ου (τὸ) [ᾰ]
   I instrument, particul. :
      1 instrument de travail, outil, SOPH. Tr. 905 ; EUR. Ion 1030, etc. ; XÉN. Cyr. 5, 3, 46 ; Œc. 2, 13 ; ARSTT. Nic. 8, 11, etc. ; en parl. de pers. SOPH. Aj. 379 ;
      2 machine de guerre, PLAT. Leg. 956 a ; CALLIX. (ATH. 204 d) ;
      3 instrument de musique, PLAT. Rsp. 397 a, etc. ; ARSTT. Pol. 8, 6, etc. ;
      4 organe du corps, ARSTT. H.A. 2, 1, etc. ;
      5 matière sur laquelle on travaille, PLAT. Leg. 678 d ;
      6 au plur. formes du langage, particularités du style, DH. Amm. c. 2 ; Thuc. 24 ;
   II ouvrage, œuvre, SOPH. (PORPH. Abst. 2, 19).

Étym. R. indo-europ. *uerǵ-, travail ; cf. ἔργον, ἔρδω.

τό, (< ἔργον, ἔρδω) instrument, implement, tool, for making or doing a thing, S. Tr. 905, cf. ἀθηρόβρωτος ; λογχοποιῶν ὄργανα E. Ba. 1208, cf. Ion 1030 ; πολεμικὰ ὅπλα τε καὶ ὄργανα Pl. R. 374d, cf. Lg. 956a ; ὄ. without any Adj., engine of war, Ctes. Fr. 81 ; τὰ ναυτικὰ ὄ.
tackle, Pl. Plt. 298d ; ὄ. ὅσα περὶ γεωργίαν Id. R. 370d ; ὄνομα ἄρα διδασκαλικόν τί ἐστιν ὄ. Id. Cra. 388b ; ὄργανα χρόνων or χρόνου, of the stars, Id. Ti. 41e, 42d ; ὄ. κυβευτικά Aeschin. 1.59; of a person, ἁπάντων ἀεὶ κακῶν ὄ. S. Aj. 380 (lyr.).
organ of sense or apprehension, τὰ περὶ τὰς αἰσθήσεις ὄ. Pl. R. 508b ; τὸ ὄ. ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος ib. 518c, cf. Tht. 185c, al. ; δι’ ἀμυδρῶν ὀ. θεᾶσθαί τι Id. Phdr. 250b, cf. Ti. 45b, Epicur. Nat. 11.6, 7. of the body and its different parts, Arist. PA 642a11, 645b14, GA 716a24, Phld. Mus. pp. 71, 96 K., Gal. 10.47 ; the hand is called ὄργανον ὀργάνων or ὄ. πρὸ ὀργάνων, Arist. de An. 432a2, PA 687a21 ; τὰ πορευτικὰ ὄ. the organs of locomotion, Id. GA 732b28; ὄ. πρὸς ἐργασίαν τῆς τροφῆς the digestive organs, ib. 788b24 ; τὸ ὄ. τὸ περὶ τὴν ἀναπνοήν the respiratory organ, Id. PA 664a29 ; τὰ ὄ. τὰ χρήσιμα πρὸς τὴν ὀχείαν Id. HA 500a15 ; of plants, Id. de An. 412b1, PA 656a2.
musical instrument, Simon. 31, f.l. in A. Fr. 57.1 ; ὁ μὲν δι’ ὀργάνων ἐκήλει ἀνθρώπους, of Marsyas, Pl. Smp. 215c ; ἄνευ ὀργάνων ψιλοῖς λόγοις ibid., cf. Plt. 268b ; ὄ. πολύχορδα Id. R. 399c, al. ; μετ’ ᾠδῆς καί τινων ὀργάνων Phld. Mus. p. 98K. ; of the pipe, Melanipp. 2, Telest. 1.2.
surgical instrument, Hp. Off. 2, X. Cyr. 5.3.47, Pl. Plt. 298c. concrete, work or product, μελίσσης κηρόπλαστον ὄ. S. Fr. 398.5 ; λαϊνέοισιν Ἀμφίονος ὀ., of the walls of Thebes, E. Ph. 115 (lyr.). of logic as an instrument of philosophy, ἡ λογικὴ πραγματεία ὀργάνου χώραν ἔχει ἐν φιλοσοφίᾳ Alex.Aphr. in Top. 74.29, cf. Phlp. in APr. 6.23 ; πᾶσα τεχνικὴ διδασκαλία ὑπὸ τὸ λογικὸν ὄ. ἀνάγεται Sch. D.T. p. 161 H. ; but τὸ ὄ. as title of Aristotle΄s collected logical writings lacks authority.
instrument or table of calculations, εἰσῆλθον εἰς τὸ προκείμενον ὄργανον Vett.Val. 20.12. ὄ. χλούνιον, = ἠρύγγιον, Ps.-Dsc. 3.21.

τό (ΕΡΓ), das Werkzeug, das, womit man Etwas ins Werk setzt ; ἀθηρόβρωτον, Soph. frg. 404, der auch κλᾶε δ' ὀργάνων ὅτου ψαύσειεν οἷς ἐχρῆτο, Trach. 905, von dem vergifteten Gewande sagt ; λογχοποιῶν ὄργανα Eur. Bacch. 1206, λαϊνέοις Ἀμφίονος ὀργάνοις Phoen. 116 ; ἔχων τι τοιοῦτον ὄργανον, οἷον οἱ σκυτοτόμοι, Plat. Symp. 191a ; ὁπόσα ἄλλα ὄργανα τῆς περὶ τὰ ἀμφιέσματα γενέσεως κοινωνεῖ, Polit. 281e ; σίδηρος καὶ χαλκὸς πολέμων ὄργανα, Legg. XII.956a, öfter ; auch sogar ὄργανον ἐν ὄρεσιν, von Baumholz, Legg. 678d ; κυβευτικά, Aesch. 1.59 ; Xen. u. Folgde, bes. von Maschinen, z.B. im Kriege ; vgl. Pol. 1.23.5, 8.7.2 ; Arist. eth. 8.11 nennt ὄργανον einen δοῦλον ἄψυχον, wie δοῦλος ein ὄργανον ἔμψυχον. Auch ὄργανα δι' ὧν αἰσθάνεται ἡμῶν τὸ αἰσθανόμενον ἕκαστον, Plat. Theaet. 185c ; dah. unser »Organ«. – Von musikalischen Instrumenten, πολύχορδα, πολυαρμόνια, Plat. Rep. III.399c ; Arist. u. A. – Soph. brauchte es auch = ἔργον, das Werk selbst, μελίσσης κηρόπλαστον ὄργανον, frg. 464 ; vgl. Valcken zum Schol. Eur. Phoen. 115.

1. an organ, instrument, tool, for making or doing a thing, (Sophocles Tragicus), etc.:—;of a person, ἁπάντων ἀεὶ κακῶν ὄργ. (Sophocles Tragicus)
2. an organ of sense , (Plato Philosophus)
3. a musical instrument , (Plato Philosophus)
4. a surgical instrument , (Xenophon Historicus)
5. a work, product , λαί̈νεα Ἀμφίονος ὄργανα the stony works of Amphion, i. e. walls of Thebes, (Euripides) (ML)