'(impf. ὕϐριζον, f. ὑϐρίσω, att. -ιῶ, ao. ὕϐρισα [ῐ] pf. ὕϐρικα [ῐ] pl.q.pf. ὑϐρίκειν ; pass. f. ὑϐρισθήσομαι, ao. ὑϐρίσθην, pf. ὕϐρισμαι, pl.q.pf. ὑϐρίσμην) :
   I intr. :
      1 se porter à qqe excès : ἐκ τῶν ἡμετέρων ὑϐρίζειν, DÉM. 1182, 27, mener joyeuse vie, faire bombance avec notre bien ;
      2 être présomptueux ou insolent, parler ou agir avec orgueil, abs. OD. 1, 227 ; 3, 207 ; 17, 215, etc. ;
      3 être sensuel, p. opp. à σωφρονεῖν, XÉN. Cyr. 8, 1, 30, etc. ;
      4 p. anal. se démener d’une manière effrénée, en parl. des ânes et des chevaux qui hennissent, lancent des ruades et bondissent, HDT. 4, 129 ; XÉN. Cyr. 7, 5, 62 ; EL. N.A. 12, 44, etc. ; en parl. des plantes, foisonner, pulluler, TH. H.P. 2, 7, 6 ; 3, 15, 4 ; en parl. d’un courant torrentueux qui a entraîné un des chevaux sacrés du roi, HDT. 1, 189 ; cf. POÈT. (PLUT. M. 993 e) ; avec un rég. : ὑϐρ. ἐς τοὺς θεούς, AR. Nub. 1508, se conduire avec orgueil envers les dieux ; ὑϐρ. εἴς τινα, PLAT. Leg. 927 d ; DÉM. 529, 14, etc. agir avec violence ou avec orgueil à l’égard de qqn ; εἰς τὸ σῶμά τινος, DÉM. 523, 1, se porter à quelque excès sur la personne de qqn ; ὕϐρεις ὑϐρ. EUR. H.f. 708, Bacch. 247 ; ou ὑϐρ. ὑϐρισμούς, ESCHL. fr. 165, 2, se conduire avec impertinence, commettre des attentats ; joint à un adj. ou à un pron. : ὕϐρεις ἃς κατὰ τὴν ἀγορὰν ὕϐριζεν, DÉM. 614, 18, les outrages qu’il s’est permis à l’égard de l’assemblée ; ὑϐρ. ὕϐρισμα εἴς τινα, EUR. Her. 18 ; ὑϐρ. ὕϐριν εἴς τινα, EUR. I.A. 961 ; PLAT. Leg. 777 d, ou πρός τινα, PLUT. M. 148 e, commettre des insolences ou des violences à l’égard de qqn ; avec un acc. neutre ou un mot de m. sign. que ὕϐρις : ὑϐρίζειν τάδε, HDT. 3, 118, commettre un tel délit ou crime ; ὅσα λόγῳ καὶ ὅσα ἔργῳ περὶ θεοὺς ὑϐρίζει τις, PLAT. Leg. 885 b, tous les outrages que l’on commet envers les dieux en parole et en action ; τῶν ἀδικημάτων δοῦναι δίκας, τῶν ἐς Ἀθηναίους ὕϐρισαν, HDT. 6, 87, expier les méfaits que dans leur orgueil ils avaient commis envers les Athéniens ;
   II tr. traiter avec insolence, maltraiter, injurier, outrager, avec l’acc. de la pers. ou de la chose que l’on traite avec insolence : ὑϐρ. τινά, traiter qqn avec orgueil, insolence ou violence, le railler, l’injurier, le maltraiter, IL. 11, 695 ; OD. 20, 370 ; ESCHL. Pr. 970 ; SOPH. Ant. 840 ; LYS. 92, 10, etc. ; avec double acc. : ἡμᾶς ὑϐρίζειν τοιάνδ' ὕϐριν, EUR. Suppl. 512, nous faire subir un pareil outrage ; τοιαῦτα ὑϐρ. τινά, SOPH. El. 613 ; XÉN. An. 6, 4, 2, Cyr. 5, 2, 27, etc. commettre de telles violences à l’égard de qqn ; au pass. subir un outrage ou un mauvais traitement, THC. 8, 74 ; XÉN. An. 3, 1, 13 ; ὕϐριν ὑϐρίζεσθαι, EUR. Bacch. 1296 ; DÉM. 660, 20, subir de mauvais traitements ; τάλαιν' ἐγὼ τῆς ὕϐρεος, ἧς ὑϐρίζομαι, AR. Pl. 1045, malheureuse ! quel outrage je subis ! ὑϐρισμένος τὰς γνάθους, AR. Th. 903, maltraité aux joues, càd. souffleté ; ὑϐρίσθαι, être mutilé, en parl. d’eunuques, XÉN. Cyr. 5, 4, 35 ;

Moy. être orgueilleux, en parl. de choses : στολὴ οὐδέν τι ὑϐρισμένη, XÉN. Cyr. 2, 4, 5, vêtement qui n’a rien de fastueux ; σημεῖ' ἔχων ὑϐρισμένα, EUR. Ph. 1112, ayant d’orgueilleux emblèmes, càd. orgueilleux, glorieux.

➳ Prés. dor. ὑϐρίσδω, THCR. Idyl. 14, 9 ; fut. ὑϐριῶ, DÉM. 565, 16 ; ὑϐριοῦμαι, AR. Eccl. 666 ; pf. ὕϐρικα, AR. Lys. 400 ; pl.q.pf. ὑϐρίκειν, DÉM. 32, 15.

Étym. ὕϐρις.

'

Od. 18.381, etc., Dor. ὑβρίσδω Theoc. 14.9; fut. Att. -ιῶ D. 21.221, (ἐν-) prob. in Ar. Th. 720 (-ίσεις cod. R); aor. ὕβρισα Hdt. 6.87, S. Aj. 560, etc. ; pf. ὕβρικα Ar. Lys. 400, D. 21.128; plpf. ὑβρίκειν Id. 3.14; — Med., fut. ὑβριοῦμαι Ar. Ec. 666 (anap.); — Pass., fut. ὑβρισθήσομαι D. 21.222; aor. ὑβρίσθην S. Aj. 367, Pl. Lg. 885a; pf. ὕβρισμαι E. Cyc. 665, etc. ; (< ὕβρις) : — wax wanton, run riot, in the use of superior strength or power, or in sensual indulgence, ὑβρίζοντες ὑπερφιάλως δοκέουσι δαίνυσθαι κατὰ δῶμα Od. 1.227; ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται 3.207, 17.588; ἀλλὰ μάλ’ ὑβρίζεις 18.381; ὁππότ’ ἀνὴρ ἄδικος καὶ ἀτάσθαλος… ὑβρίζῃ πλούτῳ κεκορημένος Thgn. 751; ἐνταῦθα νῦν ὕβριζε A. Pr. 82, cf. S. Ant. 480, etc. ; esp. of lust, X. Mem. 2.1.30; opp. σωφρονεῖν, Id. Cyr. 8.1.30, Antipho 4.44.2. of over-fed asses, neigh or bray and prance about, ὑβρίζοντες οἱ ὄνοι ἐτάρασσον τὴν ἵππον Hdt. 4.129; of horses, X. Cyr. 7.5.62; of elephants, Ael. NA 10.10. of plants, run riot, grow rank and luxuriant, Thphr. HP 2.7.6, CP 3.15.4. metaph, of a river that swept away and drowned a horse, Hdt. 1.189; so γῆ ὕβριστο had been carried away by river-floods, Emp. (?) 154. trans., ὑ. τινά treat him despitefully, outrage, insult, maltreat, ἡμέας ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωντο (v. infr. 2) Il. 11.695; ὑ. τοὺς ὑβρίζοντας χρεών A. Pr. 970; ὑ. γυναῖκα τὴν ἑαυτοῦ And. 4.15; με, ἐμέ, S. Ant. 840 (lyr.), Lys. 1.4; τὰς νήσους Isoc. 8.99; more freq. (esp. in Prose) ὑ. εἴς τινα(ς) commit an outrage upon or towards him (them), E. Ph. 620 (troch.), Hipp. 1073, Ar. Pl. 899; ὑ. εἰς (dub.l.) τοὺς θεούς Id. Nu. 1506; εἰς σὲ καὶ τὴν σὴν γυναῖκα Lys. 1.16; εἰς τὰς πατρίδας Isoc. 4.111; εἰς ταύτην τὴν παροιμίαν Pl. Smp. 174b (acc. to Luc. Sol. 10, ὑ. τινά was to do one a personal injury, ὑ, εἴς τινα to injure that which belongs to one; but the distinction was not observed); also ὑ. ἐν κακοῖσιν A. Ag. 1612, cf. S. Aj. 1151. freq. c. acc. cogn., ὑ. ὕβριν A. Supp. 880 (lyr.); ὕβρεις E. Ba. 247; ὕβριν ἐς ἡμᾶς ὑ. Id. IA 961, cf. Heracl. 18; ὕ. ὑβρίζεις ἐπὶ θανοῦσι τοῖς ἐμοῖς Id. HF 708; ὕβρεις ἃς κατὰ τὴν ἀγορὰν ὕβριζεν D. 22.68; with neut. Adj., ὑ. τάδε commit these outrages, Hdt. 3.118; ὑ. τἄλλα Ar. Lys. 400; ὅσα περὶ θεοὺς ὑ. τις Pl. Lg. 885b, cf. 761e; and with other Nouns, τῶν ἀδικημάτων…, τῶν ἐς Ἀθηναίους ὕβρισαν Hdt. 6.87 (so prob. θεοὶ τεισαίατο λώβην, ἣν οἵδ’ ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται (v. supr. 11.1) Od. 20.170); and c. dupl. acc., τοιαῦτα ὑ. τινά S. El. 613; τίνος δέ σ’ οὕνεχ’ ὕβρισ’ Αἴγισθος τάδε· E. El. 266, cf. Pl. Smp. 222a, X. An. 6.4.2, Cyr. 5.2.28; — Pass., ὕβριν ὑβρισθείς E. Ba. 1297, cf. D. 23.121; τάλαιν’ ἐγὼ τῆς ὕβρεος ἧς ὑβρίζομαι Ar. Pl. 1044; ὧν δ’ εἰς τὸ σῶμα ὑβρίσθαι φημί D. 21.25. in legal sense, commit a physical outrage on one (cf. ὕβρις II. 2, 3), Lys. 14.26, 24.18, Fr. 44, D. 21.6 (Pass.), etc. ; so later, ἐμὲ δέ, ἐὰν δύνῃ, καὶ ὕβριζε καὶ ἄπαγε PCair. Zen. 454.9 (iii BC), cf. PEnteux. 79.7, al. (iii BC); γυναῖκες καὶ παῖδες ὑβρίζονται Th. 8.74; ὑβρισθῆναι βίᾳ Pl. Lg. 874c; τὰς γνάθους ὑβρισμένη mauled on the cheeks, Ar. Th. 903; ὑβριζομένους ἀποθανεῖν to die of ill-treatment, X. An. 3.1.13; ὑβρίσθαι to be mutilated, of eunuchs, Id. Cyr. 5.44.35; of acts, τὰ ὑβρισμένα outrages, Lys. 3.7. pf. part. Pass., of things, arrogant, ostentatious, σημεῖ’ ἔχων ὑβρισμένα E. Ph. 1112; στολὴ οὐδέν τι ὑβρισμένη X. Cyr. 2.4.5.

fut. ὑβριῶ, bei Ar. Eccl. 666 auch ὑβριεῖται in ders. Bdtg,
1) intr., übermütig, frech sein, reden, handeln, freveln ; ὑβρίζοντες ὑπερφιάλως δοκέουσιν δαίνυσθαι κατὰ δῶμα, Od. 1.227 ; οἵ τέ μοι ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται, 3.207 ; ἀλλὰ μάλ' ὑβρίζεις, καί τοι νόος ἐστὶν ἀπηνής, 18.381, u. öfter ; Tragg., z.B. ἐνταῦθα νῦν ὕβριζε Aesch. Prom. 82 ; – εἰς τοὺς θεούς, Ar. Nub. 1489 ; Eur. Hec. 1257 u. öfter ; εἰς τὴν πατρίδα, Isocr. 4.111 ; εἰς τὴν πόλιν, Dem. 59.107 ; Lys. 20.3 ; εἰς παῖδα, Aesch. 1.15 (s. unten 2 u. ὕβρις); vgl. Dem. 21.47 ; Sp., wie Plut. Sol. 11, der auch πρός τινα verbindet ; ὅσα λόγῳ καὶ ὅσα ἔργῳ περὶ θεοὺς ὑβρίζει τις λέγων ἢ πράττων, Plat. Legg. X.885b ; Symp. 174b. – Ueberh. im Ggstz von σωφρονεῖν, wie Xen. Cyr. 8.1.30 ; seinen Lüsten und Begierden sich zügellos hingeben, über das rechte Maß hinausgehen in Worten u. Werken ; bes. von jedem aus Ueberfluß u. Uebermacht entspringenden Uebermut u. der damit verbundenen Hoffart u. Verachtung göttlicher und menschlicher Rechte. – Auch von Tieren, die sich unbändig gebehrden, weil ihnen zu wohl ist, von stößigen Ochsen, ausschlagenden Pferden, springenden Eseln u. dgl.; Her. 4.129 ; Xen. Cyr. 7.5.62 ; VLL erkl. σκιρτᾶν ; vgl. Koen Greg. p. 542. – Selbst von leblosen Dingen, z.B. vom üppigen Treiben der Pflanzen, vom Gähren des Weins, Ael. H.A.; vom Uebertreten der Ströme, z.B. bei Her. 1.189, wo es einem heiligen Pferde den Untergang bringt.
2) trans., Einen übermütig, frech behandeln, ihn mißhandeln (εἴς τινα u. τινὰ ὑβρίζειν unterscheidet Luc. Soloec. 10); ἡμέας ὑβρίζοντες, Il. 11.695, wie Od. 20.370 ; Aesch. Prom. 972 ; Soph. οὔτοι σ' Ἀχαιῶν, οἶδα, μήτις ὑβρίσῃ στυγναῖσι λώβαις, Aj. 557 ; Eur. Or. 436 u. öfter ; u. in Prosa : Lys. 1.4 ; ὡραῖον ὄντα, 14.26, von sinnlicher Ausschweifung, schänden, vgl. das Gesetz Aesch. 1.15 u. ὕβρις ; auch der accus. der Sache, des Frevels, den man verübt, ὕβριν ὑβρίζειν, Eur. Suppl. 528 u. öfter ; ὕβριζ' ὑβρισμοὺς οὐκ ἐναισίους ἐμοί, Aesch. frg. 166 ; ὕβριν ὑβρίζειν εἰς τοὺς οἰκέτας, Plat. Legg. VI.777d ; ὑβρίσας τάδε, Her. 3.118 ; ἀδικήματα ὑβρίζειν εἴς τινα, 6.87 ; πρός τινα, Dem.; daher auch mit doppeltem accus., Soph. ἥτις τοιαῦτα τὴν τεκοῦσαν ὕβρισεν, El. 603 ; vgl. Eur. El. 264 ; Xen. An. 6.2.2 ; pass., οἷον ὑβρίσθην ἄρα, Soph. Aj. 360 ; El. 780 ; Ar. τάλαιν' ἐγὼ τῆς ὕβρεος ᾑς ὑβρίζομαι, Plut. 1044 ; ὕβρισμαι, ich bin gemißhandelt worden, Dem. Mid. 7 ; ὑβρίζεσθαι τὰς γνάθους, durch Ohrfeigen, Ar. Th. 903 ; bei Xen. Cyr. 5.4.35 von Eunuchen, verstümmelt sein ; ὑβριζόμενος ἀποθνῄσκει, er stirbt an Mißhandlungen, An. 3.1.13 ; στολὴ οὐδέν τι ὑβρισμένη, ein in keiner Beziehung mit Prunk überladenes Kleid, Cyr. 2.4.5.

ὑβρίζω
(< ὕβρις), [in LXX for גֵּאֶה, etc. ;]
__1. intrans., to wax wanton, run riot.
__2. Trans., to outrage, insult, treat insolently: with accusative of person(s), Mat.22:6, Luk.11:45 18:32, Act.14:5, 1Th.2:2.†
(AS)