'gén. ἤματος (τὸ) [ᾰ] poét. :
      1 jour : p. opp. à la nuit : νύκτες τε καὶ ἤματα, OD. 11, 183, les nuits et les jours ; νύκτας τε καὶ ἦμαρ, IL. 5, 490, de nuit et de jour ; τόδ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην, ESCHL. Eum. 692 ; κατ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην, SOPH. El. 259, le jour et la nuit ; μέσον ἦμαρ, IL. 21, 111 ; PD. P. 9, 199, le milieu du jour ; δείελον ἦμαρ, OD. 17, 606, le soir ;
      2 jour, avec idée de durée : πᾶν ἦμαρ, IL. 18, 453, pendant tout le jour ; ἤματα πάντα, IL. 14, 235, tous les jours, toujours ; (joint à une idée de nombre, ἦμ. πάντα, en somme, A.RH. 1, 1057 ; 2, 837) ; ἐπ' ἤματι, jour par jour, OD. 12, 105, etc. ; en un jour, OD. 2, 284 ; pour un jour, IL. 10, 48 ; tout un jour, IL. 19, 229 ; pour le jour, THCR. Idyl. 24, 137 ; κατ' ἦμαρ, chaque jour, SOPH. Ph. 797 ; (qqf. avec ἀεί : κατ' ἦμαρ ἀεί, SOPH. O.C. 688 ; ἀεὶ κατ' ἦμαρ, EUR. Tr. 392) ; ou ce jour-ci, aujourd’hui, SOPH. O.C. 1079, Aj. 753 ; ἦμαρ ἐπ' ἦμαρ, THCR. Idyl. 17, 96, de jour en jour ; παρ' ἦμαρ, jour par jour, PD. P. 11, 95 ; ou après un jour écoulé, SOPH. O.C. 1455 ; avec un adj. : ἦμαρ ὀλέθριον, IL. 19, 409 ; αἴσιμον, IL. 8, 72 ; ou μόρσιμον, IL. 15, 613, jour funeste, jour de la mort ; ἐλεύθερον, IL. 6, 455 ; δούλιον, IL. 6, 463 ; OD. 14, 340 ; 17, 323, le jour de la liberté, de la servitude, càd. la liberté, la servitude, etc. ; νόστιμον, OD. 1, 9, le jour du retour ; λευκόν, ESCHL. Pers. 301, jour de bonheur (propr. jour brillant) ;
      3 jour, temps, saison : ἤματ' ὀπωρινῷ, IL. 16, 385 ; ἤματι χειμερίῳ, IL. 12, 279, dans la saison d’automne, dans la saison d’hiver ;
      4 jour, temps, en gén. ἤματι τῷ ὅτε, IL. 2, 351, au temps où.

➳ Dor. ἆμαρ, PD. ll. cc. ; SOPH. Ph. 1089 ; THCR. Idyl. 11, 69 ; 13, 10 et 29 ; ἄματος, THCR. Idyl. 10, 5 ; ἄματι, THCR. Idyl. 6, 4 ; 24, 137 ; plur. ἄματα, THCR. Idyl. 2, 86, etc.

Étym. indo-europ. *Heh₂mer, jour ; cf. ἡμέρα 2.

'

Dor. and Arc. ἆμαρ, ατος, τό, = ἡμέρα, day, the prevailing form in Hom., νύκτες τε καὶ ἤματα Od. 11.183; νύκτας τε καὶ ἦμαρ by night and day, Il. 5.490, Od. 24.63 (where sg. ἦμαρ is used as pl., as in ποσσῆμαρ, ἐννῆμαρ, ἑξῆμαρ)· ἆμαρ ἢ νύκτες Pi. P. 4.256; ἦμαρ alone, by day, Hes. Op. 176 (but τὸ ἦ.
on that day, JHS 12.234 (Cilicia)); μέσον ἦ. midday, Il. 21.111, cf. Pi. P. 9.113, etc. ; δείελον ἦ. evening, Od. 17.606; ἤματι χειμερίῳ on a winter΄s day, Il. 12.279, cf. 16.385. used in Ep. with Adjs., of a state or condition, αἴσιμον, ὀλέθριον, μόρσιμον, νηλεὲς ἦ., the day of destiny, of death, Il. 8.72, 19.294, Od. 10.175, Il. 11.484; ἐλεύθερον, δούλιον, ἀναγκαῖον ἦ., the day of freedom, of slavery, 6.455, 463, 16.836; νόστιμον ἦ. Od. 1.9, al. ; ἦ. ὀρφανικόν Il. 22.490. with Preps., ἐπ’ ἤματι day by day, daily, Od. 12.105, 14.105 (αἰὲν ἐπ’ ἤματι S. OC 688); in a day, within a day΄s space, Il. 10.48, 19.229, Od. 2.284; ἐπ’ ἄματι at the close of day Theoc. 24.139; ἐπ’ ἆ.
by day, S. OT 199; ἐπ’ ἦ.
for a day, Id. Fr. 255.3, E. Ph. 401; ἐπ’ ἆμαρ ἕκαστον, ἆμαρ ἐπ’ ἆμαρ, Theoc. 17.96, 11.69; ἦ. ἐπ’ ἦ. ἀεί AP 9.499; κατ’ ἦ.
day by day, S. Ph. 798, E. Hec. 628; κατ’ ἦ. αἰεί S. OC 682 (lyr.); ἀεὶ κατ’ ἦ. E. Tr. 392; ἀεὶ τὸ κατ’ ἦ. Id. El. 145 (lyr.); τὸ κατ’ ἆμαρ the needs of the day, one΄s daily bread, S. Ph. 1089, Fr. 593 (lyr.); but κατ’ ἆ. also, this day, to-day, Id. OC 1079, cf. Aj. 753; τὸ μὲν παρ’ ἆ., τὸ δέ on one day, and on the next…, Pi. P. 11.63; παρ’ ἦ.
on the morrow, S. OC 1455 (lyr.); παρ’ ἦ. ἡμέρα day after day, Id. Aj. 475; ἰν ἄματα πάντα in perpetuity, IG 5(2).5 (Tegea); without ἰν, ib. 262.22 (Mantinea).

ατος, τό, p. = ἡμέρα, die vorherrschende Form bei Hom., sowohl der Tag im Ggstz der Nacht, als der bürgerliche Tag, die Nacht einbegreifend ; ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρή Il. 6.448 ; νύκτας τε καὶ ἤματα Od. 11.181 u. oft ; ἤματα πάντα, ἐπ' ἤματι, Tag für Tag, täglich, 12.105, 14.105 ; aber ἐπ' ἤματι δακρύσαντας Il. 19.229 = einen Tag lang. Häufig dient es zu Umschreibungen, αἴσιμον ἦμαρ, Il. 8.72, 21.100, 22.212, Od. 16.280, der Schicksals-, Todestag, u. ä. μόρσιμον, Il. 13.613, Od. 10.175, wie μοιρίδιον ἆμαρ Pind. P. 5.255 ; ἀναγκαῖον, der Tag des Zwanges, der Dienstbarkeit, Knechtschaft, Il. 16.836, wie δούλιον 6.463, Od. 14.340, 17.323 ; so auch δούλειον ἦμαρ, Eur. Hec. 56, Andr. 99 ; ἐλεύθερον, der freie Tag, die Freiheit, Il. 6.455, 16.831, 20.193 ; κακὸν ἦμαρ, das Unglück, Il. 9.255 u. öfter ; eben so νηλεές, bes. vom Morde, 11.484, 588, 15.375, Od. 9.17 ; ὀλέθριον, Il. 19.294, 409 ; ὀρφανικόν, 22.490, die Verwaisung ; νόστιμον ἦμαρ, der Tag der Heimkehr, die Rückkehr, Od. 1.9, 168 ; von den Jahreszeiten, ὀπωρινόν, χειμέριον ἦμαρ, Herbsttag, Wintertag, Il. 12.279, 16.385 ; Tragg., κατ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην Soph. El. 251 ; εἴ τι νὺξ ἀφῇ, τοῦτ' ἐπ' ἦμαρ ἔρχεται O.R. 199 ; λευκὸν κατ' ἦμαρ Aesch. Ag. 654 ; κρεοῦργον, μοιρόκραντον u. ä. s. unter diesen Wörtern ; κατ' ἦμαρ αἰεί, täglich, Soph. O.C. 688 ; αἰὲν ἐπ' ἤματι 694 ; ἐπ' ἦμαρ eben so, O.C. 1455 ; κατ' ἦμαρ τὸ νῦν, heute, Aj. 740 ; τὸ κατ' ἦμαρ, die täglichen Bedürfnisse, Phil. 1078 ; sp.D., ἦμαρ ἐπ' ἦμαρ ἀεί, Tag für Tag, Ep.adesp. 440 (IX.499), wie Theocr. 11.69 ; ἐπ' ἤματι, nach dem Tage, nach Ablauf des Tages, 23.137.
Bei Aesch. Pers. 293 ist λευκὸν ἦμαρ νυκτὸς ἐκ μελαγχίμου der helle, glückliche Tag, das Glück, vgl. Ag. 874 κάλλιστον ἦμαρ εἰσιδεῖν ἐκ χείματος.