Bailly
ας (ἡ) expérience :
1 p. opp. à la théorie ou à la science pure, PLAT.
Gorg. 463 b,
Rsp. 409 b,
etc. ; particul. en parl. des médecins, PLAT.
Leg. 857 c ; GAL.
2, 289 ; SEXT.
5, 430 Bkk. ; οἱ ἀπὸ τῆς ἐμπειρίας ἰατροί, SEXT.
329, 9 Bkk. les médecins empiriques ;
2 p. opp. à ἀπειρία (
connaissance insuffisante de ce que l’on pratique) EUR.
Ph. 529 ; THC.
4, 10 ; 5, 7 ; POL.
1, 84, 6 ; PLUT.
Per. 11 ; d’où en gén. expérience, science
ou sagesse acquise par l’expérience, XÉN.
Hell. 7, 1, 4 ; PLAT.
Parm. 137 a.
Étym. ἔμπειρος.
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
ἡ, experience, E. Ph. 529, Th. 4.10; opp. ἀνεπιστημοσύνη, Id. 5.7; ἡ ἐκ πολλοῦ ἐ., opp. ἡ δι’ ὀλίγου μελέτη, Id. 2.85; ἡ μὴ ΄μπειρία want of experience, Ar. Ec. 115; δι’ ἐμπειρίαν Pl. Prm. 137a; ἐπιστήμῃ, οὐκ ἐμπειρία οἰκείᾳ κεχρημένον Id. R. 409b; pl., D. Prooem. 45. c. gen. rei, experience in, acquaintance with, τῶν πραγμάτων Antipho 5.1; μάχης ἐμπειρίᾳ τῆς ἐκείνων Th. 3.95; ἀμφοτέρων τῶν ἡδονῶν Pl. R. 582b; also ἐ. περί τι X. HG 7.1.4; ἐ. ἡ κατὰ τὴν πόλιν Th. 2.3; ἐ. ἡγεμονική Plb. 10.24.4, etc.
practice, without knowledge of principles, esp. in Medicine, empiricism, ἰατρὸς τῶν ταῖς ἐμπειρίαις ἄνευ λόγου τὴν ἰατρικὴν μεταχειριζομένων Pl. Lg. 857c (hence οἱ ἀπὸ τῆς ἐ. ἰατροί S.E. M. 8.191, Gal. Sect. Intr. 1); κατ’ ἐμπειρίαν τὴν τέχνην κτᾶσθαι empirically, Pl. Lg. 720b; οὐκ ἔστιν τέχνη, ἀλλ’ ἐ. καὶ τριβή Id. Grg. 463b, cf. 465a, Lg. 938a (whereas Plb. opposes ἐ. to ἀπειρία καὶ τριβὴ ἄλογος 1.84.6); but also, craft, τοῖς περὶ τὰς ἐ. γεγυμνασμένοις Isoc. 13.14; πραγμάτων ἐ., including τέχνη and ἐπιστήμη Metrod. 61; αἱ ἄλλαι ἐ. καὶ τέχναι the other crafts and arts, Arist. Pol. 1282a1; αἱ περὶ τῶν τοιούτων ἐ. ib. 1297b20; also, experiments, πολλαὶ τέχναι ἐκ τῶν ἐ. ηὑρημέναι Pl. Grg. 448c.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
ἡ, Erfahrung ; γεραιτέρων Xen. Lac. 5.5 ; Eur. Phoen. 529 u. A.; Kenntnis, die sich auf Erfahrung gründet, bes. im Ggstz der Theorie u. wissenschaftlichen Einsicht, z.B. von der Redekunst, οὐκ ἔστι τέχνη, ἀλλ' ἐμπειρία καὶ τριβή Plat. Gorg. 463b ; vgl. Phaedr. 270b ; ἐπιστήμῃ, οὐκ ἐμπειρίᾳ οἰκείᾳ κεχρημένον Rep. III.409b, wie IV.422c ; ἡ περὶ τὰ τοιαῦτ' ἐμπ. καὶ σκέψις γεγονυῖά μοι Legg. XII.968b ; auch vom Arzt, τῶν ταῖς ἐμπειρίαις ἄνευ λόγου (empirisch, nicht rationell) τὴν ἰατρικὴν μεταχειριζόντων IX.857c ; ἡ ἐκ πολλοῦ ἐμπ., im Ggstz von ἡ δι' ὀλίγου μελέτη, Thuc. 2.85 ; Pol. setzt μεθοδικὴ ἐμπ. der ἀπειρία καὶ ἄλογος τριβή entgegen, 1.84.6 ; so auch bei Anderen »Kenntnis«, im plur. Isocr. 3.18 ; ἔκ τινος γενόμεναι 4.174 ; τῶν πραγμάτων, τοῦ πολεμεῖν, Antiph. 5.1 Dem. 1.28 ; ἡγεμονική, des Feldherrn, Pol. 10.22.4 ; ναυτική Plut. Pericl. 11 ; ἡ διὰ τόξων ἐμπ. Hdn. 4.10.7.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)