'εια, υ, gén. εος [ῐ]
   I demi, qui forme la moitié, au sg. et au plur. ἡμίσεες, IL. 21, 7, la moitié des Troyens ; au sg. ὁ ἥμ. ἀριθμός, PLAT. Leg. 946 a, la moitié du compte ; ἡμίσειαν μυριάδα, DC. 56, 27, 3, une demi-myriade (5 000) ; τὸ ἥμισυ τεῖχος, THC. 2, 78, la moitié du rempart ; subst., avec le gén., d’ord. au nombre et au genre du subst. suiv. : οἱ ἡμίσεις τῶν ἄρτων, XÉN. Cyr. 4, 5, 4, la moitié des pains ; αἱ ἡμίσειαι τῶν νεῶν, THC. 88, la moitié des navires ; τῶν ἀνδραπόδων τὰ ἡμίσεα, HDT. 6, 23, la moitié des esclaves ; de même au sg. ὁ ἥμισυς τοῦ ἀριθμοῦ, PLAT. Phæd. 104 a, la moitié du nombre ; ἡ ἡμίσεια τῆς γῆς, THC. 5, 31, la moitié de la terre ; ttef. dans les inscr. att. la construct. se rencontre avec l’adj. non au même genre que le nom, mais au neutre : ἐν δυοῖν καὶ ἡμίσει ἡμέρας, CIA. 2 add. 834, c, 73 (après 329 av. J.C.) en deux jours et demi (v. Meisterh. p. 129, 22) ;
   II subst. :
      1 ἡμίσεια (s.-e. μοῖρα) τοῦ τιμήματος, PLAT. Leg. 956 d, la moitié de l’amende ; ἐφ' ἡμισείᾳ, DÉM. 430, 8, par moitié ;
      2 τὸ ἥμισυ (s.-e. μέρος) IL. 13, 665, etc. ; avec le gén. IL. 9, 616, etc. ; OD. 17, 322, etc. la moitié de ; τὸ ἥμ. τοῦ στρατοῦ, THC. 4, 83, la moitié de l’armée ; avec crase : θὤμισυ, HÉS. O. 557 ; θἤμισυ, AR. Lys. 116, la moitié ; après un n. de nombre : μνῶν δώδεκα καὶ ἡμίσους, DH. 4, 17, de douze mines et demie ; ou, sans καί, μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους, PLUT. Mar. 34, sept myriades et demie ; adv., ἥμισυ, HÉS. Th. 298 ; PD. N. 10, 163, par moitié, à demi ; gén. neutre : τοῦ ἡμίσους, SPT. Ex. 25, 9 ; 3Reg. 16, 9 ; Esth. 7, 2 ; 1 Macc. 10, 30, etc. ; DS. 11, 59, etc. m. sign. ;
      3 au plur. τὰ ἡμίσεα, PLAT. Leg. 672 e ; ou ἡμίσεα, XÉN. An. 1, 9, 26, la moitié ; adv., τὰ ἡμίσεα, PLAT. Rsp. 535 d, à moitié.

➳ Gén. ion. et att. ἡμίσεος, HDT. 2, 126 ; THC. 2, 78 ; 4, 83 ; PLAT. Charm. 168 c, Conv. 205 e ; DÉM. 691, 16 ; postér. contr. ἡμίσους, DH. 4, 17 ; PLUT. Mar. 34 ; JOS. A.J. 3, 6 ; 8, 3 ; pl. nom. ion. ἡμίσεες, IL. 21, 7 ; OD. 3, 155, 157 ; gén. ἡμισέων, OD. 24, 464 ; acc. ion. et att. ἡμίσεας, HDT. 9, 51 ; THC. 8, 64 ; fém. ion. et att. acc. ἡμισέας, HDT. 8, 27 ; THC. 8, 8 ; pl. neutre nom. et acc. ἡμίσεα, XÉN. An. 1, 9, 26 ; PLAT. Rsp. 438 c, etc. ; par contr. ἡμίση, DÉM. 833, 5 ; 956, 3 ; 1325, 28 ; TH. Char. 11 ; EL. V.H. 6, 1 ; postér. τὰ ἡμίσεια, NT. Luc. 19, 8 ; A. LIB. 6, 28. Dor. ἅμισυς, [ᾱ] THCR. Idyl. 29, 5. Dans les inscr. att. à côté de la forme ἥμισυς, seule us. jusqu’au 4^e siècle av. J.C. CIA. 4, 3, a, 8 (av. 444 av. J.C.) on trouve une forme récente (à partir du 4^e siècle av. J.C.) avec assimil. de l’ ι en υ : ἥμυσυ, CIA. 2, 17, a, 45 (378 av. J.C.) ; 794, d, 58 (356 av. J.C.) ; ἥμυσυν, ibid. 1055, 37 (345 av. J.C.) etc. ; toutefois l’ ι reste lorsque la désinence n’est pas en υ : ἡμίσειαν, CIA. 2, 600, 22 (300 av. J.C.) ; ἡμίσεος, 794, d, 6 (356 av. J.C.), etc. ; v. Meisterh. p. 22, 5. Pour le fém. on trouve à la fois ἡμίσειαν, CIA. 2, 600, 22 (300 av. J.C.) et ἡμίσεαν, 1055, 16 (345 av. J.C.) ; 1059, 14, 19 (321 av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 32.

Étym. ἡμι-, cf. lat. sēmi-.

'

εια, υ, gen. ἡμίσεος Hdt. 2.126, Th. 2.78, 4.83, X. Oec. 18.8, Pl. Smp. 205e, IG2². 1612.267, D. 23.213, etc. (ἡμίσεως is sts. a v.l., as in Th. ll.cc., and is found in later writers, as Dsc. 2.70); also as fem., Th. 4.104; later contr. ἡμίσους D.H. 4.17, Plu. Mar. 34, etc. (as fem., LXX 3 Ki. 16.9); nom. and acc. pl. masc., Ion. ἡμίσεες, εας, Il. 21.7, Hdt. 9.51, Att. ἡμίσεις Th. 3.20, Pl. Tht. 154c (ἡμίσεας is preferred by Phryn. PS p. 73B.); neut. pl. ἡμίσεα Th. 4.16, Pl. R. 438c, later ἡμίση D. 36.36 (cod. S), al., IG2². 1678.23, Thphr. Char. 30.16, IG 12(5).872.107 (Tenos), SIG 2588.4 (Delos, ii BC), etc. ; Ion. fem. ἡμίσεα Hdt. 5.111 (hyperIon. -σέη Luc. Syr. D. 14), acc. pl. -έας Hdt. 8.27, also acc. sg. ἡμίσεαν IG 2.1055.16, 1059.14, gen. ἡμισέας Pl. Men. 83c; ἥμυσυς (assim.), Rev.Phil. 54.192 (Erythrae, v BC), IG2². 43A 45 (iv BC), PEleph. 20.40 (iv BC), IG 11(2).161 A 23 (Delos, iii BC), UPZ 54.6 (ii BC), etc. ; neut. ἥμισον, τό, Berl.Sitzb. 1927.8 (Locr., v BC), SIG 1011.7 (Chalcedon, iii/ii BC), ib. 671 A 13 (Delph., ii BC), BGU 183.41 (i AD); pl. ἥμισα SIG 56.7 (Argos, v BC); also ἥμισσον, τό, ib. 306.14 (Arc., iv BC), 1009.20 (Ephesus, iii/ii BC); pl. ἥμισσα ib. 240 P (Delph., iv BC); acc. pl. τοὺς ἡμίσους Not. Arch. 4.20 (Cyrene, Aug.):
half, as Adj., ἡμίσεες λαοί half the people, ἡ. δ’ ἄρα λαοὶ ἐρητύοντο… ἡ. δ’ ἀναβάντες ἐλαύνομεν Od. 3.155 sq., cf. Il. 21.7 (elsewh. Hom. uses only neut. ἥμισυ as Subst. (v. infr. II)); τοὺς ἡμίσεας ἀποστέλλειν Hdt. 9.51, cf. Th. 3.20, X. Cyr. 2.16, etc. ; ἥμισυς λόγος half the tale, A. Eu. 428 (λόγου cod. Med.); τὸ ἥμισυ τεῖχος Th. 2.78; ὁ ἥ. ἀριθμός Pl. Lg. 946a; c. gen., like a Comp., τὸ ὕψος ἥμισυ ἐτελέσθη οὗ διενοεῖτο half of what he intended, Th. 1.93; metaph, οὐδ’ ἂν ἥμισυς ἑαυτοῦ γένοιτο πρὸς ἀρετήν Pl. Lg. 647d (οὐ δι’ ἥμισυν stands for οὐ διήμ. ΄half-and-half΄, ib. 806c). in Prose also with the Subst. in gen. and giving its gender and number to ἥμισυς, τῶν νήσων τὰς ἡμισέας Hdt. 2.10; τῶν ἀνδραπόδων τὰ ἡμίσεα Id. 6.23; αἱ ἡμίσειαι τῶν νεῶν half of the ships, Th. 8.8; οἱ ἡμίσεις τῶν ἄρτων X. Cyr. 4.5.4; ὁ ἥμισυς τοῦ ἀριθμοῦ Pl. Phd. 104a; τοῦ χρόνου D. 20.8; abs., οἱ ἡ.
half of them, Th. 3.20. as Subst. in neut., ἥ. τιμῆς, ἐνάρων, ἀρετῆς, Il. 9.616, 17.231, Od. 17.322; τὸ μὲν…, τὸ δ’ ἥ. Il. 13.565; πλέον ἥ. παντός Hes. Op. 40, Pl. R. 466c; ὑπὲρ ἥ. πάντων X. Cyr. 3.3.47; ἥ. οὗ δεῖ Pl. Phd. 77c, etc. ; ἐν ἡμίσει τῆς νυκτός at midnight, LXX Jd. 16.3; usu. c. Art., τὸ ἥ. τοῦ στρατοῦ Th. 4.83, etc. ; also τὤμισυ Hes. Op. 559, Schwyzer 701 (Erythrae, v BC); θἤμισυ Ar. Lys. 116; indecl., ἀπὸ τοῦ ἥ. LXX Ex. 30.15; τῷ ἥ. φυλῆς LXX Nu. 32.33; pl., τῆς χορείας τὰ ἡμίσεα Pl. Lg. 672e; ἄρτων ἡμίσεα X. An. 1.9.26; ῥαφανίδων τὰ ἡ. Thphr. l.c. ; after Numerals, ἐν δυοῖν καὶ ἡμίσει ἡμέρας IG2². 1673.73; δεκατεττάρων καὶ ἡμίσους Str. 2.5.39; μνῶν… δώδεκα καὶ ἡμίσους D.H. 4.17; τετραποδίαν μίαν καὶ ἥμισυ IG1². 373.28; without καί, μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους Plu. Mar. 34; indecl., τριῶν ἥμισυ σταδίων Str. 8.6.21, cf. PTeb. 110.5 (i BC), Plu. Cat. Mi. 44, etc. ; as Adv., ἥ. μὲν νύμφην…, ἥ. δ’ αὖτε ὄφιν Hes. Th. 298, cf. Pi. N. 10.87; so in pl., τὰ μὲν ἡμίσεα φιλόπονος, τὰ δὲ ἡ. ἄπονος Pl. R. 535d; with Preps., οὐδ’ εἰς ἥ. not half, Ar. Th. 452; regul. Adv. ἡμισέως half-done, Pl. R. 601c. ἥμισυ, τό, = ἡμίεκτον, Hsch. fem., ἡ ἡμίσεια (sc. μοῖρα), τῇ ἡμισείᾳ τῆς γῆς Th. 5.31; ἡ ἡ. τοῦ τιμήματος Pl. Lg. 956d; οὐ γὰρ ἐφ’ ἡμισείᾳ χρηστὸν εἶναι δεῖ by halves, D. 19.277; ἐξ ἡμισείας Luc. Cat. 1, Artem. 1.26, S.E. M. 10.145. (ἡμισυ- fr. ἡμιτυ, ἡμισσο- fr. ἡμιτϜο-, cf. ἡμίτεια, ἡμιτύεκτον ; enlarged fr. ἡμι-.)

εια, υ, ion. fem. ἡμισέη u. ἡμισέα, was sich vielleicht auch bei den Att. findet, Inscr. 103 ; – gen. ἡμίσεος, Her. 2.126 ; so Plat. Charm. 168c, Symp. 205a, mit der v.l. ἡμίσεως Tim. 56e ; vgl. Lobeck zu Phryn. 247 ; Sp. zsgzn ἡμίσους, auch ἡμίσεως, wie Dion.Hal. 4.17 ; Plut. Mar. 34 ; – plur. neutr. nach den Atticisten nur ἡμίσεα ; ἡμίση findet sich Ael. V.H. 6.1 Theophr. char. 11 Ath. XII.534f ; gen. ἡμίσεων, Od. 24.463 ; vgl. Buttmann gr. Gr. II p. 409;
halb, zur Hälfte ; bei Hom. im plur. adj., ἡμίσεες λαοί, Il. 21.7, Od. 3.155, im sing. gew. ἥμισύ τινος, substantivisch, z.B. τιμῆς, ἐνάρων, ἀρετῆς, Il. 9.612, 17.231, Od. 17.322 ; – ἥμισυ μὲν – ἥμισυ δέ, Pind. N. 10.87 ; vgl. Hes. Th. 298. – Adj., λόγος Aesch. Eum. 428 ; τεῖχος, Thuc. 2.78 ; ἀριθμός Plat. Legg. XII.946a ; μέρος Soph. 223d. – Subst., οἱ ἡμίσεες τοῦ στρατοῦ Her. 9.51 ; vgl. Thuc. 3.20 ; Plat. Legg. VI.756e ; Xen. Cyr. 2.1.6 ; seltener im sing. masc., ὁ ἥμισυς τοῦ ἀριθμοῦ Plat. Phaed. 104a ; τὸν ἥμισυν τοῦ χρόνου Dem. Lept. 8, wo Wolf zu vergleichen ; bes. im neutr. τὸ ἥμισυ, Il. 13.565, die Hälfte ; τοῦ στρατοῦ Thuc. 3.83 ; τοῦ βλάβους Plat. Legg. VI.767e ; τοῦ χρόνου Xen. Cyr. 3.3.47 (Sp. auch μυριάδων ἑπτὰ ἡμίσους, um 7½ Myriaden, d.i. 75 000, Plut. Mar. 34 ; vgl. Cat. min. 44 ; Strab. VIII.379 ; δυοῖν δραχμῶν καὶ ἡμίσους, um drittehalb Drachmen, Ath. VI.274c); im plur., τὰ ἡμίσεα τῆς χορείας Plat. Legg. II.672c ; ἄρτων Xen. An. 1.9.26, wofür τοὺς ἡμίσεις τῶν ἄρτων Cyr. 4.5.4 steht ; – ἡ ἡμίσεια, die Hälfte, Thuc. 5.31 ; Xen. Cyr. 1.2.9 ; τοῦ τιμήματος Plat. Legg. XII.956d ; Sp., wie Dion.Hal. 4.25 ; – ἐφ' ἡμισείᾳ, zur Hälfte, Dem. 19.277.
• Adv. ἡμισέως, zur Hälfte, Plat. Rep. X.601c.
Uebertr., wie bei uns, τέλεον καὶ οὐδ' ἥμισυν δεῖν τὸν νομοθέτην εἶναι Plat. Legg. VII.806c.

ἥμισυς, -εια, -υ genitive, -ους (late, as in π., for cl., -εος Bl., § 8, 4; Mayser, 294), n. p1., ἡμίσια (Rec., cl., -εια),
[in LXX for חֵצִי, מַחֲצִית ;] half;
__1. as adj., agreeing in gender and number with the substantive following, τὰ ἡμίσια τ. ὑταρχόντων, Luk.19:8.
__2. As neut. subst., τὸ ἥμισυ, the half; ἥ. (anarth.), a half: with genitive, ἥ. καιροῦ, Rev.12:14; ἕως ἡμίσους τ. βασιλείας μου, Mrk.6:23; after a cardinal number, ἡμέρας τρεῖς κ. ἥμισυ, Rev.11:9, 11.†
(AS)