'ατος (τὸ) :
   I act. œil, regard, IL. 2, 488, etc. ; THC. 2, 11 ; XÉN. Cyr. 8, 7, 26, etc. ; κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας, IL. 3, 217 ; ou ἐπὶ χθονός, THCR. Idyl. 2, 112, ayant fixé ses yeux à terre ; ὀρθοῖς ὄμμασιν ὁρᾶν τινα, SOPH. O.R. 1385, regarder qqn droit, càd. avec assurance ; ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν, SOPH. O.R. 528, d’un regard droit, càd. avec assurance ; πρὸ ὀμμάτων τίθεσθαι, ARSTT. Poet. 17 ou ποιεῖν, ARSTT. Rhet. 2, 8, mettre devant les yeux ; p. anal. ὄμμ' αἰθέρος, AR. Nub. 285, l’œil du ciel, càd. le soleil ; νυκτὸς ὄμμα, EUR. I.T. 110, l’œil de la nuit, càd. l’obscurité bienfaisante ; fig. les yeux de l’âme, PLAT. Rsp. 533 d ; particul. objet précieux, en parl. de pers. (les yeux étant considérés comme la partie la plus précieuse du corps) ESCHL. Ch. 238 ; SOPH. Aj. 977, etc. ; périphr. ὄμμα νύμφας p. νύμφα, SOPH. Tr. 527 ; ὄμμα πελείας p. πελεία, SOPH. Aj. 140 ;
   II pass. ce qu’on voit, vue, spectacle, SOPH. Aj. 1004, etc.

➳ Par crase, προὐμμάτων p. πρὸ ὀμμάτων, LYC. 82, 251 ; éol. ὄππατα, SAPPH. fr. 2, 11 Bgk).

Étym. R. indo-europ. *h₃ek^w-, voir ; cf. ὄσσε, ὄψομαι, ὤψ, lat. oculus.

'

Aeol. ὄππα Sappho 2.11 ; τό : — eye, poet. word, rare in Prose (Th. 2.11, Pl. Ti. 45c, al., X. Cyr. 8.7.26, Mem. 1.4.6, al., Thphr. Sens. 50, al., Polystr. Herc. 346 p. 81V., BGU 713.9 (i AD), IG4²(1).121.121 (Epid.)) ; Hom. and Hes. only use pl., κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας Il. 3.217 ; ὕπνον ἐπ’ ὄμμασι χεῦε Od. 5.492, etc. ; sg. in Pi. N. 10.63 and Trag. (v. infr.) ; — Phrases ; ὀρθοῖς ὄμμασιν ὁρᾶν τινα look straight at, S. OT 1385 ; ἀναβλέψαι ὀρθ. ὄμμ. X. HG 7.1.30 ; ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν S. OT 528 ; also οὐκ οἶδ’ ὄμμασιν ποίοις βλέπων πατέρα ποτ’ ἂν προσεῖδον how I could have looked him in the face, ib. 1371, cf. Aeschin. 3.121 ; ὁρᾶν τινα ἐν ὄμμασι S. Tr. 241 ; ποῖον ὄ. πατρὶ δηλώσω ; Id. Aj. 462 ; τέοισί με χρὴ ὄμμασι… φαίνεσθαι ; Hdt. 1.37 ; λαμπρὸς ὄμματι radiant in look or expression, S. OT 81 ; ἄλλοσ’ ὄ. θἀτέρᾳ δὲ νοῦν ἔχειν Id. Tr. 272 ; προσέσχον ὄ. turned their eyes on him, E. HF 931 ; ἐς σὸν ἐλθεῖν ὄ. come within sight of thee, Id. Heracl. 887 ; κατ’ ὄμματα before one΄s eyes, S. Ant. 760 ; κατ’ ὄμμα ἐλθεῖν face to face, E. Andr. 1064 ; κατ’ ὄμμα στῆναι in full sight, openly, ib. 1117 ; opp. νύκτωρ, Id. Ba. 469 ; κρατιστεύων κατ’ ὄμμα in eye-sight, of the Sun, S. Tr. 102 (lyr.) (but λαμπρὰ καὶ κατ’ ὄμμα καὶ φύσιν is dub. in 379) ; πρευμενοῦς ἀπ’ ὄμματος ἰδέσθαι look kindly on, A. Supp. 210 ; πεύθομαι δ’ ἀπ’ ὀμμάτων νόστον Id. Ag. 988 (lyr.) ; ὡς ἀπ’ ὀμμάτων to judge by the eye, S. OC 15, cf. E. Med. 216 ; ἐν ὄμμασι before one΄s eyes, A. Pers. 604 ; ἐν τοῖς ὄ. Th. 2.11 ; ἐπ’ ὀμμάτων E. Supp. 1153 (lyr.) ; so παρ’ ὄμμα, εἰ δ’ ἦν παρ’ ὄμμα θάνατος ib. 484 ; ἐξ ὀμμάτων out of sight, Id. IA 743 ; ἄπειμ’ ἐξ ὀ. Phryn.Trag. 21 ; πρὸ ὀμμάτων τίθεσθαι, ποιεῖν, Arist. Po. 1455a23, Rh. 1386a34 ; πρὸ ὀ. θέσις Polystr. l.c. metaph, τὸ τῆς ψυχῆς ὄ. Pl. R. 533d, Iamb. Protr. 21. κδʹ.
the eye of heaven, i.e.
the sun, ὄ. αἰθέρος Ar. Nu. 285, cf. E. IT 194 (anap.) ; but ὄ. νυκτός is a periphrasis for night (v. infr. v), ἕως… νυκτὸς ὄμμ’ ἀφείλετο (sc. τὴν μάχην) A. Pers. 428 ; ὅταν δὲ νυκτὸς ὄ. λυγαίας μόλῃ the dark night, E. IT 110 ; νυκτὸς ὄ. τῆς μελαμπέπλου Alex. 89 ; cf. ὀφθαλμός III, βλέφαρον II. generally, light ; hence, metaph, that which brings light, ὄμμα ξείνοισι a light to strangers, Pi. P. 5.56 ; ὄ. δόμων νομίζω δεσπότου παρουσίαν A. Pers. 169 ; ἄελπτον ὄμμ’ ἐμοὶ φήμης ἀνασχὸν τῆσδε S. Tr. 203. metaph, anything dear or precious, as the apple of an eye, ὄ. γὰρ πάσης χθονὸς… ἐξίκοιτ’ ἄν A. Eu. 1025.
face or human form, ὦ δυσθέατον ὄ. S. Aj. 1004 ; ἐμπαίει τί μοι ψυχῇ ξύνηθες ὄ. Id. El. 903 ; τὸ ἐρωτικὸν ὄ. Pl. Phdr. 253e ; as periphr. of the person, ὄ. πελείας, = πελεία, S. Aj. 140 (anap.) ; ὄ. νύμφας, = νύμφα, Id. Tr. 527 (lyr.) ; ξύναιμον ὄ., = ξυναίμων, Id. Aj. 977 ; ὦ ταυρόμορφον ὄ. Κηφισοῦ, = ὦ ταυρόμορφε Κηφισέ, E. Ion 1261 ; v. supr. II and cf. ὄνομα IV. ὄ. τυκτόν eye-hole in a helmet, Nonn. D. 22.62.

τό (*ὄπτω, vgl. ὀφθαλμός), das Auge ; ὑπαὶ δὲ ἴδεσκε, κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας, Il. 3.217 ; ὄμματα θέλγειν, in Schlaf bringen, bezaubern, Od. 5.47 ; ὕπνον ἐπ' ὄμμασι χεῦε, ib. 492 ; ὄμματα καὶ κεφαλὴν ἴκελος Διΐ, an Augen u. Kopf, Il. 2.478 ; πάντ' αὐτῷ μέγεθός τε καὶ ὄμματα κάλ' εἰκυῖα, 23.66, u. öfter in solchen Vrbdgn, denn die Augen sind der ausdrucksvollste Teil des Gesichts ; auch wohl übh. für Antlitz, Gesicht ; bei Hom. u. Hes. stets im plur.; ὀξύτατον ὄμμα, Pind. N. 10.63 ; ὄμματι δέρκομαι, 7.66 ; ἐν ὄμμασι θέσθαι πίστιν, 8.43, vor Augen stellen ; ὁρᾷς θέαμα δυσθέατον ὄμμασιν, Aesch. Prom. 69 ; γοργὸν δ' ὄμμα ἔχων, Spt. 519 ; μαλθακὸν ὀμμάτων βέλος, Ag. 722, öfter ; auch als schmeichelnde Anrede, ὦ τερπνὸν ὄμμα, Ch. 236 (wohin auch ἰδὼν τὸ ἐρωτικὸν ὄμμα Plat. Phaedr. 253e zu rechnen); u. geradezu Umschreibung der Person, πατρῴων ὀμμάτων ἐπισκόπους, 124 ; ch φίλτατ' Αἴας, ὦ ξύναιμον ὄμμ' ἐμοί, Soph. Aj. 955 ; Eur. Ion 1261. Auch das Köstlichste bezeichnend, ὄμμα γὰρ πάσης χθονὸς Θησῇδος ἐξίκοιτ' ἄν, Aesch. Eum. 979 ; er sagt auch übertr. ὄμμα γὰρ δόμων νομίζω δεσπότου παρουσίαν, Pers. 165, u. so oft bei Folgdn. – In Prosa überall, τῶν ὀμμάτων στερηθείς, Plat. Phaedr. 243a ; ἀλγεῖν τὰ ὄμματα u. ä. – Κελαινῆς νυκτὸς ὄμμα, der Mond, Aesch. Pers. 420, vgl. ἀστερωπὸν ὄμμα Λητῴας κόρης, frg. 159 ; ὄμμα ἀκάματον αἰθέρος, Ar. Nub. 286 ; auch λύχνου, Lys. 1. – Selten auch = der Anblick, das Gesehene, ὦ δυσθέατον ὄμμα, Soph. Aj. 983 ; μή του κηδομένου βροτῶν μηδὲ σύντροφον ὄμμ' ἔχων, Phil. 171 ; ὡς εἶδον ἐμπαίει τί μοι ψυχῇ σύνηθες ὄμμα, El. 891, wo Nichts zu ändern ist ; vgl. Trach. 202 ; ὄμμαδὸς φίλημά τε, Eur. I.A. 1238.
Uebertr., das Licht Bringende, Freude u. Trost Gewährende, ὡς ἄελπτον ὄμμ' ἐμοὶ φήμης ἀνασχόν, Soph. Trach. 202, das Aufleuchten einer solchen frohen Botschaft. – Sp. auch von Augen der Pflanzen, Phot. u. Schol. Ar. Eq. 552.

ὄμμα, -τος, τό in cl. chiefly poët.;
[in LXX for עַיִן (עַיִן (Pro.5:1-23, Wis.2:1-24, 4Ma.3:1-21)* ;]
an eye: p1., Mat.20:34 Mrk.8:23.†
(AS)