'ου (ὁ) :
A subst. :
   I compagnon, compagnon d’un chef, compagnon d’armes, IL. 1, 179, etc. ; compagnon de table, IL. 17, 577 ; compagnon d’esclavage, OD. 14, 407, etc. ; avec un gén. δαιτὸς ἑτ. HH. Merc. 436, compagnon de repas ; νυκτὸς ἑτ. HH. Merc. 290, compagnon ou associé de la nuit (qui lui permet de faire des vols) ; fig. ἐσθλὸς ἑτ. OD. 11, 7, etc. bon compagnon, en parl. d’un bon vent ; γέλως ἑτ. ὕϐρεως, PLUT. M. 622 b, le rire, compagnon de la moquerie ; particul. :
      1 disciple d’un maître, ARSTT. Metaph. 1, 4, 9 (Démocrite ἑτ. de Leucippe) ; au plur. en parl. des disciples de Socrate etc. XÉN. Mem. 2, 8, 1, etc. ; ARSTT. Pol. 2, 12, 7 ; PLUT. M. 67 d, etc. ;
      2 adhérents d’un parti politique, partisans, LYS. 124, 14 ; DÉM. 521, 12 ;
      3 hétaïres, gardes à cheval des rois de Macédoine, POL. (ATH. 194 e) ; POL. 5, 53, 4 ; DS. 17, 37 ;
   II dans la conversation : ἑταῖρε, IL. 1, 179, etc. ; OD. 13, 266 ; PLAT. Gorg. 473 a ; ὦ 'ταῖρε, AR. Vesp. 1239 ; φίλ' ἑταῖρε, THGN. 751 ; ὦ φίλε ἑταῖρε, PLAT. Gorg. 482 a, mon ami, mon bon ami ;
   III amant, SIM. AM. fr. 7, 49 ; AR. Eccl. 913 ;
B adj. :
   I compagnon ou compagne de, joint à ἀνήρ, OD. 8, 584 ; HDT. 3, 95 ; ANT. 113, 24 ; σαργῶν γένος πέτρῃσιν ἑταῖρον, OPP. H. 4, 267, la race des sargues aime les rochers ; fig. τὸ ἐπιθυμητικὸν ἡδονῶν ἑταῖρον, PLAT. Rsp. 439 d, le désir est le compagnon des plaisirs ;
   II qui vit en troupe ou par bandes, en parl. d’animaux, OPP. C. 2, 325.

• Sup. -ότατος, PLAT. Gorg. 487 d, Phæd. 89 a.

➳ Épq. et ion. ἕταρος [ᾰ] IL. 3, 27, etc. ; OD. 1, 6, etc. ; ESCHL. Pers. 990 ; ANTH. 7, 470.

Étym. indo-europ. *se-, cf. ἕ, avec élargissement -t- ; cf. ἔτης.

'

Ep. and Dor. also ἕταρος, Cleobul. ap. D.L. 1.93, A. Pers. 988 (lyr.), ὁ : — comrade, companion, in Hom. esp. of the followers of a chief, comrades-in-arms, Il. 1.179, al. ; messmate, 17.577 ; fellowslave, Od. 14.407, al. ; joined with ἀνήρ, 8.584, Hdt. 5.95, Antipho 1.18 ; later, as a term of address, φίλ’ ἑταῖρε Thgn. 753, cf. Pl. Grg. 482a ; ὦταῖρε Scol. ap. Ar. V. 1238, cf. Ev. Matt. 20.13, al. ; c. gen., δᾳιτὸς ἑταῖρε partner of my feast, h.Merc. 436 ; νυκτὸς ἑ. ib. 290 ; πόσιος καὶ βρώσιος ἑταῖροι messmates, Thgn. 115 ; ἑ. ἐν πρήγματι Id. 116. metaph, of things, ἐσθλὸς ἑταῖρος, of a fair wind, Od. 11.7, 12.149 ; φθόνος κενεοφρόνων ἑ. Pi. Fr. 212 ; γέλως ἑ. ὕβρεων Plu. 2.622b ; c. dat., βίον… τὸν σοφοῖς ἕταρον AP 7.470 (Mel.).
pupil, disciple, e.g. of Socrates, X. Mem. 2.8.1, al., cf. Arist. Pol. 1274a28 ; Λεύκιππος καὶ ὁ ἑ. αὐτοῦ Δημόκριτος Id. Metaph. 985b4 ; pl., fellow-pupils, Poll. 4.45. of political partisans (cf. ἑταιρεία I. 2), Lys. 12.43, Th. 8.48 ; οἱ περὶ αὐτὸν ἑ. his club-mates, D. 21.20.
members of a religious guild, OGI 573.1 (Cilicia, Jewish). rarely of lovers, Semon. 7.49, Ar. Ec. 912 (lyr.). ἑταῖροι, οἱ, the guards, i.e. the cavalry of the Macedonian kings, Theopomp.Hist. 217, Anaximen. Lamps. ap. Harp. s.v. πεζέταιρος, Arr. An. 3.16.11, etc. ; to be distinguished from the king΄s immediate retinue (cf. supr. 1), Theopomp. l.c., Arr. An. 2.12.6, al. ; of the Comites of the Roman Emperor, Βαρβίλλῳ τῷ ἐμῷ ἑτέρῳ (sic) PLond. 1912.105 (Epist. Claudii), cf. SIG 798.6 (Cyzicus, i AD, pl.). as Adj., associate of, τὸ ἐπιθυμητικὸν ἡδονῶν ἑ. Pl. R. 439d ; Sup., τοῖς σεαυτοῦ ἑταιροτάτοις your closest companions, Id. Grg. 487d, cf. Phd. 89e, D.Chr. 1.44 ; σαργῶν γένος πέτρῃσιν ἑ.
constant to the rocks, Oppian. H. 4.267 ; abs., of animals, gregarious, Id. C. 2.325. ἑταίρα, Ion. ἑταίρη, Ep. ἑτάρη [α], ἡ, companion, Ἔρις… Ἄρεος… κασιγνήτη ἑτάρη τε Il. 4.441 ; Λάτω καὶ Νιόβα μάλα μὲν φίλαι ἦσαν ἔ. Sappho 31, cf. 11 ; φύζα, φόβου κρυόεντος ἑ. Il. 9.2 ; φόρμιγξ… ἣν ἄρα δαιτὶ θεοὶ ποίησαν ἑ. Od. 17.271, cf. h.Merc. 478 ; Νίκην, ἣ χορικῶν ἐστιν ἑ. Ar. Eq. 589 ; μιμητικὴ… τῷ ἐν ἡμῖν ἑ. καὶ φίλη ἐστί Pl. R. 603b ; Ποσειδάωνος ἑ., of a submerged city, Call. Del. 101.
courtesan, Hdt. 2.134, Ar. Pl. 149, Ath. 13.567a, 571d, etc. ; opp. πόρνη (a common prostitute), Anaxil. 22.1 ; opp. γαμετή, Philetaer. 5 ; Ἀφροδίτη ἑ. Apollod. Hist. 17.

ὁ, ion. u. poet. auch ἕταρος, Gefährte, Genosse, Jeder, der mit einem Andern zu irgendeiner Tätigkeit sich verbunden hat, bei Hom. gew. Kriegsgefährten u. Schiffsgenossen, u. zwar die Untergebenen, die aber hierdurch u. durch den Zusatz ἐσθλοί, φίλοι, ἐρίηρες geehrt werden, denn sie bilden als freie Männer das Geleit des Heerführers, des Königs ; von Mitsklaven Od. 14.407, von Tischgenossen Il. 17.577. Uebtr. heißt auch der günstige Fahrwind ἐσθλὸς ἑταῖρος, ein wackerer Geselle, der das Schiff treiben hilft, Od. 11.7, 12.149. Aristarch erklärte Od. 11.7, 12.149 geradezu ἑταῖρος für gleichbedeutend mit συνεργός, Helfer, Gehilfe, eben so Il. 10.242, wie auch Il. 13.456 ἑταρίσσαιτο für gleichbedeutend mit συνεργὸν λάβοι, s. Scholl. Aristonic. Il. 13.456, 10.242, Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 116. – Das Wort bezeichnet bei den Folgdn jede genaue Verbindung und Freundschaft, Pind. und Tragg.; ἀγαθῶν ἑτάρων Aesch. Pers. 949 ; Soph. Aj. 672, O.C. 1402, an den hom. Gebrauch erinnernd ; ἄνδρ' ἑταῖρον Eur. Alc. 779 ; – in Prosa, vgl. bes. αἰεὶ ἑταίρω τε καὶ φίλω ἦμεν Plat. Lach. 180e ; οὗτος ἐμός τε ἑταῖρος ἦν ἐκ νέου καὶ ὑμῶντῷ πλήθει Apol. 21a ; als adj., z.B. neutr., Rep. IV.439d ; superlat. ἑταιρότατος Phaed. 89d, Gorg. 487d ; bes. nannte Sokrates seine Schüler so, Xen. Mem. 2.8.1 ; vgl. auch Poll. 4.45. – Im makedonischen Heere hieß so der Kern der Reiterei, die Garde der Könige zu Pferde, Arr., DS, Pol. bei Ath. V.194e. – Häufig als Anrede an Jeden, dessen Namen man nicht weiß, guter Freund.

ἑταῖρος, -ου, ὁ
[in LXX chiefly for רֵעַ and cognate forms, also Sir.11:6 37:2 ff., al. ;]
a companion, comrade: Mat.11:16 (WH, ἑτέροις); voc., as term of address, my friend: Mat.20:13 22:12 26:50.†
(AS)