ος, ον [ῠ]
   I qui est en feu, d’où :
      1 qui brûle (lampe, autel, etc.) ANTH. 6, 100 ; 10, 7 ;
      2 brûlant, ardent, torride (air, TH. C.P. 1, 13, 5 ; pays, STR. 740, etc.) ; particul. brûlant de fièvre, HPC. 423, 27 ; ou accompagné d’inflammation, en parl. d’une blessure, ARSTT. Mir. 164 ; fig. PLUT. Num. 5 ;
   II qui est dans ou sur le feu :
      1 qu’on peut mettre ou qui va sur le feu (vase) p. opp. à ἄπυρος, PLAT. Leg. 679 a ;
      2 qu’on place sur le feu, qu’on fait cuire, en parl. d’aliments (poissons, etc.) ANTH. 6, 89 ; qu’on fait brûler, en parl. de victimes : τὰ ἔμπυρα, PD. O. 8, 3 ; EUR. I.A. 59 ; POL. 16, 31, 7, etc. sacrifices par le feu, p. opp. à ἄπυρα ; d’où sacrifice, en gén., en parl. de libations, SOPH. El. 405 ; p. ext. qui concerne les sacrifices : ὀρθοστάται ἔ. EUR. Hel. 547, gâteaux pour les sacrifices ;
   III qui concerne le feu : ἡ ἔ. τέχνη, PLAT. Prot. 321 e, l’art de travailler à la forge, métier de forgeron ;
   IV atteint par le feu, foudroyé, EUR. Ph. 1189.

➳ • Sup. -ώτατος, TH. C.P. 1, 13, 4.

Étym. ἐν, πῦρ.

ον, (< πῦρ) in, on or by the fire, σκεύη ἔ. implements used at the fire, opp. ἄπυρα, Pl. Lg. 679a; ἡ ἔ. τέχνη the work of the forge, smith΄s art, Id. Prt. 321e (but in E. Ph. 954, the art of divining by fire, soothsaying trade (v. infr. III)); χειρώνακτες Ael. NA 2.31.
exposed to fire or sun, burnt, scathed, νεκρός E. Ph. 1186; roasted, σάρξ AP 6.89 (Maec.); fiery hot, torrid, χώρα Str. 16.1.10; ἀήρ Thphr. CP 1.13.5; [ἡ ὥρα] -ωτάτη ib. 4; feverish, Hp. Morb. 2.40 (v.l. ἐμπύρετος); λοιμοί LXX Am. 4.2; inflammatory, of a bite, Arist. Mir. 846b16; heated, of a cautery iron, PMed. Lond. 155.3.2.
burning, scorching, ἠέλιος AP 9.24 (Leon.); metaph of persons, fiery, Plu. Num. 5. Adv. -ως, ἐρᾶν Poll. 3.68.
lighted, λαμπάς AP 6.100 (Crin.); βωμός ib. 10.7 (Arch.).
of or for a burntoffering, ὀρθοστάται E. Hel. 547. as Subst., ἔμπυρα (sc. ἱερά), τά, burnt sacrifices, opp. ἄπυρα, Pi. O. 8.3, cf. A. Ch. 485 (prob.); δι’ ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι to make libations at the burnt-offerings, E. IA 59 (hence ἔμπυρα are improperly used for σπονδαί, S. El. 405); κατάρας ἐπὶ ἐμπύρων ποιεῖσθαι swear upon the sacrifice, Plb. 16.31.7, cf. App. Hisp. 9; esp. of burnt-offerings as used for purposes of divination (v. supr. 1), S. Ant. 1005; εἰς ἔμπυρ’ ἦλθε E. IT 16; also ἐμπύρους ἀκμάς Id. Ph. 1255; ἔμπυρα σήματ’ ἰδέσθαι A.R. 1.145; rarely sg., ἔμπυρον, τό, PMag. Osl. 1.69, dub.sens. in PCair. Zen. 14.17.

im Feuer ;
   a) von Pind. an, Brandopfer, aus deren Flamme geweissagt wird, ἐμπύροις τεκμαίρεσθαι Ol. 8.3, vgl. I. 3.87 ; so Soph. El. 397, Ant. 992, wo das Verfahren ausführlicher erwähnt ist (B.A. 247 αἱ διὰ πυρὸς θυσίαι ; VLL τὰ καιόμενα ἱερά ; bei Dion.Hal. 2.25 ἔμπυρος θυσία); ἐμπύρων εἶδες φλόγα Eur. Suppl. 167 ; dah. δι' ἐμπύρων σπονδὰς καθεῖναι I.A. 59 ; ἔμπυρα σήματ' ἰδέσθαι Ap.Rh. 1.145 ; in später Prosa : κατάρας ἐπὶ τῶν ἐμπύρων ποιεῖσθαι Pol. 16.31.7 ; ὁρκωθῆναι ἐπὶ ἐμπ. App. Hisp. 9.1 u. A. So auch ἡ ἔμπυρος τέχνη Eur. Phoen. 954 ; βωμός, auf dem Opferfeuer brennt, Archi. 16 (X.7).
   b) Alles, was am oder im Feuer gearbeitet wird, Ggstz ἄπυρος ; Plat. Polit. 287e ; ἔμπυρα σκεύη Legg. III.679a ; τέχνη τοῦ Ἡφαίστου, Kunst der Feuerarbeiter, Prot. 321e. Bei Eur. Phoen. 1186, ἔμπυρος πίπτει νεκρός, = durch den Blitz verbrannt. Auch = brennend, ὀρθοστάται Eur. Hel. 547 ; λαμπάς Ep.adesp. 123 (VI.100); ἠέλιος Leon.Tar. 49 (IX.24); gekocht, gebraten, σάρξ Qu.Maec. 8 (VI.89). Der Sonne ausgesetzt, heiß, Theophr. öfter, χώρα Strab.; ὁδοιπορία DS. 19.19 ; übertr., feurig, καὶ ἀκμάζων βασιλεύς Plut. Num. 5.
   c) an Fieberhitze leidend, Medic.
• Adv. ἐμπύρως, feurig, ἐρᾶν Poll. 3.68.

1. in the fire , ἡ ἔμπ. τέχνη the work of the fire, the forge , (Plato Philosophus); also the art of divining by fire , (Euripides)
2. exposed to fire or sun, scorched, burnt , (Euripides)
3. burning, fiery , of the sun, [variant datesAnthology Palantina
4. lighted , of a lamp, [variant datesAnthology Palantina
5. of or for a burnt-offering , (Euripides)
6. as Substantive, ἔμπυρα (i.e. ἱερά); τά, burnt sacrifices , (Sophocles Tragicus) (ML)