(impf. ἤριζον, f. ἐρίσω, ao. ἤρισα, pf. ἤρικα, pf. pass. ἐρήρισμαι) :
      1 se quereller, être en querelle ou en lutte : τινί, OD. 18, 38 ; πρός τινα, PD. P. 2, 88 ; HDT. 7, 50, 1 ; avec qqn ; ἔριν ἐρίζειν, THCR. Idyl. 5, 23, engager une querelle, être en querelle ;
      2 p. ext. disputer, lutter, rivaliser (dans un concours, dans une lutte courtoise, etc.) : τινί, IL. 3, 223 ; OD. 8, 371 ; HDT. 4, 152 ; πρός τινα, PLAT. Rsp. 395 d ; THCR. Idyl. 5, 136, lutter contre qqn ; τι, HÉS. Sc. 5 ; περί τινος, IL. 15, 284 ; OD. 8, 225 ; XÉN. Ages. 1, 5 ; ἀμφί τινι, PD. I. 7, 27, au sujet de qqe ch. ; τινί τι, IL. 9, 389 ; OD. 5, 213 ; THCR. Idyl. 4, 8 ; τινὶ περί τινος, XÉN. An. 1, 2, 8, rivaliser avec qqn pour qqe ch. ; ou avec le dat. de l’objet de la lutte : τινὶ δρηστοσύνῃ, OD. 15, 321, lutter d’agilité avec qqn ; avec un inf. OD. 18, 38 ; avec un relat. ὅστις ἀρείων, THCR. Idyl. 5, 67 ; ὁπότερος γενναιότερος, PLAT. Lys. 207 c, être en contestation pour décider lequel est le plus habile, lequel des deux est le plus généreux ;
      3 discuter, en parl. de sophistes, p. opp. à διαλέγεσθαι, PLAT. Rsp. 454 a ; cf. PLAT. Prot. 337 b ;

Moy. (f. ἐρίσομαι, ao. ἠρισάμην) lutter, combattre : τινι, IL. 5, 172 ; OD. 4, 80 ; HÉS. Th. 534 ; PD. O. 1, 95 ; I. 3, 47, avec qqn.

➳ Act. prés. ind. 3 pl. dor. ἐρίζοντι, PD. N. 5, 39 ; inf. ἐριζέμεναι, IL. 21, 185, ou ἐριζέμεν, IL. 23, 404. Prés. éol. ἐρίσδω, THCR. Idyl. 1, 24 ; 7, 41. Impf. poét. ἔριζον, IL. 2, 555 ; 3 sg. éol. ἔρισδεν, THCR. Idyl. 6, 5 ; 1 pl. éol. ἐρίσδομες, THCR. Idyl. 5, 67. Impf. itér. ἐρίζεσκον, OD. 8, 225 ; CRATÈS 4 Bgk. Fut. dor. ἐρίξω, PD. fr. 189 Bgk. Ao. poét. ἔρισα [ῑ] PD. I. 8, 27 ; opt. 3 sg. ἐρίσσειε, IL. 3, 223. Moy. impf. 3 sg. poét. ἐρίζετο, HÉS. Th. 534. Fut. épq. ἐρίσσομαι, d’où ao. sbj. épq. 3 sg. ἐρίσσεται (p. -ηται) OD. 4, 80.

Étym. ἔρις.

Dor. 3 pl. ἐρίζοντι Pi. N. 5.39 ; Ep. inf. ἐριζέμεναι, έμεν, Il. 1.277, 23.404 ; impf. ἤριζον D. 9.11, Dor. ἔρισδον Theoc. 6.5, Ep. ἔριζον Il. 2.555, Ion. ἐρίζεσκον Od. 8.225, CratesTheb 1.3 ; fut. ἐρίσω Ev. Matt. 12.19, (δι-) App. BC 5.127 codd., Dor. ἐρίξω Pi. Fr. II ; aor.1 ἤρισα Hes. Th. 928, Lys. 2.42, poet. ἔρισα Pi. I. 8 (7).30, ἔριξα Id. Pae. 6.87 ; Ep. opt. ἐρίσσειε Il. 3.223 ; Dor. part. ἐρίξαντες Tab.Heracl. 2.26; pf. ἤρικα Plb. 3.91.7; — Med., Ep. impf. ἐρίζετο Hes. Th. 534 ; aor. subj. ἐρίσσεται Od. 4.80; — Pass., Ep. pf. ἐρήρισμαι (in act. sense), v. infr.
(< ἔρις): — strive, wrangle, quarrel, διαστήτην ἐρίσαντε Il. 1.6, etc. ; τὸ δίκαιον οὐκ ἔχει λόγον δυοῖν ἐρίζειν S. El. 467; c. dat., Hes. Th. 928, Pi. Pae. l.c., etc. ; ἀλλήλοις Od. 18.277 ; ἀντιβίην τινί Il. 1.277 ; ἀντία τοῖς ἀγαθοῖς P 1. P. 4.285 ; πρὸς θεόν ib. 2.88 ; πρός τινα περί τινος Plu. Tim. 14 ; ὗς ποτ’ Ἀθαναίαν ἔριν ἤρισε Theoc. 5.23 ; πρὸς πᾶν τὸ λεγόμενον Hdt. 7.50 ; περί τινος about a thing, Il. 12.423, al. ; περὶ μικρῶν ἀκριβῶς ἐ. Isoc. 2.39 ; folld. by a relat., ἐ. ὅστις ἀρείων Theoc. 5.67 ; ὁπότερος γενναιότερος Pl. Ly. 207c ; c. inf., contend that…, ἤριζον οἱ πολλοὶ οὐ λυσιτελήσειν τὴν πάροδον D. 9.11; abs., of sophistical disputations, opp. διαλέγεσθαι, ἀμφισβητεῖν, Pl. R. 454a, Prt. 337b, cf. CratesTheb 1.3 ; of political discord, c. dat., Foed. ap. Th. 5.79.
rival, vie with, challenge, οὐκ ἂν ἔπειτ’ Ὀδυσῆΐ γ’ ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος Il. 3.223 ; ἐπεί σφισιν οὔ τις ἔριζεν Od. 8.371 ; c. acc. rei, rival or contend with one in a thing, οὐδ’ εἰ… Ἀφροδίτῃ κάλλος ἐρίζοι Il. 9.389, cf. Od. 5.213, Hes. Sc. 5 ; c. dat. rei, δρηστοσύνῃ οὐκ ἄν μοι ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος in service, Od. 15.321 ; ποσί Il. 13.325 ; γνώμῃ καὶ πλήθει καὶ ἀρετῇ ἐ. τινί Lys. 2.42 ; ἐρίσσειαν περὶ μύθων Il. 15.284 ; ἀθανάτοισιν ἐρίζεσκον περὶ τόξων Od. 8.225 ; τῷ Δῒ πλούτου πέρι Hdt. 5.49 ; c. inf., ἐρίζετον ἀλλήλοιϊν χερσὶ μαχέσσασθαι Od. 18.38 ; ἶσα δὲ πίνειν οὔτις οἱ ἀνθρώπων ἤρισεν Phalaec. ap. Ath. 10.440e ; πρὸς θεούς Pl. R. 395d ; Νέστωρ οἶος ἔριζε N. alone rivalled (him), Il. 2.555, cf. X. Cyn. 1.12. Med., like Act., ᾧ [τόξῳ] οὔ τίς τοι ἐρίζεται Il. 5.172 ; μοι ἐρίσσεται… κτήμασιν Od. 4.80 ; ἐρίζετο βουλὰς Κρονίωνι Hes. Th. 534, cf. Pi. I. 4 (3).29 ; also in pf. Pass., τῷ οὔ τις ἐρήρισται κράτος Hes. Fr. 195. Pass., ταχυτὰς ποδῶν ἐρίζεται there are contests in fleetness of foot, Pi. O. 1.95.

(ἔρις), dor. ἐρίσδω, fut. ἐρίσω, ep. auch ἐρίσσω, dor. ἐρίξω, perf. p. auch ἐρήρισται, Hes. fr. Clem.Al. strom. p. 602:
1) streiten, zanken, meist wie ἐριδαίνω vom Wettstreit, u. übh. von feindseliger Gesinnung, τινί ; Il. 1.6, ἀντιβίην τινί, offenbar mit Jem. streiten, 1.277 ; περί τινος, über Etwas, 12.423 ; ἀντία τινί, Pind. P. 4.285 ; τινί, N. 8.22 ; auch πρὸς θεόν, P. 2.88 ; τὸ γὰρ δίκαιον οὐκ ἔχει λόγον δυοῖν ἐρίζειν Soph. El. 459, das Gerechte darf nicht Streit erregen ; ἐρίζουσιν οἱ διάφοροί τε καὶ οἱ ἐχθροὶ ἀλλήλοις Plat. Prot. 337b, wo ein Unterschied zwischen ἐρίζειν u. ἀμφισβητεῖν gemacht wird ; περί τινος, Symp. 173e ; οὐκ ἐρίζειν, ἀλλὰ διαλέγεσθαι Rep. V.454a ; πρὸς θεούς III.395d ; πόλις πόλει Thuc. 5.79 ; Folgde : τινὶ γνώμῃ Lys. 3.42 ; πρός τινα περί τινος, Plut. Timol. 14.
2) bes. wettstreiten, wetteifern, τινί, mit Einem, Il. 6.131, Ἀφροδίτῃ κάλλος, mit der Aphrodite an Schönheit, in Betreff der Schönheit, 9.389 ; Od. 5.213 ; auch περὶ μύθων, περὶ τόξων, Il. 15.284, Od. 8.225 ; auch ποσί ; δρηστοσύνῃ, mit den Füßen, d.i. im Laufe mit Jem. wetteifern, Il. 13.325, Od. 15.321 ; auch c. inf., ἐρίζετον ἀλλήλοιϊν χερσὶ μαχέσσασθαι 18.38 ; vgl. Phalaec. Ath. X.440e ; absolut, Νέστωρ οἶος ἔριζε, Nestor allein wetteiferte, tat es gleich, nahm es auf, Il. 2.555 ; νόον γε μὲν οὔτις ἔριζε Hes. Sc. 5. – Auch in Prosa, τινί, Her. 4.152 ; ἐρίζοντες αἱροῦσι τὸ χωρίον, wetteifernd nehmen sie den Platz ein, Xen. An. 4.7.12 ; περί τινος, 1.2.8 u. Sp.; ἠρικέναι, Pol. 3.91.7 ; ἔριν πρός τινα, Theocr. 5.23, vgl. 136.
3) das med. in der Bdtg des act., wettkämpfen, ᾧ οὔτις τοι ἐρίζεται ἐνθάδε ἀνήρ Il. 5.172 ; Od. 4.80 ; ἐρίζετο βουλὰς Κρονίωνι, er wetteiferte an Klugheit mit dem Zeus, Hes. Th. 534 ; ἵνα ταχυτὰς ποδῶν ἐρίζεται Pind. Ol. 1.95 ; τινί, I. 3.47. Vgl. ἐριδαίνω.

ἐρίζω
(< ἔρις), [in LXX for מָרָה, etc. ;]
to wrangle, strive: Mat.12:19 (LXX, κεκράζεται).†
(AS)