'ής, ές [ῠ] sain :
      1 bien portant, en parl. de pers. HDT. 3, 130, etc. ; THC. 3, 34, etc. ; ὑγ. σῶμα, XÉN. Ap. 7 ; PLAT. Gorg. 479 b, corps sain ; τὸ ὑγιὲς τοῦ σώματος καὶ τὸ νοσοῦν, PLAT. Conv. 186 b, l’état de santé du corps et l’état de maladie ; ὑγιέα ποιεῖν τινα, HDT. 3, 130 ; XÉN. Mem. 4, 2, 17, etc. rendre qqn bien portant, rétablir, guérir qqn ; τὸ δῆγμα ὑγιής, XÉN. Mem. 1, 3, 13, guéri de la morsure, fig., càd. de la blessure faite par la vue d’une belle personne ; en parl. des animaux, XÉN. Eq. 8, 6 ; Hipp. 8, 3 ; des plantes, EPICH. (ATH. 59 c) ; en parl. de choses, non endommagé, intact, entier (vaisseaux, THC. 8, 107 ; monde, XÉN. Mem. 4, 3, 13 ; fondations et murs d’une maison, ARSTT. Mir. 123 ; des Hermès, LYS. 104, 16 ; vêtement, SEXT. 481, 45) ;
      2 p. anal. en parl. de l’esprit, sain, robuste, EUR. Bacch. 948 ; PLAT. Gorg. 526 d ; p. suite, du jugement ou du caractère, sain, raisonnable, sage, sensé ; en parl. de pers. SIM. fr. 8, 11 ; PLAT. Phæd. 89 d, etc. ; en parl. de choses (parole, IL. 8, 524 ; HDT. 1, 8 ; dessein, HDT. 6, 100 ; avis, PLAT. Ep. 355 e, etc.) ; τι ὑγιὲς διανοεῖσθαι, THC. 4, 22, avoir de bonnes intentions ; οὐδὲν ὑγιὲς φρονεῖν, SOPH. Ph. 1006, etc. n’avoir dans l’esprit rien de sensé ; οὐδὲν ὑγιὲς διανοεῖσθαι, THC. 3, 75, etc. avoir des intentions perfides ; οὐδὲν ὑγιὲς λέγειν, EUR. Ph. 201 ; PLAT. Phædr. 242 e, ne rien dire de sensé ; οὐδὲν ὑγιὲς πράττειν, PLAT. Rsp. 496 c, ne rien faire de sensé ; joint à ἀληθής, PLAT. Phæd. 69 b, Rsp. 603 b, etc. ; ὑγιὲς οὐδέν ἐστί τινος, EUR. Hel. 746, etc. ; PLAT. Phæd. 90 c, etc. il n’y a rien de raisonnable dans la pers. ou la chose ; ὑγιὲς οὐδὲν λέγω τῶν ὀργίων, EUR. Bacch. 262, je dis qu’il n’y a rien de sensé dans ces orgies ; ἐπ' οὐδενὶ ὑγιεῖ, PLAT. Rsp. 603 b, etc. sans raison ; adv., ὑγιὲς φθέγγεσθαι, PLAT. Theæt. 179 d, avoir un son sain ou pur, p. opp. à σαθρόν.

• Cp. ὑγιέστερος, EPICH. (ATH. 59 c) ; sup. ὑγιέστατος, PLAT. Gorg. 526 d.

➳ Acc. sg. ὑγιέα contracté régul. en ὑγιᾶ, THC. 3, 34 ; XÉN. Mem. 4, 2, 17 ; 4, 3, 13 ; PLAT. Rsp. 372 e, Men. 77 a, etc. ; ou en ὑγιῆ, PLAT. Leg. 857 e ; Phæd. 89 d, etc. ; ion. ὑγιέα, HDT. 1, 8 ; 3, 130, etc. ; plur. neutre att. ὑγιῆ, PLAT. Leg. 684 c, 735 c ; de même dans les inscr. att. ; v. Meisterh. p. 118, 11 ; dans une inscr. à la fois les deux formes ὑγιᾶ et ὑγιῆ, CIA. 2, 61, d, 52 ; a, 45 (357/352 av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 118, 11 ; gén. ὑγιῶν, PLAT. Leg. 735 c ; duel ὑγιῆ, PLAT. Tim. 88 b.

Étym. indo-europ. *h₂iu-g^wih₃-es-, ayant la vie éternelle, de *h₂iu-, laps de temps et *g^wih₃-, vivre, v. βίος ; cf. lat. jūgis.

'

ές, gen. Att. -οῦς· dat. ὑγιεῖ· acc., Ion. ὑγιέα Hdt. 1.8, etc. (ὑγιᾶ, v.l. ὑγιέα, Hp. Art. 33); Att. ὑγιᾶ Th. 3.34, Pl. Chrm. 155e, al., X. Mem. 4.3.13; also ὑγιῆ IG2². 1673.42, 4²(1).121.38, 60, 85, 122.109 (Epid., iv BC), Pl. Phd. 89d, Lg. 857e, cf. IG 14.1014 (ii AD), erroneously called un-Attic by Moer. p. 375 P., Thom.Mag. p. 365 R. ; dual ὑγιῆ Pl. Ti. 88c; neut. pl. ὑγιᾶ IG2². 120.59, Thom.Mag. l.c., but ὑγιῆ in Pl. Lg. 684c, 735b, and freq. in Att. inscrr., IG2². 120.52, 1541.8, etc. ; acc. pl. masc. ὑγιᾶς ib. 12.74.20; but ὑγιεῖς ib. 4²(1).121.36 (Epid., iv BC), 12(5).572.13 (Ceos, iii BC), and as fem., E. Ba. 948; gen. ὑγιῶν Pl. Lg. 735c; — Comp. ὑγιέστερος Epich. 154 (with v.l. ὑγιώστερον), Sup. -έστατος Pl. Grg. 526d; irreg. Comp. ὑγιώτερος in Sophr. 34, prob. cj. in Epich. l.c. : — healthy, sound in body, ὑγιέα ποιέειν or ἀποδέξαι τινά restore him to health, make him sound, Hdt. 3.130, 134; ὑγιῆ σώματα ἀπεργάζεσθαι Pl. Lg. 684c; τὸ ὑ. τοῦ σώματος, opp. τὸ νοσοῦν, Id. Smp. 186b, cf. X. Mem. 1.3.13; πόλις (opp. φλεγμαίνουσα) Pl. R. 372e; prov., ὑγιέστερος κολοκύντας or ὄμφακος ΄sound as a bell΄, Epich. l.c., Phot. ; ὑγιέστερος κροτῶνος or Κρότωνος Men. 318, cf. Str. 6.1.12. of one΄s case or condition, σῶς καὶ ὑ. safe and sound, Hdt. 4.76, Th. 3.34. of things, safe and sound, in good case, of the Hermae, Lys. 6.12; of ships, Th. 8.107; κόσμος X. Mem. 4.3.13; τὸ ἔδαφος καὶ οἱ τοῖχοι Arist. Mir. 842a33; σῶν καὶ ὑγιὲς μένειν Pl. Ti. 82b; in good condition, unbroken, πίθοι, κώθων, λίθος, IG1². 326.7, 4²(1).121.85 (Epid., iv BC), 7.3073.32 (Lebad., ii BC); πίθοι ὑ., opp. ἀγγεῖα τετρημένα καὶ σαθρά, Pl. Grg. 493e, cf. Cra. 440c, Men. 77a (v. infr. III. 1); ἱμάτια POxy. 530.20 (ii AD); μύλος ὑ. καὶ ἀσινής ib. 278.18 (i AD).
sound in mind, Simon. 5.4, etc. ; φρένες ὑγιεῖς E. Ba. 948; virtuous, Pl. Phd. 89d; ἦθος Id. R. 409d, etc. ; ὡς ὑγιεστάτη ψυχή Id. Grg. 526d; as a complimentary epithet, ὑγιέστατον ἀνθύπατον OGI 568.6 (Tlos, iii AD). of words, opinions, and the like, sound, wholesome, wise, μῦθος ὃς… νῦν ὑγιής the word which is now fitting, Il. 8.524 (the only place where any of this family of words occurs in Hom.); ὑ. δόξαι Pl. R. 584e; εἴ τι ὑ. διανοοῦνται Th. 4.22, cf. Pl. Tht. 194b; χεῖρας καὶ γνώμην καθαροὶ καὶ ὑγιεῖς IG 12(1).789.5 (Lindus, ii AD). freq. with a neg., λόγος οὐκ ὑ. Hdt. 1.8; οὐδὲν ὑ. βούλευμα Id. 6.100; so in Trag. and Att., ὦ μηδὲν ὑ. μηδ’ ἐλεύθερον φρονῶν S. Ph. 1006; ἑλικτὰ κοὐδὲν ὑ. E. Andr. 448; οὐδὲν ὑ. διανοουμένων Th. 3.75; μηδὲν ὑ. λέγειν E. Ph. 201, cf. Ar. Th. 636, Pl. 274, etc. ; φέρειν, ἀσκεῖν, Id. Ach. 956, Pl. 50; οὐδὲν ὑ. οὐδ’ ἀληθὲς ἔχειν Pl. Phd. 69b; also of persons, τὰς οὐδὲν ὑγιές Ar. Th. 394; πανοῦργον, ἄδικον, ὑγιὲς μηδὲ ἕν Id. Pl. 37; c. gen., οὐδ’ ἦν ἄρ’ ὑ. οὐδὲν ἐμπύρου φλογός there is nothing sound or good in it, E. Hel. 746; φεῦ· ὡς οὐδὲν ἀτεχνῶς ὑ. ἐστιν οὐδενός Ar. Pl. 362, cf. 870, Pl. Phd. 90c, Grg. 524e, R. 584a, D. 18.23, etc. ; οὐχ ὑ. οὐδὲν ἔτι λέγω τῶν ὀργίων E. Ba. 262, cf. Cyc. 259; ἐπ’ οὐδενὶ ὑγιεῖ οὐδ’ ἀληθεῖ Pl. R. 603b, cf. Lys. 9.4. logically sound, τὸ ὑ. συνημμένον S.E. M. 8.118; ὑ. ἀπόδειξις Id. P. 1.116, cf. Arr. Epict. 2.1.4. neut. as Adv., ὑγιὲς φθέγγεσθαι ring sound and clear, opp. σαθρόν, Pl. Tht. 179d; also in phrase ἐξ ὑγιοῦς, φροντίζειν ὅπως καὶ τἆλλα γένηται… ἐξ ὑ.
correctly, in order, PTeb. 27.60 (ii BC); οὐκ ἐξ ὑ. τὰς κτήσεις ποιοῦσιν, i.e. dishonestly, Vett.Val. 90.32. regul. Adv. ὑγιῶς, healthily, διάγειν Ath. 2.46f; soundly, κρίνειν, φιλοσοφεῖν, Pl. R. 409a, 619d; ὑ. πεπολίτευμαι D. 18.298; ὑ. ἀπαγγεῖλαι Plot. 4.44.19; ὑ. καὶ πιστῶς honourably and faithfully, freq. in Pap., POxy. 1031.18 (iii AD), etc.
(Prob. from ὑ, cf. Skt. su- ΄well΄, and -γιη, I.-E. γυιyē cf.
guiyō in βιῶναι.)

ές, gesund, wohlauf, munter, bei voller Kraft ; des Leibes, τὸ ὑγιὲς τοῦ σώματος, im Ggstz von νοσοῦν, Plat. Symp. 186b, u. öfter ; auch Ggstz σαθρός, Theaet. 179d ; ὑγιέα ἀποδέξαι, ποιεῖν τινα, gesund machen, Her. 3.130, 133 ; σῶν καὶ ὑγιᾶ καταστήσειν, Thuc. 3.34 ; – von der Seele ; Hom., μῦθος, ein heilsames od. verständiges Wort, Il. 8.524 ; λόγος, βούλευμα, Her. 1.8, 6.100 ; ὦ μηδὲν ὑγιὲς μηδ' ἐλεύθερον φρονῶν, Soph. Phil. 994 ; τὰς πρὶν φρένας οὐκ εἶχες ὑγιεῖς, Eur. Bacch. 946 ; μηδὲν ὑγιὲς λέγειν, nichts Gesundes, Vernünftiges sagen, Phoen. 209, u. öfter, wie Ar. Th. 636 ; ὑγιὲς οὐδέν, Ach. 920 ; Th. 394 u. öfter ; u. in Prosa : ὡς οὐδὲν αὐτῶν ὑγιὲς διανοουμένων, Thuc. 3.75, vgl. 4.22 ; πιστὸς καὶ ὑγιής, Plat. Legg. I.630b ; ἐπ' οὐδενὶ ὑγιεῖ οὐδ' ἀληθεῖ, Rep. X.603b ; μηδὲν ὑγιὲς λέγοντες μηδὲ ἀληθές, Phaedr. 242e ; εἴ τι νῦν ἡμεῖς ὑγιὲς λέγομεν, Theaet. 194b, u. öfter ; auch adv., εἰ μέλλει ὑγιῶς κρίνειν τὰ δίκαια, Rep. III.409a ; Folgde : οὐχ' ὑγιές ἐστι τὸ λεγόμενον, Pol. 9.22.10 ; adv., πάντα ταῦτα ὑγιῶς καὶ ἁπλῶς καὶ δικαίως πεπολίτευμαι, Dem. 18.298. – Ein unregelmäßiger Komparativ ὑγιώτερος wird im EM. aus Sophron zitiert.

ὑγιής, -ές, accusative, ὑγιῆ (Attic usually -ιᾶ),
[in LXX for חַי, etc. ;]
sound, whole, healthy: Mat.12:13 15:31, Jhn.5:[4], 6, 9, 11, 14, 15 7:23, Act.4:10; before ἀπό, Mrk.5:34; of words, opinions, etc. (as in cl.), metaph., λόγος, Tit.2:8.†
(AS)