ἡδεῖα, ἡδύ, gén. ἡδέος, ἡδείας, ἡδέος, agréable, doux, avec l’idée d’une impression durable, et d’ord. au sens moral, p. opp. à γλυκύς qui marque plutôt une impression du moment et une sensation physique, PLUT. M. 128 c :
   I en parl. de choses :
      1 doux au goût (eau, vin, aliments, etc.) OD. 3, 51 ; 20, 391, etc. ;
      2 doux à l’odorat, parfumé, embaumé, OD. 4, 446 ; 9, 210 ;
      3 doux à l’oreille (parole, chant, etc.) OD. 8, 64 ; HÉS. Th. 40 ;
      4 doux, en gén. (sommeil, etc.) IL. 4, 131 ; SOPH. Ant. 12 ; avec un inf. ἡδ. ἀκοῦσαι λόγος, PLAT. Men. 81 d, parole douce à entendre ; ἡδύ ἐστι ou γίγνεται (τόδε) IL. 4, 17, etc. (cela) est agréable, charmant ; ἡδύ ἐστι ou γίγνεται, avec un inf. OD. 24, 435 ; ESCHL. Pr. 536, etc. il est agréable de, etc. ; adv. au neutre : ἡδὺ γελᾶν, IL. 2, 270, rire doucement ; subst. τὸ ἡδύ, PLAT. Hipp. ma. 298 a, l’agrément ; τὰ ἡδέα, THC. 5, 105 ; PLAT. Gorg. 495 a, les plaisirs ;
   II en parl. de pers. :
      1 agréable, charmant, SOPH. Aj. 105, O.R. 82, etc. ; EUR. Ph. 402 ; t. d’amitié, ὦ ἥδιστε (lat. dulcissime rerum) PLAT. Rsp. 348 c, etc. mon très doux ami ; avec une nuance d’ironie, facile, simple, STR. 54 ; PLAT. Gorg. 491 d, Euthyd. 300 a ; PLUT. Artax. 17 ; ou plaisant : ἡδὺς γὰρ εἶ, ἔφη, PLAT. Rsp. 337 d, car tu es plaisant, dit-il, etc. ;
      2 qui éprouve du plaisir, SOPH. O.R. 82 ; PLUT. Fab. 5, Cam. 32 ; ἡδύς εἰμι ἀκούσας, DÉM. 641, 9, je suis charmé d’avoir entendu.

• Cp. ἡδίων, HDT. 2, 46 ; ESCHL. Ag. 602 ; THC. 7, 14 ; PLAT. Leg. 733 a, etc. ; rar. ἡδύτερος, Ps.-PHOCYL. 195 ; ANTH. 9, 247 et 707 ; LIB. 1, 284 ; A. TR. 2, 116, etc. • Sup. ἥδιστος, XÉN. Cyr. 6, 1, 7, etc. ; SOPH. Aj. 105, Ph. 530, etc. ; rar. ἡδύτατος, PLUT. M. 98 e ; ANTH. 11, 298.

➳ Fém. ἡδύς, OD. 12, 369. Dor. masc. nom. ἁδύς [ᾱ] SOPH. Tr. 122 ; THCR. Idyl. 20, 1 ; acc. ἁδέα p. ἡδύν, THCR. Idyl. 20, 44 ; MOSCH. 3, 83 ; fém. nom. ἁδέα, THCR. Idyl. 1, 65, etc. ; acc. ἁδέα p. ἡδεῖαν, THCR. Idyl. 20, 8.

Étym. R. indo-europ. *sueh₂d-ú-, doux ; v. ἥδομαι, ἁνδάνω ; cf. lat. suāvis, sscr. svādú-, angl. sweet.

ἡδεῖα, ἡδύ, ἡδὺς ἀϋτμή (as fem.) once in Hom., Od. 12.369; Dor. ἁδύς [α], Boeot. neut. Ϝαδού (written γάδου) cj. in Corinna 17 (cf. pr. n. Ϝαδιούλογος IG 7.2788.3), Elean βαδύς; irreg. acc. ἁδέα for ἡδύν Theoc. 20.44, for ἡδεῖαν ib. [8], Mosch. 3.82; Ion. fem. ἡδέα, Dor. ἁδέα ; Comp. ἡδίων [ι], Sup. ἥδιστος Od. 13.80, etc. ; also ἡδύτερος Thphr. HP 3.2.1, Ps.-Phoc. 195, AP 9.247 (Phil.); ἡδύτατος ib. 11.298.7, Plu. 2.98e.
pleasant to the taste, δεῖπνον Od. 20.391; of wine, 3.51, 9.197, etc. ; to the smell, ἀμβροσίην… ἡδὺ μάλα πνείουσαν 4.446; ὀδμὴ δ’ ἡδεῖα ἀπὸ κρητῆρος ὀδώδει 9.210; to the hearing, δίδου δ’ ἡδεῖαν ἀοιδήν 8.64; αὐδή Hes. Th. 40; feelings or states, ἡ. ὕπνος Il. 4.131, Od. 1.364, al. ; κοῖτος 19.510; ἡδὺ μάλα κνώσσουσα 4.809; ἡδὺς μῦθος, opp. ἀλγεινός, S. Ant. 12; c. inf., φέγγος ἥδιον δρακεῖν A. Ag. 602; ἡδὺς ἀκοῦσαι [λόγος] Pl. Men. 81d, cf. Ar. V. 503; later ἡ. ἀκουσθῆναι D.H. Comp. 9; εἰ… τόδε πᾶσι φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο Il. 4.17, cf. 7.387; c. inf., οὐκ ἂν ἐμοί γε μετὰ φρεσὶν ἡδὺ γένοιτο ζωέμεν Od. 24.435; ἁδύ τι θαρσαλέαις τὸν μακρὸν τείνειν βίον ἐλπίσι A. Pr. 536, etc. ; so οὔ μοι ἥδιόν ἐστι λέγειν I had rather not…, Hdt. 2.46; neut. as Subst., τὸ δι’ ἀκοῆς τε καὶ δι’ ὄψεως ἡδύ Pl. Hp. Ma. 298a; μεμιγμένον τῷ σεμνῷ τὸ ἡ. D.H. Comp. 1; τὰ ἡ.
pleasures, Th. 5.105, Pl. Grg. 495a, etc. ; neut. as Adv., ἐπ’ αὐτῷ ἡδὺ γέλασσαν merrily, Il. 2.270, etc. ; ἁδὺ δὲ καὶ τὺ συρίσδες sweetly, Theoc. 1.2. after Hom., of persons, welcome, S. OT 82, Ph. 530 (Sup.), El. 929; ironically, ἥδιστος… δεσμώτης ἔσω θακεῖ Id. Aj. 105; like εὐήθης, innocent, simple, ὡς ἡ. εἶ Pl. Grg. 491e, Plu. Art. 17, etc. ; Sup., ὦ ἥδιστε my good friend (iron.), Pl. R. 348c, al.
well-pleased, glad, ἡδίους ἔσεσθ’ ἀκούσαντες D. 23.64; ἡδίους ταῖς ἐλπίσιν Plu. Cam. 32; τὴν γνώμην ἡδίω πρὸς τὸ μέλλον ποιεῖν to open a pleasanter view of the future, Id. Fab. 5. Adv. ἡδέως pleasantly, with pleasure, καθεύδειν Pl. Cri. 43b; εὕδειν S. Tr. 175; δρᾶν Id. Ant. 70; ὁρᾶν τινα E. IA 1122; βίοτον ἄγειν Id. Cyc. 453; λαβεῖν, δέχεσθαι, Ar. Eq. 440, X. Mem. 1.2.4; ἡ. ἂν ἐροίμην I would gladly ask, should like to ask, D. 18.64; ἡ. ἔχειν τι to be pleased or content with, E. Ion 647 (but ἵν’ ἡδόκησις Ξοῦθον ἡ. ἔχῃ ib. 1602); οὐδὲ πότων ἡ. εἶχον had no inclination to drink, Hp. Epid. 3.13; τινος, of a person, Macho ap. Ath. 13.577e; ἡ. ἔχειν πρὸς ἅπαντας to be suave, courteous towards…, Isoc. 1.20; τινι D. 5.15; ἡ. ἔχειν, of things, to be pleasant, E. IA 483; ἡ. ἔμοιγε κἀλγεινῶς ἅμα S. Ant. 436; iron., ἡ. γε ΄prettily said΄, Pl. Hp. Ma. 300c; Comp. ἥδιον Lys. 7.40, Pherecr. 67, etc. ; Sup., ἥδιστα μεντἂν ἤκουσα Pl. Tht. 183d, etc. in Hom. neut. ἡδύ as Adv. (v. supr.), cf. ἥδομαι. [ἥδιον E. Supp. 1101 (s.v.l.), Ar. V. 298 (lyr.), Alex. 25.6, but ἡδίον(α) [ι] E. Cyc. 251, etc.] (Skt. svādús, Lat. suāvis.)

εῖα, ύ, bei Hom. auch 2 Endgn, ἡδὺς ἀϋτμή, Od. 12.369 ; im acc. ἁδέα, χαίταν, πόρτιν, Theocr. 20.8 u. Mosch. 3.83, wie τὸν ἁδέα Theocr. 20.44 ; fem. ion. ἡδέα, ἡδέη (vgl. ἥδομαι), erfreulich, anmutig, zunächst vom Geschmack, süß, bes. vom Wein, Od. 4.51, 9.197 ; δεῖπνον, 20.391 ; vom Geruch, 4.446, 9.210, 12.369 ; vom Gehör, ἡδεῖα ἀοιδή, 8.64 ; αὐδή, Hes. Th. 40 ; ἀκοή, Pind. P. 1.90 ; ὀμφαί, N. 10.33 ; vom Gesicht, τί γὰρ γυναικὶ τούτου φέγγος ἥδιον δρακεῖν ; Aesch. Ag. 588 ; Plat. sagt τὸ δι' ἀκοῆς τε καὶ ὄψεως ἡδύ, Hipp. mai. 296a ; übh. von angenehmen, sinnlichen Empfindungen, z.B. ὕπνος, oft Hom., wie Eur. Hec. 916 ; ἡδὺς κοῖτος, Od. 19.510 ; ἡδὺ κνώσσειν, 4.809 ; εὐνή, Pind. P. 9.42 ; χάρις, I. 5.48 ; ἐλπίς, P. 4.201 ; μῦθος οὔθ' ἡδὺς οὔτ' ἀλγεινός, Soph. Ant. 12 ; φάτις, El. 56 ; λόγους ἡδεῖς φέρειν, in das geistig Angenehme, Erfreuliche übergehend ; bes. häufig ἡδύ μοί ἐστι oder γίγνεται, es ist mir angenehm, lieb, erfreulich, Il. 4.17, 7.387, Od. 24.235 ; ἡδύ τι θαρσαλέαις τὸν μακρὸν τείνειν βίον ἐλπίσι, schön, angenehm ist es, Aesch. Prom. 534 ; οὐ γὰρ αὐδᾶν ἡδὺ τἀκίνητ' ἔπη Soph. O.C. 630 ; πειστέον κεἰ μηδὲν ἡδύ, auch wenn es nicht Freude macht, O.R. 1516 ; ἡδὺ τὸ φῶς βλέπειν Eur. I.A. 1218, öfter ; ταῦτα γὰρ τούτοις ἀκούειν ἡδέα, angenehm zu hören, Ar. Vesp. 503 ; ἀκούειν τὰ ἥδιστα Thuc. 7.14, wie ἡδὺς ἀκοῦσαι λόγος Plat. Men. 81d u. öfter ; εἰ μὴ ἡδὺ Πρωταγόρᾳ Prot. 338a ; εἴπερ σοί γε ἡδύ Legg. I.643a ; νῦν μοί σε ἡδύ ἐστι ἐπείρεσθαι τὰ θέλω Her. 7.101, es beliebt mir zu fragen. – Gegensätze sind λυπηρός, Plat. Legg. V.733a, ἀνιαρός, Prot. 355b, Xen. Cyr. 8.3.42, ἀλγεινός, Plat. Tim. 64a. – Τὰ ἡδέα, sinnliche Genüsse, Vergnügungen, nach Plat. Prot. 351d τὰ ἡδονῆς μετέχοντα ἢ ποιοῦντα ἡδονήν. – Von Menschen, angenehm, freundlich, froh, ἥδιστος ἀνήρ Soph. Phil. 526, vgl. O.R. 82 ; ἡδεῖαν θεόν Eur. Phoen. 402 ; ἡδίους ταῖς ἐλπίσιν ἐγένοντο Plut. Cam. 32 ; ἡδίους ἔσεσθε ἀκούσαντες Dem. 23.64.
Bei Plat. häufig mit leichter Ironie, auch tadelnd, gutmütig, gutherzig, einfältig, ὡς ἡδὺς εἶ, τοὺς ἠλιθίους λέγεις σώφρονας Gorg. 491e ; εἰκός γε, ἔφη, ὦ ἥδιστε Rep. I.348c, öfter ; Sp., ὁ δ' οὕτως ἡδύς ἐστιν ὥστε Strab. I.54 ; εἰρωνευομένη μετὰ γέλωτος, ὡς ἡδύς, ἔφασκεν Plut. Artax. 17 ; Luc. Dem. enc. 24.
Komparat. u. superlat. ἡδίων u. ἥδιστος, selten ἡδύτερος, Phocyl. 183 u. Sp., wie Philip. 64 Tull. Gemin. 7 (IX.247, 707); auch ἡδύτατος, wie Schol. Ar. Plut. 1021 ; Plut. fort. p. 305 ; Ep.adesp. 98 (XI.298).
• Adv. ἡδέως, angenehm, behaglich, ἡδέως εὕδειν Soph. Tr. 175 ; βίοτον ἡδέως ἄγειν Eur. Cycl. 452 ; ἡδέως ζῆν Plat. Prot. 351b u. öfter ; ἡδέως ἔχειν πρός τινα Isocr. 1.20, wohlwollend gegen Einen gesinnt sein, wie Plut. Cim. 8 ; ἡδέως ἔχουσιν ἡμῖν, Dem. 5.15 ; ἡδέως ἔχειν τινός, Hippocr.; Ath. XIII.581c ; vgl. noch ἀλλ' ἡδέως ἔμοιγε κἀλγεινῶς ἅμα Soph. Ant. 432 ; gern, δέχεσθαι, λαβεῖν, Ar. Eq. 440 u. A.; ἡδέως ἂν ἀκούσαιμι Plat. Rep. V.470a ; ἥδιστα μέντ' ἂν ἤκουσα Theaet. 183d. – Hom. braucht auch ἡδύ adverbialisch, ἡδὺ γέλασσαν, sie lachten behaglich, Il. 2.270 u. oft, dem ausgelassenen Gelächter entgeggstzt ; auch ἡδὺ κνώσσειν, Od. 4.809.

1. sweet to the taste or smell, (Homer); to the hearing, (Homer); then of any pleasant feeling or state, as sleep, (Homer):—;with infinitive, ἡδὺς δρακεῖν (Aeschulus Tragicus); ἡδὺς ἀκοῦσαι λόγος (Plato Philosophus):—; ἡδύ ἐστι or γίγνεται it is pleasant , (Homer), etc.:—;so, οὔ μοι ἥδιόν ἐστι λέγειν I had rather not say, (Herdotus Historicus):—;neuter as Substantive, τὰ ἡδέα pleasures , (Thucydides):—;neuter as adverb, sweetly , (Iliad by Homer), etc.
2. after (Homer), of persons, pleasant, welcome , (Sophocles Tragicus)
3. well-pleased, glad , (Sophocles Tragicus); in addressing a person, ὦ ἥδιστε, Horace's dulcissime rerum , (Plato Philosophus)
4. like εὐήθης, innocent, simple , ὡς ἡδὺς εἶ (Plato Philosophus)
5. adverb ἡδέως, sweetly, pleasantly, with pleasure , (Sophocles Tragicus), etc.; ἡδέως ἂν ἐροίμην I would gladly ask, should like to ask, (Demosthenes Orator);—; ἡδ. ἔχειν τι to be pleased or content with, (Euripides); ἡδ. ἔχειν πρός τινα or τινί to be kind, well-disposed to one, (Demosthenes Orator):—; comparative ἥδιον (Plato Philosophus), etc.:—;Sup., ἥδιστα (Plato Philosophus) (ML)