'ατος (τὸ) nom, càd. :
      1 nom pour désigner une personne ou une chose, HOM. ATT. etc. ; ὄ. θεῖναί τινι, OD. 19, 403, ou θέσθαι, OD. 19, 406 ; AR. Av. 810, 817 ; XÉN. Cyn. 7, 5 ; PLAT. Leg. 736 a, donner un nom à qqn ou à qqe ch. ; λέγειν τινὰ ὀνόματι, PLAT. Ap. 21 c ; ὄνομα καλεῖν τινι, PLAT. Crat. 385 d ; ou τινα, OD. 8, 550 ; XÉN. Œc. 7, 3 ; PLAT. Crat. 383 e, appeler qqn ou qqe ch. d’un nom ; ἐξ ὀνόματος καλεῖν τινα, POL. 18, 28, 4, appeler qqn par son nom ; τι προσαγορεύειν ὀνόματι, ARSTT. Nic. 6, 5, appeler qqe ch. d’un nom ; ὄ. ἔχειν ἀπό τινος, HDT. 1, 71 ; PLAT. Hipp. ma. 282 a, tirer son nom de qqe ch. ; πόλις Θάψακος ὀνόματι, XÉN. An. 1, 4, 11, une ville du nom de Thapsakos ; πόλις ὄνομα Καιναί, XÉN. An. 2, 4, 28, une ville du nom de Kænes ; Εὐρυϐάτης ὄνομ' ἔσκε, OD. 19, 247, Eurybatès était son nom ;
      2 nom, renom, renommée, OD. 4, 710 ; 13, 248 ; SOPH. O.C. 306 ; THC. 5, 16 ; 7, 64 ; XÉN. Cyr. 4, 2, 3, etc. ; PLAT. Prot. 335 a, etc. ; en mauv. part, PLAT. Ep. 312 c ;
      3 le nom, p. opp. à la personne ou à la chose même, et, en gén. à l’action exprimée par ἔργον, EUR. I.A. 1115 ; ou par πρᾶγμα, THC. 6, 78 ; EUR. Hipp. 501, Or. 448 ; Hel. 601 ; p. ext. vain nom, nom spécieux, THC. 5, 89 ; prétexte, THC. 4, 60 ; joint à πρόσχημα, PLAT. Rsp. 495 c ; ou en gén. mot, expression, THC. 1, 122 ; XÉN. Cyr. 5, 3, 47, etc. ;
      4 t. de gr. nom substantif ou adjectif (p. opp. à ῥῆμα, le verbe) GRAMM. ; particul. nom propre (p. opp. à προσηγορία, nom appellatif ou commun) GRAMM.

➳ Ion. οὔνομα, ANTH. 9, 103. Éol. ὄνυμα [ῠ] PD. O. 6, 57 ; N. 6, 51 ; ou ὤνομα, THCR. Idyl. 7, 13. Par crase avec l’art. τοὔνομα, ANTH. 7, 639, etc.

Étym. indo-europ. *h₃neh₃-mn, *h₃nh₃-men-, nom ; cf. lat. nōmen, sscr. nā́ma, néerland. noemen.

'

Aeol. and Dor. ὄνυμα IG 12(2).68.8 (Lesb.), GDI 4992a iii 7 (Crete), SIG 1122.8 (Selinus), Berl.Sitzb. 1927.167 (Cyrene) ; Lacon. *ἔνυμα prob. in pr. nn. Ἐνυμακρατίδας IG 5(1).213.45, Ἐνυμαντιάδας ib. 97.20, 280.2 ; poet. also (metri gr.) οὔνομα (v. infr.), which appears regularly in codd. of Hdt. (along with ὀνομάζω, as 2.50, 4.35, al.), and sts. in other Ion. prose authors (v.l. in Hp. Prog. 25, etc.), but is prob. not Ionic ; Ion. Inscrr. have only ὄνομα, IG 7.235.39 (Oropus), etc. ; Hom. has οὔνομα Od. 6.194, 9.355, Il. 3.235, οὐνόματ’ (α) 17.260, ὄνομα Od. 9.16, 364, 366, 19.183, ὄνομ’ (α) 4.710 et saep. : — name of a person or thing, in Hom. always of a person, exc. ἐρέω δέ τοι οὔνομα λαῶν Od. 6.194 and in Od. 13.248 (v. infr. II) ; Οὖτις ἐμοί γ’ ὄ. 9.366, cf. 18.5, 19.183, 247; Ἀρήτη δ’ ὄνομ’ ἐστὶν ἐπώνυμον 7.54, cf. 19.409, Hes. Th. 144 ; in Prose ὄνομα is used abs., by name, πόλις ὄ. Καιναί X. An. 2.4.28, etc. ; also dat., πόλις Θάψακος ὀνόματι ib. 1.4.11 (v.l.) ; ὀνόματι λέγειν by name, Pl. Ap. 21c ; ἐπ’ ὀνόματος δηλοῦσθαι Plb. 18.45.4, etc. ; κατ’ ὄνομα by name, Strato Com. 1.14, Epigr.Gr. 983.4 (Philae) ; ἀσπάζου τοὺς φίλους κατ’ ὄ. each by his name, 3 Ep. Jo. 14. ὄ. τίθεσθαι or θέσθαι τινί give one a name, Od. 19.403, 406, 8.554, A. Fr. 6, Ar. Av. 810 ; — Pass., ὄ. κεῖταί τινι ib. 1291 ; ὄ. ἐστι or κεῖται ἐπί τινι, X. Mem. 3.14.2, Cyr. 2.2.12 ; so ὄ. φέρειν or ἐπιφέρειν ἐπί τι, Arist. EN 1119a33, HA 572a11. ὄνομα καλεῖν τινα call one by name, εἴπ’ ὄνομ΄, ὅττι σε κεῖθι κάλεον Od. 8.550 ; καλοῦσί με τοῦτο τὸ ὄ. X. Oec. 7.3, cf. E. Ion 259, 800, Pl. Cra. 393e, etc. ; — so in Pass., ὄ. δ’ ὠνομάζετο Ἕλενος S. Ph. 605, cf. El. 694 ; ὄ. δημοκρατία κέκληται Th. 2.37 ; τὸ ἐναντίον ὄ. ἀφροσύνη μετωνόμασται Id. 1.122 ; ὄ. ἓν κεκλημένους Σικελιώτας Id. 4.64 ; λεγόμενοι τοὔνομα γεωργικοί Pl. Lg. 842e ; but also ὀνόματί τινα προσαγορεύειν Antipho 6.40 ; reversely, ὄνομα καλεῖν τινι give a name to, Pl. Plt. 279e, Cra. 385d ; ὄ. καλεῖν ἐπί τινι Id. Prm. 147d ; τύμβῳ δ’ ὄ. σῷ κεκλήσεται… Κυνὸς σῆμα E. Hec. 1271 ; τοὔνομα προσηγορεύθη Anaxil. 21.3.
name, fame, Ἰθάκης γε καὶ ἐς Τροίην ὄνομ’ ἵκει Od. 13.248 ; οὐδὲ θανὼν ὄνομ’ ὤλεσας 24.93 ; ὄ. ἔχειν or σχεῖν ἀπό τινος, Hdt. 1.71, Pl. Hp. Ma. 282a ; τὸ μεγα ὄ. τῶν Ἀθηνῶν Th. 7.64 ; τῷ μέλλοντι χρόνῳ καταλιπεῖν ὄ. ὡς… Id. 5.16 ; τοὔνομά τινος μεῖζον ἀφικνεῖται εἰς τὴν πόλιν X. An. 6.1.20 ; ὧν ὀνόματα μεγάλα λέγεται ἐπὶ σοφίᾳ Pl. Hp. Ma. 281c; ὄ. μέγιστον ἔχειν Th. 2.64 ; ἐν ὀνόματι εἶναι to have a name, to be notable, Str. 9.1.23 ; οἱ ἐν πράγμασιν ἐπ’ ὀνόματος γεγονότες Plb. 15.35.1 ; παράσιτοι δ’ ἐπ’ ὀνόματος ἐγένοντο notably, Ath. 6.240c ; τῶν δι’ ὀνόματος παρασίτων ib. 241a.
a name and nothing else, opp. the real person or thing, ἵνα μηδ’ ὄνομ’ αὐτοῦ ἐν ἀνθρώποισι λίπηται Od. 4.710 ; βοᾶς δ’ ἔτι μηδ’ ὄνομ’ εἴη Theoc. 16.97 ; opp. ἔργον, E. Or. 454, Hipp. 502 ; περὶ ὄ. μάχεσθαι Lys. 33.3 ; ἐκ τῶν ὀ. μᾶλλον ἢ τῶν πραγμάτων σκέψασθαι D. 9.15 ; ὀνόματι διαφέρεσθαι dispute about a word, Pl. Euthd. 285a, Lg. 644a.
false name, pretence, pretext, ὀνόματι ἐννόμῳ ξυμμαχίας under the pretence…, Th. 4.60 ; μετ’ ὀνομάτων καλῶν Id. 5.89 ; χώρα καλῶν ὀ. καὶ προσχημάτων μεστή Pl. R. 495c, cf. Plb. 11.5.4. in periphr. phrases, ὄ. τῆς σωτηρίας, = σωτηρία, E. IT 905, cf. ὄνομ’ ὁμιλίας ἐμῆς (v.l. for ὄμμ΄) Id. Or. 1082 ; with the names of persons, periphr. for the person, ὦ φίλτατον ὄ. Πολυνείκους Id. Ph. 1702. of persons, ὄχλος ὀνομάτων Act. Ap. 1.15 ; ἕτερα ὀ. ἀντ’ αὐτοῦ… πέμψαι Wilcken Chr. 28.19 (ii AD) ; in Accountancy, both of persons and things (cf. Lat. nomen), Hyp. Ath. 6, 10 (both pl.), Jahresh. 26 Beibl. 13 (Ephes., ii AD, pl.) ; βαρέσαι τὸ ἐμὸν ὄ. charge my account, POxy. 126.8 (vi AD) ; τὸν τόκον τὸν ὀνόματί μου παραγραφέντα ib. 513.22 (ii AD) ; in registers of titledeeds, etc., οἰκίας οὐ κειμένης ἐν ὀνόματι τῆς ἀποδομένης not booked under the name of the seller, PLips. 3 ii 25 (iii AD) ; ὀνόματι ἰδιωτικῆς under the head of private land, PCair. Preis. 47.10 (iv AD); δικαιώματα… ἑκάστῳ ὀνόματι παράκειται BGU 113.11 (ii AD); in tax-receipts, ἔσχον ὀνόματος Σομτοῦς on account of S., Ostr. Bodl. ii 39 (ii AD), cf. PFay. 85.7 (iii AD), etc.
phrase, expression, esp. of technical terms, ὀ. τὰ ἐν τῇ ναυτικῇ X. Ath. 1.19 ; generally, D. 19.187.
Gramm., word, opp. ῥῆμα (expression), Pl. Cra. 399b, cf. Ap. 17c, Smp. 198b, 199b, 221e, Isoc. 9.9, 11, Arist. Rh. 1404b5, Aeschin. 3.72, A.D. Synt. 12.25, al., Demetr. Eloc. 23, al. ; τὸ ἰλλαίνειν ὄ. the word ἰλλαίνειν, Gal. 17(1).679.
noun, opp. ῥῆμα (verb, predicate), Pl. Tht. 168b, Sph. 262a, 262b, cf. Arist. Po. 1457a10, Int. 16a19, al. ; as one of five parts of speech, Chrysipp. Stoic. 2.45 ; ὄ. κύριον a proper name, opp. προσηγορικόν, D.T. 636.16, A.D. Pron. 26.12, al. (so ὄ. alone, Ar. Nu. 681 sqq., Diog. Bab. Stoic. 3.213) ; also of adjectives, S.E. M. 1.222. (Cf. Goth. namo, gen. namins, Lat. nōmen, Skt. nāma.)

τό, ion. u. poet. οὔνομα, äol. ὄνυμα (ὀ ist vorgeschlagen, die Wurzel ΓΝΟ = ΝΟ),
1) Name, die Benennung einer Person oder Sache ; bei Hom. der Eigenname, mit dem eine Person genannt wird, οὕς κεν ἐϋ γνοίην καὶ τοὔνομα μυθησαίμην, Il. 3.235, wie τῶν ἄλλων τίς κεν ᾗσι φρεσὶν οὐνόματ' εἴποι, 17.260 (sonst nicht in der Il.); auch bestimmter, Ἀρήτη δ' ὄνομ' ἐστὶν ἐπώνυμον, Od. 7.54, vgl. 19.403, der Name, mit dem sie genannt wird, ἐμοὶ δ' ὄνομα κλυτὸν αἴθων, 19.183, Εὐρυβάτης δ' ὄνομ' ἔσκε, 247, öfter ; ὄνοματῇ κολάσει εὐθῦναι, Plat. Prot. 326d, wie ὄνομα αὐτῷ εἶναι Ἀγάθωνα, 315e ; auch parenthetisch, Δίων ὄνομα αὐτῷ, Isae. 6.20 ; auch εἴπ' ὄνομ', ὅττι σε κεῖθι κάλεον, mit dem sie dich nannten, Od. 8.550, vgl. 9.364 ; ὅπερ καλοῦμεν ὄνομα ἕκαστον, Plat. Crat. 383e, vgl. 402d ; daher ὄνομα κέκληται δημοκρατία, Thuc. 2.37 ; ὄνομα θεῖναί τινι, einen Namen geben, beilegen, Od. 19.403 ; häufiger im med., ὄνομα τίθεσθαι, 19.406 ; so Ar. Nub. 66, Av. 809, 923 ; u. in Prosa, τούτοις ὄνομα ἀποικίαν τιθέμενος, Plat. Legg. V.736a ; ἀντὶ τοῦ ὀνόματος, οὗ ἔθετο αὐτῷ ὁ πατὴρ Βοιωτόν, Dem. 40.34 ; Folgde häufig ; – ἐπ' ὀνόματος εἶναι, s. ἐπί ; – ὄνομα φέρειν, einen Namen tragen, Soph. O.C. 60 ; ὄνομα ἔχειν ἀπό τινος, von oder nach einem Andern den Namen haben, Plat. Hipp. mai. 282a ; Γαῖα, πολλῶν ὀνομάτων μορφὴ μία, Aesch. Prom. 210, öfter ; τύμβῳ ὄνομασὸν κεκλήσεται, Eur. Hec. 1271 ; – πόλις Θάψακος ὀνόματι, mit Namen, Xen. An. 1.4.11 ; gewöhnlicher im absoluten accus., πόλις ὄνομα Καιναί, 2.4.28 u. öfter, u. Folgde ; ἐπ' ὀνόματος καλεῖν τινα ; bei Namen rufen, Pol. 5.35.2 ; namentlich, ἐπ' ὀνόματος δηλοῦν τὰς πόλεις, 18.28.4.
2) wie bei uns, Name, Ruf, Ruhm ; Hom., doch so, daß an den Eigennamen selbst zu denken ist, Ἰθάκης γε καὶ ἐς Τροίην ὄνομ' ἵκει, Od. 13.248 ; ἃς σὺ μὲν οὐδὲ θανὼν ὄνομ' ὤλεσας, dem nachher entspricht ἀλλά τοι αἰεὶ πάντας ἐπ' ἀνθρώπους κλέος ἔσσεται ἐσθλόν, 24.93 ; Od. 4.710 ἵνα μηδ' ὄνομ' αὐτοῦ ἐν ἀνθρώποισι λίπηται, daß auch nicht der Name von ihm übrig bleibe ; ὄνομα μόνον δείσαντες, den Ruf des Namens, Soph. O.C. 266 ; πολὺ τὸ σὸν ὄνομα διήκει πάντας, 307. – Auch in Prosa = berühmter Name, οὐδ' ἂν ἐγένετο Πρωταγόρου ὄνομα ἐν τοῖς Ἕλλησιν, Plat. Prot. 335a ; ὧν ὀνόματα μεγάλα λέγεται ἐπὶ σοφίᾳ, Hipp. mai. 281c ; καὶ τῷ μέλλοντι χρόνῳ καταλιπεῖν ὄνομα ὡς οὐδὲν σφήλας τὴν πόλιν διεγένετο, Thuc. 5.16 ; ἀπὸ γὰρ τῆς μάχης τὸ τούτου ὄνομα μέγιστον ηὔξητο, Xen. Cyr. 4.2.3 ; ἐν ἀτίμῳ ὀνόματι, von unberühmtem Namen, Herkommen, An. 6.4.7 ; Sp., die auch ὄνομα καὶ δόξα, ὄνομα καὶ κλέος u. dgl. verbinden, Anth.
3) der bloße Name in Ggstz der Person oder Sache, ὄνομα, ἔργον δ' οὐκ ἔχουσιν οἱ φίλοι, Eur. Or. 454, vgl. I.A. 128 ; ἐκ τῶν ὀνομάτων μᾶλλον ἢ τῶν πραγμάτων σκέπτεσθαι, Dem. 9.15. Daher auch der falsche Name, hinter dem man die Sache versteckt, Vorwand, καὶ πρόσχημα, Pol. 11.6.4 ; Dion.Hal. u. a.Sp.; vgl. auch Thuc. 4.60.
4) bes. bei Gramm. das nomen im Ggstz von ῥῆμα, verbum, auch im engeren Sinne Eigenname im Ggstz von προσηγορία, nomen appellativum (s. unter ῥῆμα). – Uebh. das Wort, der Ausdruck, ὀνόμασι διαθέσθαι, dem ἐνθυμηθῆναι entgegengesetzt, Isocr. 4.9, der auch ὀνόματα = λέξις den ἐνθυμήματα gegenüberstellt.

ὄνομα, -τος, τό,
[in LXX chiefly for שֵׁם ;]
__1. in general, the name by which a person or thing is called: Mat.10:2, Mrk.3:16, Luk.1:63, Jhn.18:10, al.; ἄνθρωπος (etc.), ᾧ (οὗ) ὄ. (τ. ὄ), sc. ἦν or ἐστίν (BL, §30, 3), Mrk.14:32, Luk.1:26, 27; with same ellipsis, καὶ τ. ὄ. αὐτοῦ, Luk.1:5, Jhn.1:6, al.; ὀνόματι, before nom. prop., Mat.27:32, Mrk.5:22, Luk.1:5, Act.5:1, al.; accusative absol. (Bl., §34, 7), τοὔνομα (= τ. ὄνομα), Mat.27:57; ὄ. μοι (sc. ἐστίν; cf. Hom., Od., ix, 366), Mrk.5:9 (cf. Luk.8:30); ἔξειν ὄ., Rev.9:11; καλεῖν (ἐπιτιθέναι) ὄ. (Bl., §33, 1), Mat.1:21, Mrk.3:16; τ. ὄ. ἐν (τ.) βίβλῳ ζωῆς (cf. Deiss., LAE, 121), Php.4:3, Rev.13:8, cf. Luk.10:20 (ἐν τ. οὐρανοῖς); ὄ. βλασφημίας, Rev.13:1; the name as opp. to the reality, Rev.3:1 (cf. Hdt., vii, 138); as a title: Eph.1:21, Php.2:9, 10 (Lft., in l.).
__2. By a usage similar to that with ref. to Heb. שֵׁם (Lft., Notes, 106f.), but also common in Hellenistic (M, Pr., 100; Bl., §39, 4; Deiss, BS, 146f., 196f.; LAE, 123:4, of all that the name implies, of rank, authority, character, etc.: of acting on one's authority or in his behalf, ἐν (εἰς) ὄ., with genitive of person(s) (see reff. supr.), Mat.10:41 21:9 28:19, Mrk.11:9, Luk.13:35, Jhn.5:43, Act.8:16, 1Co.1:13; of the name Christian, 1Pe.4:16; esp. of the name of God as expressing the divine attributes: ἁγιάζειν (ἅγιον) τὸ ὄ. (τ. Πατρός, Κυρίου), Mat.6:9, Luk.1:49 11:2; ψάλλειν (ὁμολογεῖν) τῷ ὀ., Rom.15:9, Heb.13:15; δοξάζειν (φανεροῦν, φοβεῖσθαι) τὸ ὄ., Jhn.12:28 17:6, 26 Rev.11:18 15:4; βλασφημεῖν, Rom.2:24, 1Ti.6:1, Rev.13:6; similarly, of the name of Christ: τ. καλὂν ὄ. (Deiss., LAE, 276); πιστεύειν τῷ ὀ., 1Jn.3:23; π. εἰς τ. ὄ. (Bl., §39, 4), Jhn.1:12 2:23 3:18; ὀνομάζειν τὸ ὄ., 2Ti.2:19; κρατεῖν, Rev.2:13; οὐκ ἀρνεῖσθαι, Rev.3:8; ἐν τ. ὀ. (see reff. supr.), Mrk.9:38 16:[17], Luk.10:17, Jhn.14:13 16:23, 24 20:31, Act.3:6 4:12, Eph.5:20, 1Pe.4:14, al.; εἰς τ. ὄ. συνάγεσθαι, Mat.18:20; ἕνεκεν τοῦ ὀ., Mat.19:29; διὰ τὸ ὄ., Mat.10:22, Mrk.13:13, al.; διὰ τοῦ ὀ., 1Co.1:10; ὑπὲρ τοῦ ὀ., Act.9:16, Rom.1:5, al.; id. absol., Act.5:41, 3Jo.7; πρὸς τὸ ὄ., Act.26:9.
__3. cause, ground, reason (in cl., usually in bad sense, pretext): Mrk.9:41 (Swete, in l.; Dalman, Words, 305f.).
__4. In late Greek (Deiss., BS., 196f.), an individual, a person: Act.1:15, Rev.3:4 11:13.
(AS)