'ου (ὁ, ἡ) :
   I âne, ânesse, IL. 11, 557, etc. ; XÉN. Cyr. 7, 5, 11 ; PLAT. Conv. 221 e ; ARSTT. H.A. 6, 36 ; ὄνοι ἄγριοι, XÉN. Cyr. 1, 4, 7, ânes sauvages, onagres ; pris comme type de lenteur, AR. Av. 1328 ; d’ignorance ou de niaiserie, PARŒM. ; d’entêtement ou d’imprudence, XÉN. An. 5, 8, 3 ; ὄνου σκιά, AR. Vesp. 191 ; PLAT. Phædr. 260 c, l’ombre d’un âne pour parler d’une chose sans importance, d’un rien, p. allus. à l’exigence du loueur d’ânes qui réclamait un supplément de location, parce que son client, voyageant en plein soleil, avait utilisé l’ombre de sa bête pour se garantir du soleil ; ἀπ' ὄνου καταπεσεῖν, AR. Nub. 1273 ; ou πεσεῖν, PLAT. Leg. 701 d, tomber d’un âne, pour parler d’une maladresse insigne ; καθῆσθαι ὄνον, PLAT. Theæt. 146 a, être l’âne qui s’accroupit, en parl. du perdant, au jeu de balle ;
   II p. anal. :
      1 merluche, poisson, ARSTT. (ATH. 315 e) ;
      2 cloporte, ARSTT. H.A. 5, 31 ; TH. H.P. 3, 6 ;
      3 sorte de sauterelle sans ailes, DIOSC. 2, 57 ;
      4 οἱ ὄνοι, les deux Ânes, deux étoiles dans la constellation du Cancer, auj. Asellus Australis (δ Cancri) et Asellus Borealis (γ Cancri), TH. fr. 6, 1, 23 ; THCR. Idyl. 21, 22 ; ARAT. 898, 905 ;
      5 cabestan, machine à tirer ou à soulever des fardeaux, HDT. 7, 36 ; ARSTT. Mech. 14 ;
      6 ὄνος ἀλέτης, XÉN. An. 1, 5, 5 ; ὄνος ἀλετών, ARSTT. Probl. 35, 3, pierre supérieure (ou sel. ARSTT. Probl. 35, 3, inférieure) d’une meule ;
      7 pot au vin, broc, AR. Vesp. 616 ; ARSTT. Top. 1, 13, 12 ;
      8 ὄνου πετάλιον, c. ὀνόφυλλον, NIC. Th. 628, sorte d’origan.

Étym. probabl. pré-grec.

'

ὁ and ἡ, ass, once in Hom., Il. 11.558 ; then in IG1². 40.12, Hdt. 4.135, etc., cf. Arist. HA 580b3 ; ὄνοι οἱ τὰ κέρεα ἔχοντες, together with a number of fabulous animals, Hdt. 4.191, 192 ; ὄ. μονοκέρατος Arist. HA 499b19, PA 663a23, cf. Ael. NA 3.41 ; — freq. in provs. ; ὄ. λύρας (sc. ἀκούων), of one who can make nothing of music, Men. 527, Id. Mis. 18, cf. Varro ap. Gell. 3.16.13, Diogenian. 7.33 ; expld. in Apostol. 12.91a, ὄ. λύρας ἤκουε καὶ σάλπιγγος ὗς ; ὄ. κάθηται, of one who sits down when caught in the game of ὀστρακίνδα, Poll. 9.106, 112 ; the two provs. combined by Cratin. 229 ὄνοι δ’ ἀπωτέρω κάθηνται τῆς λύρας, cf. κιθαρίζω. περὶ ὄνου σκιᾶς for an ass΄s shadow, i.e. for a trifle, Ar. V. 191 (v. Sch.), Pl. Phdr. 260c ; ταῦτα πάντ’ ὄνου σκιά S. Fr. 331. ὄνου πόκαι or πόκες, v. πόκος 11 ; ὄνον κείρεις, of those who attempt the impossible, Zen. 5.38. ἀπ’ ὄνου καταπεσεῖν, of one who gets into a scrape by his own clumsiness. with a pun on ἀπὸ νοῦ πεσεῖν, Ar. Nu. 1273, cf. Pl. Lg. 701d. ὄνος ὕεται an ass in the rain, of being unmoved by what is said or done, Cratin. 52, cf. Cephisod. 1 ; ὄνῳ τις ἔλεγε μῦθον, ὁ δὲ τὰ ὦτα ἐκίνει Diogenian. 7.30 ; ὄ. εἰς Ἀθήνας Macar. Prov. 6.31. ὄ. ἄγω μυστήρια, i.e. my part is to carry burdens, Ar. Ra. 159. ὄνων ὑβριστότερος, of wanton behaviour, X. An. 5.8.3 ; κριθώσης ὄνου S. Fr. 876. ὦτ’ ὄνου λαβεῖν, like Midas, Ar. Pl. 287. ὄ. εἰς ἄχυρα, of one who gets what he wants, Diogenian. 6.91 ; ὄνου γνάθος, of a glutton, ib. 100. ὄ. ἐν μελίσσαις, of one who has got into a scrape, CratesCom. 36 ; but ὄ. ἐν πιθήκοις, of extreme ugliness, Men. 402.8 ; ὄ. ἐν μύρῳ ΄a clown at a feast΄, Suid. εἰς ὄνους ἀφ’ ἵππων, of one who has come down in the world, Lib. Ep. 34.2, cf. Zen. 2.33, etc. a fish of the cod family, esp. the hake, Merluccius vulgaris, Epich. 67, Arist. HA 599b33, Fr. 326, Henioch. 3.3, Oppian. H. 1.151, etc.
wood-louse, κυλισθεὶς ὥς τις ὄ. ἰσόσπριος S. Fr. 363, cf. Arist. HA 557a23 (v.l. ὀνίοις), Thphr. HP 4.3.6, Hsch. s.v. σηνίκη ; cf. ὀνίσκος II, ἴουλος IV.
wingless locust, = τρωξαλλίς, Dsc. 2.52. ὄνων φάτνη a nebulous appearance between the ὄνοι (two stars in the breast of the Crab), Theoc. 22.21, cf. Arat. 898, Thphr. Sign. 23 (ἡ τοῦ ὄνου φάτνη ib. 43, 51), Ptol. Tetr. 23. ὄνου πετάλειον, = φύλλον ὀνίτιδος, Nic. Th. 628. from the ass as a beast of burden the name passed to; windlass, Hdt. 7.36, Hp. Fract. 31, Arist. Mech. 853b12.
the upper millstone which turned round, ὄ. ἀλέτης X. An. 1.5.5 ; also ὄ. ἀλετών Alex. 13, 204, cf. Hsch. s.v. μύλη ; perh. simply, millstone, Herod. 6.83 ; Phot. says that Aristotle also calls the fixed nether millstone ὄνος (but Arist. Pr. 964b38 says, ὄνου λίθον ἀλοῦντος when the millstone is grinding stone, as it does when no grist is in the mill).
beaker, winecup, Ar. V. 616, Posidon. 2 J.
spindle or distaff, Poll. 7.32, 10.125, Hsch. perh.
coping of a wall, Inscr.Délos 372 A 158 (iii/ii BC).
ass΄s load, as a measure, πυροῦ ὄ. τρεῖς PFay. 67.2 (i AD).

ὁ, u. ἡ,
1) Esel, Eselin ; νωθής, im masc., Il. 11.558 ; περὶ ὄνου σκιᾶς, um des Esels Schatten, d.i. um eine nichtsnutzige Kleinigkeit, z.B. μάχεσθαι, sprichwörtlich, Ar. Vesp. 191, vgl. Zenob. 6.28, Paroem. app. 4.26 ; anders Plat. μὴ περὶ ὄνου σκιᾶς ὡς ἵππου τὸν ἔπαινον ποιούμενος, Phaedr. 260c ; ὄνου πόκας, Ar. Ran. 186, vgl. Paroem. App. 2.29, etwa ins Land mit gebratenen Tauben, obwohl an letzterer Stelle auch erklärt wird ἔνθα οἱ ὄνοι σήπονται καὶ τὰ ἔρια αὐτῶν ὡς πόκοι γίνονται, sehr gesucht ; vgl. ὄνου πόκους ζητεῖς, Zenob. 4.38. ἐπὶ τῶν ἀνυπόστατα ζητούντων ; – ὄνος ἄγων μυστήρια, Ar. Ran. 159, womit Diog. 6.98 ὄνος ἄγει μυστήρια zu vergleichen, Esel führten die heiligen Gerätschaften und anderes Gepäck nach Eleusis ; ἀπ' ὄνου καταπεσεῖν, Ar. Nub. 1255, vom Esel fallen, mit einem Wortspiele für ἀπὸ νοῦ καταπεσών, nach dem Schol. ἐπὶ τῶν ἀλόγως πραττόντων ἡ παροιμία καὶ μὴ δυναμένων ὄνοις χρῆσθαι μήτι γε δὴ ἵπποις, man kann auch unser »vom Pferd auf den Esel kommen« vergleichen ; Plat. Legg. III.701d. – In Ar. Vesp. 616 ist ein Wortspiel gemacht mit ὄνος, Esel, u. ὄνος, einer Art Weingefäß. – sprichwörtlich auch ὄνος λύρας, ὄνος πρὸς λύραν, ὄνος λύρας ἀκούων u. ä., s. Diog. 7.33 u. Anm. u. Meineke quaest. Men. p. 184, von einem rohen, gegen alle Musenkunst unempfindlichen Menschen ; ähnlich ὄνῳ τις ἔλεγε μῦθον, vgl. ὄνος ἐν μύροις, Paroem. App. 4.23 ; ὄνος εἰς ἄχυρα, Philem. bei Ath. II.52e, es geht nach Wunsch ; Diog. 6.91 ; ὄνος ἐν μελίσσαις, vom Unglück, Crates bei Phot. u. Diog. 7.32 ; – ὄνου ὑβριστότερος, Xen. An. 5.8.3, denn die Esel gelten für stumpf gegen Schläge und mutwillig und trotzig ; vgl. Arist. eth. 3.8, οἱ ὄνοι τυπτόμενοι οὐκ ἀφίστανται τῆς νομῆς ; Luc. sagt ἀσελγότεροι τῶν ὄνων, Pisc. 34, u. ὄνων ἁπάντων ὑβριστότατόν σε ὄντα, Pseudol. 3 ; auch ὄνος ὕεται, ἐπὶ τῶν μὴ ἐπιστρεφομένων, com. bei Phot.
2) auch ein Meerfisch heißt so (vgl. ὀνίσκος), Ath. u. A. – Der Kellerwurm, die Kellerassel (vgl. ὀνίσκος u. ἴουλος), Diosc. u. A. – Eine ungeflügelte Heuschreckenart, ἀσίρακος. – Ein Gestirn neben der Krippe.
3) eine Zugmaschine, Haspel, Winde, Her. 7.36.
4) der obere, laufende Mühlstein, auch ὄνος ἀλέτης, Xen. An. 1.5.5 ; ἀλέτων ὄνος, Alexis Ath. XIII.590b, wie Poll. 7.19 ; ὄνου λίθον ἀλοῦντος, Arist. Probl. 35.3 ; nach Phot. bei Arist. auch der untere, unbewegliche Stein.
5) auch die Spindel, der Rocken hieß so, VLL ; u. nach Poll. auch die Eins, das Aß auf dem Würfel, sonst οἴνη, unio.
6) eine Art Weingefäß Ar. Vesp. 616.

ὄνος, -ου, ὁ, ἡ
[in LXX chiefly for חֲמוֹר, also for אָתוֹן, etc. ;]
an ass: Mat.21:2, 5' (LXX), Luk.14:5, Jhn.12:15' (LXX) ; ὁ, Luk.13:15; ἡ, Mat.21:7 .†
(AS)