'(impf. ὤμνυν, f. ὀμοῦμαι, réc. ὀμόσω, ao. ὤμοσα, pf. ὀμώμοκα ; pass. f. ὀμοσθήσομαι, ao. ὠμόθην, pf. ὀμώμομαι et ὀμώμοσμαι) :
      1 jurer, avec l’acc. de la chose que l’on jure : ὅρκον ὀμόσαι, HOM. ATT. (THC. 5, 30, etc.) prononcer un serment ; avec le dat. de la pers. à qui l’on jure : ὀμν. τινί, IL. 1, 76 ; 10, 321, etc. faire un serment à qqn ; ὀμν. ὅρκον τινί, IL. 19, 108, 175 ; OD. 5, 178 ; 18, 55 ; πρός τινα, OD. 14, 331 ; 19, 288, faire un serment à qqn ;
      2 invoquer comme témoin d’un serment, jurer par, avec l’acc. de la pers. ou de la chose par laquelle on jure : ὀμν. Ζῆνα, EUR. Hipp. 1027 ; θεόν, ISOCR. 7 a, jurer par Zeus, par un dieu ; de même avec un n. de divin. à l’acc. CIA. 1, 9, 15 (464/457 av. J.C.) ; ou avec νή et l’acc. (inscr. d’anc. att.) ; v. Meisterh. p. 102, § 49, 1, note 964 ; cf. p. 183, § 84, 1 ; Διὸς κάρα, ESCHL. Sept. 729, par la tête de Zeus ; Στυγὸς ὕδωρ, IL. 14, 271, etc. par l’eau du Styx, etc. ; au pass. Ζεὺς ὀμώμοσται, EUR. Rhes. 816, on a juré par Zeus ; de même, avec une prép. ὀμν. κατά τινος, DÉM. 852, 19 ; 1269, 19, etc. jurer par qqe ch. ; κατ' ἐξωλείας (v. ἐξώλεια) ; ou avec le dat. ὀμν. τινί, AR. Nub. 248, m. sign. ;
      3 affirmer ou promettre par serment, acc. IL. 15, 40 ; 19, 187 ; σπονδάς, THC. 5, 47 ; τὴν εἰρήνην, DÉM. 236, 8, confirmer par un serment ou jurer un traité, la paix ; avec ὅτι et le fut. de l’ind. THGN. 659 ; avec un inf. fut. IL. 21, 373, etc. ; ou pf. DÉM. 553, 27 ; rar. avec un inf. ao. XÉN. Cyr. 7, 4, 3, etc. ; en forme de parenthèse, comme propos. indépendante : ὄμνυμί σοι, οὐκ ἤθελον πατάξαι, THCR. Idyl. 30, 22, je te le jure, je ne voulais pas le tuer.

➳ Prés. impér. 2 sg. ὄμνυθι [ῠ] IL. 23, 585 ; ὄμνυ [ῡ] SOPH. Tr. 1185 ; EUR. Med. 746 ; mais [ῠ] dev. une voy. ORACL. (HDT. 6, 86). Fut. 1 pl. dor. ὀμιώμεθα, AR. Lys. 183. Ao. épq. ὤμοσσα, IL. 20, 313 ; ou ὄμοσσα, IL. 10, 328 ; part. dor. ὀμόσσαις, PD. O. 6, 20. Dans les inscr. att. ὄμνυμι, seul us. au 5^e siècle av. J.C. ; ὀμνύτω, CIA. 4, 116, d, 5 (après 420 av. J.C.) ; ὀμνύντων, CIA. 4, 71, d, 24 (420/413 av. J.C.) ; au 4^e siècle ὀμνύναι forme usuelle, CIA. 2, 52, 37 (368 av. J.C.), etc. ; mais un ex. de ὤμνυον, CIA. 2, 160, 13 (336 av. J.C.) : à partir du 1^er siècle av. J.C. inf. prés. ὀμνύειν (inscr. de 47 av. J.C. à 117 après J.C.) ; v. Meisterh. p. 153, 14.

Étym. R. indo-europ. *h₃emh₃-, insister, pousser.

'

Pi. P. 4.166, etc. ; imper. ὄμνυθι Il. 23.585, ὄμνυ S. Tr. 1185, E. Med. 746, cf. Orac. ap. Hdt. 6.86. γ’ ; 3 sg. ὀμνύτω IG1². 134.5 ; 3 pl. ὀμνύντων. Foed. ap. Th. 5.47, IG1². 87.24 ; impf. ὤμνυν Ar. Av. 520, Ec. 823, D. 17.10, etc. ; also (from pres. ὀμνύω) 3 sg. imper. ὀμνυέτω Il. 19.175 ; part. ὀμνύουσα Hyp. Ath. 2 ; impf. ὤμνυον Il. 14.278, Foed. ap. Th. 5.19, 24, IG2². 236.14, etc. (for pres. ind. the Trag. and Ar. use only ὄμνυμι, Hdt. and Att. Prose writers also ὀμνύω, which also occurs in Com., Pherecr. 143.9, Amphis 42, Diph. 101, Antiph. 241.1, Alex. 160 ; in Hdt. 1.153 ὀμνύντες is restored for the dub. form ὀμοῦντες) ; fut. ὀμοῦμαι, εῖ, εῖται, Il. 1.233, 9.274, Hes. Op. 194, Ar. Nu. 246, Lys. 193, X. HG 1.3.11, etc. ; Dor. 1 pl. ὀμιώμεθα Ar. Lys. 183 ; later fut. ὀμόσω AP 12.201 (Strat.), Plu. Cic. 23, etc. ; aor. ὤμοσα Od. 4.253, etc. ; Ep. ὤμοσσα Il. 20.313 ; Ep. also without augm. ὄμοσα, οσσα, 19.113, 10.328 ; pf. ὀμώμοκα E. Hipp. 612, Ar. Ra. 1471, etc. ; plpf. ὠμωμόκειν X. HG 5.1.35, D. 9.16, 19.318 ; — Med., Paus. 10.26.3, aor. part. ὀμοσάμενος SIG 531.28 (Dyme, iii BC), IG 5(2).357.11 (Stymphalus), also in compds. ἀντ, ἀπ-, δι-, ὑπ- ; — Pass., fut. ὀμοσθήσομαι And. 3.34 ; aor. ὠμόσθην X. HG 7.4.10, (ὑπ-) Hyp. Fr. 202 ; but ὠμόθην Is. 2.40, (ὑπ-) D. 48.25 ; pf. 3 sg. ὀμώμοται A. Ag. 1284, ὀμώμοσται E. Rh. 816, Arist. Rh. 1377a11 ; 3 pl. ὀμώμονται Lex ap. And. 1.98 ; part. ὀμωμοσμένος D. 7.10, 22.4, Arist. Rh. 1377b7 (ὠμοσμένος v.l. in App. Pun. 83, etc.) : — swear, c. acc. cogn., ὀμνυέτω δέ τοι ὅρκον Il. 19.175, al. ; ὅτις κ’ ἐπίορκον ὀμόσσῃ 3.279 ; ἑκὼν ἐπίορκον ὀμόσσας Hes. Op. 282 ; c. dat. pers., νῦν μοι ὄμοσσον… ὅρκον Il. 19.108, al. ; πρός τινα Od. 14.331, 19.288 ; — Pass., ὀμώμοται γὰρ ὅοκος ἐκ θεῶν A. Ag. 1284 ; ὅρκων ὀμωμοσμένων D. 7.10 ; εἰ ὀμώμοσται οὗτος [ὁ ὅρκος] Arist. Rh. 1377a11, cf. b7.
swear to a thing, affirm or confirm by oath, folld. by acc., ταῦτα δ’ ἐγὼν ἐθέλω ὀμόσαι Il. 19.187, cf. S. OC 1145, X. Ages. 1.11 ; ὄ. τὰς σπονδάς Foed. ap. Th. 5.47 ; τὴν εἰρήνην D. 18.32, cf. 9.16 ; θεῶν πίστεις τινί Th. 5.30, etc. folld. by fut. inf., swear that one will…, Il. 21.373, etc., cf. S. Ph. 623, 941 (pres. inf., D. 21.188 codd.) ; freq. with ἦ μέν, Att. ἦ μήν, preceding the inf., καί μοι ὄμοσσον ἦ μέν μοι… ἀρήξειν Il. 1.76, cf. 10.321, Lys. 31.1, X. HG 5.3.26, etc. ; also by aor. inf. and ἄν, Id. An. 7.7.40 ; by pres. inf., swear that one does…, S. Ph. 357 ; by pf. inf., swear that one has…, D. 21.119 ; ὤμνυς μὴ γεγονέναι Magn. 6 ; by aor. inf., swear that one did…, ὀμνύουσι μὴ ΄κπιεῖν ἀλλ’ ἢ μίαν Pherecr. 143.9, cf. Hdt. 2.179 (aor. inf. is perh. used, without ἄν, in fut. sense, D. 23.170 (s.v.l.)) ; sts. a clause follows in the ind., ὀμνύω…, ἦ μὴν ἐγὼ ἐθυόμην X. An. 6.1.31 ; ὄμνυμί σοι…, οὐκ ἤθελον… Theoc. Adon. 22. abs., εἶπον ὀμόσας ἄν I would have given my word of honour, Pl. Smp. 215d. with acc. of the person or thing sworn by, swear by, νῦν μοι ὄμοσσον ἀάατον Στυγὸς ὕδωρ Il. 14.271 ; γαιήοχον ἐννοσίγαιον ὄμνυθι 23.585, cf. 15.40, Hdt. 5.7, A. Th. 529, S. Tr. 1185, etc. ; ὀμωμοκὼς τοὺς θεούς D. 18.217 ; ὄμνυμι θεοὺς καὶ θεάς folld. by inf., X. An. 6.6.17, cf. 6.1.31 ; rarely c. dat., τῷ γὰρ ὄμνυτ’ ; ἢ σιδαρέοισι ; Ar. Nu. 248 ; in Prose also with Preps., ὀ. καθ’ ἱερῶν τελείων Lex ap. And. 1.97, Th. 5.47 ; κατ’ ἐξωλείας D. 21.119 ; κατὰ τῆς Πολιάδος Luc. Symp. 32 ; εἰς τὸν Οὐιτέλλιον Plu. Oth. 18 ; ἐπὶ τῶν ἱερῶν Plb. 38.20.5 ; ἐν Κυρίῳ LXX Jd. 21.7 ; ἐν τῷ ναῷ Ev. Matt. 23.16 ; — Pass., ὀμώμοσται Ζεύς Zeus has been sworn by, adjured, E. Rh. 816, cf. Ar. Nu. 1241.

[ῡ], fut. ὀμοῦμαι, selten ὀμόσω, Strat. 43 (XII.201), Plut. Cic. 23, ὀμόσομαι, Philop. 11, lakonisch ὀμιώμεθα, Ar. Lys. 183, aor. ὤμοσα, perf. ὀμώμοκα, pass. ὀμώμοσμαι, ὀμώμοσται, Eur. Rhes. 816, Arist. rhet. 1.15, auch ὀμώμοται, Aesch. Ag. 1251 ; Ar. Lys. 1007 ; Dem. 20.159 ; ὀμώμονται Andoc. 1.98, ὀμωμοσμένος Dem. 22.4 u. Arist. a.a.O., aor. ὠμόσθην Xen. Hell. 7.4.10, gew. ὠμόθην, Isae. 2.40;
schwören, sowohl absol., ὤμνυε δ' ὡς ἐκέλευε, θεοὺς δ' ὀνόμηνεν ἅπαντας, Il. 14.278, als auch ὅρκον, den Eid schwören, ὀανυέτω δέ τοι ὅρκον, 19.175 u. öfter, wie Pind. Ol. 6.20 ; ὅτις κ' ἐπίορκον ὀμόσσῃ, Il. 3.279, wer einen Meineid schwören sollte ; Hes. O. 284, Th. 232 ; aber auch ταῦτα δ' ἐγὼν ἐθέλω ὀμόσσαι, das will ich beschwören, Il. 19.187. – Daher pass.; ὀμώμοται γὰρ ὅρκος ἐκ θεῶν μέγας, Aesch. Ag. 1257 ; ὅρκους ὀμνὺς ψευδεῖς, Plat. Legg. XI.917a ; auch τὰς σπονδάς, Thuc. 5.47 ; ὅρκοι ὀμοσθήσονται, Andoc. 3.34 ; – πρός τινα, wie wir sagen »Einem Etwas zuschwören«, Od. 14.331, 19.288 ; – mit dem accus. des Gottes, bei dem man schwört, Ἔννοσίγαιον ὄμνυθι, Il. 23.585, νῦν μοι ὄμοσσον ἀάατον Στυγὸς ὕδωρ, 14.271 ; so ὄμνυσι δ' αἰχμήν, Aesch. Spt. 511 ; ὄμνυ Διός νυν κάρα, Soph. Trach. 1175 ; σεμνὴν Ἄρτεμιν, Eur. Hipp. 713, öfter ; auch pass., Ζεὺς ὀμώμοσται πατήρ, ist beim Schwur angerufen, Rhes. 816 ; ὄμνυμι θεῶν πίστεις, Thuc. 5.30 ; μηδένα θεῶν, Isocr. 1.23, bei keinem der Götter schwören, keinen im Schwur anrufen ; – τινί, Einem schwören, ὀμώμοκα γὰρ αὐτῷ, Plat. Charm. 157c ; πάντες τούτοις ὤμοσαν βοηθήσειν, Legg. III.683d ; Xen., der auch ὀμνύοντες sagt, Conv. 4.10 ; ὤμνυε κατ' ἐξωλείας μηδὲν εἰρηκέναι, Dem. 21.119 (s. ἐξώλεια); auch κατὰ τῶν παίδων ὀμνύς, 54.40, u. καθ' ἱερῶν ὀμνύναι (s. unter κατά I.4), wie noch Luc. sagt κατὰ τῆς Πολιάδος ὤμοσα μὴ εἰληφέναι, Conviv. 32. – Die Worte des Schwures werden häufig mit ἦ μήν eingeleitet, s. diese Partikeln. – Ueber den inf. aor. statt fut. s. Lobeck zu Phryn. 750. – S. noch ὀμόω.
Wahrscheinlich mit ὁμός zusammenhangend, durch einen Eid verbinden, verpflichten.

ὀμνύω
(so Hdt. and some Att.. writers) and ὄμνυμι (so generally in Att.. prose and always in Trag.; Mrk.14:71, -ύναι), [in LXX chiefly for שָׁבַע ni. ;]
to swear, affirm by oath: Mat.26:74, Mrk.14:71, Heb.7:21; before εἰ (q.v), Heb.3:11 4:3; with dative of person(s), Mrk.6:23; id. with inf., Heb.3:18; before ὅρκῳ, Act.2:30; ὀ. ὅρκον, πρός, with accusative of person(s) (cl.), Luk.1:73; with accusative (of that by which one swears; cl., see MM, xviii), Jas.5:12; before κατά, with genitive (LXX; Bl., § 34, 1), Heb.6:13, 16; before ἐν (εἰς), as in Heb. (El., § 39, 4), Mat.5:34, 36 23:16, 18 23:20-22 Rev.10:6 (Bl., § 70, 3).†
(AS)