όνος (ὁ, ἡ) :
A subst. :
   I qui conduit, d’où :
      1 guide, OD. 10, 505 ; 15, 310 ; HDT. 5, 14, etc. ; XÉN. Mem. 1, 3, 4 ; SOPH. Ant. 1017 ; EUR. Ph. 1616, etc. ; en parl. de choses : ἀχαριστία ἐπὶ πάντα τὰ αἰσχρὰ ἡγεμών, XÉN. Cyr. 1, 2, 7, l’ingratitude conduit à toutes les actions honteuses ; πόνους τοῦ ζῆν ἡδέως ἡγεμόνας νομίζετε, XÉN. Cyr. 1, 5, 12, vous regardez la fatigue comme la source du bien-vivre ;
      2 fig. conducteur d’un char, SOPH. O.R. 804 ;
      3 fig. qui prend l’initiative de, qui donne l’exemple de : ἠθῶν χρηστῶν, PLAT. Leg. 670 d, d’un caractère honnête ;
   II qui commande, d’où :
      1 en gén. chef, IL. 2, 365 ; 11, 304, etc. ; ἡγ. γῆς, SOPH. O.R. 103 ; cf. O.C. 289, chef d’un pays ; p. opp. à βασιλεύς : πάντων καὶ αὐτοῦ βασιλέως ἡγ. XÉN. Hell. 3, 5, 14, chef de tous et du roi lui-même ;
      2 particul. chef d’armée, HDT. 9, 33 ; joint à στρατηγός sans l’idée du grade hiérarchique qu’indique στρατηγός, HDT. 7, 158 ; PLUT. Marc. 7, etc. ; avec l’idée d’une autorité supérieure à celle de στρατηγός, THC. 8, 89 ; PLUT. Ages. 37 ;
      3 chef d’une association, DÉM. 565, 12 ;
      4 à Rome, empereur, PLUT. Cic. 2 ; ou gouverneur de province, NT. Matth. 27, 2 ; Ap. 23, 24 ;
      5 p. anal. en parl. de la reine des abeilles, ARSTT. H.A. 9, 42, 2 ; de l’animal (bélier, bœuf) chef du troupeau, ARSTT. H.A. 6, 19, 2, etc. ;
   III t. de métr. ὁ ἡγ. (s.-e. πούς) DH. Comp. 17, le pyrrhique, sorte de mètre ;
B adj. chef, premier, principal, PLAT. Criti. 119 a ; ναῦς ἡγεμών, ESCHL. Suppl. 722, vaisseau amiral.

➳ Joint à un subst. neutre, ἡγεμόσι μέρεσι, PLAT. Tim. 91 e. Dor. ἁγεμών [ᾱ] ESCHL. Pers. 640.

Étym. ἡγέομαι.

Dor. ἁγεμών, Aeol. ἀγίμων IG 12(2).164 (Mytil.), al., όνος, ὁ ; also ἡ, Pi. I. 8 (7).22, A. Supp. 722, Aeschin. 1.171, X. Oec. (infr. II): — one who leads; and so, in Od., guide, 10.505, 15.310, Hdt. 5.14, S. Ant. 1014, Pl. Men. 97b; ἡγεμόνες γενέσθαι τινὶ τῆς ὁδοῦ Hdt. 8.31, cf. E. Hec. 281, X. Mem. 1.3.4; ἡ. ποδὸς τυφλοῦ E. Ph. 1616; ἡγεμόνες τοῦ πλοῦ Th. 7.50; of a charioteer, S. OT 804.
one who does a thing first, shows the way to others, τοῖς νεωτέροις ἡ. ἠθῶν χρηστῶν γίγνεσθαι Pl. Lg. 670e; πατέρες τῆς σοφίας καὶ ἡ. Id. Ly. 214a; πόνους τοῦ ζῆν ἡδέως ἡγεμόνας νομίζετε X. Cyr. 1.5.12; τῆς εἰρήνης ἡ. D. 18.24; [ἀχαριστία] ἐπὶ πάντα τὰ αἰσχρὰ ἡ. X. Cyr. 1.2.7; abs., of choir-leaders, Mnemos. 47.253 (Argos, ii/i BC). in Il., leader, commander, chief, opp. λαοί, πληθύς, 2.365, 11.304; c. gen., ἡγεμόνες Δαναῶν, φυλάκων, etc., 2.487, 9.85, cf. Hdt. 6.43, 7.62, al. ; στρατηγὸς καὶ ἡ. τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὸν βάρβαρον ib. 158; ἡ. τῶν πολέμων Id. 9.33; ἔχοντες ἡγεμόνας τῶν πάνυ [στρατηγῶν] Th. 8.89; = λοχαγός, Arr. Tact. 5.6; ἡ. τῶν ἐν προχειρισμῷ PAmh. 2.39 (ii BC); chief, sovereign, Pi. I. 8 (7).22, etc. ; ἡ. γῆς τῆσδε S. OT 103, cf. OC 289; πάντων… καὶ αὐτοῦ βασιλέως ἡ. X. HG 3.5.14; ἡ. συμμορίας D. 21.157; of the queen-bee and queen-wasp, regarded by Arist. as males, Arist. HA 553a25, 629a3 (but ἡ τῶν μελισσῶν ἡ. X. Oec. 7.32, cf. 38); ὁ ἡ. τῶν προβάτων, of the bell-wether, Arist. HA 573b24; τῶν βοῶν ib. 575b1; νέμειν τὰ κρέα τοῦ ἡγεμόνος βοός SIG 144.36 (Piraeus, iv BC), cf. X. HG 6.4.29. ἡ. χοροῦ leader of a chorus, Poll. 4.106; παῖδες ἡ. IG 7.3196 (Orchom. Boeot.); president of a gymnasium, ib. 3.1086, al.
a Roman Emperor, Str. 4.3.2, Plu. Cic. 2, al. ; as translation of princeps, Mon.Anc.Gr. 7.9; ἡ. νεότητος, = Lat. princeps juventutis, ib. 18; a provincial governor, Str. 17.3.25, Ev. Matt. 27.2, Act. Ap. 23.24; freq. of the praefectus Aegypti, PRyl. 119.4 (i AD), etc. ; ἡ. ἀμφοτέρων, i.e. of Upper and Lower Egypt, POxy. 39.6 (i AD); ἡ. Κύπρου Tab. Defix. Aud. 25.13 (iii AD). as Adj., ἀνήρ Pl. Criti. 119a; [ναῦς], of the flagship, A. Supp. 722; ἡ. τῆς φυλῆς κορυφαῖος D. 21.60 (s.v.l.); ἡ. πόδες Arist. HA 490b5, IA 713b32; as neut., ἡγεμόσι μέρεσι Pl. Ti. 91e. in Prosody, = πυρρίχιος, D.H. Comp. 17, Dem. 47.
ἡγεμόνες, Dor. ἁγεμόνες, αἱ, in Architecture, coping-tiles of the roof, IG2². 463.70, 1627.303, 4.1484.100 (Epid.).
a kind of fish, = ἡγητήρ 2, Plu. 2.980f.

όνος, ὁ (ἡγέομαι), eigtl. der Vorangehende, der vorangeht u. dadurch den Weg zeigt u. die Anderen ihm zu folgen veranlaßt, Od. 10.505 ; ἡγεμόν' ἐσθλὸν ὄπασσον, ὅς κέ με κεῖσ' ἀγάγῃ 15.310 ; ἐμοὶ γὰρ οὗτος ἡγεμών Soph. Ant. 1001 ; ποδὸς τυφλοῦ Eur. Phoen. 1610 ; geradezu Wegweiser, Her. 5.14 ; Xen. An. 4.2.1 ; mit dem Zusatz τῆς ὁδοῦ, Eur. Hec. 281 ; ἡγεμόνες ἐγένοντο τῷ βαρβάρῳ Her. 8.31 ; ὁδοῦ λαβεῖν ἡγεμόνα Xen. Mem. 1.3.4 ; τοῦ πλοῦ, der Lotse, Thuc. 7.50. – Bes. der im Kriege vorangeht, der Führer, Heerführer, Feldherr, Il. 2.476 u. öfter ; Ggstz λαοί, 2.365, u. πληθύς, 11.304 ; ἵππου μελαίνης ἡγεμὼν τρισμυρίας Aesch. Pers. 307 ; ἡγεμὼν ὁ πρέσβυς νεῶν Ἀχαϊκῶν Ag. 177 ; Λάϊός ποθ' ἡγεμὼν γῆς τῆσδε, der König, Soph. O.R. 103 ; auch von Wagenlenkern, ἐξ ὁδοῦ μ' ὅ θ' ἡγεμὼν αὐτός θ' ὁ πρέσβυς ἠλαυνέτην ibd. 804 ; in Prosa, στρατηγὸς καὶ ἡγεμὼν τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὸν βάρβαρον Her. 7.158, Heerführer, u. zwar der Oberanführer der gesammten Griechen ; τῶν πολέμων 9.33 ; ἔχοντες ἡγεμόνας τῶν πάνυ στρατηγῶν Thuc. 8.89 ; ὁ μέγας ἡγεμὼν ἐν οὐρανῷ Ζεύς Plat. Phaedr. 246e ; ὧν ὁ Ἔρως ἡμῖν ἡγ. καὶ στρατηγός Symp. 193b ; τῆς πόλεως Alc. 1 120a ; allgemeiner, der zu Etwas anleitet, dadurch, daß er Etwas zuerst tut, zum Nachtun Veranlassung gibt, καὶ διδάσκαλος Menex. 240d ; Rep. X.595c ; οὗτοι γὰρ ἡμῖν ὥσπερ πατέρες τῆς σοφίας εἰσὶ καὶ ἡγεμόνες Lys. 214a ; τοὺς ἐμπειρίᾳ τε καὶ ἡλικίᾳ ἱκανοὺς ἡγεμόνας τε καὶ παιδαγωγοὺς εἶναι Rep. V.467d ; πόνους τοῦ ζῆν ἡδέως ἡγεμόνας νομίζετε Xen. Cyr. 1.5.12 ; ἀχαριστία πρὸς πάντα τὰ αἰσχρὰ ἡγ. 1.2.7 ; Sp. Auch von Tieren, ἡγεμόνες ἀνθρηνῶν, μελιττῶν, σφηκῶν, Arist. H.A. 8.42, die Weiser. – Adjektivisch u. dah. auch im fem. gebraucht, ναῦς ἡγεμών Aesch. Suppl. 703 ; ἄνδρα ἡγεμόνα Plat. Critia. 118e ; τοῖς περὶ τὰ στήθη τῆς ψυχῆς ἡγεμόσιν ἕπεσθαι μέρεσιν Tim. 91c ; πρὸς πρώτην τὴν τῆς ξυμπάσης ἡγεμόνα ἀρετῆς Legg. III.688b ; δόξα ἀληθὴς πρὸς ὀρθότητα πράξεως οὐδὲν χείρων ἡγ. φρονήσεως Men. 97b ; ἀχαριστία μεγίστη ἐπὶ πάντα τὰ αἰσχρὰ ἡγεμών Xen. Cyr. 1.2.7 ; Sp.; vgl. Lobeck zu Phryn. 452. – Nach Poll. 4.148 eine besondere Klasse der Sklaven, die vorangehen. – In der Metrik heißt so der Pyrrhichius, Dion.Hal., z.B. C.V. p. 218, Schaefer.

ἡγεμών, -όνος, ὁ
(ἡγέομαι) [in LXX for אַלּוּף, שַׂר, etc. ;]
__1. a leader, guide.
__2. a commander.
__3. a governor of a province (pro­consul, proprietor, legate, or procurator; but cf. ἀνθύπατος): Mat.10:18, Mrk.13:9, Luk.21:12, 1Pe.2:14; of the Procurator of Judæa, Mat.27:2, 11 27:14-15, 21 27:27 28:14, Luk.20:20, Act.23:24, 26 23:33 24:1, 10 26:30.
__4. For Heb. אַלְפֵי (LXX, χίλιαι) misread אַלֻּפֵי, leaders: Mat.2:6 (OT).†
(AS)