'ὑπερ·ϐάλλω (f. -ϐαλῶ, ao.2 -έϐαλον, etc.) :
   I lancer par-dessus ou au delà, dépasser le but, d’ord. avec l’acc., rar. avec le gén. du but par-dessus lequel on jette : ὑπ. ἄκρον (λόφον) IL. 23, 843 ; OD. 11, 597, lancer par-dessus le sommet de la colline ; ἀγῶνος ὑπ. IL. 23, 847, lancer par-dessus tout l’espace réservé aux jeux ; l’objet qu’on jette, au dat. : ὑπ. Φυλῆα δουρί, IL. 23, 637, jeter la lance au delà de Phylès, càd. atteindre avec la lance bien au delà de Phylès, càd. le surpasser ; postér. à l’acc. : τὸν αὐχένα ὑπ. τινός, PHILSTR. V. Ap. 3, 8, allonger le cou par-dessus qqe ch. ;
   II intr. passer par-dessus, d’où :
      1 dépasser le but, particul. en parl. de chiens, XÉN. Cyn. 6, 20 ; avec l’acc. dépasser, devancer, prévenir, SOPH. El. 716 ;
      2 déborder, en parl. d’un chaudron qui bout, HDT. 1, 59 ; d’un fleuve : ὑπ. τὰς ἀρούρας, HDT. 2, 111, inonder les campagnes ;
      3 particul. franchir une hauteur, XÉN. An. 1, 1, 7 ; 4, 6, 10 ; avec l’acc. du lieu que l’on franchit : ὑπ. κορυφάς, ESCHL. Pr. 722 ; τείχη, EUR. Rhes. 989 ; τὰς Ἄλπεις, POL. 2, 35, 5, etc. franchir des sommets, des murs, les Alpes ; particul. t. de mar. franchir ou doubler un promontoire : Μαλέην, HDT. 7, 168, franchir le cap Malée ; τὴν ἄκραν, THC. 8, 104, doubler le promontoire ;
      4 enchérir sur, faire une surenchère, AND. 17, 26, etc. ; ὑπ. ἀλλήλους, HDT. 1, 196 ; LYS. 165, 1, enchérir les uns sur les autres ;
      5 dépasser la mesure : ὑπ. μέτρον, THGN. 479, dépasser la mesure ; ὑπ. τὰ ἱκανά, XÉN. Hier. 8, 4, dépasser le suffisant, càd. être superflu ; abs. faire des réclamations exagérées, THC. 8, 56 ; fig. μὴ γλῶσσ' ὑπερϐάλῃ κακοῖς, EUR. Hipp. 924, que ta langue ne dépasse la mesure dans la souffrance ;
      6 avec l’acc. surpasser : ἡδοναὶ ὑπ. λύπας, PLAT. Leg. 734 b, les plaisirs surpassent les peines ; ὑπ. τὰς ἄλλων ἀρετάς, ISOCR. 57 b, surpasser les vertus des autres ; ὑπ. τινὰ τόλμῃ τε καὶ μιαρίᾳ, XÉN. Hell. 7, 3, 6, surpasser qqn en audace et en perversité ; avec le gén. au lieu de l’acc. : λύπῃ ὑπερϐάλλει τὸ ἀδικεῖν τοῦ ἀδικεῖσθαι, PLAT. Gorg. 475 c, léser autrui fait plus de peine que d’être lésé soi-même ; cf. PLAT. Leg. 734, etc. ; seul. avec le dat. de la chose par laquelle on dépasse la mesure : ὑπ. μεγέθει δώρων, XÉN. Cyr. 8, 2, 13, se distinguer par la grandeur des présents ; ὑπ. ἀνοίᾳ, DÉM. 94, 24, être insensé outre mesure ; ὑπ. αἴσχει, XÉN. Cyr. 2, 2, 29, être extrêmement laid ; part. ὑπερϐάλλων, ουσα, ον, excessif, extraordinaire, surabondant : βροντῆς ὑπερϐάλλων κτύπος, ESCHL. Pr. 923, bruit excessif du tonnerre ; ὑπ. ἥλιος, HDT. 4, 183, soleil extrêmement chaud ; ὑπ. δαπάνη, XÉN. Hier. 11, 2, dépense excessive ; εὐδαιμονία, EUR. Ion 472, bonheur excessif ; p. opp. à καταδεεστέρους, ISOCR. 191 d ; τὰ ὑπερϐάλλοντα, EUR. Med. 107, puissance par trop grande ; τὰ ὑπ. ἑκατέρωσε, PLAT. Rsp. 619 a, l’excès des deux côtés ; avec un acc. de temps : dépasser : ἔτεα ἑκατόν, HDT. 3, 23, vivre plus de cent ans ; ὑπ. τὸν χρόνον, XÉN. Hell. 5, 3, 21, dépasser le temps ;
   III Moy. :
      1 exagérer, amplifier, ISOCR. 210 d ;
      2 enchérir sur ; τινα χρήμασι, PLAT. Phædr. 232 c, offrir plus d’argent que qqn ; τοὺς εὐεργετοῦντας ἀγαθοῖς, XÉN. Cyr. 5, 3, 32, surpasser en bienfaits ceux qui ont rendu service ;
      3 l’emporter sur, HDT. 6, 9 ; 7, 168 ; ὑπ. τινα φίλτροις, SOPH. Tr. 584, l’emporter sur qqn grâce à des sortilèges ; ὑπ. τινι, HDT. 1, 61 ; 3, 21 ; 9, 71, l’emporter par qqe ch. ; avec l’acc. : τινα, HDT. 5, 124, l’emporter sur qqn ; τινά τινι, EUR. Or. 691, l’emporter sur qqn par qqe ch. ; τινα τῷ τε ὕψεϊ καὶ τῷ μεγάθεϊ, HDT. 2, 175, l’emporter sur qqn par la taille et par la grandeur ; τινα ἀναιδείᾳ, AR. Eq. 409, l’emporter sur qqn en impudence ; ὑπ. ἔν τινι, STR. 2, l’emporter en qqe ch. ; εἴς τι, PLAT. Criti. 115 e, par rapport à qqe ch. ; avec le gén. : ὑπ. τινά τινος, LYCURG. 165, 15, l’emporter sur qqn en qqe ch. ; part. ὑπερϐεϐλημένος, η, ον, supérieur, éminent, distingué, excellent, en parl. de pers., EUR. Alc. 153 ; en parl. de choses, PLAT. Rsp. 558 b, p. opp. à ἐλλείπουσα, PLAT. Leg. 719 d ; avec un gén. πολὺ τῶν παρ' ἡμῖν ὑπερϐεϐλημένοι κατὰ τὸ μέγεθος, STR. 145, biens supérieurs aux nôtres par la grandeur ;
      4 remettre, différer, abs. HDT. 3, 76 ; 7, 206 ; PLAT. Phædr. 254 d ; avec un acc. HDT. 9, 45, 51 ; LUC. Gymn. 40, etc. ; PLUT. Æmil. 22.

➳ Ao.2 épq. ὑπειρέϐαλον, IL. 23, 637.

'

fut. -βαλῶ, Ep. -βαλέω Od. 11.597; Ep. aor.2 ὑπειρέβαλον Il. 23.637 : — throw over or beyond a mark, overshoot, ὑπέρβαλε σήματα πάντων Il. 23.843; τόσσον παντὸς ἀγῶνος (sc. σήματα) ὑπέρβαλε ib. 847; δουρὶ ὑ. Φυλῆα beat him in throwing with it, ib. 637. ὅτε μέλλοι ἄκρον [λόφον] ὑπερβαλέειν force the stone over the top, Od. l.c. intr., run beyond, overrun the scent, of hounds, X. Cyn. 6.20.
outstrip or pass, in racing, τινας S. El. 716. Med., throw a stone over one΄s head, SIG 1071 (Olympia). in various metaph senses; outdo, excel, surpass, overpower, δέδοικα μὴ πρὶν πόνοις ὑπερβάλῃ με γῆρας E. Fr. 453.5 (lyr.); c. gen., Pi. Fr. 33; βροντῆς ὑπερβάλλοντα κτύπον A. Pr. 923.
go beyond, exceed, μήτ’ ἄρ’ ὑπερβάλλων βοὸς ὁπλὴν μήτ’ ἀπολείπων Hes. Op. 489; ὑ. πόσιος μέτρον Thgn. 479; τὴν τοῦ μετρίου φύσιν Pl. Plt. 283e; ὑ. τὰ ἱκανά X. Hier. 4.8; of Time, ὑ. ἑκατὸν ἔτεα exceed 100 years, in age, Hdt. 3.23; ὑ. τὰς τρεῖς ἡμέρας delay longer than…, Hp. VC 14; ὑ. τὸν χρόνον exceed the time, i.e. be too late, X. HG 5.3.21; ὑ. τὸν καιρόν exceed reasonable bounds, Democr. 235, D. 23.122; in number, intensity, etc., ἡδοναὶ ὑ. λύπας Pl. Lg. 734b, cf. Prt. 356b (Pass.); c. dat. modi, exceed one in…, πάντας ἀνθρώπους τόλμῃ καὶ μιαρίᾳ X. HG 7.3.6; ἅπαντας ἀνθρώπους ὠμότητι D. 18.275; abs., ὑ. πρὸς ἀρετήν Pl. Lg. 945c. c. gen. pro acc., ἆρα λύπῃ ὑ. τὸ ἀδικεῖν τοῦ ἀδικεῖσθαι· Id. Grg. 475c, cf. Lg. 734a; ὑ. τῆς συμμετρίας Arist. Pol. 1284b8, cf. HA 503b22. abs., exceed, αἱ μέσαι ἕξεις πρὸς μὲν τὰς ἐλλείψεις ὑπερβάλλουσι compared with their defects are in excess, Id. EN 1108b17; exceed all bounds, A. Pers. 291, E. Ba. 785, Th. 7.67, Pl. Tht. 180a; οὐχ ὑπερβαλών keeping within bounds, Pi. N. 7.66; μή νυν ὑπέρβαλλ΄, ἀλλ’ ἐναισίμως φέρε E. Alc. 1077; c. dat. modi, ὑ. τῇ μοχθηρίᾳ Ar. Pl. 109; ἀδυναμίᾳ τοῦ δοξάσαι Pl. Tht. 192c, cf. X. Mem. 4.3.7; ἀνοίᾳ D. 8.16. freq. in part. ὑπερβάλλων, ουσα, ον, exceeding, excessive, ὑ. δαπάνη X. Hier. 11.2; ἡδονή, ἔπαινοι, Pl. R. 402e, Phdr. 240e; θεάματα ταῖς δαπάναις ὑ. Isoc. 4.45, cf. Pl. Lg. 899a; οἱ ὑπερβάλλοντες, opp. οἱ καταδεέστεροι, Isoc. 9.13; τὰ ὑ.
an over-high estate, E. Med. 127 (anap.); φεύγειν τὰ ὑ. ἑκατέρωσε extremes, Pl. R. 619a; τὸ ὑ. αὐτῶν such part of them as goes beyond that, Th. 2.35; οἱ ὑ. [λόγοι], title of work by Thrasymachus (Fr. 7), perh.
overpowering arguments.
overbid or outbid at auction, ἀλλήλους Lys. 22.8, POxy. 1633.5 (iii AD); τὸ ὑπερβάλλον the overbid, PPetr. 3 p. 195 (iii BC); abs., go on further and further, in making offers, προέβαινε τοῖσι χρήμασι ὑπερβάλλων he went on bidding more and more, Hdt. 5.51; ᾔτει τοσαῦτα ὑπερβάλλων Th. 8.56, cf. And. 1.133; — Pass., ἕνεκα τοῦβεβλῆσθαι τὴν οἰκίαν POxy. 513.25 (ii AD); v. infr. B. 1.3. Adv. ὑπερβαλλόντως exceedingly, Pl. R. 492b, Epicur. Nat. 2.2, SIG 685.36 (Crete, ii BC), Phld. Lib. p. 7O., 2 Ep. Cor. 11.23; written ὑπερβαλόντως in IG 12(7).410.12 (Amorgos); opp. μετρίως, Isoc. 1.28.
pass over, cross mountains, rivers, and the like, πρῶνα A. Ag. 307; κορυφάς Id. Pr. 722; γῆς ὅρους E. Or. 443; τὰς Ἄλπεις εἰς τὴν Ἰταλίαν Str. 7.2.3; c. gen., θριγκοῦ τοῦδ’ ὑ. ποδί E. Ion 1321 (where Dobree suggested θριγκοὺς τούσδ΄); metaph, surmount, τάσδ’ ὑ. τύχας Id. Alc. 795. of ships, double a headland, ὑ. Μαλέην Hdt. 7.168; τὴν ἄκραν Th. 8.104. abs., cross over, ἐς τὴν ἄνω Μακεδονίην Hdt. 8.137, cf. X. An. 4.6.10; πρὸς τοὺς Θρᾷκας ib. 7.5.1; κατὰ λόφους τινάς ib. 6.5.7. of water, run over, beat over, c. gen., ὑπερβάλλει δὲ θάλασσα ἀμφοτέρων τοίχων Thgn. 673; of rivers, overflow, τὰς ἀρούρας Hdt. 2.111; abs., of a kettle, boil over, Id. 1.59; of the sea, ἢν δ’ ὑπερβάλῃ… πόντος E. Tr. 691. of the sun, to be very hot, Hdt. 4.184.
exceed, i.e. overlap, a base, Euc. 6.29; cf. ὑπερβολή IV. — Note, the case that follows is almost always the acc. ; the gen. occurs in a few exceptional instances, v. supr. II. 2 b, III. 1 and 2. Med., with pf. Pass., = A. ΙΙ, outdo, overcome, conquer, τινα Hdt. 5.124, Ar. Eq. 758 (lyr.), Nu. 1035; τὴν βασιλέος δύναμιν Hdt. 8.24; μάχῃ ὑ. τινά E. Or. 691; φίλτροις ὑ. τινά S. Tr. 584, cf. Ar. Eq. 413; abs., to be conqueror, Hdt. 6.9, 7.168.
exceed, surpass, τινα D. 19.342, etc. ; τοὺς ἀπ’ αἰῶνος OGI 542.11 (Ancyra, ii AD); πάντας τῷ ὕψεϊ καὶ τῷ μεγάθεϊ Hdt. 2.175, cf. 110; τινὰ ἀναιδείᾳ Ar. Eq. 409; θωπείαις ib. 890; εἴς τι Pl. Criti. 115d; ἔν τινι Str. 1.1.2. δόσι χρημάτων ὑ.
surpass all, Hdt. 1.61; ἀρετῇ Id. 9.71; ὑπερβαλλόμενος πλήθεϊ with overpowering numbers, Id. 3.21; pf. part. Pass., ὑπερβεβλημένη γυνή an excellent, surpassing woman, E. Alc. 153; φύσις ὑπερβεβλ. Pl. R. 558b; ταφῆς τῆς μὲν ὑπερβεβλ., τῆς δὲ ἐλλειπούσης Id. Lg. 719d; c. gen., γόγγροι τῶν παρ’ ἡμῖν ὑπερβεβλ. κατὰ τὸ μέγεθος Str. 3.2.7.
overbid, outbid (v. supr. A. 11.4), τινὰ χρήμασιν Pl. Phdr. 232c, cf. X. Cyr. 5.3.32.
outflank, τὸ κέρας τῶν πολεμίων Ascl.Tact. 10.2, cf. 18.
put off, postpone, τὴν ἀπόδοσιν Hdt. 4.9; τὴν συμβολήν Id. 9.45; εἰς ἄλλον καιρόν Phld. Rh. 1.223S. ; but ἢν ὑπερβάλωνται ἐκείνην τὴν ἡμέραν… συμβολὴν μὴ ποιεύμενοι if they let that day pass without fighting, Hdt. 9.51; abs., delay, linger, Id. 3.71, 76, 7.206; εἰς αὖθις ὑπερβαλέσθαι Pl. Phdr. 254d, cf. Arist. Rh. Al. 1420a8, 1438b6.

(βάλλω), ep. auch ὑπειρβάλλω, Il. 23.637,
1) darüber hinaus, über das Ziel werfen, gew. c. acc., ὑπερέβαλε σήματα πάντων, Il. 23.843 ; Od. 11.597 ; Theogn. 479 ; selten c. gen., τόσσον παντὸς ἀγῶνος ὑπέρβαλε, Il. 23.847, wo man σήματα ergänzen kann ; mit dem acc. der Person, δουρὶ δ' ὑπειρέβαλεν Φυλῆα, er übertraf den Phyleus im Werfen mit dem Speer, 23.637 ; absol., vom Kessel, überschäumen, Her. 1.59 ; τὸν χρόνον, über die Zeit hinaus, d.i. längere Zeit verweilen, Xen. Hell. 5.3.21 ; vgl. τὸν καιρὸν ὑπερβάλλοντες, Dem. 23.122. – Dah. übertr., übertreffen, den Vorzug haben, τινά, Hes. O. 491 ; Her. 5.124, 6.9, 13, 7.163 ; ὑπερβάλλει γὰρ ἥδε συμφορὰ τὸ μήτε λέξαι μήτ' ἐρωτῆσαι πάθη, Aesch. Pers. 283 ; Soph. El. 707 ; τιμῇ ἀλλήλους, einander beim Kauf überbieten, Lys. 22.6 ; τὸ τὴν μετρίου φύσιν ὑπερβάλλον, Plat. Polit. 283e ; das Maß überschreiten, übertreiben, Etwas größer darstellen, als es ist, Her. 5.51 ; ᾔτει γὰρ τοσαῦτα ὑπερβάλλων ὁ Ἀλκιβιάδης, Thuc. 8.56, vgl. 81 ; τινί, das Maß worin überschreiten, Dem. 8.16 u. A.; u. absolut, übermäßig groß werden, sich auszeichnen, τοὺς τὰς ἀρετὰς ὑπερβεβληκότας, Isocr. 4.82 ; bes. partic. praes. ὑπερβάλλων, übermäßig, außerordentlich, im guten Sinne, ausgezeichnet, im bösen, fehlen ; δέρκομαι λαμπρὸν οὐχ ὑπερβαλών, Pind. N. 7.66, da ich nicht über das Maß hinausgegangen bin, nicht gefehlt habe ; ὑπερβαλλούσας εὐδαιμονίας, Eur. Ion 472 ; ἡδονῇ ὑπερβαλλούσῃ, Plat. Rep. III.452e, u. öfter ; ὑπερβάλλουσα ὁρμή u. ä., Pol. 1.45.3 u. öfter, u. a.Sp. – Von Flüssen, übertreten, überschwemmen, ἀρούρας, Her. 2.111.
2) vom Orte, darüberhinausgehen, darüber weggehen, übersteigen ; κορυφάς, Aesch. Prom. 724 ; τείχη, Eur. Rhes. 989 ; γῆς ὅρους, Or. 443 ; Sp., τὰς Ἄλπεις, Pol. 2.23.5, u. sonst ; von Seefahrern, darüber hinausfahren, darüber hinausgelangen, μαλέην, Her. 7.168, vgl. 8.24, 140, 9.21 ; πρῶνα, Aesch. Ag. 298 ; ἄκραν, Thuc. 7.104. – überfallen, τινά, Plut. μή με ὑπερβάλῃ γῆρας, Aem. 12.
Med. a) übertreffen, überwinden, τινά, u. absolut, den Vorrang haben, sich auszeichnen, Ar. Nub. 1018 u. öfter ; Her. 1.61, 9.71 ; das, worin man Andere übertrifft od. sich auszeichnet, steht im dat., ἀναιδείᾳ, Ar. Eq. 407 ; θωπείαις, 887 ; Her. 1.61, 2.175, 9.71 ; φίλτροις ἐάν πως τήνδ' ὑπερβαλώμεθα τὴν παῖδα, Soph. Trach. 581 ; μάχῃ τινά, Eur. Or. 690 ; u. in Prosa : ὑπερεβάλλετο εἰς δύναμιν ἀεὶ τὸν ἔμπροσθεν, Plat. Critia. 115c ; ὅπως μάλιστα ὑπερβαλεῖσθε καὶ ἡμᾶς καὶ τοὺς πρόσθεν εὐκλείᾳ, Menex. 247a ; ὑπερβάλλεσθαι πλήθει τινά, Xen. Cyr. 2.1.8 ; ὑπερβεβλημένη γυνή, ein ausgezeichnetes Weib, Eur. Alc. 151, wie εἰ μή τις ὑπερβεβλημένην φύσιν ἔχοι Plat. Rep. VIII.558b ; οὔσης ταφῆς τῆς μὲν ὑπερβεβλημένης, τῆς δὲ ἐλλειπούσης, Legg. IV.719d ; ὑπερβαλούμενός τινα, Isocr. 3.11 ; Sp.
   b) verschieben, verzögern, τί, Her. 9.45 ; auch mit dem part., säumen, versäumen, 9.51 ; absolut, 3.76, 7.206 ; δεομένων εἰς αὖθις ὑπερβαλέσθαι, Plat. Phaedr. 254d ; Sp.

ὑπερ-βάλλω
[in LXX: Job.15:11 A (†), Sir.5:7 25:11, al. ;]
__1. trans., to throw over or beyond.
__2. Intrans., to run beyond. In both senses, metaph., to exceed, surpass, transcend: 2Co.3:10 9:14, Eph.1:19 2:7; with genitive obj., Eph.3:19.†
(AS)