(f. ἐλέγξω, ao. ἤλεγξα, pf. inus. ; pass. f. ἐλεγχθήσομαι, ao. ἠλέγχθην, pf. ἐλήλεγμαι) :
   I dans Hom. faire honte : τινά, OD. 21, 424, à qqn ;
   II p. suite :
      1 traiter avec mépris : μῦθον, IL. 9, 522, le langage (de qqn) ;
      2 convaincre d’une faute, d’un tort, d’une erreur, etc. d’où, au pass. être convaincu (d’une faute, etc.) HDT. 1, 24, 117 ; PLAT. Prot. 331 c ; DÉM. 935, 11 ; avec un part. ἐλεγχθήσεται γελοῖος ὤν, XÉN. Mem. 1, 7, 2, il sera convaincu d’être ridicule ; cf. ANT. 119, 2 ;
      3 p. suite, faire reproche de, reprocher, blâmer, accuser : τινά, ESCHL. Ch. 919 ; SOPH. Ant. 260 ; EUR. I.T. 955 ; PLAT. Theæt. 171 d etc. accuser qqn ; τινά τι, PLAT. Lys. 222 d, accuser qqn de qqe ch. ; τινὰ περί τινος, AR. Pl. 574, faire reproche à qqn, accuser qqn au sujet de qqe ch. ; avec un acc. suivi d’un inf. accuser qqn de, etc. EUR. Alc. 1058 ; ou d’une conj. ἐλ. τινὰ ὡς οὐ καλῶς λέγει, PLAT. Soph. 259 a, reprocher à qqn de ne pas bien parler ; avec εἰ, ESCHL. Ch. 851 ; AR. Eq. 1232 ;
      4 t. de discussion, réfuter, DÉM. 836, 10 ; particul. t. de dialect. réfuter par une réduction à l’absurde, ARSTT. Soph. el. 9, 1 ; d’où en gén. prouver, THC. 6, 86 ;
      5 p. ext. repousser, rejeter, LUC. Nigr. 4 ; d’où en gén. triompher de, l’emporter sur, vaincre : στρατιὰν ὠκύτατι, PD. P. 11, 49, une troupe en agilité ;
      6 chercher une preuve, d’où questionner, interroger : ἐλ. πράξεις, SOPH. Ant. 434, interroger au sujet des actes, etc.

Étym. p.-ê. R. indo-europ. *h₁leng^h-, mépriser.

Od. 21.424, etc. ; fut. ἐλέγξω Ar. Nu. 1043, etc. ; aor. ἤλεγξα Il. 9.522, etc. ; — Pass., fut. ἐλεγχθήσομαι Antipho 2.4.10, X. Mem. 1.7.2; aor. ἠλέγχθην Antipho l.c., Pl. Grg. 458a, etc. ; pf. ἐλήλεγμαι Id. Lg. 805c; 3 sg. ἐλήλεγκται Antipho l.c. (ἐξηλεγμένοι is f.l. in Lys. 6.44); plpf. ἐξελήλεγκτο D. 32.27: — disgrace, put to shame, μῦθον ἐ.
treat a speech with contempt, Il. 9.522; ἐ. τινά put one to shame, Od. 21.424. — This usage is only Ep.
cross-examine, question, Hdt. 2.115, Pl. Ap. 18d, etc. ; μὴ ΄λεγχε τὸν πονοῦντα A. Ch. 919; φύλαξ ἐλέγχων φύλακα S. Ant. 260; τί ταῦτ’ ἄλλως ἐλέγχεις ; Id. OT 333, cf. 783; ἔλεγχ΄, ἐλέγχου Ar. Ra. 857; ἐ. τινὰ περί τινος Id. Pl. 574; ἕνεκά τινος Antiph. 207.10; τὰς ἀρχὰς βασάνοις χρώμενοι ἐλεγχόντων Pl. Lg. 946c; c. acc. et inf., accuse one of doing, E. Alc. 1058; — Pass., to be convicted, Hdt. 1.24, 117; ἐλεγχόμενοι εἴ τι περιγένοιτο τῶν χρημάτων D. 35.36, cf. Pl. Prt. 331c, 331d; with part., ἐλεγχθεὶς διαφθείρας Antipho 2.3.9, cf. 2.4.10; ἐλεγχθήσεται γελοῖος ὤν X. Mem. 1.7.2.
test, bring to the proof, ἀνδρῶν ἀρετὰν παγκρατὴς ἐλέγχει ἀλάθεια B. Fr. 10.2; πρᾶγμ’ ἐ. A. Ag. 1351 (Pass., τὸ πρᾶγμ’ ἐλεγχθέν Ar. Ec. 485); λόγον Pl. Sph. 242b (Pass., Id. Tht. 161e); with subject. clause, ἐ. τινά, εἰ…, A. Ch. 851, Ar. Eq. 1232.
prove, τοῦτο ἐ. ὡς… Pl. Phdr. 273b, cf. Sph. 256c; abs., bring convincing proof, ὡς ἡ ἀνάγκη ἐ. Hdt. 2.22; αὐτὸ τὸ ἔργον ἐ. Th. 6.86; περί τινος D. 21.5.
refute, confute, τινά or τι, Pl. Grg. 470c, al., D. 28.2, Luc. Nigr. 4; — Pass., Pl. Tht. 162a; χρυσὸς κληῗδας ἐλέγχει proves that they avail not, AP 5.216 (Paul. Sil.).
put right, correct, prove by a reductio ad impossibile, ὅσα ἔστιν ἀποδεῖξαι, ἔστι καὶ ἐλέγξαι τὸν θέμενον τὴν ἀντίφασιν τοῦ ἀληθοῦς Arist. SE 170a24; παράδοξα ἐ. Id. EN 1146a23.
get the better of, στρατιὰν ὠκύτατι ἐ. Pi. P. 11.49, cf. D.P. 750, Him. Or. 1.16.
expose, τινὰ ληροῦντα Pl. Tht. 171d, cf. X. Mem. 1.7.2, M.Ant 1.17; betray a weakness, Democr. 222.
decide a dispute, ἀνὰ μέσον τῶν δύο LXX Ge. 31.37.

(perf. pass. ἐλήλεγμαι, s. ἐξελέγχω),
1) verschmähen, verachten ; τῶν μὴ σύ γε μῦθον ἐλέγξῃς μήτε πόδας Il. 9.518 ; Schande machen, οὔ σ' ὁ ξένος ἐνὶ μεγάροισιν ἐλέγχει ἥμενος Od. 21.424. Sonst gew.
2) überführen, widerlegen u. dadurch beschämen ; ἐμπεσεῖν δοκεῖ καὶ πρᾶγμ' ἐλέγχειν Aesch. Ag. 1324 ; τινὰ περί τινος, Ar. Plut. 574 ; ὡς οὐ καλῶς λέγομεν ἐλέγξας Plat. Soph. 259a ; οὐχὶ κἂν παῖς σε ἐλέγξειεν, ὅτι οὐκ ἀληθῆ λέγεις Gorg. 470c ; τούτων μήτε ἐλεγχθέντων μήτε ὁμολογηθέντων Soph. 241d ; geradezu = verwerfen ; ἐληλεγμένων μοι τῶν φιλτάτων Luc. Nigr. 4. Uebh. dartun, zeigen (von welcher Art Etwas sei, τὸ σῶμα Anacr. 15.32); ὡς ἅπαντά ἐστιν ὅμοια ἀλλήλοις Plat. Prot. 331e ; Soph. 256c ; εἰ ταῦτα ἦν μὴ ἱκανῶς ἔργοις ἐληλεγμένα, ὅτι δυνατὰ γενέσθαι, wenn die Möglichkeit nicht durch die Tat erwiesen wäre, Legg. VII.805c. Auch c. part., εὐθὺς ἐλεγχθήσεται γελοῖος ὤν Xen. Mem. 1.7.2 ; ἐμὲ ἐλέγξας ληροῦντα Plat. Theaet. 171d. Bei Pind. στρατιὰν ὠκύτητι, P. 11.49, geradezu = besiegen, wie bei sp.D. – Ausforschen, ausfragen, untersuchen, (um dartun zu können, von welcher Art Etwas sei); ἰδεῖν ἐλέγξαι τ' αὖ θέλω τὸν ἄγγελον Aesch. Ch. 838 ; πότερον τὸ σὸν πάθημ' ἐλέγχω πρῶτον Soph. Phil. 338, vgl. O.R. 333, 783 ; καθίστησιν ἑαυτὸν εἰς κρίσιν τοῖς βουλομένοις περὶ αὐτῶν ἐλέγχειν Thuc. 1.131 ; λόγον Plat. Soph. 241b ; τὰς ἀρχὰς πάσας πάσαις βασάνοις χρώμενοι (alle Mittel der Untersuchung anwendend) ἐλεγχόντων, die Amtsverwaltung prüfen, Legg. XII.946c ; τοὺς αἰχμαλώτους ἤλεγχον τὴν κύκλῳ πᾶσαν χώραν τίς ἑκάστη εἴη, sie fragten sie aus, was für ein Land ein jedes sei, Xen. An. 3.5.14, wie 4.1.23. – Mit dem Ueberführen ist oft ein Zurechtweisen, Tadeln verbunden ; μὴ 'λεγχε τὸν πονοῦντ' ἔσω καθημένη Aesch. Ch. 906 ; ὑπὲρ ὧν ἡμάρτανον ἐλεγχόμενοι ἤχθοντο, sie ärgerten sich, daß sie über ihre Fehler zurechtgewiesen, getadelt wurden, Xen. Mem. 1.2.47 ; 2.2.9 ; bei Soph. φύλαξ ἐλέγχων φύλακα, Ant. 260, ist es mehr ein Schelten.

ἐλέγχω
[in LXX chiefly for יָכַח hi. ;]
__1. in Hom., to treat with contempt.
__2. to convict: with accusative, Mat.18:15 (RV, show him his fault), Tit.1:9; before περί, Jhn.8:46 16:8, Ju 15; pass., Jas.2:9.
__3. to reprove, re­buke: 1Ti.5:20, 2Ti.4:2, Tit.1:13 2:15, Rev.3:19; pass., before περί, Luk.3:19; ὑπό, Heb.12:5 (LXX).
__4. to expose: Eph.5:11; pass., Jhn.3:20, 1Co.14:24 (RV reprove, mg. convict), Eph.5:13 (RV, as 1 Co, l.with, of. AR on Eph.5:11; MM, Exp., xii; cf. ἐξ-, δια-κατ-ελέγχομαι).†
SYN.: ἐπιτιμῶ, expressing simply rebuke, which may be un­deserved (Mat.16:22) or ineffectual (Luk.23:40), while ἐλ. implies rebuke which brings conviction (see Tr., Syn., § iv) (AS)