ἐξ·ίστημι (f. ἐκστήσω, ao.1 ἐξέστησα, v. ci-dessous) :
   I tr.
      1 déplacer, faire sortir de : τινὰ τῶν λογισμῶν, PLUT. Fab. 5, faire sortir qqn de son raisonnement ; seul. avec un acc. τὴν πολιτείαν, PLUT. Cic. 10, troubler l’État ; τὴν φύσιν, T. LOCR. 100 c ; ARSTT. Rhet. 3, 2, 3, etc. changer la nature (de l’homme) ; τὴν ψυχὴν εἰς ἀναλγησίαν, PLUT. Popl. 6, faire tomber l’âme dans l’insensibilité ; τὸν οἶνον, PLUT. M. 702 a, altérer la qualité du vin ;
      2 particul. mettre hors de soi : ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν, EUR. Bacch. 850 ; τοῦ φρονεῖν, XÉN. Mem. 1, 3, 12, mettre qqn hors de son bon sens ; ἐξ. ἀνθρώπους ἑαυτῶν, DÉM. 537 fin, mettre les hommes hors d’eux-mêmes ; abs. ἐξ. τινά, HPC. 188 d ; EUR. fr. 267 ; ARSTT. Rhet. 3, 8, 1, etc. mettre qqn hors de soi, le rendre immobile de stupeur, le plonger dans l’extase ; avec un rég. de chose, τὸν λογισμόν, PLUT. Sol. 21 ; τὴν διάνοιαν, PLUT. Crass. 23, troubler le raisonnement, l’esprit ;
   II intr. (aux temps suiv. de l’act. : ao.2 ἐξέστην, pf. ἐξέστηκα, et au moy. ἐξίσταμαι, f. ἐκστήσομαι) :
      1 s’éloigner de, s’écarter de : τῆς ὁδοῦ, HDT. 3, 76, de la route ; ἐκ τοῦ μέσου, XÉN. An. 1, 5, 40, s’éloigner de l’assemblée ; τινί, SOPH. Ph. 1053 ; AR. Ran. 354, s’écarter pour qqn, céder la place à qqn ; avec l’acc. τινά, SOPH. Aj. 82 ; DÉM. 331, 8, éviter qqn ; οὐδένα κίνδυνον, DÉM. 460, 2, ne reculer devant aucun danger ; fig. s’éloigner volontairement : ἐξ. ἀρχῆς, THC. 2, 63, etc. se démettre du pouvoir ; τῆς οὐσίας, ANT. 117, 7 ; τῶν ὄντων, DÉM. 959, 28, renoncer à sa fortune : avec double rég. : ἐξίστασθαί τινι τῆς τιμῆς, PLUT. Syll. 22 (cf. Pomp. 10) céder à qqn un honneur, une charge ;
      2 s’éloigner malgré soi, être écarté : τῶν ἑαυτοῦ, DÉM. 33, 25 Baiter-Sauppe, perdre sa fortune ; τῶν μαθημάτων, XÉN. Cyr. 3, 3, 54, oublier ce qu’on a appris ; φρενῶν, EUR. Or. 1021 ; τῶν φρενῶν, POL. 15, 29, 7 ; τοῦ φρονεῖν, ISOCR. 85 e ; τῶν λογισμῶν, POL. 32, 25, 8 ; ἑαυτοῦ, ESCHN. 28, 18, etc., ou abs. ARSTT. H.A. 6, 22, perdre l’esprit, la raison ; être hors de soi, en extase ; abs. ἐξ. ἐκστάσει μεγάλῃ, NT. Marc. 5, 42, ou abs. NT. Matth. 12, 23 ; Marc. 2, 12, être frappé d’étonnement, de stupeur ; p. suite, être changé : ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι, THC. 2, 61, je suis le même et ne change point (d’opinion) ; en mauv. part, en parl. de plantes qui dégénèrent, TH. C.P. 5, 18, 1 ; H.P. 2, 2, 6 ; 6, 7, 6 ; PLUT. M. 649 d ; de vin éventé : οἶνος ἐξεστηκώς, DÉM. 933, 25 ; ou οἶνος ἐξιστάμενος, TH. C.P. 6, 7, 5, vin changé, càd. tourné, gâté ; fig. ἐξ. ἐκ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως, ARSTT. H.A. 1, 1, 32, dégénérer de sa propre nature ; αἱ δημοκρατίαι ἐξίστανται εἰς τὰς ἐναντίας πολιτείας, ARSTT. Pol. 5, 6, 18, les démocraties dégénèrent en gouvernements contraires ; abs. sortir ou être éloigné de l’usage ordinaire, en parl. d’un mot, d’une locution, ARSTT. Rhet. 3, 2, 3 ;
      3 sortir de sa cavité, se déboîter, en parl. d’une articulation, HPC. Aph. 1258 ;
      4 au pf. ἐξέστηκα, être saillant, proéminent, convexe, p. opp. à κοῖλον, ARSTT. H.A. 1, 14, 1.

causal in pres., impf., fut., aor.1 : — displace; hence, change, alter utterly, τὰν φύσιν Ti.Locr. 100c, Arist. EN 1119a23, cf. Plot. 6.2.7; τὴν πολιτείαν Plu. Cic. 10; ἐ. τῆς ποιότητος τὸν οἶνον Id. 2.702a. metaph, ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν drive one out of his senses, E. Ba. 850; νοῦ οἶνος ἐξέστησέ με E. Fr. 265; τοῦ φρονεῖν X. Mem. 1.3.12; ταῦτα κινεῖ, ταῦτα ἐξίστησιν ἀνθρώπους αὑτῶν D. 21.72; simply ἐ. τινά drive one out of his senses, confound, amaze, Hp. Coac. 429; ἐξιστάντα καὶ φοβοῦντα τοὺς ἀνθρώπους Muson. Fr. 8 p. 35H. ; ἐξίστησι diverts the attention, Arist. Rh. 1408b23; excite, ib. 36, Ev. Luc. 24.22; τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν, Plu. Sol. 21, Crass. 23; also ἐ. τινὰ τῶν λογισμῶν Id. Fab. 5; εἰς ἀπάθειαν ἐ. τὴν ψυχήν Id. Publ. 6.
get rid of, dispose of the claims of a person, Sammelb. 5246.14 (i BC), etc. ἐξεστακότα (ἐξεστηκότα cod.); εἰς δίκην κεκληκότα, Hsch. intr. in Pass. and Med., with aor.2, pf., and plpf. Act. ; of Place, arise out of, become separated, ἐξ… ἵστατο Νεῖκος Emp. 36, cf. 35.10; stand aside from, ἐκστάντες τῆς ὁδοῦ out of the way, Hdt. 3.76; ἐκ τοῦ μέσου X. An. 1.5.14; θάκων καὶ ὁδῶν ἐ. [τινί] stand out of the way for him, make way for him, Id. Smp. 4.31; ἐκστῆναί τινι S. Ph. 1053, Aj. 672, Ar. Ra. 354, etc. ; abs., in same sense, E. IT 1229 (troch.), Ar. Ach. 617, etc. ; metaph, ἐξ ἕδρας σοι πλόκαμος ἐξέστηχ’ is displaced, disordered, E. Ba. 928; οὐδὲ μένει νοῦς… ἀλλ’ ἐξίσταται S. Ant. 564. c. acc., shrink from, shun, νιν οὐκ ἂν ἐξέστην ὄκνῳ Id. Aj. 82; οὐδέν’ ἐξίσταμαι D. 18.319; οὐδένα πώποτε κίνδυνον ἐξέστησαν Id. 20.10.
go out of joint, ἐ. ἰσχίον Hp. Aph. 6.59, cf. Fract. 14, 6. c. gen. rei, retire from, give up possession of, τῆς ἀρχῆς Th. 2.63, 4.28; ἐκστῆναι τῆς οὐσίας, ἁπάντων τῶν ὄντων, become bankrupt, Antipho 2.2.9, D. 36.50; τῶν ὑπαρχόντων BGU 473.11 (ii AD).
cease from, abandon, τῆς φιλίας, τῶν μαθημάτων, Lys. 8.18, X. Cyr. 3.3.54; τῶν σπουδασμάτων Pl. Phdr. 249c, etc. ; οἱ τῶν πολιτικῶν ἐξεστηκότες Isoc. 4.171; τῆς ὑποθέσεως D. 10.46; τῶν πεπραγμένων, i.e.
disown them, Id. 19.72; ἐ. τινὸς εἴς τι Pl. Lg. 907d; also ἐ. ἄθλου τινί, στρατηγίας τινί, abandon it in his favour, Nic.Dam. 73J., Plu. Nic. 7; τῆς Σικελίας τινι Id. Pomp. 10. ἐκστῆναι πατρός lose one΄s father, give him up, Ar. V. 477; καρδίας ἐξίσταμαι τὸ δρᾶν I depart from my heart΄s purpose, S. Ant. 1105; esp. φρενῶν ἐκστῆναι lose one΄s senses. E. Or. 1021, etc. ; διὰ τὸ γῆρας τοῦ φρονεῖν Isoc. 5.18; ἐμαυτοῦ Aeschin. 2.4, Men. Sam. 276; ψυχὴ ἐξεστηκυῖα τῶν λογισμῶν Plb. 32.15.8; abs., to be out of one΄s wits, be distraught, ἐ. μελαγχολικῶς Hp. Prorrh. 1.18, cf. Men. Sam. 64, etc. ; ἐξέστην ἰδών Philippid. 27; ἐ. ὑπὸ γήρως Com.Adesp. 860; ταῖς διανοίαις Vett.Val. 70.25; ἐξίστασθαι καὶ μαίνεσθαι πρὸς τὴν ὀσμήν Arist. HA 577a12; of anger, εὐθέως ἐξστησόμενος Phld. Ir. p. 78 W. ; to be astonished, amazed, Ev. Matt. 12.23, Ev. Marc. 2.12, etc. ; lose consciousness, of Sisera, LXX Jd. 4.21. ἐξίστασθαι τῆς αὑτοῦ ἰδέας depart from, degenerate from one΄s own nature, Pl. R. 380d; ἐκ τῆς αὑτοῦ φύσεως Arist. HA 488b19; [δημοκρατία] ἐξεστηκυῖα τῆς βελτίστης τάξεως Id. Pol. 1309b32; αἱ δημοκρατίαι ἐ. εἰς τὰς ἐναντίας πολιτείας degenerate into…, ib. 1306b18, cf. Rh. 1390b28; abs., ἐ. μὴ μεταφυτευόμενον Thphr. HP 6.7.6, etc., cf. Plu. 2.649e; χυμὸς ἐξιστάμενος changing its properties, turning, Hp. VM 24; οἶνος ἐξεστηκώς or ἐξιστάμενος changed, sour wine, D. 35.32, Thphr. CP 6.7.5; πρόσωπα ἐξεστηκότα disfigured faces, X. Cyr. 5.2.34. abs., change one΄s position, one΄s opinion, ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι Th. 2.61; opp. ἐμμένειν τῇ δόξῃ, Arist. EN 1151b4. of language, to be removed from common usage, Id. Rh. 1404b13.
stand out, project, ἐξεστηκός convex, opp. κοῖλον, Id. HA 493b4.

(ἵστημι), herausstellen, -bringen, bes. aus dem gewöhnlichen Zustande in einen andern versetzen ; φύσιν Tim.Locr. 100c, wie Arist. ἡ μὲν λύπη ἐξίστησι καὶ φθείρει τὴν τοῦ ἔχοντος φύσιν Eth. 3.12 ; ἔκστησον φρενῶν Eur. Bacch. 848, von Sinnen bringen, der auch οἶνος ἐξέστησέ με sagt ; vgl. Ath. I.31 f.; τὰ φαλάγγια τοὺς ἀνθρώπους τοῦ φρονεῖν ἐξίστησι Xen. Mem. 1.3.12 ; ἐξέστησε ταῖς διανοίαις πάντας Pol. 11.27.7 ; vgl. Dem. 21.72 ταῦτα κινεῖ, ταῦτα ἐξίστησιν ἀνθρώπους ἑαυτῶν, sie außer sich bringen ; Sp., wie Plut. Poplic. 6 τὴν ψυχὴν εἰς ἀναλγησίαν, wie τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν, verwirren, Sol. 21, Crass. 23 ; ἀρετὴν πρὸς τὸ ἐναντίον, in das Gegenteil verwandeln ; geradezu verderben, verschlechtern, wie τὴν πολιτείαν Cic. 10. – Häufiger im wegbegeben, weggehen, ἐξ ἕδρας σοι πλόκαμος ἐξέστηχ' ὅδε Eur. Bacch. 926 ; bes. τινί, vor Jemandem weichen, ihm Platz machen, ἐξίστατο νυκτὸς κύκλος τῇ ἡμέρᾳ Soph. Aj. 657 ; σοί γ' ἑκὼν ἐκστήσομαι, dir weiche ich gern, Phil. 1042 ; im Ggstz von μένειν, Ant. 560 ; φεύγετε, ἐξίστασθε Eur. I.T. 1229, fliehet, macht euch fort ; wie ἐξίστω Ar. Ach. 617 ; τῆς ὁδοῦ Her. 3.76 ; ἐκέλευεν αὐτὸν ἐκ τοῦ μέσου ἐξίστασθαι Xen. An. 1.5.14 ; ἐξίστασθαι ὁδοῦ, aus dem Wege gehen, Conv. 4.31 ; Plut. Rom. 20 ; τινὶ τῆς τάξεως Poplic. 12 ; τοῦ ἄθλου τινί, ihm abtreten, Ath. X.415e ; ohne Zusatz, ausweichen, κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐμβάλλοντες τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι, ἐὰν μὴ ἐξίστηται Plat. Rep. VIII.563c ; vgl. Ar. Ran. 354 ; – ἐκ τῆς δυνάμεως Plat. Tim. 50b ; τρόπων τῶν αὑτῶν εἰς τοὺς εὐσεβεῖς, sich verändern in seinem Charakter, Legg. X.907d ; μηδὲν ἐξιστάμενος τῆς αὑτοῦ ἰδέας, sich nicht von seinem Begriffe entfernen, Crat. 439d ; – ἀρχῆς, die Herrschaft aufgeben, Thuc. 2.63, 4.28 ; ἁπάντων τῶν ὄντων, sein ganzes Vermögen abtreten, Dem. 36.50, wie τῆς οὐσίας ἐκστησόμενος Antiph. II β 9 ; ἐξειστήκει τῶν ἑαυτοῦ Dem. 33.25, Bankerutt machen ; τῆς φιλίας, sie aufgeben, Lys. 8.18, wie τῶν ἀνθρωπίνων σπουδασμάτων Plat. Phaedr. 249c ; τῶν πεπραγμένων Dem. 19.72, sich davon lossagen, es leugnen ; Sp., τῶν πόλεων Pol. 18.33.5 ; Ar. κρεῖττον ἐκστῆναι τὸ παράπαν τοῦ πατρὸς μᾶλλον ἢ ναυμαχεῖν Vesp. 477, wo der Schol. richtig erkl. μὴ ἔχειν πατέρα, es ist besser, keinen Vater haben ; τῶν μαθημάτων, das Erlernte vergessen, Xen. Cyr. 3.3.54, vgl. Mem. 2.1.4. – Uebertr., ἐξέστην φρενῶν, γνώμας, Eur. Or. 1021, I.A. 136, von Sinnen geraten, um seinen Verstand kommen ; μὴ τοῦ φρονεῖν ἐξεστηκὼς ὦ Isocr. 5.18 ; ψυχῆς ἐξεστηκυίας τῶν λογισμῶν Pol. 32.25.8 ; ἐκστάντος (κυνὸς) τῆς φαντασίας S.Emp. pyrrh. 1.68 ; oft bei Sp., auch ohne Zusatz, ἐξίσταται καὶ μαίνεται Arist. H.A. 6.22 ; NT ; Alciphr. 3.2 ; von einem Pferde, scheu werden, Plut. Ant. 39. – Allgemeiner, ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι, ὑμεῖς δὲ μεταβάλλετε, ich ändere meine Ansicht nicht, Thuc. 2.61 ; vgl. Soph. μόλις μὲν καρδίας δ' ἐξίσταμαι τὸ δρᾶν, ich gebe nach, ich lasse mich bewegen zu tun, Ant. 1092. – Auch = ausarten, τὸ μὴ ἐξιστάμενον ἐκ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως Arist. H.A. 1.1 ; verderben, bes. οἶνος ἐξεστηκώς, abgestandener, umgeschlagener Wein, Dem. 35.32 ; – πρόσωπα ἐξεστηκότα, entstellte Gesichter, Xen. Cyr. 5.2.34. – Es wird endlich wieder mit einem acc. verbunden, Etwas vermeiden, von Etwas sich zurückziehen, φρονοῦντά τινα Soph. Aj. 82, κίνδυνον Dem. 24.184. – Bei Arist. H.A. 1.14 ist ἐξέστηκα hervorstechen, -ragen.

ἐξ-ίστημι (also in Hellenistic -ιστάνω, Act 8:9),
[in LXX for H2730, etc. (29 words in all) ;],
__1. causal in Pres., impf., fut., 1 aor., to put out of its place; metaph., ἐ. τινά φρενῶν (Eur.), to drive one out of his senses, hence, absol., to confound, amaze: with accusative of person(s), Luk.24:22, Act.8:9, 11.
__2. Intr. in pass. and mid., also in 2 aor., pf., plpf. act., before ἐκ or with genitive, to stand aside from, retire from; esp. τ. φρενῶν, to lose one's senses (Eur.), hence, absol.;
__(a) to be beside oneself, be mad: Mrk.3:21, 2Co.5:13 (opp. to σωφρονεῖν);
__(b) to be amazed, confounded: Mat.12:23, Mrk.2:12 Mrk.5:42 Mrk.6:51, Luk.2:47 Luk.8:56, Act.2:7, 12 Act.8:13 Act.9:21 Act.10:45 Act.12:16 (Cremer, 309).†
(AS)