ἐκ·πονέω-ῶ :
   I effectuer par son travail, d’où :
      1 exécuter, accomplir, acc. ἐκπ. τείχη, AR. Av. 379, construire des murs ; fig. τἀντεταλμένα, EUR. Ph. 1648, exécuter les ordres ;
      2 élaborer, façonner : νειούς, THCR. Idyl. 16, 94 (cf. STR. 244) cultiver des champs nouvellement défrichés ; ὕλην, PLUT. Per. 12, façonner une matière ; σώματα, XÉN. Cyr. 3, 3, 57, exercer les corps à la fatigue ; τὰ πρὸς πόλεμον, XÉN. Cyr. 5, 1, 30, s’exercer aux manœuvres de la guerre, se livrer aux exercices militaires ; abs. ἐκπονεῖν, XÉN. Mem. 1, 2, 4, élaborer les aliments (dans l’estomac), càd. faire la digestion ; particul. façonner avec art : ὅπλα ἐς κόσμον, XÉN. Hell. 4, 2, 7, des armes pour la parure ; τὸ εὐπρεπὲς τοῦ λόγου, THC. 3, 38, soigner la forme d’un discours ; τινα πέπλοισι, EUR. Hipp. 632, parer qqn de riches vêtements ; fig. τινα, THCR. Idyl. 29, 24, former qqn par l’éducation ; en parl. d’Achille formé par Chiron, EUR. I.A. 209 ;
      3 chercher à découvrir, rechercher avec soin, acc. EUR. Ion 1355, Hel. 1514 ; p. suite, obtenir par ses efforts : σῖτα, XÉN. Cyr. 8, 2, 5, parvenir à se procurer des aliments ; ναυτικὸν μεγάλαις δαπάναις ἐκπονηθέν, THC. 6, 31, flotte qu’on s’est procurée à prix d’efforts et à grands frais ; avec une prop. inf. τοὺς θεοὺς ἐκπ. φράζειν, EUR. Ion 375, obtenir à grand peine que les dieux parlent ; avec ὅπως, EUR. Or. 683, obtenir que (qqn fasse qqe ch.) ;
      4 épuiser par la fatigue, au pass. être épuisé, STR. 249 ; φροντίσιν ἐκπονεῖσθαι, PLUT. Oth. 9, être épuisé par les soucis ;
   II chercher à écarter, à détourner : θάνατόν τινος, EUR. H.f. 581, la mort de qqn ;

Moy. :
      1 accomplir, acc. EUR. Med. 241 ;
      2 s’exercer à, acc. PLAT. Leg. 834 e.

➳ Ao. dor. ἐξεπόνασα [ᾱ] PD. P. 4, 236 ; EUR. I.A. 209 ; THCR. Idyl. 7, 51, etc.

work out, finish off, Sappho 98, Pi. P. 4.236 ; ἄκη A. Supp. 367 ; τὸ εὐπρεπὲς τοῦ λόγου Th. 3.38 ; δολιχὰν τρίβον AP 7.212 (Mnasalc.), Ar. Av. 379 ; also, form by instruction, as Chiron did Achilles, E. IA 209 (lyr.); ἐ. τινὰ πέπλοισιν to deck him out, Id. Hipp. 632 ; — Pass., to be wrought out, brought to perfection, τὸ ναυτικὸν μεγάλαις δαπάναις ἐκπονηθέν Th. 6.31 ; τὰ σῖτα X. Cyr. 8.2.5 ; ὅπια ἐκπεπόνηται εἰς κόσμον Id. HG 4.2.7, cf. Pl. R. 529e.
practise, τὰ πρὸς τὸν πόλεμον X. Cyr. 5.1.30 ; ὀρχήσεις Plb. 4.20.12 ; — Med., Pl. Lg. 834e ; — Pass., of persons, ἐκπεπονῆσθαι τὰ σώματα to be in good training or practice, X. Cyr. 3.3.57 ; ἐκπεπονημένοι, ὡς ἂν κράτιστοι εἶεν Id. HG 6.4.28.
work through, execute, τἀντεταιμένα E. Ph. 1648 ; ἐ. ἀέθλους finish hard tasks, Theoc. Ep. 22.5 ; ἃ ἂν μάθωσιν, ἱκανώτεροι τῷ σώματι ἐ. X. Cyr. 4.3.11 ; — Med., E. Med. 241 ; — Pass., ταῦτα δυοῖν ἐν ἐτοῖν… μόλις ἐξεπονήθη Cratin. 237.
labour for, provide by labour, earn, σωτηρίαν E. Fr. 729 ; βίον Id. Hipp. 467 ; c. acc. et inf., τοὺς θεοὺς ἐ. φράζειν prevail on the gods to tell, Id. Ion 375. abs., work hard, σοὶ παρ’ ἀσπίδ’ ἐκπονῶν ὅπως… Id. Or. 653, cf. Supp. 319.
work out by searching, Id. Ion 1355, Andr. 1052 ; search out, Id. Hel. 1514. of food, to digest, X. Mem. 1.2.4, Cyr. 1.2.16 ; abs., Id. Oec. 11.12.
labour to shield off from, τέκνων θάνατον E. HF 581.
work at, till, γῆν SIG 22.9 ; νειοὶ δ’ ἐκπονέοιντο ποτὶ σπόρον Theoc. 16.94, cf. Str. 5.44.5 ; αἱ[τὴν ὕιην] ἐκπονοῦσαι τέχναι Plu. Per. 12. Pass., to be worn out, brought low, ὑπό τινος Str. 5.44.11 ; φροντίσιν ἐκπονούμενος Plu. Oth. 9 ; τὰς ὄψεις ἐ. Id. 2.854b.

ausarbeiten,
1) durch Arbeit vollenden, fertig machen ; μέτρον ἐπιτακτόν Pind. P. 4.236 ; ἄκη Aesch. Suppl. 362 ; δέκα σάμβαλα Sappho 38 ; ὑψηλὰ τείχη Ar. Av. 379 ; δολιχὰν τρίβον Mnas. 13 (VII.212); κἠμὲ μαλθακὸν ἐξεπόνασε σιδαρέω, machte mich aus einem eisernen zu einem weichen, Theocr. 29.24 ; künstlich ausarbeiten, τὸ εὐπρεπὲς τοῦ λόγου Thuc. 3.38 ; διαφερόντως γεγραμμένοις καὶ ἐκπεπονημένοις διαγράμμασι Plat. Rep. VII.529e ; wie unser »ausgearbeitet« ; daher πέπλοισιν ἐκπονεῖ, schmücket, Eur. Hipp. 632 ; ὅπλα εἰς κόσμον ἐκπεπονημένα Xen. Hell. 4.2.7 ; οὐρανίσκοι ποικίλμασιν ἐκπεπονημένοι, gestickt, Ath. XII.539e. Uebh. ins Werk setzen, ausführen, τὰ ἐντεταλμένα Eur. Phoen. 1648, vgl. Ion 1040, u. im med., Eur. Med. 241 u. Sp.
2) erarbeiten, durch Arbeit erwerben, σῖτα Xen.; Etwas erreichen, θεοὺς ἄκοντας φράζειν ἃ μὴ θέλουσιν, sie dazu bewegen, Eur. Ion 375 ; auch mit ὅπως, es dahin bringen, daß, Or. 653.
3) ausarbeiten das Gegessene, verdauen, τὴν δίαιταν Xen. Cyr. 1.2.16 ; Mem. 1.2.4 ; τὴν τροφήν Arist.; auch absolut, Xen. Oec. 11.12.
4) bearbeiten, νειούς, ἀγρούς, Theophr. 16.94 u. a.Sp.; ταύτην τὴν ὕλην ἐκπονοῦσαι τέχναι Plut. Pericl. 12 ; – den Körper durch Anstrengung üben, διὰ τὸ ἐκπεπονῆσθαι τὰ σώματα, weil sie ihren Körper an Anstrengungen gewöhnt hatten, Xen. Cyr. 3.3.57 ; Hell. 6.4.28 u. öfter ; τὰ πρὸς πόλεμον, üben, eifrig betreiben, Cyr. 5.1.29 u. öfter ; ὀρχήσεις Pol. 4.20.12 ; u. so im med., Plat. Legg. VIII.834e ; geistig, durch Unterricht bilden, Ἀχιλλῆα Χείρων ἐξεπόνασε Eur. I.A. 209 ; βίον, sich mühsam durch das Leben durcharbeiten, Hipp. 467 ; ἄθλους, Kämpfe mühselig bestehen, Theocr. ep. 20.5 ; βίον γυμνήτην, vom Diogenes, Antip.Sid. 80 (VII.65); absolut, sich abmühen, παρ' ἀσπίδα Eur. Or. 653, Suppl. 218 ; μαθεῖν, zu lernen, Ep.adesp. 168 (APP 182). Auch im med., Ael. H.A. 9.7 u. a.Sp.
5) herausbringen, erforschen ; Eur. Andr. 1052 ; τὴν τεκοῦσαν Ion 1355 ; ἄλλης ἐκπόνει μνηστεύματα γυναικός, suche auf, wirb um ein anderes Weib, Hel. 1514.
6) τῶνδ' ἐμῶν τέκνων οὐκ ἐκπονήσω θάνατον Eur. Herc.Fur. 581, ich werde durch meine Anstrengung den Tod nicht abwenden.
7) niederarbeiten, aufreiben, φροντίσι Plut. Oth. 9 ; vgl. νυνὶ ἐκπεπόνηνται τελέως Strab. 5.4.11.