(f. ἱδρύσω, ao. ἵδρυσα, pf. inus. ; pass. ao. ἱδρύθην, pf. ἵδρυμαι) [ῑῡ] faire asseoir, d’où :
      1 propr. faire asseoir : τινά, IL. 2, 191, qqn ; θρόνῳ ἔνι τινά, IL. 15, 142, ou τινὰ εἰς θρόνους, EUR. Ion 1573, qqn sur un siège ; au pass. être assis : ἐν θεῶν ἕδραισιν, ESCHL. Suppl. 413, sur les sièges des dieux ; particul. être assis immobile, IL. 3, 78 ; EUR. Hipp. 639 ;
      2 fig. faire camper, asseoir : τὴν στρατιὴν ἐπὶ ποταμῷ, HDT. 4, 124, l’armée au bord d’un fleuve ; au pass. être campé, HDT. 4, 203 ; HDN 3, 13, 11 ;
      3 p. suite, établir, installer : εἰς δόμον, EUR. Alc. 841, amener et établir dans une maison ; πολλοὺς ἐν πόλει, PLUT. Pomp. 28, établir beaucoup de gens dans la ville ; au pass. avoir sa résidence : ποῦ κλύεις νιν ἱδρῦσθαι χθονός ; SOPH. Tr. 68, en quelle région du monde as-tu ouï dire qu’il fût établi? ἐν κεφαλῇ ἱδρυθὲν κακόν, THC. 2, 49, mal qui avait son siège dans la tête ; avec ἐς : ἱδρυθεῖς πόνος ἐς στῆθος, HPC. 169 a, douleur fixée dans la poitrine ; particul. être établi solidement, HDT. 6, 86, 1 ; en parl. d’une armée, THC. 8, 40 ;
      4 p. ext. fonder, construire, élever (une maison, un temple, une statue, un trophée, etc.) EUR. Her. 786 ; AR. Pl. 1153, 1192, etc. ; au pass. être fondé, construit, élevé, HDT. 1, 69 ; 7, 44 ; AR. fr. 245 ; ἥρωες κατὰ πόλιν ἱδρυμένοι, LYCURG. 147, 43, les héros dont les statues se dressaient dans la ville ; à l’ao. et au pf. pass. être situé, en parl. de villes, HDT. 2, 59, etc. ; de peuples, HDT. 8, 73 ; cf. ESCHL. Pers. 231 ; PLAT. Leg. 745 b ;

Moy. (f. ἱδρύσομαι, ao. ἱδρυσάμην) :
      1 asseoir, établir, installer pour soi, EUR. Hel. 46 ; AR. Pl. 1153 ; PLAT. Tim. 38 d ; fig. établir solidement, fixer, consolider : εἰρήνην, AR. Pax 1091, la paix ;
      2 p. suite, fonder, construire, élever pour soi, pour son usage ou pour son intérêt (un temple, une statue, etc.) HDT. 6, 105 ; EUR. Cycl. 291 ; PLAT. Prot. 322 a ;
      3 établir, instituer : τινα ἄνακτα, EUR. Ph. 1008, qqn comme roi ; en parl. de coutumes, de mœurs, DH. 1, 68.

➳ Ao. pass. ἱδρύθην, surt. att. (AR. fr. 245 ; THC. 1, 131 ; 3, 72 ; PLAT. Ax. 365) et ion. (HDT. 1, 172, etc. ; HPC. 5, 150) ; ἱδρύνθην, surt. épq. ion. et réc. (IL. 3, 78 ; 7, 56 ; A.RH. 3, 1269, etc. ; PLUT. Marc. 25, etc. ; voy. ἱδρύνω). — Pl.q.pf. 3 pl. ion. ἱδρύατο, HDT. 2, 182 [ῐ] EUR. Bacch. 1070.

Étym. p.-ê. R. indo-europ. *sed-, asseoir.

fut. -ύσω (καθ-) E. Ba. 1339; aor. ἵδρυσα Il. 15.142, E. Ba. 1070; pf. ἵδρυκα (καθ-) Arist. PA 665b20; — Med., fut. -ύσομαι E. Heracl. 397, Ar. Pl. 1198; aor. ἱδρυσάμην Hdt. 6.105, Anacr. 104, Ar. Pl. 1153; — Pass., fut. ἱδρυθήσομαι D.H. Comp. 6; aor. ἱδρύθην Ar. Fr. 245, etc. ; freq. written ἱδρύνθην in codd., as Il. 3.78, Hp. Coac. 309, A.R. 3.1269; pf. ἵδρυμαι, used both in pass. and med. sense (v. sub fin.). [ῐ by nature, E. Ba. 1070, Ar. Fr. 26 D., etc., but freq. lengthd. by position, E. Hipp. 639, Ar. Pl. 1153, etc. ; ῡ by nature, even in ἱδρύεται E. Heracl. 786; but ἵδρῠε Il. 2.191; καθίδρῠε Od. 20.257; ῡ in fut. and aor.1, exc. in late Poets, as AP 7.109 (ἐν-, <D.L.>), Man. 3.80 (dub.), Arch.Pap. 2.570, Nonn. D. 4.22; pf. Pass. ἵδρῡμαι A. Supp. 413, E. Heracl. 19, Hel. 820, Theoc. 17.21, etc. :
make to sit down, seat, αὐτός τε κάθησο καὶ ἄλλους ἵδρυε λαούς Il. 2.191; ἵδρυσε θρόνῳ ἔνι θοῦρον Ἄρηα 15.142, cf. Od. 3.37; ἱ. τινὰ εἰς θρόνους E. Ion 1573; ὄζων ἔπι Id. Ba. 1070; ἵδρυσε τὴν στρατιὴν ἐπὶ ποταμῷ encamped the army, Hdt. 4.124, cf. Th. 4.104; — Pass., to be seated, sit still, τοὶ δ’ ἱδρύνθησαν ἅπαντες Il. 3.78; κατ’ οἶκον ἵδρυται γυνή E. Hipp. 639; of an army, lie encamped, Hdt. 4.203, al., Th. 7.77, al. ; Πελοπόννησος ἀσφαλέως ἱδρυμένη secure, Hdt. 6.86. αʹ; ἐν θεῶν ἕδραισιν ὧδ’ ἱδρυμένας A. Supp. 413; ἡ στρατιὰ βεβαίως ἔδοξεν ἱδρῦσθαι seemed to have got a firm footing, Th. 8.40; ἱ. ἐπὶ τῶν ἵππων Ael. Tact. 2.4.
settle persons in a place, εἰς τόνδε δόμον E. Alc. 841; ἐν τοῖς ἀστοῖσιν Ἄρη ἐμφύλιον ἱ.
to give a footing to, i.e.
excite, intestine war, A. Eu. 862; ἱ. πολλοὺς ἐν πόλει Plu. Pomp. 28; — Pass., to be settled, Hdt. 8.73; ποῦ κλύεις νιν ἱδρῦσθαι χθονός ; S. Tr. 68; ἐς Κολωνὰς ἱδρυθείς Th. 1.131; μεταξὺ φρενῶν ὀμφαλοῦ τε ἱδρῦσθαι Pl. Ti. 77b; of local diseases, πόνος ἐς στῆθος ἱδρυνθείς Hp. Coac. 309; τὸ ἐν κεφαλῇ… ἱδρυθὲν κακόν Th. 2.49. Med., establish, τινὰ ἄνακτα γῆς E. Ph. 1008; τινὰ ἐς οἶκόν τινος Id. Hel. 46; ἱδρύσασθαι τοὺς βίους to choose settled modes of life, D.H. 1.68; ἱ. οἴκησιν Pl. Smp. 195e. pf. Pass. ἵδρυμαι, of places, to be situated, lie, of a city, Hdt. 2.59, cf. A. Pers. 231, Pl. Lg. 745b. Pass., settle down, become quiet, Hp. Epid. 3.17. ιεʹ.
set up, found, esp. in Med., dedicate temples, statues, etc., Anacr. 104, Simon. 140, etc. ; Πανὸς ἱρόν Hdt. 6.105, cf. 1.105, al. ; βρέτας E. IT 1453; βωμούς Pl. Prt. 322a, al. ; ἱδρύσασθαι [Ἑρμῆν] set up a statue of H., Ar. Pl. 1153; Εἰρήνην Id. Pax 1091; also c. dat., τὴν δαίμον’ ἢν ἀνήγαγον ἐς τὴν ἀγορὰν ἄγων ἱδρύσωμαι βοΐ Id. Fr. 26D. ; — Pass., ἐξ οὗ τὸ ἱρὸν ἵδρυται Hdt. 2.44, cf. 1.172; βωμὸς ἱδρύθη Ar. Fr. 245; [Πλοῦτος] ἱδρυμένος Id. Pl. 1192; at Athens, ἥρωες κατὰ πόλιν ἱδρυμένοι the heroes who had statues erected to them, Lycurg. 1; pf. Pass. in med. sense, Hdt. 2.42, Men. 202.

aor. pass. ἱδρύνθην, Hom.; Her. u. Attik. ἱδρύθην, vgl. Lobeck Phryn. 37 ; sich setzen lassen, niedersetzen ; αὐτός τε κάθησο καὶ ἄλλους ἵδρυε λαούς Il. 2.191 ; ἵδρυσε θρόνῳ ἐνὶ θοῦρον Ἄρηα 15.142 ; ἵδρυσεν παρὰ δαιτί Od. 3.37 ; τὸν παῖδα εἰς θρόνους τυραννικοὺς ἵδρυσον, setze ihn auf den Thron, Eur. Ion 1573 ; ἐλατίνων ὄζων ἔπι Bacch. 1068 ; übertr., μηδ' ἐν τοῖς ἐμοῖς ἀστοῖσιν ἱδρύσῃς Ἄρη, laß ihn nicht sich niederlassen, errege keinen Bürgerkrieg, Aesch. Eum. 824 ; δεῖ γάρ με εἰς τόνδ' αὖθις ἱδρῦσαι δόμον Ἄλκηστιν, sie wieder in das Haus einführen, Eur. Alc. 844 ; – Herodot. 4.124 τὴν στρατιὴν ἐπὶ ποταμῷ, halten oder lagern lassen, wie Plut. Timol. 35 u. a.Sp.; στρατόπεδον Hdn. 4.3.13 ; βωμούς 5.5.15 (vgl. ἵδρυμα).
Pass. gesetzt werden, gegründet werden ; da sitzen, sich ruhig verhalten, τοὶ δ' ἱδρύνθησαν ἅπαντες, Il. 3.78, 7.56 ; ἐν θεῶν ἕδραισιν ὧδ' ἱδρυμένας, die gesetzt worden sind, die sitzen, Aesch. Suppl. 408 ; ποῦ κλύεις νιν ἱδρῦσθαι χθονός, wo er sich aufhalte, Soph. Tr. 68 ; οὐχ ἱδρυτέον, nicht müßig dasitzen darf man, Aj. 796 ; οὕτως ἀγείτων οἶκος ἵδρυται Eur. El. 1130 ; vgl. Hel. 826 ; ἐξ οὗ σφιν τὸ ἱρὸν ἵδρυται, seit der Tempel gegründet worden, Her. 7.44 ; so öfter von Tempeln u. Statuen, sie aufrichten u. weihen, bes. im med., ἐνταῦθα ἵδρυσαι βρέτας Eur. I.T. 1453 ; ναῶν ἕδρας ἱδρυσάμεσθα Cycl. 290 ; ὅσοι Διὸς Θηβαιέος ἵδρυνται ἱρόν Her. 2.42, vgl. 6.105 ; ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν Plat. Prot. 322a ; ἱερὰ καὶ βωμοὺς ἐν ἰδίαις οἰκίαις ἱδρυόμενοι Legg. X.910a ; Sp., wie Dion.Hal. 8.55 ; ἥρωες οἱ κατὰ τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ἱδρυμένοι, die Stammheroen in Athen, denen Bildsäulen u. Altäre geweiht waren, Lycurg. 1. Auch = einsetzen, ὃς Σπαρτοὺς ἄνακτας τῆσδε γῆς ἱδρύσατο Eur. Phoen. 1015 ; τόνδ' ἐς οἶκον Hel. 46 ; παρὰ τὴν θύραν Ar. Plut. 1153. – Von Städten, gründen, πόλεις ἱδρύσατο Arist. mund. 6. – Perf. pass. gegründet sein, liegen, ποῦ τὰς Ἀθήνας φασὶν ἱδρῦσθαι χθονός Aesch. Pers. 227 ; ἵδρυται ἡ πόλις αὕτη ἐν μέσῳ τῷ Δέλτα Her. 2.59 ; τὴν πόλιν ἱδρῦσθαι δεῖ τῆς χώρας ἐν μέσῳ Plat. Legg. V.745b ; Sp. Auch ὃ μεταξὺ φρενῶν ὀμφαλοῦ τε ἱδρῦσθαι λόγος, Plat. Tim. 77b ; πόρρω γὰρ ἡδονῆς ἵδρυται καὶ λύπης τὸ θεῖον, liegt, ist weit davon entfernt, Ep. III.315c ; – befestigt sein, fest sein, ὡς ἡ στρατιὰ τῶν Ἀθηναίων βεβαίως ἔδοξε μετὰ τείχους ἱδρῦσθαι Thuc. 8.40 ; ἀρχὴ σαλεύουσα καὶ παρὰ μηδενὶ βεβαίως ἱδρυμένη Hdn. 2.8.6 ; – τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν, das im Kopfe zuerst seinen Sitz hatte, haftete, Thuc. 2.49.
[Υ ist im Präsens kurz, doch lang bei Eur. Heracl. 786, wo ἱδρύεται der Schluß des Trimeters ist, in den übrigen tempp. lang, kurz bei sp.D., wie ἵδρῦσε, Nonn. D. 4.22 ; Man. 3.80 ; vgl. Jacob zu Anth. Pal. III.p. 242. Die Akzentuation des perf. pass. ἱδρύσθαι, die sich noch in Bekkers Plat. findet, ist falsch ; denn die beiden Stellen des Eur. Hipp. 639 u. Hel. 1130, wo ἵδρυται γυνή u. ἵδρυται φίλων der Schluß des Trimeters ist, entscheiden Nichts neben Heracl. 19, wo der Trimeter mit ἱδρυμένους, u. Hel. 826, wo er mit ἱδρυμένη schließt ; eben so Aesch. Suppl. 408 ; Ar. Plut. 1192 ; auch ἱδρῡτέον, Pax 889.]

1. to make to sit down, to seat , (Homer), etc.; αὐτός τε κάθησο καὶ ἄλλους ἵδρυε λαούς (Iliad by Homer); ἵδρυσε τὴν στρατιήν encamped the army, (Herdotus Historicus):—;Pass. to be seated, sit. still , (Iliad by Homer); of an army, to lie encamped , (Herdotus Historicus); ἀσφαλῶς ἱδρυμένος seated, steady, secure , (Herdotus Historicus)
2. like Lat. figere, to fix or settle persons in a place, εἰς δόμον (Euripides):—;Pass. to be settled , (Herdotus Historicus), etc.
3. in Mid. to establish , ἱδρ. τινὰ ἄνακτα (Euripides); τινὰ ἐς οἶκόν (Euripides)
4. perfect passive ἵδρυ_μαι, of places, to be situated, to lie , (Herdotus Historicus)
5. to set up, found , especially to dedicate temples, statues, (Euripides):—;Pass., ἱρόν, βωμὸς ἵδρυται (Herdotus Historicus):—;Mid. to set up for oneself, to found , (Herdotus Historicus); perfect passive in middle sense, (Herdotus Historicus) (ML)