ἐξ·ετάζω (f. ἐξετάσω, rar. ἐξετῶ, ao. ἐξήτασα, pf. ἐξήτακα) :
   I rechercher avec soin, d’où :
      1 examiner à fond : ἐξετάζειν βίον τινός, DÉM. 521, 24, la vie de qqn ; πρᾶγμα, ANT. 133, 38, une affaire ; περί τινος, PLAT. Leg. 685 a, faire une recherche approfondie sur qqe ch. ; avec un relat. ἐξ. ὅστις ἐστί, DÉM. 1126, 13, examiner avec soin qui il est ; τί καὶ πῶς λέγουσι, PLAT. Phædr. 261 a, ce qu’ils disent et comment ; avec double rég. τινὰ πρός τινα, DÉM. 330, 29 ; τι πρός τι, ATH. 526 c ; ou τι παρά τι, DÉM. 315, 3 ; cf. ISOCR. 160 e, examiner une personne ou une chose à côté d’une autre, en la comparant à une autre, d’où abs. comparer, DÉM. 1485, 17 ;
      2 particul. éprouver un métal, CHIL. (Bgk Lyr. p. 568) ; fig. φίλους, THGN. 1010, éprouver des amis ; ξυμμαχίαν, THC. 2, 7, faire l’épreuve d’une alliance ;
      3 passer une revue (de troupes) THC. 2, 7 ; 7, 33, etc. ; au pass. EUR. Suppl. 391 ; d’où dénombrer, énumérer : ἁμαρτήματα, ISOCR. 152 d, les fautes de qqn ;
      4 interroger : τινά, HDT. 3, 62 ; SOPH. O.C. 210, etc. qqn ; τινὰ περί τινος, PLAT. Phædr. 258 d, qqn sur qqe ch. ; τινά τι, XÉN. Cyr. 6, 2, 35 ; PLAT. Gorg. 515 b, demander qqe ch. à qqn ;
   II p. suite, admettre après examen, d’où :
      1 admettre comme prouvé, d’où au pass. ἐξετάζεται παρών, PLAT. Leg. 764 a, il est prouvé avoir été présent ; καὶ λέγων καὶ γράφων ἐξηταζόμην τὰ δέοντα, DÉM. 286, 4, il est prouvé que j’ai dit et écrit ce qu’il fallait ; ἐχθρὸς ou κατήγορος ἐξεταζόμενος, DÉM. 525, 25 ; 613 fin, ennemi ou accusateur avéré ;
      2 p. suite, être classé au nombre de, avec un gén. τῶν ἐχθρῶν ἐξετάζεσθαι, DÉM. 434, 23, être classé au nombre des ennemis (de qqn) ; avec une prép. ἐν τοῖς ἱππικοῖς, PLUT. Pomp. 14, parmi les chevaliers ; de même avec μετά et le gén. DÉM. 300, 27 ; abs. DH. 6, 63 ; cf. PLUT. M. 74 b, être du parti de qqn, partisan de qqn.

➳ Dans les inscr. att. on trouve l’impf. sans augment ἐξέταζεν, CIA. 2, 835 a, 16 (320/317 av. J.C.) à côté de l’ao. pass. avec augment ἐξητάσθη, CIA. 716 a, 13 (après 330 av. J.C.) (v. Meisterh. p. 137, 18). — Ao. dor. ἐξήταξα, THCR. Idyl. 14, 27.

Étym. ἐξ, ἐτάζω.

fut. ἐξετάσω, rarely ἐξετῶ Isoc. 9.34, cf. AB 251; aor. ἐξήτασα Ar. Th. 438, S. OC 211 (lyr.), etc., Dor. ἐξήταξα Theoc. 14.28; pf. ἐξήτακα Pl. Tht. 154d, etc. ; — Pass., fut. -ετασθήσομαι D. 2.20; aor. -ητάσθην (v. infr.); pf. -ήτασμαι (v. sub fin.):
examine well or closely, scrutinize, review, ἐ. φίλους, ὅντιν’ ἔχουσι νόον Thgn. 1016, cf. Ar. l.c., etc. ; τὴν ὑπάρχουσαν ξυμμαχίαν ἐ. Th. 2.7; βίον αὐτοῦ πάντα ἐξετάσω D. 21.21; ἐκ τοῦ εἰκότος ἐξετασθῆναι δεῖ τὸ πρᾶγμα Antipho 5.37; ἐ., opp. ὑπέχειν λόγον, Arist. Rh. 1354a5; τὸ δι’ ἀκριβείας αζόμενον exactly weighed words, Pl. Tht. 184c; ἐ. τι <διὰ> τῶν εἰδότων make inquiries into a thing from…, Plb. 10.8.1; folld. by Relat., ἐ. ὅστις ἦν D. 45.82; ἐ. τί καὶ πῶς λέγουσι Pl. Phdr. 261a; ἐ. τινά, τίνος ἐστὶ γένους Epicr. 11.17. of troops, inspect, review, Th. 7.33, 35, etc. ; στρατιώτας σὺν τοῖς ὅπλοις Hell. Oxy. 10.1; — Pass., στρατὸς δὲ θάσσει κἀξετάζεται E. Supp. 391, cf. Th. 6.97. ἐ. τὴν βουλήν, τὸ βουλευτικόν, = Lat. legere senatum, revise the roll of the Senate, D.C. 52.42, 54.13.
examine, approve, PRev. Laws 40.19 (Pass., iii BC), etc.
pass in review, enumerate, ἁμαρτήματα ἀκριβῶς ἐ. Isoc. 7.63, cf. D. 20.52, 58.
examine or question a person closely, Hdt. 3.62, S. Aj. 586, OC 211; τινὰ περί τινος Pl. Phdr. 258d; τινά τι Id. Grg. 515b, X. Cyr. 6.2.35; δικαίως αὐτὸν ἐξετάσω D. 21.154, cf. 18.20; τὸν δεσπότην ὁ δοῦλος ἐξετάζει Id. 45.76; — Pass., Men. Epit. 65.
estimate, τι πρός τι one thing with reference to another, D. 6.7; πρὸς ἐκείνους ἐ. καὶ παραβάλλειν ἐμέ Id. 18.314; ἰσοστάσιος ἦν ἡ πορφύρα πρὸς ἄργυρον ἐξεταζομένη Theopomp.Hist. 114, cf. Jul. Or. 3.119a; ἐ. τινὰ παρ’ ἄλληλα D. 18.265, cf. Isoc. 8.11; compare, πρὸς Ἀριστογείτονα ἐμαυτόν D. Ep. 3.43.
prove by scrutiny or test, of gold, Chilo 1 (Pass.); ἐ. τοὺς κακούς τε κἀγαθούς X. Oec. 20.14; τοὺς χρησίμους D. 34.38; c. part., ἐξητακὼς στερεοὺς ὑπάρχοντας τοὺς τόπους Plb. 3.79.1; — more freq. in Pass., ἐὰν μὴ παρὼν ἐ. unless he is proved to have been present, Pl. Lg. 764a; καὶ λέγων καὶ γράφων ἐξηταζόμην τὰ δέοντα D. 18.173; ἐξήτασαι πεποιηκώς ib. 197; ἐξετάζεσθαι φίλος (sc. ὤν) E. Alc. 1011; ἐχθρὸς ἐξεταζόμενος D. 21.65; κατήγορος Id. 22.66; μέτριοι ἐν τοῖς ἀνηκέστοις Plu. 2.74b; of things, τὰ φοβερὰ ἐξετασθήσεται μέχρι λόγου τοιαῦτα ὄντα D.H. 6.63. Pass., to be numbered, counted, c. gen., ὧν εἷς ἐγὼ βουληθεὶς ἐξετάζεσθαι And. 4.2; τῶν ἐχθρῶν εἷς ἐξετάζεσθαι to be found in the number of…, D. 19.291; μετὰ τῶν ἄλλων ἐξητάζετο he appeared among…, Id. 18.217; ἔν τισι D.H. 6.59; to be placed on a roll, ἐν τοῖς ἱππικοῖς among the Equites at Rome, Plu. Pomp. 14; of the census, ἐξητάσθησαν αἱ πᾶσαι πεντεκαίδεκα [μυριάδες] Id. Caes. 55. Pass., present oneself, appear, D. 21.161; πρὸς τὸν ἄρχοντα… οὐδέπω… ἐξήτασται Id. 37.46, cf. 18.277.

fut. ἐξετάσω, att. ἐξετῶ, B.A. 251, wie jetzt Isocr. 9.34 gelesen wird ; aor. dor. ἐξήταξα, Theocr. 14.28;
ausforschen, prüfen, ob Etwas wahr, gut, echt sei, erproben ; τινά, Theogn. 1010 ; μὴ κρῖνε, μὴ 'ξέταζε Soph. Aj. 583 ; neben ματεύω, O.C. 211 ; σοῖς κακοῖς ἠξίουν ἐξετάζεσθαι φίλος Eur. Alc. 1014 ; vom Mustern eines Heeres, στρατὸς θάσσει κἀξετάζεται Suppl. 391 ; so Thuc. 6.97 u. Folgde ; ἂν ἡ δύναμις τῆς πόλεως ἐξητασμένη καὶ παρεσκευασμένη ᾗ φανερά Dem. 14.7 ; τὴν συμμαχίαν ἐξήταζον Thuc. 2.7 ; πάσας εἰδέας ἐξήτασεν Ar. Th. 436 ; ἐξέταζε, τί καὶ πῶς λέγουσι Plat. Phaedr. 261a ; τὴν κολοκύντην ἐξήταζον, τίνος ἐστὶ γένους Epicrat. Ath. II.59 v. 17 ; mit doppeltem acc., ἐάν τίς σε ταῦτα ἐξετάζῃ Gorg. 515b ; neben ἐλέγχω, Apol. 29e ; bei den Rednern = gerichtlich Einen verhören, selbst von der Folter, οἰκέτας ὑπὸ τῶν δεσποτῶν ἐξεταζομένους Dem. 45.76 ; Pol. 15.27.7 ἐξετάσαι πᾶσαν προστιθέντα βάσανον ; περί τινος, Plat. Legg. III.685a ; τινὰ περί τινος, Einen worüber befragen, Phaedr. 258d ; – τινὰ πρός τινα, im Vergleich mit einem Andern Jemanden beurteilen, abschätzen, πρὸς τοὺς ζῶντας τὸν ζῶντα ἐξέταζε Dem. 18.318 ; πρὸς πλεονεξίαν τοὺς λογισμοὺς ἐξετάζων 6.7 (wie Plut. Cat. min. 3 u. a.Sp.); ähnl. ἐξέτασον παρ' ἄλληλα τὰ σοὶ κἀμοὶ βεβιωμένα 18.265 ; vgl. Isocr. 8.11 u. von sp.Dion.Hal. 2.17. – An die Bdtg des Musterns reiht sich die des Aufzählens, πρώτους ἐξετάσαι τοὺς ἐκ Κορίνθου φυγόντας Dem. 20.52, wie 58 ; pass., zu einer Zahl gerechnet werden, als Einer erfunden werden, καὶ τῶν ἐχθρῶν τῶν σῶν εἷς ἐξητάζετο Dem. 19.291 ; oft c. partic., ἐὰν μὴ παρὼν ἐξετάζηται τοῖς ξυλλόγοις, falls es sich zeigt, daß er nicht dabei war, Plat. Legg. VI.764a ; οὐδενὸς πώποτε τούτων ἐξητάσθης κατήγορος οὐδ' ἀγανακτῶν ὤφθης Dem. 22.66 ; λέγων καὶ γράφων ἐξηταζόμην τὰ δέοντα, ich zeigte mich als Einen, der immer das Rechte sagte, 18.173 ; ähnl. μετὰ τῶν μηδὲν ἠδικηκότων ἐξετάζεσθαι, unter den, d.h. als Einer, der Niemand Unrecht getan hat, 19.115 ; Sp., wie Dion.Hal. 6.63 ; auch im act. mit partic., Pol. ἐξητακὼς στερεοὺς ὑπάρχοντας τοὺς τόπους 3.79.1 ; φίλων καὶ πελατῶν ἐν τοῖς ἀναγκαιοτάτοις 6.59 ; μετὰ τοῦ Καίσαρος, von Cäsars Partei sein, Plut.; vom Census, sich zu einer Klasse rechnen lassen, ἐν τοῖς ἱππικοῖς Pomp. 14.

ἐξ-ετάζω
(< ἐτάζω (rare), to examine), [in LXX: Deu.13:14-15 Deu.19:18, 1Ch.28:9 A (דָּרַשׁ), דָּרַשׁ), Psa.11:5-6 (בָּחַן), Wis.6:3, Sir.3:21, al. ;]
to examine closely, inquire carefully (of ): before περί (with ἀκριβῶς), Mat.2:8; before τίς, Mat.10:11; with accusative of person(s), Jhn.21:12.†
SYN.: ἀνακρίνω, ἐραυνάω (see DCG, ii, 594b) (AS)