ἡμι·όλιος, α, ον :
   I formé d’un entier et demi, càd. d’une moitié en sus (lat. sesquialter) ; λόγος ἡμιόλιος, PLAT. Theæt. 154 c, rapport d’un et demi à un, de trois à deux, etc. ; avec le gén. ἡμ. τοῦ κατεστεῶτος μέτρου, HDT. 5, 88, une fois et demie plus grand que la mesure antérieure ; avec ἤ : ναῦται ἡμ. ἢ πρότερον, POL. 10, 17, 12, une fois et demie plus de matelots qu’auparavant ;
   II subst. :
      1 ἡ ἡμιολία, quantité dans le rapport de un et demi à un, càd. un entier plus un demi (lat. pars sesquialtera) PLAT. Leg. 956 d ; ναῦς ἡμιολία, DS. 19, 65 ; ou simpl. ἡμιολία, TH. Char. 25 ; DS. 16, 61 ; ARR. An. 3, 2, 5, vaisseau léger, particul. barque de pirates avec un rang et demi de rameurs ;
      2 ὁ ἡμιόλιος, barque de pirates, c. ἡμιολία, POL. 5, 101, 2 ; ou (s.-e. στίχος) vers d’une mesure et demie, HÉPH. 15, 2.

➳ Fém. dor. ἁμιόλιος [ᾱ] T. LOCR. 98 a.

Étym. ἡμι-, ὅλος.

α, ον, hyperdor. ἁμιόλιος, ον, (< ὅλος) containing one and a half, half as much or as large again, Pl. Tht. 154c; περίμετρος Plb. 6.32.7; ηὔξησε τὰ δόρατα ἡμιολίῳ μεγέθει D.S. 15.44; c. gen., τὰς περόνας ἡμιολίας… τοῦ τότε κατεστεῶτος μέτρου half as large again as…, Hdt. 5.88; [γωνία] ἁμιόλιος τᾶς μέσας Ti.Locr. 98a; [ὁ γνήσιος ἀετὸς] ἡ. τῶν ἀετῶν Arist. HA 619a13; neut., half as much again, ἡμιόλιον οὗ πρότερον ἔφερον X. An. 1.3.21; ἡμιόλιον ὀφλέτω ὅ τι συλάσαι let him be fined half as much again as the amount he seized, IG 9(1).333.5 (Locr., v BC); of numbers, half as many again, ποιήσας ἡμιολίους τοὺς ναύτας ἢ πρόσθεν Plb. 10.17.12.
in the ratio of one and a half to one (3; 2), as in musical sounds, ἡμιολίαι διαστάσεις Pl. Ti. 36a; τὸ δι’ ὀξειᾶν ἡ. Philol. 6; ἡ ἡμιολία this ratio, τὴν ἡ. τοῦ τιμήματος Pl. Lg. 956d; ἀποτίνειν τὴν φέρνην σὺν τῇ ἡ. Mitteis Chr. 280.15 (ii BC). Adv. -ίως Nicom. Ar. 2.20, Procl. in Ti. 2.223 D. ἡμιολία ναῦς a light vessel with one and a half banks of oars, D.S. 19.65; also ἡμιολία alone, Thphr. Char. 25.2, D.S. 16.61, Mus. Belg. 14.20 (but -ίους Plb. 5.101.2, -ιον Hsch.), etc. ; used by pirates, Thphr. Char. l.c. ; ἡ. λῃστρικαί Arr. An. 3.2.5, etc. ; expld. by δίκροτος ναῦς, Hsch. τροχαϊκὸς ἡ. (sc. στίχος) trochaic verse consisting of a metre and a half, Heph. 15.2.

auch 3 Endgn, Her. 5.88, anderthalb (das andere Ganze nur halb habend), z.B. 4 : 6, Plat. Theaet. 154c ; διαστάσεις, Tim. 36a, öfter ; μισθός, οὗ πρότερον ἔφερον, einhalbmal mehr als früher, Xen. An. 1.3.21, wie τῶν αἰετῶν ἡμ., anderthalbmal so groß wie, Arist. H.A. 9.32 ; ηὔ. ξησε τὰ δόρατα ἡμιολίῳ μεγέθει DS. 15.44 ; – ὁ ἡμιόλιος, Pol. 5.101.2, = ἡμιολία 2), v.l. τοὺς ἡμιόλους.