ὁ·πότερος, α, ον :
   I pron. relat. lequel des deux (lat. uter) :
      1 dans l’interr. indir. HOM. ATT. ; particul. lequel de nous deux, IL. 3, 71 ; lequel de vous deux, IL. 3, 92 ; OD. 18, 46 ; au plur. en parl. de pers. ou de choses au sens collectif (armée, parti, etc.) IL. 3, 299 ; 5, 33, etc. ; THC. 4, 20 ; qqf. renforcé par une particule : ὁπότερος οὖν (v. ὁποτεροσοῦν), ὁπότερος δήποτε, ATT. n’importe lequel des deux (lat. utervis, uterlibet, utercunque) ; adv., ὁπότερον, ὁπότερα, de laquelle des deux manières (lat. utro modo) suivi de deux membres de phrase corrélatifs, le premier sans particule, le second annoncé par ἤ, PLAT. Eryx. 405 c, etc. ; AR. Nub. 157 ; ou l’un et l’autre annoncés par εἴτε : ὁπότερον εἴτε… εἴτε, ISOCR. 248 b, de laquelle des deux manières, soit…, soit…, etc. ;
      2 qqf. dans l’interr. dir. c. πότερος, mais seul. dans la grécité postérieure ;
   II pron. démonstr. l’un des deux (lat. alteruter) PLAT. Leg. 868 a, Rsp. 589 a, etc.

➳ Épq. ὁππότερος, HOM. ll. cc.

Étym. ὁ- thème du pron. relat. ὅς, πότερος.

α, ον, Ep. ὁππότερος, as always in Hom. ; Ion. ὁκότερος Hdt. 5.119 ; — correlat. to πότερος, used in sg. of individuals, in pl. of groups, e.g. of two armies, Il. 3.299, 5.33 ; as Relat., which of two, ἡμέων δ’ ὁπποτέρῳ θάνατος… τέτυκται, τεθναίη Il. 3.101 ; with ἄν, Ep. κε, whichsoever, ὁππότερος δέ κε νικήσῃ ib. 71 ; ὁπότερ’ ἂν κτίσῃς A. Supp. 434 (lyr.) ; ὁπότεροι ἂν κρατῶσιν X. Cyr. 4.2.37. as indirect interrog., Ζεὺς οἶδε…, ὁπποτέρῳ θανάτοιο τέλος πεπρωμένον ἐστίν Il. 3.309, cf. 22.130, 23.487 ; περὶ τοῦ ὁκότερος ἡμέων πλέω ἀγαθὰ… ἐργάσεται about the question, which of us two…, Hdt. 8.79 ; ὥστε μὴ γνῶναι ὁπότερος… Lys. Fr. 78.3, cf. Antipho 3.2.6 ; ἀσαφῶς ὁποτέρων ἀρξάντων, for ἀσαφὲς ὂν ὁπότεροι ἦρξαν, Th. 4.20 ; rarely in direct questions, for πότερος, prob. f.l. in Pl. Euthd. 271a and Ly. 212c. as indef., either of two, ἐὰν… ὁπότερος αὐτοῖν… πράξῃ Id. Lg. 868a, cf. R. 509a, X. Cyr. 3.2.22, And. 3.26, D. 16.27 ; so ὁποτεροσοῦν Pl. Men. 98d, Phlb. 14c, al. ; ἐξεῖναι δ’ ὁποτεροισοῦν Th. 5.41, cf. Arist. Pol. 1319b9, al. ; with οὐδέ, οὐδ’ ὁπότερος (or οὐδοπ-) neither, Hero Dioptr. 37. Adv. ὁποτέρως, in which of two ways, as Relat. and indirect interrog., ὁ. ἔσται, ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται Th. 1.78, cf. Lys. 26.5, Isoc. 12.76, Pl. R. 348b, etc. ; so ὁποτερωσοῦν Arist. APr. 60a16, al. also neut. ὁπότερον or -ερα as Adv., mostly in indirect questions, whether, folld. by ἢ… ἤ…, as ἐβουλεύοντο ὁκότερα ἢ παραδόντες… ἢ ἐκλιπόντες…, ἄμεινον πρήξουσι Hdt. 5.119 ; by one ἤ, Ar. Nu. 157 ; folld. by πότερον… ἤ…, Pl. Erx. 405c, etc. ; also ὁπότερον εἴτε…, εἴτε… Isoc. 12.76, cf. X. HG 3.5.19.

ep. ὁππότερος, korrel. zu πότερος,
1) relativ u. indirekt fragend, welch er von beiden ; c. indic., Hom., welcher von uns beiden Il. 3.7, welcher von euch beiden 3.92, Od. 18.46, im plur., wenn auf beiden Seiten eine Mehrzahl ist, z.B. von zwei Heeren, Il. 3.299, 5.33, 23.487 u. Folgde ; ὁπότερος οὖν αὐτῶν ποτέρου φίλος ἐστίν ; Plat. Lys. 212c ; ὁπότερον δέ, εἴθ' ὑπὸ πάντων αἱρεθεὶς εἴτ' αὐτὸς κτησάμενος, οὐκ ἔχω λέγειν· ὁποτέρως οὖν συμβέβηκεν –, doch auf welche von beiden Arten es sich auch zugetragen hat, Isocr. 12.76 ; vgl. Xen. ὁπότερα μὲν οὖν εἴτε λαθόντες ἐπέπεσον αὐτῷ, εἴτε καὶ αἰσθόμενος ὑπέμενεν, ἄδηλον, wo wir sagen »Beides ist unklar, ob – oder«, Hell. 3.5.19 ; c. conj. u. ἄν, bedingend, welcher von beiden auch, ὁππότερος δέ κε νικήσῃ, Il. 3.71, Od. 18.46, ὁποτέρῳ κεν εὖχος ὀρέξῃ, Il. 22.130 ; und ohne ἄν, ὁπποτέροισι Ζεὺς κῦδος ὀρέξῃ, 5.33 ; ὁπότερ' ἂν κτίσῃς, Aesch. Suppl. 429 ; ὁπότερον ἂν τύχῃ, Plat. Rep. IX.581c ; τούτων γε ὁποτέρου ἂν στέρηται, II.375c ; ὁποτέρῳ ἂν τῷ ὀνόματι χρώμεθα, Men. 87b ; ὁπότερ' ἂν ποιῇ, οὐκ ἀμφοτέρως ζηλωτόν ἐστιν, auf welche von beiden Arten er auch handeln mag, Gorg. 469 ; αὐτίκα μάλα παρέσονται ὁπότεροι ἂν κρατῶσι, Xen. Cyr. 4.2.37 ; – ὁπότερον … ἤ, utrum … an, Plat. Eryx. 396c, 405c ; so ὁπότερα … ἤ, nach ἀνήρετ' αὐτόν, Ar. Nub. 157, ob … oder, wie Xen. Mem. 3.14.4.
2) auch als indefinitum, Einer von beiden ; Plat. Tim. 86b, Rep. IX.589a, ὅπῃ ἂν ἐκείνων ὁπότερον ἄγῃ, vgl. VI.509a ; Andoc. 3.26 ; Dem. 16.27 ; Sp.