'η, ον [ᾰ] qui est à l’extrémité, extrême, dernier :
   I (avec idée de lieu) :
      1 au propre : θάλαμος ἔσχ. OD. 21, 9, la chambre la plus reculée ; ἔσχατοι ἀνδρῶν, OD. 1, 23, les plus lointains des hommes, ceux qui habitent aux extrémités du monde (les Éthiopiens) ; cf. OD. 6, 205 ; HDT. 3, 106 ; THC. 2, 96 ; ATT. ; τὰ ἔσχ. τοῦ ἄστεος, τοῦ στρατοπέδου, THC. 8, 95 ; 4, 96, l’extrémité de la ville, du camp ; ou sans art. ἐπ' ἔσχατα, SOPH. fr. 655 ; παρ' ἔσχατα, PLAT. Phæd. 113 b, à l’extrémité ; adv., ἔσχατα, IL. 11, 8, aux extrémités (du camp) ;
      2 p. suite, la partie la plus haute ou la plus basse, d’où ἔσχ. πυρά, SOPH. El. 900, le sommet d’un tombeau ; ἔσχ. Ἀΐδαν, THCR. Idyl. 16, 52, le fond des Enfers ; ἐσχάτας σάρκας, SOPH. Tr. 1053, l’intérieur des chairs ;
      3 fig. qui est au plus haut degré, extrême, dernier : ἔσχατ' ἐσχάτων κακά, SOPH. Ph. 65, les derniers des derniers des maux ; ἐσχ. ὀδύνη, PLAT. Prot. 354 b, douleur extrême ; ἀπικέσθαι ἐς τὸ ἔσχατον κακοῦ, HDT. 8, 52, en être arrivé au dernier degré du malheur ; ἐπ' ἔσχατον θράσους, SOPH. Ant. 853, au dernier degré d’audace ; ἐπ' ἔσχατα βαίνειν, SOPH. O.C. 217, s’avancer jusqu’au dernier degré (de misère, d’infortune, etc.) ; πᾶσι τοῖς ἐσχάτοις ζημιοῦσθαι, PLAT. Pol. 297 e, être puni du dernier châtiment ;
      4 au sens mor. dernier, le plus bas, le plus vil, DS. Exc. Vat. p. 9 ; DC. 42, 5 ; ALCIPHR. 3, 43 ; prov. οὐδεὶς οὐδ' ὁ Μυσῶν ἔσχ. MÉN. fr. 481, personne, pas même le dernier des Mysiens, càd. le dernier ou le plus vil des hommes ;
   II (avec idée de temps) : ἔσχ. Ἑλλήνων, Ῥωμαίων, PLUT. Phil. 1, Brut. 44, le dernier des Grecs, des Romains ; ἐς τὸ ἔσχατον, HDT. 7, 107 ; THC. 3, 46 ; jusqu’à la fin ; adv., τὸ ἔσχατον, PLAT. Gorg. 473 c ; ἔσχατον, SOPH. O.C. 1550, pour la dernière fois.

• Cp. -ώτερος, ARSTT. Metaph. 9, 44 ; • Sup. -ώτατος, XÉN. Hell. 2, 3, 49.

➳ Fém. ἔσχατος, ARAT. 625, 628.

Étym. ἐξ.

'

η, ον, also ος, ον Arat. 625 (prob. fr. ἐκ, ἐξ, perh. *eĝhz-κατος (cf. ἐχθός) like ἔγκατα) ; of Space, as always in Hom., farthest, uttermost, extreme, θάλαμος ἔ. the hindmost chamber, Od. 21.9 ; ἔσχατοι ἄλλων at the end of the lines, Il. 10.434, cf. 8.225 ; ἔσχατοι ἀνδρῶν, of the Aethiopians, Od. 1.23 ; οἰκέομεν… ἔσχατοι 6.205 ; ἐσχάτη τῶν οἰκεομένων ἡ Ἰνδική Hdt. 3.106, cf. Th. 2.96, etc. ; τὸ ἔ. τῆς ἀγορᾶς X. HG 3.3.5 ; ὑπ’… ἐσχάτην στήλην S. El. 720 ; τάξις ἐ. the farthest part of the army, Id. Aj. 4 ; pl., ἔσχατα γαίης Hes. Th. 731 ; τὰ ἔ. τῶν στρατοπέδων Th. 4.96 ; ἐπ’ ἔσχατα χθονός S. Fr. 956 ; αἱ ἐπ’ ἔσχατα τοῦ ἄστεως οἰκίαι Th. 8.95 ; ἐξ ἐσχάτων ἐς ἔσχατα ἀπικέσθαι from end to end, Hdt. 7.100, cf. X. Vect. 1.6 ; παρ’ ἔσχατα λίμνης Pl. Phd. 113b, cf. Th. 3.106:
in various senses, uppermost, ἐ. πυρά S. El. 900 ; lowest, deepest, ἀΐδας Theoc. 16.52 ; ἅλς AP 13.27 (Phal.) ; innermost, σάρκες S. Tr. 1053 ; last, hindmost, ἤλαυνε δ’ ἔ. Id. El. 734 ; ἐπ’ ἐσχάτῳ at the close of a document, PTeb. 68.54 (ii BC), etc. of Degree, uttermost, highest, τὸ ἔ. κορυφοῦται βασιλεῦσι Pi. O. 1.113 ; ἀνορέαι ἔ. Id. I. 4 (3).11 ; σοφία Lib. Or. 59.88 ; of misfortunes, sufferings, etc., utmost, last, worst, πόνος, ἀδικία, κίνδυνοι, Pl. Phdr. 247b, R. 361a, Grg. 511d ; ὀδύναι αἱ ἔ. Id. Prt. 354b ; δῆμος ἔ.
extreme democracy, Arist. Pol. 1296a2. Subst., τὸ ἔ., τὰ ἔ., the utmost, ἐς τὸ ἔ. κακοῦ ἀπιγμένοι Hdt. 8.52 ; τετρῦσθαι ἐς τὸ ἔ. κακοῦ Id. 1.22 ; without Art., ἐπ’ ἔσχατα βαίνεις S. OC 217 (lyr.) ; προβᾶσ’ ἐπ’ ἔσχατον θράσους Id. Ant. 853 (lyr.) ; ἐπ’ ἔ. ἐλθεῖν ἀηδίας Pl. Phdr. 240d, cf. R. 361d, etc. ; ὃ πάντων κακῶν ἔσχατόν ἐστι, τοῦτο πάσχει Id. Phd. 83c ; οἱ τὰ ἔ. πεποιηκότες X. Cyr. 8.8.2 ; ζημιοῦσθαι πᾶσι τοῖς ἐ., Lat. extremis suppliciis, Pl. Plt. 297e ; ἔσχατ’ ἐσχάτων κακά worst of possible evils, S. Ph. 65, cf. Philem. 178 ; εἰς τὰ ἔ. ἐληλυθώς UPZ 60.12 (ii BC) ; Comp. οὔτε γὰρ τοῦ ἐσχάτου ἐσχατώτερον εἴη ἄν τι Arist. Metaph. 1055a20 ; Sup. -ώτατος f.l. in X. HG 2.3.49, cf. Phryn. 51 ; τὰ ἐσχατώτατα Phld. Hom. p. 320. of Persons, lowest, meanest, D.S. 8.18, D.C. 42.5, Alciphr. 3.43 ; prov., οὐδείς, οὐδ’ ὁ Μυσῶν ἔ., i.e.
the meanest of mankind, Magnes 5, cf. Philem. 77 ; in Pl. Tht. 209b it seems to mean the remotest of mankind, cf. πρὸς ἐσχάτην Μυσῶν v.l. in App.prov. 2.85 (παρὰ τοῖς ἐ. τῆς Μυσίας Apostol. 8.1); similarly οὐδὲ τὸν ἔσχατον Καρῶν Plu. 2.871b. of Time, last, ἐς τὸ ἔ. to the end, Hdt. 7.107, Th. 3.46; ἔ. πλόος, ναυτιλίαι, the end of it, Pi. P. 10.28, N. 3.22 ; ἐσχάτας ὑπὲρ ῥίζας over the last scion of the race, S. Ant. 599 (lyr.); ἔ. Ἑλλήνων, Ῥωμαίων, Plu. Phil. 1, Brut. 44 ; neut. ἔσχατον, as Adv., for the last time, S. OC 1550 ; finally, best of all, 1 Ep. Cor. 15.8; at the latest, ἔ. ἐν τρισὶ μησίν SIG 1219.11 (Gambreion, iii BC), cf. Inscr.Prien. 4.45 (iv BC); εἰς τὴν ἐσχάτην at the last, LXX Ec. 1.11 ; ἐπ’ ἐσχάτῳ ib. 2 Ki. 24.25, al. ; Subst. ἐσχάτη, ἡ, end, οὐχ ἕξεις ἐ. καλήν Astramps. Orac. 21.4, cf. 40.3. in the Logic of Arist., τὰ ἔ. are the last or lowest species, Metaph. 1059b26, or individuals, ib. 998b16, cf. APo. 96b12, al. ; τὸ ἔ. ἄτομον Metaph. 1058b10. ὁ ἔ. ὅρος the minor term of a syllogism, EN 1147b14.
last step in geom. analysis or ultimate condition of action, τὸ ἔ. ἀρχὴ τῆς πράξεως de An. 433a16. Adv. -τως to the uttermost, exceedingly, πῦρ ἐ. καίει Hp. de Arte 8; ἐ. διαμάχεσθαι Arist. HA 613a11 ; ἐ. φιλοπόλεμος X. An. 2.6.1 ; φοβοῦμαί σ’ ἐ. Men. 912, cf. Epicur. Ep. 1 p. 31U. -τως διακεῖσθαι to be at the last extremity, Plb. 1.24.2, D.S. 18.48 ; ἔχειν Ev. Marc. 5.23 ; ἀπορεῖν Phld. Oec. p. 72J. so ἐς τὸ ἔ., = ἐσχάτως, Hdt. 7.229; εἰς τὰ ἔ. X. HG 5.44.33 ; εἰς τὰ ἔ. μάλα Id. Lac. 1.2 ; τὸ ἔ.
finally, in the end, Pl. Grg. 473c ; but, τὸ ἔ.
what is worst of all, ib. 508d.

η, ον (auch 2 Endgn, Arat. Phaen. 625, 628 u. Lesart der mss. Strab. 2.5.14), der äußerste, letzte, entlegenste ; bei Hom. nur örtlich, der z.B. die Aethiopen ἔσχατοι ἀνδρῶν nennt, die am äußersten Rande der Erde wohnten, Od. 1.23 ; ähnl. von den Phäaken, 6.205 ; vgl. auch Il. 10.434 ; ναυτιλία, πλοῦς, Pind. N. 3.21, P. 10.28 ; γᾶς ἔσχατον τόπον Aesch. Prom. 416 ; ὅροι 669, vgl. Pers. 848 ; so auch Soph. Tr. 1090 ; τάξιν ἐσχάτην ἔχει Aj. 4 ; στήλη, am äußersten Ziele, El. 710 ; πρὸς τὴν ἕω ἐσχάτη τῶν οἰκουμένων ἡ Ἰνδική Her. 3.106 ; τὰ ἔσχατα τοῦ ἄστεος, τῶν στρατοπέδων, Thuc. 8.95, 4.96 ; ἔσχατοι τῆς ἀρχῆς ἦσαν, sie wohnten an den äußersten Grenzen, 2.96 ; ἕως ἐξ ἐσχάτων εἰς ἔσχατα ἀπίκετο καὶ τῆς ἵππου καὶ τοῦ πεζοῦ, von einem Ende zum andern, Her. 7.100 ; παρ' ἔσχατα τῆς Ἀχερουσιάδος λίμνης Plat. Phaed. 113 h ; σάρκες Soph. Tr. 1042, das Innerste. – Oft übertr., das Aeußerste, Letzte, Höchste, τὸ ἔσχατον κορυφοῦται βασιλεῦσι Pind. Ol. 1.113 ; ἐλπίδες I. 6.36 ; προβᾶσ' ἐπ' ἔσχατον θράσους Soph. Ant. 846 ; ἔσχατ' ἐσχάτων κακά, die allergrößten, Phil. 65 ; πόνος καὶ ἀγών Plat. Phaedr. 247d ; ἀδικία, die äußerste Ungerechtigkeit, Rep. II.361a ; τὸ πάντων μέγιστόν τε καὶ ἔσχατον πάσχειν Phaed. 83c ; ἐπ' ἔσχατον ἐλθεῖν ἀηδίας Phaedr. 240d ; ἐπὶ τὸ ἔσχ. τοῦ ἀγῶνος ἐλθεῖν Thuc. 4.92 ; ἐς τὸ ἔσχ. τοῦ κακοὺ ἀπιγμένοι Her. 8.52 ; κίνδυνος Dem. 59.1 ; – τὰ ἔσχατα παθεῖν, das Aergste, gew. den Tod erleiden, Xen. u. A., u. so vorzugsweise von schlimmen Dingen. – Der Letzte, Niedrigste, Schlechteste, ἀνδράποδον Alciphr. 3.43. – Von der Zeit, zuletzt, ἔσχατόν σου τοὐμὸν ἅπτεται δέμας Soph. O.C. 1547 ; διεκαρτέρεε ἐς τὸ ἔσχατον, bis zuletzt, Her. 7.107 ; Thuc. 3.46 ; τὸ ἔσχατον, adverbial, zuletzt, Plat. Gorg. 473c u. öfter. – Comp. ἐσχατώτερος, Arist. metaph. 10.4 ; τὰ ἐσχατώτατα παθών Xen. Hell. 2.3.49.
• Adv. ἐσχάτως, äußerst, höchst, z.B. φιλοπόλεμος Xen. An. 2.6.1 ; διακεῖσθαι, ἔχειν, sich in der elendesten Lage befinden, Pol. 1.24.2 u. a.Sp.

ἔσχατος, -η, -ον
[in LXX chiefly for אַחֲרִית אַחֲרוֹן ;]
last, utmost, extreme;
__(a) of place: of the lowest or least honoured place, Luk.14:9-10; τ. ἔσχατον, with genitive part., Act.1:8 13:47;
__(b) of time: Mat.20:12, 14, Mrk.12:6, 22, opp. to πρῶτος, Mat.20:8, 1Co.15:45, Rev.2:19, al.; τὰ ἔ. καὶ T. πρῶτα, Mat.12:45, Luk.11:26, 2Pe.2:20; of the Eternal, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔ., Rev.1:17 2:8 22:13; in phrases relating to the Messianic age and the consummation of the Kingdom of God: ἐπ᾽ ἐσχάτου (-ων) τ. ἡμερῶν, Heb.1:2, 2Pe.3:3; τ. χρόνων, 1Pe.1:20; ἔ. ὥρα, 1Jn.2:18; ἐπ᾽ ἐ. χόνου, Ju 18; ἐν ἐ. ἡμέραις, Act.2:17, Jas.5:3, 2Ti.3:1; neut., ἔσχατον, as adv., Mrk.12:22, 1Co.15:8;
__(with) of rank: Mrk.9:35, 1Co.4:9
(AS)