ἐπί·πονος, ος, ον :
   I qui coûte de la peine, difficile, pénible, en parl. de choses (vie, XÉN. Cyr. 2, 3, 11 ; vieillesse, PLAT. Rsp. 329 d ; sort, SOPH. O.C. 1561, etc. ; jour, SOPH. Tr. 654, etc.) ; ἐπίπονόν ἐστι, avec l’inf. THC. 3, 58, c’est une tâche pénible de, etc. ; τὸ ἐπίπονον, XÉN. Cyn. 12, 15 ; τὰ ἐπίπονα, ARSTT. Nic. 3, 7, 13, tâche pénible, d’où travail, fatigue ;
   II en parl. de pers. qui supporte de la peine, d’où :
      1 laborieux, AR. Ran. 1370 ; PLAT. Phædr. 229 d ; ISOCR. 211 c ;
      2 qui se fatigue aisément, TH. Sens. 11 ;
   III qui présage du mal, XÉN. An. 6, 1, 23.

• Cp. -ώτερος, HPC. 944 f ; XÉN. An. 1, 3, 19 ; ISOCR. 181 c. • Sup. -ώτατος, XÉN. An. 8, 1, 29 ; PLAT. Rsp. 450 c.

Étym. ἐπί, πόνος.

ον, painful, οὖρα f.l. for πέπονα in Hp. Prorrh. 59 (ap. Gal.); θάνατοι Phld. Ir. p. 30 W. ; ἐπιθυμία Epicur. Fr. 457; toilsome, laborious, λατρεία S. Tr. 829 (lyr.); ἀσχολία, ἄσκησις, φυλακή, Th. 1.70, 2.39, 8.11; γῆρας wearisome, Pl. R. 329d (but in good sense, ἔργα ἐξειργασμένοι καλὰ καὶ ἐ. Id. Lg. 801e, cf. X. Cyr. 8.1.29 (Sup.)); βίος ib. 2.3.11; μαθήσεις καὶ μελέται Id. Cyn. 12.15; ἁμέρα day of sorrow, S. Tr. 654 (lyr.); Comp. πρᾶξις ἐπιπονωτέρα καὶ ἐπικινδυνοτέρα X. An. 1.3.19; ἐπιπονώτερον <ἔργον> οὐκ εἴληφ’ ἐγώ Alex. 195; οὐδὲν διαβολῆς ἐστιν ἐπιπονώτερον Men. 576; Sup. παιδεία ἐπιπονωτάτη Pl. R. 450c; τὸ ἐπίπονον toil, X. Cyn. l.c. ; τὰ ἐ. Arist. EN 1116a14; ἐπίπονόν [ἐστι] τὴν δύσκλειαν ἀφανίσαι ΄tis a hard task to…, Th. 3.58.
of persons, laborious, patient of toil, Ar. Ra. 1370 (lyr.), Pl. Phdr. 229d; also, sensitive to fatigue, easily exhausted, Thphr. Sens. 11.
of omens, portending suffering, X. An. 6.1.23. Adv. -νως with suffering, Hp. Epid. 1.1; with difficulty, εὑρίσκεσθαι Th. 1.22; ζῆν (opp. τρυφᾶν) Arist. Pol. 1265a34; ἐ. καὶ καλῶς τινα θεραπεύειν Isoc. 19.11; βιώσεται X. Mem. 1.7.2, etc. ; Comp. -ώτερον, διακονεῖν Arched. 3.8; Sup. -ώτατα, ζῆν X. Cyr. 7.5.67.

mit Arbeit, Anstrengung verbunden, mühsam, mühselig ; ἁμέρα Soph. Tr. 651 ; λατρεία 826 ; μόρος O.C. 1557 ; Eur. Suppl. 84 ; βίος Lys. 2.16 ; im superl., 21.19 ; ἔργα καλὰ καὶ ἐπίπονα, schwierig, Plat. Legg. VII.801e ; καὶ χαλεπόν Rep. II.364a ; ἄσκησις Thuc. 2.39 ; ἀσχολία 1.70 ; Folgde. Auch von Menschen, δεινοῦ καὶ ἐπιπόνου ἀνδρός Plat. Phaedr. 229d, Mühsal erduldend, wie Ar. Ran. 1370. – Bei Xen. An. 5.9.23, ὅτι μέγας μὲν οἰωνὸς εἴη, ἐπίπονος μέντοι, Mühsal vorbedeutend.
• Adv. ἐπιπόνως, mit Mühe und Anstrengung, εὑρίσκειν Thuc. 1.22 ; ἐπιπονώτατα ζῆν Xen. Cyr. 7.5.67.