὑ. σκηνῆς πόδα Id. Hec. 53; once in Hdt., τὰς δέ οἱ ἵππους ὑ. τοῦ ἅρματος νεμομένας ἀφανισθῆναι 4.8; αἴ τις ὑ. τῶν νομίων τῶν ἐπιϜοίκων ἀνχωρέῃ SIG 47.27 (Locris, v BC); cf. ὑπέκ.
2. of the object under which a thing is or is placed, under, beneath, with collat. sense of motion, as μοχλὸν ὑ. σποδοῦ ἤλασα πολλῆς thrust it in under the embers, Od. 9.375; ὑ. στέρνοιο τυχήσας Il. 4.106; τοὺς μὲν ὑ. χθονὸς εὐρυοδείης πέμψαν Hes. Th. 717; also without the sense of motion, ὑπ᾽ ἀνθερεῶνος ὀχεὺς τέτατο Il. 3.372; βάθιστον ὑ. χθονός ἐστι βέρεθρον 8.14; ἐτέθαπτο ὑ. χθονός Od. 11.52; κεκευθὼς πολεμίας ὑ. χθονός A. Th. 588; ὑπ᾽ ἀγκῶνος βέλη Pi. O. 2.83; νέρθεν ὑπ᾽ ἐγκεφάλοιο Il. 16.347; τὰ ὑ. γῆς δικαιωτήρια Pl. Phdr. 249a; δεξιὰν ὑφ᾽ εἵματος κρύπτειν E. Hec. 342; φέρειν ζώνης ὕπο ib. 762; Thom.Mag. p.375 R. says that ὑ. = under takes gen. in Att., acc. in ΄Hellenic’ Greek; κατακρύψας ὑ. κόπρου, which is v.l. in Od. 9.329 for ὑ. κόπρῳ, is called by Eust. 1631.36 Ἀττικώτερον, ὁποῖον καὶ τὸ φέρειν τι ὑ. κόλπου ἢ ὑ. μάλης (v. κόλπος, μάλη); but in Att. Prose, Hdt., and the Koine ὑ. c. gen. in signfs. I.1, 2 is almost limited to these and a few other phrases, esp. ὑ. γῆς; it is not found at all in Th., Lxx, Ptolemaic papyri, and NT ; X. has ὑ. ἁμάξης (= from under) An. 6.4.22, 25; the Orators have only ὑ. μάλης, Lys. Fr. 54, D. 29.12; ὑ. γῆς is found in Pl. Ap. 18b, Mx. 246d, R. 414d, al., Arist. Mete. 352b6, al. Hipparch. 2.2.45, Plb. 18.18.10 (ὑ. τῆς γῆς), 21.28.3, 10.
b. metaph, ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ under his rule, Od. 19.114.
II. of Cause or Agency, freq. with pass. Verbs, and with intr. Verbs in pass. sense, μή πως τάχ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ δουρὶ δαμήῃς Il. 3.436, cf. 4.479; ἡνιόχοιο ἐν κονίῃσι πεσόντος ὑφ᾽ Ἕκτορος 17.428; εὖτ᾽ ἄν πολλοὶ ὑφ᾽ Ἕκτορος θνῄσκοντες πίπτωσι 1.242; τὸν.. τοκέα ὑ. τοῦ.. παιδὸς ἀποθνῄσκειν Hdt. 1.137; οἵαις ὑπ᾽ αὐτοῦ πημοναῖσι κάμπτομαι A. Pr. 308, cf. Th. 7, al. ; πέλεκυς.. ὅς τ᾽ εἶσιν διὰ δουρὸς ὑπ᾽ ἀνέρος Il. 3.61; ὑπ᾽ Ἀχαιῶν.. φοβέοντο.. ἀπὸ νηῶν 16.303; πάσχειν δὲ κακῶς ἐχθρὸν ὑπ᾽ ἐχθρῶν A. Pr. 1042 (anap.); ὑ. τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες Th. 1.77; ἐκπεσόντες ὑ. τοῦ πλήθους Id. 4.66; ἀναστάτων Καμαριναίων γενομένων ὑ. Συρακοσίων Id. 6.5; ὑφ᾽ ὑμῶν αὐτῶν καὶ μὴ ὑ. τῶν πολεμίων τοῦτο παθεῖν Id. 4.64; κλύοντές ἐσμεν αἰσχίστους λόγους.. τοῦδ᾽ ὑπ᾽ ἀνδρὸς ἀρτίως we have been called shameful names by…, S. Aj. 1321; κακῶς ὑ. τῶν πολιτῶν ἀκούειν to be ill spoken of by…, Isoc. 4.77, cf. Pl. Hp.Ma. 304e, X. An. 7.7.23; of a subordinate agent, ὑ. κήρυκος προαγορεύειν, ἀπειπεῖν κηρύκων ὕπο, Hdt. 9.98, E. Alc. 737, cf. Th. 6.32; ἐμῶν ὑπ᾽ ἀγγέλων.. πορεύεται S. Tr. 391; ὑ. ἀγγέλων πέμπων Pl. Phlb. 66a; sts. with a verbal Subst., τὸ ὑ. νόμου ἐπίταγμα (i.e. ἐπιταττόμενον) Id. R. 359a; ἐκφορὰ φίλων ὕπο A. Th. 1029; ἡ ὑπ᾽ ἀρετῆς Ἡρακλέους παίδευσις X. Mem. 2.1.34; ἡ ὑ. πάντων τιμή Id. Cyr. 3.3.2; Ἥρας δεσμοὶ ὑ. ὑέος Pl. R. 378d; so ἄτρωτον ἦν ὑ. στύγους (= οὐ τετρωμένον) prob. in A. Ch. 532.
2. also in pregnant phrases, not only of the immediate act of the agent, but also of its further result, ὅθ᾽ ὑ. λιγέων ἀνέμων σπέρχωσιν ἄελλαι hasten driven on by them, Il. 13.334; ὑφ᾽ Ἕκτορος.. φεύγοντες fleeing before him, 18.149; χάσσονται ὑπ᾽ ἔγχεος 13.153, cf. 7.64, 11.119, 424, Od. 5.320, 7.263, al. ; πράγματα εἶχον ὑ. λῃστῶν X. HG 5.1.5; ἔπαινον, αἰτίαν ἔχειν ὑ. τινῶν, Hdt. 9.78, A. Eu. 99; οὐκέτι ἀποχωρεῖν οἷόν τ᾽ ἦν ὑ. τῶν ἱππέων Th. 7.78, cf. Ar. V. 1084.
3. freq. of things as well as persons, ὡς διάκειμαι ὑ. τῆς νόσου Th. 7.77; κεῖμαι νούσου ὕ. στυγερᾶς IG4²(1).125.8 (Epid., iii BC); χαλεπῶς ἔχειν ὑ. τραυμάτων Pl. Tht. 142b; ὑ. δόρατος πλαγείς IG4²(1).122.64 (Epid., iv BC); ὑ. ἔχιος φῦμα ib. 123.4 (ibid., iv BC); ἰάθη ὑ. ὄφιος ib. 121.113 (ibid., iv BC); κατεσκεύασαν τὰς πύλας κελείεσθαι ὑ. σφύρας τε μεγάλης καὶ κτύπου παμμεγέθους γιγνομένου Aen.Tact. 20.4; of the agency of feelings, passions, etc., ἀνόρουσ᾽ ὑ. χάρματος h.Cer. 371; ἐνδακρύειν, ἀνολολύξαι χαρᾶς ὕπο, A. Ag. 541, 587; μαίνεται.. ὑφ᾽ ἡδονῆς S. El. 1153; χλωρὸς ὑπαὶ δείους Il. 10.376; ὐ. δέους ἔρρηξε φωνήν Hdt. 1.85, cf. Th. 6.33; οὐ δυνατὸν τὸν δῆμον ἐσόμενον ὑ. τὼν κακῶν καρτερεῖν Id. 4.66; ὑ. κακοῦ ἀγρυπνίῃσι εἴχετο Hdt. 3.129; ὑπ᾽ ἄλγους A. Eu. 183; ὑπ᾽ ὀργῆς Ar. V. 1083; ὑ. λύπης S. OT 1073; hence ὑπό is used even with active Verbs, where a passive word may be supplied, e.g. ὑ. ἀρετῆς καὶ προθυμίης συνεπλήρουν τὰς νέας from courage, i.e. impelled by courage, Hdt. 8.1; ὤρυσσον ὑ. μαστίγων Id. 7.22, cf. 56; οὐδὲ σέ γε δόλος ἔσχ᾽ ὑ. χειρὸς ἐμᾶς by my agency, S. Ph. 1118 (lyr.); αἰ μήτις αὐτὸς δοίη, μὴ ὑπ᾽ ἀνάγκας not under compulsion, GDI 5128.5 (Naxos).
4. ὑπό freq. serves to denote the attendant or accompanying circumstances, νέφος ἐρχόμενον κατὰ πόντον ὑ. Ζεφύροιο ἰωῆς Il. 4.276, cf. 16.591, etc. ; sts. with part. added, ἀμφὶ δὲ νῆες σμερδαλέον κονάβησαν ἀϋσάντων ὑπ᾽ Ἀχαιῶν at their shouting, i.e. when they shouted, 2.334, 16.277; ἴαχε σάλπιγξ ἄστυ περιπλομένων δηΐων ὕ. 18.220.
5. of accompanying music, to give the time, κώμαζον ὑπ᾽ αὐλοῦ Hes. Sc. 281, cf. 278; ᾄδων ὑπ᾽ αὐλητῆρος Archil. 123, cf. Thgn. 825, Charon Fr.9; πίνειν ὑ. σάλπιγγος Ar. Ach. 1001; generally, of anything attendant, δαΐδων ὕ. λαμπομενάων ἠγίνεον by torchlight, Il. 18.492, cf. E. Hel. 639 (lyr.), Ion. 1474 (lyr.); καταθάψομεν.. ὑ. κλαυθμῶν A. Ag. 1554 (anap.); ὑπ᾽ εὐκλείας θανεῖν E. Hipp. 1299; εἴσειμ᾽ ὑπαὶ πτερύγων κιχλᾶν καὶ κοψίχων Ar. Ach. 970; ὑπ᾽ εὐφήμου βοῆς θῦσαι offer a sacrifice accompanied by it, S. El. 630; ὑ. φανοῦ πορεύεσθαι by lantern-light, X. Lac. 5.7; ὑ. πομπῆς ἐξάγειν τινά in or with solemn procession, Hdt. 2.45, cf. Ar. Th. 1030; ὑ. βίης βήξας coughing with violence, violently, Hdt. 6.107; ἐτόξευον ὑ. μαστίγων, i.e. they shot and lashed, X. An. 3.4.25; v. infr. B. II. 4, C. IV. 1.
6. ὑ. Ἑλλανοδικᾶν, = ἐπί c. gen., SIG 171 (Olympia, iv BC).
7. Math., ἡ ὑ. ΘΔΗ the angle ΘΔΗ (= ἡ. ὑ. τῶν ΘΔ, ΔΗ περιεχομένη γωνία), Procl. Hyp. 2.26; but also τὸ ὑ. τῶν ΑΓ, ΓΒ the rectangle contained by ΑΓ, ΓΒ, = ΑΓ x ΓΒ, Euc. 2.4.
8. ναῦλον ὄνων γ´ εἰς τὴν πόλιν ὑ. οἴνου laden with wine, Pap. in Hermes 28.163 (ii AD), cf. ib. 479, and infr. C. IV. 2.
B. with Dative (esp. in Poets, never in Lxx (Jb. 12.5 is dub.l.) or NT, not common in Arist., Ptolemaic papyri, or Plb.), of Position under, ὑ. ποσσί Il. 2.784, al. ; ὑ. πλατανίστῳ ib. 307, cf. 18.558; ὑ. Τμώλῳ at its foot, 2.866, cf. Od. 1.186; Βερύσιοι ὑ. τῇ Ἴδῃ IG1².191.11, cf. 373.118, al. ; ὑ. τῇ ἀκροπόλι Hdt. 6.105; τῶν θανόντων ὑπ᾽ Ἰλίῳ under its walls, E. Hec. 764, cf. A. Ag. 860; πέτρῃ ὕ. γλαφυρῇ εὗδου, Βορέω ὑπ᾽ ἰωγῇ Od. 14.533; ὑ. τοῖς ὄρεσιν ἔχειν τὰς πηγάς Arist. Mete. 350b27.; ὑ. πέτρᾳ παῖς IG4²(1).122.19 (Epid., iv BC); ὑ. τῷ ναῷ ἀστραγαλίζοντος αὐτοῦ ib. 121.25 (ibid., iv BC); hυπὺ τῇ κλίνῃ τούτῃ ληνὸς (or Αῆνος) hύπυ ib. 14.871 (Cumae, v BC); στρουθοὶ ὑ. τῇ τραπέζῃ Michel 832.33 (Samos, iv BC); ὑ. τῇ μασχάλῃ Hp. Art. 11; χέλυν δ᾽ ὑ. μασχάλῃ εἶχεν h.Merc. 242; ὑ. ταῖς μασχάλαις Arist. PA 688b5, 14; ὁ ὑ. τῇ γῇ ἀήρ under the earth, Id. Cael. 295a28; ἐὰν ὑ. σοὶ κατακλινῇ lies next below you, Pl. Smp. 222e; ὑφ᾽ ἅρμασι under, i.e.
yoked to, the chariot, Il. 8.402, 18.244; εἶχε μάχαιραν ὑφ᾽ αὑτῷ παρεσκευασμένος Plb. 8.20.6 codd., cf. POxy. 1800 Fr. 2.36 (Vit.Aesop.); ὑ. τοῖς χιτωνίσκοις περιζώματα φοροῦσιν Plb. 12.26a.4, cf. 13.7.9; τὰ τε θηρία καὶ τὰς ὑπ᾽ αὐτοῖς σχεδίας under them, on which they stood, Id. 3.46.8; τῆς γῆς τῆς ὑ. τῷ κόσμῳ κειμένης Timae. ap. eund.12.25.7; οἱ ὑ. τῇ ἄρκτῳ, τῇ μεσημβρίᾳ, οἰκοῦντες Adam. 2.31, cf. Arist. Pr. 940a37, Phgn. 806b16; ὑ. τῷ μετώπῳ ὀφρύες Id. HA 491b14; ὑ. τῷ γενείῳ Plb. 34.10.9; τὰ ὑ. τοῖς ὕδασι καὶ ὑμέσι καὶ ὑέλοις Deff. 135.12; ὑ. τῷ δέρματι Gal. 18(2).102.
2. with Verbs of motion, where rest or position follows, εἷσαν ὑ. φηγῷ set [him] down under it, Il. 5.693; ἔζευξαν ὑφ᾽ ἅρμασιν.. ἵππους Od. 3.478, cf. Il. 24.782; ὑ. δ᾽ ἄξοσι.. ἔπιπτον 16.378, cf. X. Cyr. 7.1.37; δέμνι᾽ ὑπ᾽ αἰθούσῃ θέμεναι Il. 24.644.
3. in such phrases as ὑ. χερσί τινος ἁλῶναι, δαμῆναι, 2.374, 860, al. ; ἐμῇς ὑ. χερσὶ δάμασσον 3.352; ὑ. δουρὶ δαμῆναι 5.653, etc. ; ἔκπεσον ἵππων Ἀτρεΐδεω ὑ. χερσί 11.180; ὤλετο.. ὑ. γαμφηλῇσι λέοντος 16.489; πέπληγμαι δ᾽ ὑπαὶ δάκει φοινίῳ A. Ag. 1164 (lyr.); ἐν κονίῃσι πέσοιεν ὑπ᾽ ἀνδράσι Il. 6.453; ὑ. τινὶ κτείνεσθαι 16.490.
4. behind, ὑ. φάλαγγι Ascl. Tact. 6.1; under the cover or protection of, ὑ. τούτῳ τῷ φράγματι τοὺς ὑπορύσσοντας εἶναι Aen.Tact. 37.9; ὑ. ταῖς αὑτῶν ἀσφαλείαις Plb. 1.57.8, 4.12.10, 16.6.1.
II. of the person under whose hand, power or influence, or the thing by or through which a thing is done, ὑπ᾽ Ἀργείοισι φέβοντο fled before them, Il. 11.121, freq. in Hom. with intr. or pass. Verbs, ἐφόβηθεν ὑφ᾽ Ἕκτορι Il. 15.637; ὁρμηθέντες ὑ. πληγῇσιν ἱμάσθλης Od. 13.82; βῆ.. θεῶν ὑ. πομπῇ Il. 6.171; ὦρτο δὲ κῦμα πνοιῇ ὕπο 23.215; ὑ. λαίλαπι βέβριθε χθών 16.384; τεκεῖν, τεκέσθαι ὑ. τινί, 2.714, 728, 742; ἀτῆθαι ὑ. τῷ μεμφομένῳ GDI 4994.8 (Crete); ὁ χρησμὸς ὁ γεγονὼς ὑ. τοῖ Ἀπόλλωνι Inscr.Magn. 38.5, cf. 12, 31, 52.
2. expressing subjection or dependence, ὑ. τινί under one΄s power, δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ᾽ αὐτῷ Od. 3.305, cf. Il. 9.156; ὑπ᾽ ἀνδράσιν οἶκον ἔχουσιν Od. 7.68; εἶναι ὑ. τισί to be subordinate, subject to them, Th. 1.32; ὑ. Χείρωνι τεθραμμένος under the eye of…, Pl. R. 391c; ἔχειν ὑφ᾽ ἑαυτῷ have under one, at one΄s command, X. Cyr. 2.1.26; τὰ θηρία τὰ ὑ. τοῖς ἀνθρώποις Pl. R. 563c; ὑ. τινὶ στρατεύσασθαι Plu. Cic. 44; in pregnant sense, ἵνα.. πάντα ὑ. Πέρσῃσι γένηται Hdt. 7.11, cf. Th. 7.64; ὑπ᾽ ἑωυτῷ ποιήσασθαι Hdt. 7.157; κινδυνεύσαιμ᾽ ἂν ὑ. τῇ δυσχερεστάτῃ γενέσθαι τύχῃ Lys. 24.6; ὑ. τῷ Μακεδόνι ταττομένων Plb. 18.11.4; τοὺς τραφέντας ὑ. τούτοις Id. 6.7.2.
3. of the subordination of things coming under a class, αἱ ὑ. ταῖς τέχναις ἐργασίαι Pl. Smp. 205c; τὸ ὑ. ταῖς γεωμετρίαις Id. R. 511b; ὄργανα.. τὰ ὑ. τῇ μουσικῇ Id. Hp.Ma. 295d.
4. as in A. II. 5, ὑπ᾽ αὐλητῆρι πρόσθ᾽ ἔκιον advanced to the music of the flute-player, Hes. Sc. 283; ὑπ᾽ αὐλῷ, ὑ. κήρυκι καὶ θεολόγῳ, Luc. DDeor. 2.2, Alex. 19; ὑ. μάστιξι διορύττειν τὸν Ἄθω Plu. 2.470e; generally, of attendant circumstance, ἐξ ἁλὸς εἶσι.. πνοιῇ ὕπο Ζεφύροιο Od. 4.402; ὑ. ῥάβδοις καὶ πελέκεσι κατιών escorted by the lictors, Plu. Publ. 10; ὑ. σκότῳ, νυκτί, A. Ag. 1030 (lyr.), A.R. 1.1022, etc. ; λάμπει δ᾽ ὑ. μαρμαρυγαῖς ὁ χρυσός B. 3.17; αἰθομένα δᾲς ὑ. ξανθαἴσι πεύκαις Pi. Fr. 79; ὑ. φωτὶ πολλῷ προσῄει Plu. Galb. 14; ὑ. λαμπάσιν ἡμμέναις Hld. 10.41; ὑ πολλῷ στρατῷ escorted by a great host, Nic.Dam. 10 J.; ὑ. δικαιοσύνῃ διαγαγεῖν τὸν βίον Pl. Ep. 335d. — ὑπό has no sense c. dat. which it has not also c. gen. ; but all its senses c. gen. do not belong to the dat. ; — later ὑπό c. dat. is found as a mere periphr. of the dat., στέφος.. αὐτὸς ὑφ᾽ ἡμετέραις πλεξάμενος παλάμαις AP 5.73 (Rufin), cf. 85 (Claudian.); λέων ὑπ᾽ ἄκοντι τετυμμένος A.R. 2.26, cf. Man. 2.131.
C. with Accusative, of Place; to express motion towards and under an object, ὑ. σπέος ἤλασε μῆλα drove them under, i.e.
into, the cave, Il. 4.279; ὑ. ζυγὸν ἤγαγεν Od. 3.383; σεῦ ὕστερος εἶμ᾽ ὑ. γαῖαν, i.e. shall die, Il. 18.333; νέεσθαι ὑ. ζόφον 23.51, cf. Od. 3.335; κατακρύπτειν τινὰ ὑ. τὴν αὐτὴν θύρην under shelter, of it, i.e.
behind it, Hdt. 1.12; πάϊς ὣς ὑ. μητέρα δύσκεν εἰς Αἴαντα Il. 8.271; ὅκως ἔωσι ὑ. τὸν πεζὸν στρατὸν τὸν σφέτερον Hdt. 9.96; ὑ. τὸν πρῶτον λόχον τῶν ὁπλιτῶν τὸν πρῶτον λόχον τῶν ψιλῶν τετάχθαι Ael. Tact. 15.2; of coming close up under a lofty citadel, ἤλθεθ᾽ ὑ. Τροίην up to T.; Od. 4.146; ὅτ᾽ ἔμελλεν ὑ. πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος ἵξεσθαι Il. 11.181; παυρότερον λαὸν ἀγαγόνθ᾽ ὑ. τεῖχος ἄρειον 4.407; ὑ. τὰ τείχη φεύγειν Plb. 1.74.11; ὑ. τὰς ἴλας φεύγειν Id. 3.65.7, cf. 3.105.6, 11.21.5, al. ; ὑ. ταὐτὸ στέγος εἰσελθεῖν GDI 3536B3 (Cnidus); πᾶν ὃ ἐὰν ἔλθῃ.. ὑ. τὴν ῥάβδον Lxx Le. 27.32, cf. De. 4.11, al. ; so ὑ. δικαστήριον ὑπαχθείς, ἀγαγόντες, Hdt. 6.72, 104 (cf. ὑπάγειν ὑ. τοὺς ἐφόρους ib. 82) prob. refers to the elevated seats of the judges in court, cf. ὑπάγω a. ii.
2. of Position or Extension under an object, without sense of motion, Ἀρκαδίην ὑ. Κυλλήνης ὄρος Il. 2.603, cf. 824, etc. ; ἰκριώσασι ὑ. τὴν ὀροφήν IG1².374.76; ἐργασαμένοις τὸ ἄνθεμον ὑ. τὴν ἀσπίδα ib. 371.9; τὰ μὲν ὑ. τὸν λόφον καὶ τὰμ φάραγγα Inscr.Prien. 37.162 (ii BC); ἀνθέντω ὑ. τὸν ναὸν τᾶς Δάματρος IG 5(1).1498.13 (loc. inc., ii BC); ὅσσοι ἔασιν ὑπ᾽ ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε everywhere under the sun, Il. 5.267; ὑπ᾽ αὐγὰς ἠελίοιο φοιτῶσι Od. 2.181; τῶν ὑ. τοῦτον τὸν ἥλιον.. ἀνθρώπων D. 18.270; τὰ ὑ. τὴν ἄρκτον Hdt. 5.10, cf. Arist. Mete. 362a17; οἴκησις ἡ λεγομένη ὑ. τὸν πόλον Gem. 5.38, cf. 16.21, al. ; ὑ. τὸν οὐρανόν Lxx Ex. 17.14, al., UPZ 106.14 (i BC); τὸ ὑ. τὴν ἀκρόπολιν Th. 2.17; ὁ ὑ. γῆν λεγόμενος εἶναι θεός Hdt. 7.114, cf. Il. 19.259; ὑ. γῆν is more freq. than ὑ. γῆς in Arist., Mete. 349b29, al., in Hipparch., 1.3.10, al., and entirely supersedes ὑ. γῆς in Hdt., 2.124, 125, 127, 148, 150, 3.102, 4.195, 7.114, and Gem., 2.19, al. ; it is found also in Plb. 21.28.11; etc. ; ὑ. γῆν the nadir, opp. μεσουράνημα, PLond. 1.98r.49, 110.33 (i/ii AD); also ἄγχε δέ μιν.. ἱμὰς ἁπαλὴν ὑ. δειρήν Il. 3.371; Τρῶες.. πτῶσσον ὑ. κρημνούς 21.26; ἀγέροντο.. ἄλοσος ὕ. σκιερόν Od. 20.278; τρωθεὶς ὑ. τὸν ὀφθαλμόν IG4²(1).122.120 (Epid., iv BC); οὐλὴ ὑπ᾽ ὀφθαλμὸν δεξιόν PCair.Zen. 76.13 (iii BC); ὑ. τὸ μέρος τοῦ ἐνοφειλομένου ὑπογραψάτω ὅσον ἰδίᾳ ἔχει PRev.Laws 19.2 (iii BC); κείμενος ὑ. τὸν ὀμφαλόν Sor. 1.7, cf. 67, al. ; ὑ. τὰς πύλας ἵππων πόδες φαίνονται Th. 5.10; μὴ ὑποτιθέναι κύλικα ὑ. τὴν κλίνην IG 12(5).593A21 (Ceos, v BC); ὑ. τὸν ὀδόν ib. 4²(1).102.249 (Epid., iv BC); καταψύξατε ὑ. τὸ δένδρον Lxx Ge. 18.4; ὑ. τὸν λέβητα ib. Ec. 7.7(6); ὑ. τοὺς πόδας ib. La. 3.34; εἰς τοὺς ὑ. πόδα χωρεῖ τόπους Dsc. 5.75 (v. πούς i. 6g); ἡ ὑ. πόδα (sc. γραμμή) the base of a triangle, Hero Mens. 55; also ὑπ᾽ αὐγὰς.. λεύσσουσαι πέπλους holding them up to the light, E. Hec. 1154; also ὑ. τὸν ὀφθαλμόν close to the eye, Arist. Pr. 874a9; ὑποκειμένης τῆς Εὐβοίας ὑ. τὴν Ἀττικήν Isoc. 4.108; ὑπ᾽ αὐτὴν ἐσχάτην στήλην ἔχων ἔχριμπτ᾽ ἀεὶ σύριγγα S. El. 720; εἰ θεωρήσειεν ὑπ᾽ αὐγὰς τὸν ἀνθρώπειον βίον Iamb. Protr. 8 (cf. αὐγή I); of subordinate position, κατακλίνεσθαι ὑ. τινά Luc. Symp. 9; τίς ὑ. τίνα ; who is next to whom, Onos. 10.2.
b. Math., ὁ κύβος ὁ ὑ. τὴν.. σφαῑραν inscribed in the sphere, Papp. 440.5; εἶναι ὑ. τὸ αὐτὸ ὕψος Euc. 11.29, Archim. Sph.Cyl. 1.19; ὑ. τὰν αὐτὰν γωνίαν subtending…, Id. Aren. 1.20 (cj.), cf. 21; αἱ γωνίαι ὑφ᾽ ἂς αἱ ὁμόλογοι πλευραὶ ὑποτείνουσι Euc. 6.6, al.
3. of the logical subordination of things under a class, τῶν ἑτερογενῶν καὶ ὑπ᾽ ἄλληλα τεταγμένων Arist. Cat. 1b16, etc. ; οἱ ὑ. τὸ ψεῦδος τεταγμένοι in the category of…, Luc. Ind. 20.
II. of subjection, control, dependence, never in Hom., once in Hdt., ὑ. βασιλέα δασυοφόρος 7.108; ὑ. σφᾶς ποιεῖσθαι Th. 4.60, cf. Pl. R. 348d, Arist. HA 488a10, etc. ; ἕως κα ᾖ ὑ. τὸν πατέρα Test.Epict. 3.29; ὑ. τιν᾽ ἦν τῶν βασιλέων Men. 340; τί δ᾽ οὑ κρατέοντος ὑπ᾽ ἰσχύν; Call. Jov. 75, cf. 74; ὑ. Δία Γῆν Ἥλιον Sammelb. 5616 (i AD), POxy. 722.6 (i/ii AD), etc. (v. ἥλιος II. 1); ὑ. θεὸν καὶ ἄνθρωπον Michel 854.52 (Halic., iii BC); τοῦ τοπαρχοῦντος ὑ. σέ PCair.Zen. 322.3 (iii BC); στρατευσάμενον ὑ. ἄρχοντα Ἀντίοχον IG 12(1).43.7 (Rhodes); μηδὲ ὑ. δεσπότην ὤν Lxx Pr. 6.7, cf. Ps. 143.2; for ὑ. χεῖρα, v. χείρ; οἱ ὑ. τινά X. Cyr. 3.3.6, 8.8.5, etc. ; τοῖς ὑφ᾽ αὑτὸν τεταγμένοις GDI 3750.75 (Rhodes).
2. subject to conditions, etc., ὑπὸ ἐκκλησιαστικὸν ἐπιτίμιον Cod.Just. 1.4.29.10; ὑπὸ τὸν ἔσχατον κίνδυνον ib. 9.47.26.2.
III. of Time, in the course of, during, or to be left untranslated in English, ἐκέλευε Τρωσὶ ποτὶ πτόλιν ἡγήσασθαι νύχθ᾽ ὕ. τήνδ᾽ ὀλοήν Il. 22.102; ὑ. τὴν νύκτα ταύτην Hdt. 9.51, cf. 58; ὑ. τὴν πρώτην ἐπελθοῦσαν νύκτα ἀπέδρη Id. 6.2; τῆς κολοκύνθης.. ἣ ἐγενήθη ὑ. νύκτα καὶ ὑ. νύκτα ἀπώλετο Lxx Jn. 4.10; rarely with stress on the duration, πάνθ᾽ ὑ. μηνιθμόν throughout its continuance, Il. 16.202; ὑ. τὸν παρεόντα τόνδε πόλεμον Hdt. 9.60; οὐδὲν τῶν κατ᾽ Αἴγυπτον ὑ. ταῦτα ἑτεροιωθῆναι during that time, Id. 2.142; ὑ. τὸν χρόνον ὃν οἱ ἑξήκοντα καὶ τριηκόσιοι ἦρχον οἵδε ἐθεόρεον IG 12(8).276.4 (Thasos) in the time of, hυτὸ δὲ Ἐχεμένε̄ ἔφορο[ν] Schwyzer 12.66 (Sparta, v BC).
2. also of Time, about, sts. more precisely at, and of events, about or at the time of, ὑπ᾽ αὐτὸν τὸν χρόνον ὅτε.. Ar. Ach. 139, cf. Hdt. 7.165; ὑπ᾽ αὐτὸν τὸν καιρόν Plb. 11.27.4, 16.15.8; ὑφ᾽ ἕνα καιρόν at one time, Diog.Oen. 38; ὑ. τὸν αὐτὸν χρόνον Th. 2.26; ὑ. τοὺς αὐτοὺς χρόνους Id. 1.100; ὑ. τὸν σεισμόν Id. 2.27, cf. Plb. 4.33.5, Plu. Alex. 14; ὑ. τὴν ἐωθινήν, ὑ. τὴν ὄρφνην, Plb. 18.19.5, 7; ὑ. τὸν ὄρθρον Act.Ap. 5.21, Gp. 2.4.3; ποιεῖσθαι τοὺς περιπάτους ὑ. τὸ ψῦχος in the cool of the morning, Plb. 5.56.10; ὑφ᾽ ἓν πάντες all at once, at the same time, Arr. Epict. 3.22.33, cf. S.E. M. 10.124, Sor. 1.103, al. ; παιδάριον ὑ. τὴν ἀναπνοὴν ἑπτὰ καὶ πέντε στίχους συνεῖρον in one breath, Plb. 10.47.9; ὑφ᾽ ἓν ἐκτρῖψαι at one blow, Lxx Wi. 12.9; ὑ. μίαν ἄρσιν καὶ θέσιν ἀνατείνοντες καὶ κατατιθέμενοι, of a squad of diggers, Gp. 2.45.5; ὑ. μίαν φωνήν Aristeas 178; πῶς γὰρ ἂν ὑ. τὰς αὐτὰς ἡμέρας ἔν τε τῇ Ἰταλίᾳ καὶ ἐν τῇ Κιλικίᾳ.. πολεμήσειε ; at the same time, D.C. 36.35; sts. c. part., ὑ. τὸν νηὸν κατακαέντα at the time of its burning, Hdt. 1.51; ὑ. τὴν κατάλυσιν τοῦ πολέμου just at the end, X. Mem. 2.8.1, cf. Plu. Mar. 46; ὑ. τὸν θυμὸν ἐκ χειρὸς ἐπιστρατευσαμένων at the very time of their anger, Plb. 2.19.10; ὑ. παροξυσμόν Gal. 19.215; παραδόντω τοῖς αἱρεθεῖσι εἰς τὸν ὑπ᾽ αὐτὰ (or ὕπαυτα as Adv. = ἑξῆς) ἐνιαυτόν IG 9(1).694.60 (Corc., ii/i BC); ὑ. κύνα Arist. HA 547a14, Thphr. CP 1.13.3, D.S. 19.109; ὑ. τὰς θερινὰς [τροπὰς] καὶ τοῦ κυνὸς τὴν ἐπιτολήν Gp. 2.6.17.
IV. of accompaniment, ὑπὸ ὄρχησίν τε καὶ ᾠδήν Pl. Lg. 670a; ὑ. αὐλὸν διαλέγεσθαι X. Smp. 6.3 codd. (ὑ. τοῦ αὐλοῦ Cobet); ὑ. κήρυκα (v. κῆρυξ I. 3). — Compare A. II. 5, B. II. 4.
2. ὄνον ἕνα ὑ. λαχανόσπερμον laden with…, Meyer Ostr. 81.2 (i AD), cf. PFay. p.324 (i AD); ὄνοι ὑ. δένδρα BGU 362 i 6, al. (iii AD); cf. supr. A. II. 8.
V. ὑπό τι up to a point, somewhat, ὑπό τι ἄτοπα Pl. Grg. 493c; ὑ. τι ἀσεβῆ id. Phdr. 242d; ὑ. τι μικρὸν ἐπιθήκισα Ar. V. 1290 (lyr.), ὑ. τι <δὴ> σκυθρωπάσας Macho 247 G.
D. Position; ὑ. can follow its Subst., becoming by anastrophe ὕπο. It is freq. separated from the Subst. by intervening words, as in Il. 2.465, Od. 5.320, 7.130; — ὑπαί is placed after its case in A. Eu. 417, S. El. 1418, Inach. l.c., although acc. to Hdn.Gr. 1.480 it cannot suffer anastrophe.
E. as Adv., under, below, beneath, freq. in Hom. ; esp. of young animals, under the mother, i.e.
at the breast, Od. 4.636, 21.23.
2. behind, Hdt. 7.61; cf. C. I.
II. ὑπ᾽ ἐκ or ὑπέκ, v. ὑπέκ. — In Hom. the separation of the Prep. from its Verb by tmesis is very freq., and sts. it follows, in which case it suffers anastrophe, φυγὼν ὕπο νηλεὲς ἦμαρ Od. 9.17.
F. in Composition:
I. under, as well of rest as of motion, as in ὕπειμι, ὑποβαίνω, etc.
   2. of the casing or covering of one thing with another, as ὑπάργυρος, ὑπόχρυσος.
   3. of the agency or influence under which a thing is done, to express subjection or sub-ordination, ὑποδαμνάω, ὑποδμώς, ὑφηνίοχος, cf. ἐπί G. III.
II. denoting what is in small degee or gradual, somewhat, a little, as in ὑποκινέω, ὑποδεής, ὑπόλευκος (so in tmesi, ὑ. τι ἀσεβῆ Pl. Phdr. 242d, cf. Grg. 493c; ὑ. τι μικρὸν ἐπιθήκισα Ar. V. 1290 (lyr.)).
III. underhand, secretly, as in ὑποθέω, ὑποθωπεύω, ὑποκορίζομαι, ὑπόρνυμι.

p. u. bes. ep. ὑπαί, wenn die letzte Silbe lang sein soll (s. oben besonders), sub.
I. Adv., a) unten, unterhalb ; ἐπεὶ μάλα πῖαρ ὑπ' οὖδας Od. 9.135, wo man es = ὕπεστι erklären kann ; τρομέει δ' ὑπὸ φαίδιμα γυῖα Il. 10.95 ; ἵπποι θήλειαι, ὑπὸ δ' ἡμίονοι, unter ihnen, am Euter, Od. 4.636, 21.23.
   b) hinter, dahinter, Her. 7.61. – In vielen Stellen bei Hom. u. den Tragg. kann eine Tmesis angenommen werden, wie man auch Od. 9.17 φυγὼν ὕπο νηλεὲς ἦμαρ erklärt, indem man deshalb ὕπο anastrophiert.
II. Praeposit. A. mit dem genit., unter ;
1) örtlich, u. zwar zunächst
   a) eine Bewegung unten aus der Tiefe hervor, darunterweg, darunter her bedeutend ; ῥέει κρήνη ὑπὸ σπείους Od. 9.140 ; αὖτις ἀναστήσονται ὑπὸ ζόφου, sie werden wieder unter dem Dunkel hervorkommen, Il. 21.56 ; so auch ὄσσε δεινὸν ὑπὸ βλεφάρων ἐξεφάανθεν, die Augen leuchteten furchtbar unter den Augenlidern hervor, Il. 19.17 ; ὑπὸ χθονὸς ἧκε φόωσδε, er kam unter der Erde hervor an das Licht, Hes. Th. 669 ; ähnlich σπλάγχνων ὕπο ματέρος ἐς αἴγλαν μόλεν Pind. N. 1.35 ; ἐς φάος O. 6.43. – Dah. νεκρὸν ὑπ' Αἴαντος ἐρύειν Il. 17.235, unter den Händen des Aias fortziehen ; und übh. ἁρπάζειν, ῥύεσθαι u. ähnl. ὑπό τινος, aus Jemandes Gewalt reißen ; ἵν' αὐτοὺς ῥύοισθε ὑπ' Ἀχαιῶν Il. 17.224 ; ῥῦσαι ὑπ' ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν ib. 645 ; vgl. 13.198, 19.73, 21.553 ; aus einer Gefahr, 23.86 ; woran sich leicht reiht ὑφ' Ἕκτορος φεύγοντες, Il. 19.149, wie 21.22, was eigtl. ist = unter Hektors Händen wegfliehen, wir aber übersetzen »vor Hektor fliehen« ; so φοβεῖσθαι ὑπό τινος, 16.303. – Auch ἵππους μὲν λῦσαν ὑπὸ ζυγοῦ, Il. 8.543, 24.576 u. öfter, unter dem Joche losspannen, so daß sie darunter fortgehen ; ὑπ' ἀρνειοῦ λυόμην, ich machte mich unter dem Bocke los, Od. 9.463. Aehnlich ist βοῦς ὑφ' ἁμάξης πριάμενοι Xen. An. 7.2.25, wo wir nach unserer Auffassungsweise »vor dem Wagen weg« sagen.
   b) Bewegung nach unten hin, die darauffolgende Ruhe, darunter, unter einem Gegenstande, mit einbegreifend ; ὑπὸ χθονὸς ἐτέθαπτο Od. 11.52 ; τόδε κρήδεμνον ὑπὸ στέρνοιο τανύσσαι, unter die Brust breite dir den Schleier, 5.346 ; τὸν δ' ὑπ' οὔατος ἔγχεϊ νύξε Il. 13.177, 671, 17.617 ; δεξιτερῇ δ' ἄρ' ὑπ' ἀνθερεῶνος ἑλοῦσα 1.501 ; παῖσον ἐμᾶς ὑπὸ κλῇδος Soph. Tr. 1027 ; ὑφ' εἵματος κρυφείς Aj. 1024 ; λαβὼν ὑπὸ μάλης ἐγχειρίδιον Plat. Gorg. 469d (vgl. μάλη); κεκευθὼς πολεμίας ὑπὸ χθονός Aesch. Spt. 570. Auch ἡ πηγὴ ὑπὸ τῆς πλατάνου ῥεῖ, fließt unter der Platane, Plat. Phaedr. 230b ; u. dah.
   c) unter, ohne daß weiter an die Bewegung gedacht wird ; ὑπὸ χθὼν σμερδαλέον κονάβιζε ποδοῖν Il. 2.465 ; οἱ ὑπὸ χθονὸς φίλοι, die unter der Erde, die Toten, Aesch. Ch. 820 ; αἰτοῦσα τοὺς ὑπὸ χθονός Soph. Ant. 65 ; nach Thom.Mag. 868 ist der gen. bei ὑπό attischer als der dat. – Uebertr.
   d) unterworfen, ἀρετῶσι δὲ λαοὶ ὑπ' αὐτοῦ, Od. 19.114, unter ihm, unter seiner Regierung ; σοῦ διοίσεται μόνος ὑπ' ὀρφανιστῶν μὴ φίλων Soph. Aj. 507. – Daran reiht sich
2) die causale Bedeutung, durch Etwas veranlaßt ; zunächst noch örtlich zu fassen, wie bei Hom. in vielen Fällen einleuchtet, z.B. κείσεθ' ὑπ' ἰλύος κεκαλυμμένα Il. 21.318, unter dem Schlamme bedeckt ; u. so ist δαμεὶς ὑπ' Αἴαντος, 4.479, unter dem Aias, unter seinen Händen überwältigt, getötet ; πεσὼν ὑφ' Ἕκτορος 17.428 ; ὤλεσε θυμὸν ὑφ' Ἕκτορος 6.6, vgl. 1.242 ; μήπως τάχ' ὑπ' αὐτοῦ δουρὶ δαμείης 3.436, wie 4.479 ; und da bei jedem Passivum das Subjekt als ein dem einwirkenden Subjekte untergeordnetes erscheint, sehr gewöhnlich
   a) bei pass. von, durch, Hom. u. Folgde überall, die gewöhnlichste Ausdrucksweise, von der keine besondern Beispiele angeführt zu werden brauchen. – Eben so
   b) bei verbis intr., oder solchen, die bei aktiver Form passive Bedeutung haben, ἁλοὺς ὑπ' ἄλλων, Aesch. Ag. 460 ; ὑφ' ἧς θανών, von der getötet, Soph. El. 436 ; δίκην διδόναι ὑπὸ θεῶν, bestraft werden durch die Götter, Plat. Gorg. 525b ; Xen. An. 4.4.14 ; ἀπολέσθαι Cyr. 7.1.41 ; ὑπὸ λιμοῦ An. 1.5.5 ; – πέλεκυς, ὅς τ' εἶσιν διὰ δουρὸς ὑπ' ἀνέρος, ὀφέλλει δ' ἀνδρὸς ἐρωήν Il. 3.61, durch den Mann geschwungen ; πολλὰ δ' ὑπ' αὐτοῦ ἔργα κατήριπε κάλ' αἰζηῶν (sc. χειμάρρου), von seiner Gewalt, 5.92 ; ἔνθα κεν αὖτε Τρῶες Ἀρηϊφίλων ὑπ' Ἀχαιῶν Ἴλιον εἰσανέβησαν, von den Achäern gedrängt, 6.73 ; πάσχειν κακῶς ἐχθρὸν ὑπ' ἐχθρῶν Aesch. Prom. 1044 ; Plat. Symp. 222e ; χαλεπῶς ἔχει ὑπὸ τραυμάτων τινῶν Theaet. 142b ; εὖ ἀκούειν ὑπό τινος Xen. An. 7.7.23 ; αἰτίαν ἔχειν ὑπό τινος 7.6.11. – Auch
   c) bei nominibus, ἄτιμον εἶναι δ' ἐκφορᾶς φίλων ὕπο, Aesch. Spt. 1015, Bestattung von den Freunden, wie ἐκφέρεσθαι ὑπὸ φίλων ; so ἡ ὑπὸ πάντων τιμή, die von Allen erzeigte Ehre, Xen. Cyr. 3.3.2 ; Ἥρας δεσμοὺς ὑπὸ υἱέος καὶ Ἡφαίστου ῥίψεις ὑπὸ πατρός Plat. Rep. II.378d ; ὅ τι φυλάξομεν οὐδέν ἐστιν ὑπὸ τοῦ πολέμου λοιπόν Dem. 2.26, es ist Nichts vom Kriege übrig gelassen. – Uebh.
   d) Ursache u. Veranlassung, sowohl äußere als innere u. geistige, wo wir durch, aus, vor, wegen gebrauchen, οὔ τοι δικάζει ταῦτα μαρτύρων ὕπο Ἄρης Aesch. Suppl. 912 ; δόμοις δὲ τοῖσδε παγκάκως ἔχει φήμης ὑφ' ᾑς ἤγγειλαν οἱ ξένοι Ch. 741 ; wie man auch Hom. ὑπὸ λιγέων ἀνέμων σπέρχωσιν ἄελλαι Il. 13.334 auffassen kann, von den Stürmen getrieben ; γέλασσε χθὼν χαλκοῦ ὑπὸ στεροπῆς 19.363, mehr örtlich, unter dem Glanze, wie μελάνει δέ τε πόντος ὑπ' αὐτῆς (Ζεφύροιο φρικός) 7.64, u. öfter ; ὑπὸ τῆς παρεούσης συμφορῆς Her. 1.85 ; ὑπ' ἀνέμων καὶ ἀπλοίας ἐνδιέτριψεν, wegen der Winde, Thuc. 2.55 ; ὑπὸ δέους, aus Furcht, Her. 1.85 ; ὑπ' ἀνάγκης, aus Zwang, Od. 2.110 ; Aesch. Suppl. 1013 ; Soph. Phil. 215 u. sonst ; μεγάλου ὑπὸ κύματος ὁρμῆς Od. 5.320 ; Ζηνὸς ὑπ' ἀγγελίης 7.263 ; εἰπεῖν μνήμης ὕπο Soph. O.R. 1131 ; ὑπ' ἐλπίδων ἄνδρας τὸ κέρδος πολλάκις διώλεσεν, wegen der Hoffnungen, Ant. 221 ; ὑπό τινος ἄλλου ἐπελαθόμην, wegen eines Andern, oder über etwas Anderm vergaß ich es, Plat. Prot. 310c ; ὑπὸ ταύτης τῆς αἰτίας Symp. 184a ; ὑπὸ πενίας, vor, aus Armut, Soph. 251c ; ὑπὸ κάλλους Xen. Cyr. 8.7.22 ; – ὥστ' ἐνδακρύω γ' ὄμμασιν χαρᾶς ὕπο, aus Freude, Aesch. Ag. 527, vgl. 573 ; τοσαῦτ' ἔλεξε κάρτ' ὑπ' εὐθύμου φρενός Pers. 364, vgl. 476 ; καὶ δὴ φίλον τις ἔκταν' ἀγνοίας ὕπο Suppl. 494, wie Soph. Tr. 418 ; ὑπ' ἀγρίας ᾄξασα λύπης O.R. 1073 ; ἀπορίας ὕπο Eur. Or. 232 ; ὀργῆς ὕπο I.A. 335 ; μή νυν τὰς φρένας ὑφ' ἡδονῆς γυναικὸς οὕνεκ' ἐκβάλῃς Soph. Ant. 644, aus Lust, der Lust wegen, vgl. Aj. 375, El. 1142 ; Eur. Med. 1142 ; Xen. Cyr. 8.3.42 ; ὑπὸ λύπης 6.1.351, ὑπ' αἰσχύνης Plat. Phaedr. 237a ; ὑπ' εὐηθείας 275b ; ὑπὸ τῆς ὀδύνης Symp. 218b ; ὑπὸ τοῦ ἐκπεπλῆχθαι, vor Schreck, Xen. Cyr. 7.5.21 ; πράττειν τι ὑπ' ἀρετῆς, aus Tapferkeit, von Tapferkeit getrieben, Her. 8.1 ; ὑπ' ἀπιστίης 1.24 ; ὑπὸ τῆς ἐμῆς δυνάμεως οὐδεὶς ἐθέλει σοι μαρτυρεῖν Lys. 7.21 ; ὑπὸ τοῦ θυμοῦ καὶ τῆς ἀλογιστίας εἰκῆ προσπίπτοντες Pol. 2.30.4, u. sonst ; – Her. sagt auch ὑπὸ κήρυκος προηγόρευε, durch einen Herold, 9.98 ; – ὑφ' ἑαυτοῦ, von sich selbst, auf eigenen Antrieb, eben so ὑφ' ὑμῶν, Thuc. 4.64.
3) wie unser unter eine Begleitung ausdrückend, miteinwirkende, gleichzeitige Nebenumstände, ἀϋσάντων ὑπ' Ἀχαιῶν, Il. 2.334, 16.277, unter dem Geschrei der Achäer, während die Achäer schrieen ; ὑπὸ Ζεφύροιο ἰωῆς, unter dem Wehen des Zephyrs, 4.276 ; δαΐδων ὑπὸ λαμπομενάων 18.492, Od. 19.48, 23.290 ; bes. von jeder musikalischen od. übh. taktmäßigen Begleitung einer Handlung, κωμάζειν ὑπ' αὐλοῦ, nach einer Flöte, unter Flötenbegleitung einen Komos aufführen, Hes. Sc. 281, wie ὑπαὶ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδήν 279, sie sangen nach Syringenbegleitung ; ὑπὸ φορμίγγων ἄναγον χορόν 280 ; ὑπ' αὐλητῆρος ἀείδειν, unter der Begleitung eines Flötenspielers singen, Theogn. 545, 803 ; Archil. frg. 106 ; χωρεῖν ὑπ' αὐλητῶν Thuc. 5.70 ; ὑπ' αὐλητρίδων Xen. Hell. 2.2.23 ; βαρυβρόμων ὑπὸ τυμπάνων Eur. Bacch. 156 ; πίνειν ὑπὸ σάλπιγγος Ar. Ach. 987 ; ὑπὸ συρίγγων στρατεύεσθαι Her. 1.17. So auch καταθάψομεν οὐχ ὑπὸ κλαυθμῶν τῶν ἐξ οἴκων Aesch. Ag. 1533 ; οὔκουν ἐάσεις οὐδ' ὑπ' εὐφήμου βοῆς θῦσαί με Soph. El. 620 ; οὐχ ὑπὸ θυσιῶν οὐδ' ὑπὸ εὐχῶν φύς Plat. Rep. V.461a ; dah. ὑπὸ μαστίγων ὀρύσσειν, unter Peitschenhieben graben, d.i. von Peitschenhieben angetrieben, Her. 7.22, wie διαβαίνειν ὑπὸ μαστίγων 7.56 ; vgl. Xen. An. 2.4.25 ; ὑπὸ φανοῦ πορεύεσθαι, unter dem Geleite einer Leuchte gehen, Lac. 5.7 ; ὑπὸ πομπῆς ἐξάγειν τινά, unter, mit feierlichem Geleite, Her. 2.45. Aehnlich οὐδὲ κηρύκων ὕπο ἀπρόξενοί τε μολεῖν Aesch. Suppl. 235, unter dem Geleite von Herolden ; vgl. Eur. Alc. 743 ; τυπτέσθω πληγὰς ὑπὸ κήρυκος ἐν ἀγορᾷ κηρύξαντος Plat. Legg. XI.917c, während ein Herold ausruft ; so sind auch συνθῆκαι ὑφ' ὁρκίων mit Schwüren verbundene Verträge, Dion.Hal. 1.59 ; auch ὑπ' εὐκλείας θανεῖν Eur. Hipp. 1313 hat eine ähnliche Bedeutung.
B. Mit dem dativ., den Gegenstand bezeichnend, unter dem sich Etwas befindet ; zunächst
1) örtlich, u. zwar
   a) ein Verweilen unter Etwas ausdrückend ; αἳ γὰρ ὑπ' ἠελίῳ ναιετάουσι πόληες Il. 4.44 ; ὑπὸ Τμώλῳ, unten am Fuße des Tmolos, Il. 2.866, 20.385, vgl. Od. 1.186 ; vgl. κατοικημένους γὰρ τοὺς Πελασγοὺς ὑπὸ τῷ Ὑμησσῷ Her. 6.137 ; ὑπὸ τῇ ἀκροπόλει, 6.105 ; u. so ist auch εἰ γὰρ ὑπ' Ἰλίῳ κατηναρίσθης = unter den Mauern von Ilios, Aesch. Ch. 341, wie ὑπὸ Τροίας τείχεσσι φθίμενος Ch. 358 ; τόν θ' ὑπ' Ἰλίῳ σέθεν κίνδυνον Ag. 856, vgl. 1414 ; Soph. ἐρρέτω Ἴλιον οἵ θ' ὑπ' ἐκείνῳ πάντες Phil. 1185 ; ὑπὸ τείχεσιν Eur. Suppl. 274 ; ὑπὸ τῇ ἀκροπόλει Her. 6.105 ; – ἔρδομεν ἑκατόμβας καλῇ ὑπὸ πλατανίστῳ Il. 2.307 ; ὑπὸ φηγῷ, δρυΐ ; 5.693, 18.558 ; ἰπούμενος ῥίζῃσιν αἰτναίαις ὕπο Aesch. Prom. 365 ; ὑπὸ στέγῃ Soph. Phil. 286 ; auch εἷρξαι Αἴανθ' ὑπὸ σκηναῖσιν Aj. 741 ; τί ἔχεις ὑπὸ τῷ ἱματίῳ ; was hast du unter dem Mantel ? Plat. Phaedr. 228d ; εἶχε μάχαιραν ὑφ' αὑτῷ παρεσκευασμένος, Pol. 8.22.6. So ist auch aufzufassen ὑπ' ὀφρύσι δάκρυα λεῖβον Il. 13.88, κοίμησόν μοι Ζηνὸς ὑπ' ὀφρύσιν ὄσσε 14.236.
   b) bei Verbis der Bewegung ist dah. die vorangehende oder folgende Ruhe unter Etwas dadurch besonders hervorgehoben, wie γυιώσω μὲν σφῶϊν ὑφ' ἅρμασιν ὠκέας ἱππους Il. 8.402, die unter dem Joch des Wagens sich befinden, nach unserer Auffassung vor den Wagen gespannt sind ; vgl. ὑπὸ τοῖς ἅρμασιν εἶναι, angespannt sein, Xen. Cyr. 6.4.1 ; u. ὑπὸ ζυγῷ λόφον ἔχειν Soph. Ant. 291. – So wird auch bei An- und Abspannen der Rosse dieselbe Konstruktion beibehalten, ἔζευξαν ὑφ' ἅρμασιν ὠκέας ἵππους Od. 3.478, ἔλυσαν ὑφ' ἅρμασιν ὠκέας ἵππους Il. 18.214, ὑπ' ἀμάξῃσιν βόας ἡμιόνους τε ζεύγνυσαν 24.782 ; ἅρμασιν δ' ὕπο ζεύγνυσιν αὐτώ Aesch. Pers. 186 ; Xen. vrbdt auch ὑπὸ τῷ ἵππῳ πίπτειν, Cyr. 7.1.37.
2) causal die Einwirkung durch einen Andern bezeichnend, nur poet. u. bei Hom. meist noch wirklich örtlich zu fassen, τῶν ὑπὸ ποσσὶ μέγα στεναχίζετο γαῖα Il. 2.784, unter ihren Füßen (und durch sie gestampft); τῶν ὑπὸ ποσσὶ κονίσσαλος ὤρνυτ' ἀελλής 3.13, vgl. 8.443 ; τρέμε δ' οὔρεα ποσσὶν ὑπ' ἀθανάτοισι 13.19, u. sonst ; πόλις χερσὶν ὑφ' ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσα, unter unsern Händen, durch diese eingenommen, Il. 2.374, 4.291, was noch anschaulicher ist in der geläufigen Vrbdg ἐδάμη ὑπὸ χερσὶν ποδώκεος αἰακίδαο, 2.860, 5.559 u. sonst ; u. so ὤλετο ὑπὸ γαμφηλῇσι λέοντος 16.419 ; u. danach ὑπὸ δουρὶ δαμῆναι, τυπῆναι, πέρθαι, 5.653, 11.433, 444, 16.708 ; νούσῳ ὑπ' ἀργαλέῃ φθίσθαι 13.667 ; auch beim act., ἐμῇς ὑπὸ χερσὶ δάμασσον, bändige ihn, laß ihn erliegen unter meinen Händen, 3.352, 6.159 ; vgl. Soph. τόν, ὦ Ζεῦ, ὑπὸ σῷ φθίσον κεραυνῷ O.R. 202 ; – αὐτοὶ ὑπ' Ἀργείοισι φέβοντο Il. 11.121, vgl. 15.637, u. sonst ; ἐτελεύτασαν ὑπ' ἀλλαλοφόνοις χερσίν Aesch. Spt. 914 ; φλέγονθ' ὑπ' ἄστροις οὐρανόν 370 ; πέπωκεν αἷμα γαῖ' ὑπ' ἀλλήλων φόνῳ, unter dem Morde, durch den Mord, 803. Einzelne Fälle bieten sich dar, wo das pass. mit ὑπό τινι verbunden ganz gleich dem ὑπό τινος zu sein scheint, wie ὁρμηθέντες ὑπὸ πληγῇσιν ἱμάσθλης Od. 13.82, wo man doch aber die Peitsche immer über dem Pferde schwebend denken soll ; Luc. vrbdt ὑπὸ θριξὶν ἱππείαις ἀνοίγουσα τὸ στόμα, Alex. 12, vermittelst. – Auch von einer sinnlichen Auffassung geht aus τόν ῥ' ὑπ' Ἀδμήτῳ τέκε δῖα γυναικῶν, Il. 2.714, 728, 820 u. öfter, wo wir sagen »von dem Admet« ; τίκτεσθαι ὑπό τινι 2.742 ; vgl. Pind. Ἀπόλλωνι γλυκείας πρῶτον ἔψαυσ' Ἀφροδίτας, Ol. 6.35 ; aber ὅσσαι νῦν γε γυναῖκες ὑπ' ἀνδράσιν οἶκον ἔχουσιν Od. 7.68 geht in die Bdtg
3) der Unterwürfigkeit über, unter Jemandem, unter Jemandes Botmäßigkeit oder Gewalt, vgl. δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ' αὐτῷ Od. 3.304 ; mehr örtlich ist noch λέοντε τραφέτην ὑπὸ μητρί Il. 5.555 ; woran sich reihen : ὑπὸ τῷ πατρὶ τεθραμμένος ἐν τοῖς ἐκείνου ἤθεσιν Plat. Rep. VIII.558d ; ὑπὸ παιδοτρίβῃ ἀγαθῷ πεπαιδευμένος Lach. 184e, d.i. unter dessen Anleitung, ihm untergeordnet ; τραφέντες ὑπὸ τούτοις Pol. 6.7.2 ; dah. γίγνεσθαι ὑπό τινι, unter Jemandes Gewalt kommen, Xen. An. 7.2.2 ; οἱ ὑπό τινι, die Einem Untergebenen, die Untertanen ; ὑφ' ἑαυτῷ, Her. 7.11, sein eigener Herr, nach eigener Willkühr ; βουλόμενος ὑπὸ βαρβάροισιν εἶναι Ἀθηναίους 6.127 ; ὑφ' ἑαυτοῖς ἔχειν, in Unterwürfigkeit halten, Xen. Cyr. 2.1.26, wie πολλὰς πόλεις ὑφ' ἑαυτῇ ἔχειν δουλωσαμένην Plat. Rep. I.351b ; ἁπάσας τὰς δυνάμεις συλλαβοῦσα ὑφ' ἑαυτῇ ἔχει Gorg. 456a. Auch ὑφ' ἑαυτῷ ἔχειν, unter sich haben, zu befehligen haben, übh. in seiner Gewalt haben, Her. 7.157 ; ὑπὸ πόλεσι καὶ νόμοις οἰκεῖν Isocr. 5.14 ; τοὺς ἐχθροὺς οὓς οὐκ ἔστιν ὑπὸ τοῖς νόμοις λαβεῖν Dem. 8.29. – Dah. τὸ ὑπὸ τῇ μουσικῇ Plat. Phaed. 110b, Alles was unter die Musik fällt od. gehört, wie αἱ ὑπὸ πάσαις ταῖς τέχναις ἐργασίαι Symp. 205b, vgl. Rep. VI.511a.
4) auch, wie ὑπὸ c. gen., eine Begleitung, ὑπ' αὐλητῆρι πρόσθ' ἔκιον, unter dem Spiele des Flötenspielers gingen sie vorwärts, Hes. Sc. 283, vgl. 299 ; βῆ θεῶν ὑπ' ἀμύμονι πομπῇ, unter dem Geleite, Il. 6.171 ; Od. 7.193 ; ὑπὸ εὐχαῖς, unter Gebeten, Pind. I. 5.44 ; u. so bes. bei Sp. ὑπ' αὐλῷ, unter Flötenspiel, ὑπὸ κήρυκι, unter Heroldsruf, Luc. Alex. 19, ὑπὸ δᾳδί, λαμπάδι u. dgl., Hemsterh. Luc. D.Mort. 6.5.
C. Mit dem accus., den Gegenstand bezeichnend, unter welchen od. unter welchem hin Etwas sich bewegt ; also
1) örtlich : a) von der Bewegung nach einem Orte hin, unter ; ὑπό τε σπέος ἤλασε μῆλα Il. 4.279, er trieb sie unter die Höhle ; ἀντικρὺ ὑπ' ὀστέον ἤλυθ' ἀκωκή 5.67 ; εἶμι ὑπὸ γαῖαν 18.333, unter die Erde gehen, d.i. sterben ; vgl. Od. 20.81 ; ὑπὸ ζυγὸν ἤγαγεν ἵππους Il. 5.731, u. öfter ; u. ähnlich ὑφ' ἅρματ' ἤγαγον ἵππους Aesch. Prom. 463 ; αἱ δ' ὑπὸ κῦμα θαλάσσης αὐτίκ' ἔδυσαν Il. 18.145 ; ὑπὸ ζόφον ἐλθεῖν Od. 11.57, Il. 23.51 ; ὑπὸ πόντον ἐδύσατο Od. 11.253 ; κρύψαν ὑπὸ γᾶν Pind. P. 9.81 ; παίσασ' ὑφ' ἧπαρ Soph. Ant. 1299 ; Tr. 927 ; φοιτᾷ γὰρ ὑπ' ἀγρίαν ὕλαν O.R. 477 ; εἰ γάρ μ' ὑπὸ γῆν ἧκεν Aesch. Prom. 152 ; ἄπειμιγῆς ὑπὸ ζόφον κάτω Pers. 825 ; u. Eur. oft ; ἀλλ' ὅτε δὴ τάχ' ἔμελλεν ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος ἵξεσθαι Il. 11.181, vgl. 18.281, unter die Stadt und die Mauern, die Annäherung ausdrückend ; ἕπεσθαι ὑπὸ Ἴλιον Il. 23.297 ; λαὸν ἀγαγόνθ' ὑπὸ τεῖχος 4.407 ; 12.264 ; ὑπὸ Τροίην Od. 4.146, 14.469, wo überall aber an hochliegende Städte und hohe Mauern zu denken ist, unter welche sich der begibt, der sich ihnen nähert ; so ὑπὸ τὰ τείχη ἄγειν Xen. Cyr. 5.4.43, u. ähnlich, auch die Annäherung bezeichnend, Soph. κεῖνος δ' ὑπ' αὐτὴν ἐσχάτην στήλην ἔχων ἔχριμπτ' ἀεὶ σύριγγας, El. 710 ; ὑπὸ τειχίον ἀποστάς Plat. Rep. VI.496d ; ὑπὸ τὸ τεῖχος IV.439e ; ὑπὸ τὴν σκοπὴν ἐλαύνειν Xen. Cyr. 6.3.13. So ist auch ὑπὸ τὸ δικαστήριον ἄγειν, ἀπάγειν, Her. 6.72, 104, 9.93, eigtl. vor den höher sitzenden Richter, unter das Tribunal des Richters führen ; wonach dann aber auch gesagt wurde ὑπάγειν ὑπὸ τὸν δῆμον, ὑπὸ τοὺς ἐφόρους, Her. 6.136, 82 ; ὑπὸ τὴν ψῆφον ἔρχεσθαι Aesch. 3.19 ; vgl. Dem. 59.126 ; auch ἄγετε αὐτοὺς ὑπὸ τοὺς νόμους, 24.131.
   b) bei Verbis der Ruhe u. übh. die Verbreitung unter Etwas hin ausdrückend, was am anschaulichsten ist in ὄρνιθες δέ τε πολλοὶ ὑπ' αὐγὰς ἠελίοιο φοιτῶσι, Od. 2.181, vgl. 11.498, 619 ; εἴ που ζώουσιν ὑπ' αὐγὰς ἠελίοιο 15.349 ; ὅσσοι ἔασιν ὑπ' ἠῶ τ' ἠέλιόν τε Il. 5.267, so viele unter der Sonne hin verbreitet, d.i. überall leben ; vgl. Jacobs AP p. 24, 271, Eur. Hec. 1144 u. Tim. lex.; wie noch Plat. sagt ὁπόσων ὑπὸ οὐρανὸν ἡμεῖς ἀκοὴν παρεδεξάμεθα, Tim. 23d, u. Aesch. 2.41 Φίλιππον τῶν ὑπὸ τὸν ἥλιον ἀνθρώπων πάντων εἶναι δεινότατον. Aehnlich sind zu fassen : οἳ δ' ἔχον Ἀρκαδίην, ὑπὸ Κυλλήνης ὄρος αἰπύ, Il. 2.603, vgl. 824, u. αἱ ὑπὸ τὸ ὄρος κῶμαι Xen. An. 7.4.5 ; Ἐρινύες, αἵθ' ὑπὸ γαῖαν ἀνθρώπους τίνυνται Il. 19.259 ; πεπτηὼς γὰρ ἔκειτο ὑπὸ θρόνον Od. 22.362 ; στὰς ὑπὸ ὄγχνην 24.234, wo man überdies an die vorhergegangene Bewegung denken muß ; ὑπὸ τὴν ἄρκτον Her. 5.10 ; sogar ὕπεστι ὑπὸ γῆν, 2.127. – Damit verbindet sich
   c) oft der Begriff des Schutzes, wo wir unter oder hinter sagen, ὑπὸ τὴν θύρην Her. 1.12 ; ὑπὸ τὸν στρατὸν καταφυγεῖν, hinter das Heer oder unter seinen Schutz flüchten, 9.96 ; vgl. ὑπὸ τὰ θηρία τεταγμένοι Pol. 5.85.3, wie ὑποστείλας αὐτὸν ὑπὸ τὸ τῆς φάλαγγος κέρας (s. ὑποστέλλειν), u. öfter bei Pol.
2) von der Zeit, sowohl während, also eine Verbreitung über eine Zeit hin, πάνθ' ὑπὸ μηνιθμόν Il. 16.202, ὑπὸ τὸν θυμόν Pol. 2.19.10, – als gewöhnlicher eine Annäherung an einen bestimmten Zeitpunkt bezeichnend, gegen, um, wie das lateinische sub, ὑπὸ νύκτα, gegen die Nacht, mit Einbruch der Nacht, Il. 22.102 ; ὑπὸ τὴν νύκτα Her. 6.2, 9.51, 60 ; ὑπὸ τὴν ἕω, gegen Morgen, ὑπὸ ταῦτα, um diese Zeit, 2.142 ; ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους, um dieselbe Zeit, Thuc. 2.27, 4.56 ; ὑπὸ τὴν εἰρήνην Isocr. Paneg. 4.47, 177 ; Sp., ὑπ' αὐτοὺς τούς καιροὺς Pol. 16.15.8 ; auch mit hinzugefügtem partic., ὑπὸ τὸν νηὸν κατακαέντα, um die Zeit, als der Tempel verbrannt wurde, Her. 1.51.
3) die Unterwürfigkeit ausdrückend, an 1.a sich annähernd ; ὅσον νῦν ὑπὸ χέρα ναίεις Soph. El. 1081 ; Αἴγυπτος ἐγένετο πάλιν ὑπὸ βασιλέα Thuc. 1.110 ; ὑφ' ἑαυτὸν ποιεῖσθαι 4.60 ; οἱ ὑπ' αὐτούς, die Untertanen, Xen. Cyr. 8.8.5, τοὺς ὑφ' ἑαυτόν 1.5.3 ; τραφεὶς καὶ παιδευθεὶς ὑπὸ Κλέανδρον Pol. 10.25.1 ; ὑπ' ἐμαυτὸν ἔχω Matth. 8.9 ; ὑπ' ἐξουσίαν τεταγμένος u. ä.; mehr noch ein Zusammenfassen unter einen allgemeinen Begriff in eine Klasse auszudrücken, ὅσα ὑπὸ ταὐτὸ εἶδος Arist. Top. 1.7, u. oft ; τὸ ὑπὸ τὸν ὁρισμόν ib. 1.6 ; – ὑπό τι, in gewisser Beziehung, einigermaßen, beinahe, Plat. Phaedr. 242d ; εὐήθη καὶ ὑπό τι ἀσεβῆ Gorg. 493c, eine Annäherung andeutend.
Seinem Casus kann ὑπό in allen Verbindungen nachgesetzt werden und zieht dann den Ton zurück, ὕπο. – Auch wird die Präposition durch mehrere Wörter von ihrem Casus getrennt, vgl. Il. 2.465, 18.390, 19.363, Od. 1.131, 5.320, u. sonst.
In der Zusammensetzung bedeutet ὑπό
   1) darunter, sowohl von der Ruhe, als von der Bewegung, unterhalb, von unten auf, darunter hin, darunter hervor.
   2) eine Mischung, einer Masse unter eine andere.
   3) Unterordnung und Abhängigkeit, unter.
   4) die Annäherung an den Begriff des Simplex, etwas, ziemlich, allmälig, unvermerkt, nach und nach, wie das lat. sub.

ὑπό (before smooth breathing ὑπ᾽, Mat.8:9b, Luk.7:8b; before rough breathing ὑφ᾽, Rom.3:9; on the neglect of elision in Mt, Lk, ll. witha, Gal.3:22, see WH, App., 146; Tdf., Pr., iv),
prep. with genitive, dative (not in NT), accusative
__I. C. genitive, primarily of place, under, hence, metaph., of the efficient cause, by: after passive verbs, with genitive of person(s), Mat.1:22, Mrk.1:5, Luk.2:18, Jhn.14:21, Act.4:11, 1Co.1:11, Heb.3:4, al.; with genitive of thing(s), Mat.8:24, Luk.7:24, Rom.3:21, al.; with neut. verbs and verbs with pass, meaning, Mat.17:12, Mrk.5:26, 1Co.10:9, 10 1Th.2:14, al.
__II. C. accusative, under;
__1. of motion: Mat.5:15 8:8, Mrk.4:21, Luk.13:34; hence, metaph., of subjection, Rom.7:14, 1Co.15:27, Gal.3:22, 1Pe.5:6, al.
__2. Of position: Jhn.1:49, Act.4:12, Rom.3:13, 1Co.10:1, al.; hence, metaph., under, subject to, Mat.8:9, Rom.3:9, 1Co.9:20, Gal.4:5, al.
__3. Of time, about: Act.5:21.
__III. In composition: under (ὑποδέω), hence, of subjection (ὑποτάσσω), compliance (ὑπακούω), secrecy (ὑποβάλλω), diminution (ὑποπνέω).
(AS)