'dev. les voy. ἐξ (cf. fin de l’art.) adv. et prép. marquant l’idée de « sortir de ».
Adv. (en poésie) hors, dehors : avec un verbe : ἐκ δ' εὐνὰς ἔϐαλον…, ἐκ δὲ καὶ αὐτοὶ βαῖνον…, ἐκ δ' ἑκατόμϐην βῆσαν, etc. IL. 1, 436, 437, 438, ils lancèrent dehors (hors du navire) les pierres d’arrêt, puis eux-mêmes débarquèrent (litt. marchèrent dehors), puis firent également avancer dehors l’hécatombe ; ἐκ δ' ἔσσυτο λαός, IL. 8, 58, et la foule (des guerriers) s’élança dehors (hors des portes de la ville) ; cf. IL. 9, 80 ; 18, 29, etc. ; ἐκ δ' ἔπληξέ μου τὰν θεμερῶπιν αἰδῶ, ESCHL. Pr. 134, et en me frappant le son fit sortir de mon cœur la réserve au regard posé ; cf. SOPH. Ant. 428, 1233 ; Tr. 565, 925, 1053, 1055 ; THCR. Idyl. 22, 98 et 125 ; 25, 3, etc. ; — sans verbe : ἐκ δ' ἀργύρεον τελαμῶνα, IL. 18, 480 (s.-e. βάλλε du v. préc.), et en dehors un support (chaîne ou cordon en mailles) d’argent ; — avec un verbe suivi d’un gén. de lieu : ἐκ δ' ἄγαγε κλισίης Βρισηΐδα, IL. 1, 346, il fit sortir Brisèis de la tente et l’emmena dehors ; cf. OD. 16, 165.
Prép. avec le gén. en venant de, en partant de, hors de, de :
A (idée de lieu) pour marquer :
   I le mouv. du dedans au dehors ou la sortie, d’où :
      1 propr. joint à un verbe de mouv., avec un n. de lieu : ἐκ Πύλου ἐλθὼν τηλόθεν ἐξ ἀπίης γαίης, IL. 1, 269, parti de Pylos, loin de la terre des aïeux ; Ξέρξης ἐκ τῆς Ἑλλάδος ἀπεχώρει, XÉN. An. 1, 2, 9, Xerxès revenait de la Grèce ; ἐξ οἴκων μολεῖν, SOPH. Ph. 60, venir de sa demeure, quitter sa patrie ; avec un subst. impliquant l’idée d’un n. de lieu : φυγεῖν ἐκ πολέμοιο, IL. 7, 118, s’enfuir du combat ; avec un n. de pers. εἰλήλουθεν ἐκ τῶν ἀνθρώπων, ὅθεν, OD. 3, 319, il est arrivé du pays d’hommes, d’où ; p. opp. à εἰς : ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς, PLAT. Prot. 321 c, sortir de terre pour venir à la lumière du jour ; cf. ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, IL. 18, 353, de la tête aux pieds (v. εἰς) etc. ; — joint à un verbe supposant une idée de mouv. : ἐκ ποταμοῦ χρόα νίζετο, OD. 6, 224, il se lavait la peau en puisant de l’eau dans le fleuve ; ἐκ χρυσῶν φιαλῶν πίνειν, XÉN. Cyr. 5, 3, 3, boire avec des tasses d’or ; δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθος πῦρ, IL. 5, 4, (Pallas) fit briller de son casque une lueur étincelante ; τὰ ἐκ τῆς γῆς φυόμενα, XÉN. Mem. 4, 3, 10, les productions qui naissent de la terre ; ἐξ ἀγορᾶς ὠνεῖσθαι, PLAT. COM. (POLL. 6, 103) acheter au marché ; νικᾶν ἔκ τινος, NT. Apoc. 15, 3, remporter une victoire sur qqn (cf. lat. victoriam reportare ab aliquo) ; de même avec les locut. ἐκ χειρός, ἐκ χειρῶν : ἐκ χειρὸς βάλλειν, XÉN. An. 3, 3, 15, ou παίειν, XÉN. Cyr. 4, 3, 16, frapper de près ou à l’arme blanche (p. opp. à ἀκοντίζειν) ; ἐκ χειρῶν ἑλέσθαι, IL. 9, 344 ; ou σπάσασθαι, IL. 11, 239, prendre ou tirer des mains ; δέχου δὲ χειρὸς ἐξ ἐμῆς βέλη, SOPH. Ph. 1271, reçois de ma main ces flèches ; — fig. ἐκ κακῶν πεφευγέναι, SOPH. Ant. 437, avoir échappé au malheur ; particul. pour marquer les sentiments qui partent du cœur : ἐκ θυμοῦ φιλέων, IL. 9, 486, aimant du fond du cœur ; ἐκ τῆς ψυχῆς ἀσπάζεσθαι, XÉN. Œc. 10, 4, accueillir de toute son âme ; ἐξ εὐμενῶν στέρνων δέχεσθαι ἱκέτην, SOPH. O.C. 486, accueillir d’un cœur favorable un suppliant ; δακρυχέειν ἐκ φρενός, ESCHL. Sept. 919, pleurer de tout son cœur ;
      2 l’éloignement ou la séparation : ἐκ δεσμῶν λυθείς, ESCHL. Pr. 508, 874, dégagé de liens ; — p. suite, le changement : μεταστρέψαι ἦτορ ἐκ χόλου, IL. 10, 107, dégager son âme de son courroux et changer de sentiments ; τυφλὸς ἐκ δεδορκότος, SOPH. O.R. 454, de voyant qu’il était devenu aveugle ; ἐκ πλουσίου πένητα γενέσθαι, XÉN. An. 7, 7, 28, de riche (que l’on était) être devenu pauvre ; ἐλεύθερος ἐκ δούλου καὶ πλούσιος ἐκ πτωχοῦ γεγονώς, DÉM. 270 fin, devenu d’esclave (qu’il était) libre, de mendiant riche ; — particul. la succession, l’alternance : πόλιν ἐκ πόλεως ἀμείϐειν, PLAT. Soph. 224 b, ou ἀλλάττειν, PLAT. Pol. 289 e, aller de ville en ville ; δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ, IL. 19, 290, un mal succède à un mal ; λόγον ἐκ λόγου λέγειν, DÉM. 329, 18, discourir de discours en discours ; — le choix : ἐκ πολέων πίσυρες, IL. 15, 680, quatre d’entre beaucoup ; ἐκ πολλῶν μόνος, SOPH. El. 1343, seul d’entre beaucoup ; μοῦνος ἐξ ἁπάντων, HDT. 5, 87, seul d’entre tous ; ἐκ πάντων προτιμᾶσθαι, THC. 1, 120, être l’objet, entre tous, des premiers honneurs ;
      3 une idée de point d’attache : σειρὴν ἐξ οὐρανόθεν κρεμάσαντες, IL. 8, 19, ayant suspendu une chaîne au ciel ; ἐκ πασσαλόφι κρέμασεν φόρμιγγα, OD. 8, 67, il suspendit sa lyre à un clou ; μαχαίρας εἶχον ἐκ τελαμώνων, IL. 18, 598, ils avaient des épées suspendues à des baudriers ; ἐκ χειρὸς ἄγειν, BION 3, 2, conduire par la main ; — fig. pour marquer une idée de dépendance, de relation : ἔκ τινος ἔχειν τὰς ἐλπίδας, THC. 1, 84, rattacher ses espérances à qqn ; ἐκ τῆς θαλάττης ἅπασα ὑμῖν ἤρτηται ἡ σωτηρία, XÉN. Hell. 7, 1, 6, votre salut dépend tout entier de la mer ; — de même, pour marquer une idée de provenance, même sans mouv. : οἱ ἐκ τῶν νήσων κακοῦργοι, THC. 1, 8, les malfaiteurs des îles, càd. les pillards, les pirates ; οἱ ἐκ τῆς ἀγορᾶς, XÉN. An. 1, 2, 18, les marchands (du camp) ; τοὺς ἐκ τῶν σκηνῶν, DÉM. 284, 23, ceux des tentes. À ce sens se rattachent cert. loc. adv. marquant la position : ἐκ δεξιᾶς, ἐκ ἀριστερᾶς : ἕστασαν Πέρσαι μὲν ἐκ δεξιᾶς, οἱ δὲ ἄλλοι ἐξ ἀριστερᾶς τῆς ὁδοῦ, XÉN. Cyr. 8, 3, 10, les Perses se placèrent les uns à droite, les autres à gauche de la route ; de même : οἱ ἐξ ἐναντίας, XÉN. Cyr. 7, 1, 20, ceux d’en face ; οἱ ἐκ τοῦ πλαγίου, XÉN. Cyr. les troupes de flanc ; ἐκ τοῦ ἔμπροσθεν στῆναι, XÉN. Cyr. 2, 2, 6, se poster devant ; ἐξ ἀγχιμόλου, IL. 24, 352, de près ; ἐκ τῆς ἰθείης, HDT. 3, 127, en droite ligne ;
   II p. suite, avec ou sans mouv., pour marquer l’éloignement, l’idée d’un point extrême :
      1 du haut de : στᾶσ' ἐξ Οὐλύμποιο, IL. 14, 154, du haut de l’Olympe où elle se tenait ; ἐκ δίφροιο καθήμενος, OD. 21, 420, du haut du char où il se tenait ; καθῆσθαι ἐκ πάγων, SOPH. Ant. 411, se tenir sur les hauteurs et de là (contempler, etc.) ;
      2 du bas de : ἐκ τοῦ πεδίου ἀνέϐησαν ἐπὶ γήλοφον, XÉN. An. 3, 4, 25, de la plaine ils montèrent sur une colline ;
      3 du fond de : ἐκ βυθοῦ, THCR. Idyl. 22, 40, du fond (de la source) ;
      4 abs. à distance de, loin de, hors de : ἐκ βελέων, IL. 14, 130, hors de la portée des traits ; ἐκ πατρίδος, OD. 15, 272, loin de sa patrie ; ἐξ ὁδοῦ, SOPH. O.C. 113, hors de la route ; cf. OD. 19, 7 ; HDT. 3, 83, etc. ;
B (idée de temps) :
      1 depuis : ἐκ πολλοῦ χρόνου, PLAT. Men. 234 e, depuis longtemps ; ἐκ πλείονος χρόνου, THC. 8, 45, depuis un plus long temps ; ἔκ τε τῶν πρότερον χρόνων καὶ ἀφ' οὗ, CIA. 2, 613, 9 (298 av. J.C. — v. Meisterh. p. 173, 5), depuis les temps antérieurs et depuis que ; ou, sans χρόνου : ἐξ οὗ, IL. 1, 6 ; OD. 2, 27 ; XÉN. An. 5, 7, 34 ; ἐξ ὅτου, XÉN. An. 7, 8, 4, depuis que (lat. ex quo) ; ἐκ τοῦ, IL. 1, 493 ; ἐκ τοῖο, IL. 8, 296 ; ἐκ τοῦδε, IL. 15, 69 ; ἐξ ἐκείνου, THC. 2, 15, depuis ce moment ; ἐκ πολλοῦ, THC. 1, 68, depuis longtemps ; ἐκ πλείστου, THC. 8, 68, depuis un très long temps ; ἐξ ὀλίγου, THC. 2, 11, depuis peu de temps ; ἐκ παλαιοῦ, XÉN. Mem. 3, 5, 8, dès les temps anciens ; ἐκ παλαιτάτου, THC. 1, 18, depuis un temps très reculé ; de même dans les loc. ἐξ ἀρχῆς, OD. 1, 188 ; ESCHL. Eum. 284, dès l’origine ; ἐκ γενετῆς, IL. 24, 535, dès la naissance ; ἐκ παιδός, XÉN. Cyr. 5, 1, 2, etc. ; ἐκ παίδων, XÉN. An. 4, 6, 14, etc. dès l’enfance ; ἐκ μικροῦ παιδαρίου, DÉM. 1252 fin, tout petit enfant, dès la première enfance, dès le bas âge ; ἐκ νέων, PLAT. Leg. 642 b, dès la jeunesse ; — p. opp. à εἰς : ἐξ ἡμέρης ἐς ἡμέρην ἀναϐάλλειν, HDT. 9, 8, remettre de jour en jour ; ἐκ νεότητος ἐς γῆρας, IL. 14, 86, de la jeunesse à la vieillesse (v. εἰς) ;
      2 à la suite de, après : ἐκ τούτου, XÉN. Mem. 2, 9, 4, après cela ; ἐκ τούτων, SOPH. O.R. 235, à la suite de ces événements ; ἐξ αἰθέρος δίης, IL. 16, 365, après un temps serein ; ἐκ τοῦ ἀρίστου, XÉN. An. 4, 6, 21, après le déjeuner ; ἐκ τῶν ἔμπροσθεν δακρύων γελᾶν, XÉN. Cyr. 1, 4, 28, aux larmes faire succéder le rire ;
      3 p. ext. durant, pendant (litt. à partir de et pendant le temps qui suit) ; ἐκ νυκτός, XÉN. Cyr. 1, 4, 2, pendant la nuit (cf. fr. de nuit) ; ἐκ νυκτῶν, OD. 12, 286, durant les nuits ; ἐξ ἡμέρας, SOPH. El. 780, pendant le jour, de jour ; ἐκ τοῦ λοιποῦ, XÉN. Conv. 4, 56, ἐκ τῶν λοιπῶν, PLAT. Leg. 709 e, pour l’avenir ;
C (idée d’origine) pour marquer :
   I propr. l’origine, càd. :
      1 la naissance, la race, la famille : ἔκ τινος εἶναι, γενέσθαι, etc. IL. 6, 206, etc. (v. εἰμί, γίγνομαι) être de la famille de qqn, descendre de qqn ; ὦ παῖ πατρὸς ἐξ Ἀχιλλέως, SOPH. Ph. 260, ô enfant, né d’Achille ; ὁ ἔκ τινος, SOPH. Ant. 466, celui qui est né de qqn ; θνητὴ ἐκ θνητῶν, PLAT. Leg. 889 d, mortelle née de parents mortels ; qqf. pour marquer la descendance immédiate, p. opp. à ἀπό, qui marque d’ord. une descendance lointaine (v. ἀπό, B, I, 3) et à διά (v. διά, B, III, 2) ;
      2 le lieu d’origine : ἐκ Σιδῶνος εὔχομαι εἶναι, OD. 15, 425, je me vante d’être originaire de Sidon ; Διῆς ἐκ τοῦ Ἄθω, CIA. 1, 244, 53 (436 av. J.C.) les Diées de la région de l’Athos, p. opp. à Διῆς ἀπὸ τοῦ Ἄθω, CIA. 1, 237, 35 (443 av. J.C.) les Diées du mt Athos (v. Meisterh. p. 173, 4) ; Οἰναῖοι ἐξ Ἰκάρου, CIA. 1, 240, 15 (440 av. J.C. ; v. Meisterh. ibid.), les Œnæes de l’î. Ikaros ; οἱ ἐκ τῆς πόλεως, POL. 4, 71, 11, ceux de la ville ; p. anal. en parl. de corporations, d’écoles, etc. οἱ ἐκ τῆς συγκλήτου, POL. 3, 97, 1, ceux du Sénat ; ὁ ἐξ Ἀκαδημείας, ATH. 34 a, le philosophe de l’Académie ; οἱ ἐκ τοῦ περιπάτου, LUC. Herm. 11, les philosophes péripatéticiens ; — p. suite, la construction par ἐκ équivaut qqf. à un simple gén. οἱ ἐκ Μακεδονίας βασιλεῖς, POL. 2, 40, 5, les rois de Macédoine (litt. originaires de Macédoine) ;
   II la cause, càd. :
      1 avec un n. de pers., l’idée de la pers. qui est la cause ou l’auteur d’une action : ὄναρ ἐκ Διός ἐστιν, IL. 1, 63, le songe vient de Zeus ; σωτηρία ἔκ τινος, PLAT. Rsp. 494 a, salut qui vient de qqn ; πᾶσαι τέχναι βροτοῖσιν ἐκ Προμηθέως, ESCHL. Pr. 504, c’est Prométhée qui a doté les mortels de tous les arts ; τὰ ἐξ Ἑλλήνων τείχεα, HDT. 2, 148, les murs bâtis par les Grecs ; — p. suite, la construct. par ἐκ ou ἐξ équivaut qqf. soit à un gén. ὕμνος ἐξ Ἐρινύων, ESCHL. Eum. 344, le chant que font entendre les Érinyes, le chant des Érinyes ; ταῦτ' ἐξ Ἀτρειδῶν ἔργα κἀξ Ὀδυσσέως, SOPH. Ph. 406, voilà ce qu’ont fait les Atrides et Ulysse ; soit, après un verbe pass., à la construct. par ὑπό avec le gén. ἐφίληθεν ἐκ Διός, IL. 2, 669, ils furent aimés de Zeus ; ἐκ θεῶν δωρηθέν, PLAT. Tim. 74 b, chose qui est un présent des dieux ; τὸ ποιηθὲν ἐκ Ψαμμητίχου, HDT. 2, 151, ce qui fut fait par Psammètikhos ; ἐκ τῶν συνειδότων μεμηνῦσθαι, THC. 1, 20, se trouver dénoncé par ses complices ; γελᾶσθαι ἔκ τινος, EUR. Med. 797, être l’objet de la risée de qqn ; σφαγεὶς ἔκ τινος, EUR. I.T. 552, égorgé de la main de qqn ; — de même avec un verbe neutre : ἔκ τινός τι πάσχειν, OD. 2, 134, souffrir qqe ch. du fait de qqn, souffrir de qqn un mauvais traitement ; ἐκ Διὸς πάσχω κακῶς, ESCHL. Pr. 761, je souffre de Zeus un traitement cruel ; θνῄσκειν ἔκ τινος, SOPH. El. 256, O.R. 854, mourir de la main de qqn ;
      2 avec un n. de chose, la cause propr. dite : μήνιος ἐξ ὀλοῆς, OD. 3, 135, par suite d’un funeste ressentiment, ἄχθεσθαι ἔκ τινος, PLAT. Rsp. 549 d, être fâché de qqe ch. ; ἐκ φόϐου γλῶσσαν ἐγκλῄσας ἔχω, SOPH. Ant. 180, la crainte fait que je tiens ma langue enfermée ; πῶς ἔχει ἐκ τοῦ τραύματος ; XÉN. Cyr. 5, 4, 10, comment se porte-t-il à la suite de sa blessure ? ἐκ τίνος ; EUR. Hel. 93 ; ἐκ τοῦ ; XÉN. An. 5, 8, 4, par suite de quoi ? avec un subst. τὰ ἐξ ἀδικίας κέρδη, PLAT. Rsp. 366 a, les gains provenant de méfait ; — en ce sens ἐκ forme avec un grand nombre de subst. ou d’adj. neutres et fém. des loc. adv. (cf. lat. ex consulto, ex composito, etc.) : ἐκ βίας = βιαίως, SOPH. Ph. 563, de force ; ἐκ δόλου, SOPH. El. 279, de ruse (agir), par ruse ; ἐξ ἀνάγκης, SOPH. Ph. 73 ; ANTIPH. (ATH. 224 c), de toute nécessité ; ἐκ τοῦ φανεροῦ, THC. 4, 106, de toute évidence ; ἐκ ταχείας, SOPH. Tr. 395, de toute la vitesse ; ἐξ ἑκουσίας, Tr. 727, de bonne volonté ; ἐκ νέης, HDT. 5, 116, nouvellement ; ἐξ ὑστέρης, HDT. 6, 85, en dernier lieu, etc. ;
   III l’instrument : ζῆν ἔκ τινος, XÉN. Hell. 3, 2, 11, vivre de qqe ch. ; ἐκ τόξων ἀνύειν γαστρὶ φορϐάν, SOPH. Ph. 702, procurer de la nourriture à son estomac au moyen de ses flèches ; ἐποιοῦντο διαϐάσεις ἐκ τῶν φοινίκων, XÉN. An. 2, 3, 10, ils firent des ponts avec les palmiers ; ἐκ χρημάτων τριήρεις παρασκευάζεσθαι, PLUT. Them. 4, se procurer des trirèmes au moyen d’argent ;
   IV la matière dont la chose est faite : ἐκ ξύλων ποιεῦντες τὰ πλοῖα, HDT. 1, 194, faisant leurs bateaux en bois ; ἐκ λευκῶ ἐλέφαντος αἰετοί, THCR. Idyl. 15, 123, aigles en ivoire blanc ; εἶναι ἐξ ἀδάμαντος, PLAT. Rsp. 616 c (cf. THCR. Idyl. 17, 21) être en acier ; ἐκ κριθῶν μέθυ, ESCHL. Suppl. 953, boisson d’orge fermentée ; avec un n. de pers. στράτευμα ἐξ ἐραστῶν, XÉN. Conv. 8, 32, armée d’amants ; fig. ἐξ ἀπάτας κεκροτημένοι ἄνδρες, THCR. Idyl. 15, 49, hommes faits de fourberie ;
   V le prix : ἐκ τριῶν δραχμῶν, EA. 1883, 123-4, z, 69, 70 (329 av. J.C. ; v. Meisterh. p. 173, 6), au prix de trois drachmes ; ἐξ ὀκτὼ ὀϐολῶν καὶ ἡμιωϐελίου, CIA. 2, add. 834, b, 2, 70 (329 av. J.C. ; v. Meisterh. ibid.) au prix de huit oboles et demie ;
D En composition ἐκ marque :
      1 une idée de éloignement (ἐκϐαίνω, ἐκϐάλλω, etc.) ;
      2 une idée de origine (ἐκγίγνομαι, ἐξευρίσκω, etc.) ;
      3 une idée de changement (ἔκλευκος, ἔκπικρος, ἐκϐαρϐαρόω, etc.) ;
      4 une idée de achèvement (ἐκπληρόω, ἐκπέρθω, etc.).

➳ Remarques :
   I Forme : dans les écriv. class. ἐκ s’emploie dev. les cons., ἐξ dev. les voy. ; dans les inscr. att. on trouve :
      1 ἐξ dev. les voy. ἐξ οὗ (375 av. J.C.) et dev. σ, ξ, ζ, ρ et λ : ἐξ Σαλαμῖνος (4^e siècle av. J.C.), ἐξ Σικελίας (366/356 av. J.C.) à côté de ἐκ Σαλαμῖνος (350 av. J.C.) ; qqf. avec soudure de la prép. et du nom. : ἐξαλαμῖνος = ἐξ Σαλαμῖνος, ἐξάμου = ἐξ Σάμου, etc. ; — ἐξ Ξυϐαλητίων (empire) ; — ἐξ Ζέας (357 av. J.C.) ; — ἐξ Ῥόδου (425 av. J.C.), etc. ; — ἐξ Λέρου (454 av. J.C.) ; d’ord. ἐγ, non ἐξ devant λ (v. ci-dessous) ;
      2 ἐκ devant les muettes fortes κ, π, τ : ἐκ Κεραμέων (437 av. J.C.) ; ἐκ Πειραέων (envir. 350 av. J.C.) ; ἐκ τοῦ (436 av. J.C.) ; — en ce cas, qqf. redoublé : ἐκκ τοῦ (4^e-3^e siècle av. J.C.) ; ἐκκ τῶν (284 av. J.C.) ; sous l’Empire qqf. réduit à ἐ : ἐ Κεραμέων (2^e-3^e siècle après J.C.) ;
      3 devant θ, χ, φ, tantôt ἐχ : ἐχ Θετταλίας (322-319 av. J.C.) ; ἐχ φυλῆς (444/440 av. J.C.) ; ἐχ Χαλκίδος (445 av. J.C.) ; tantôt ἐκ : ἐκ Χαλκίδος (445/440 av. J.C.) ;
      4 ἐγ devant β, γ, δ, λ, μ, ν : ἐγ βουλῆς (369 av. J.C.) ; ἐγ Βυζαντίου (444/403 av. J.C.) ; ἐγ Γαργηττίων (empire ; cf. ἔκγονος) ; ἐγ δέ (320/295 av. J.C.) ; ἐγ Διός (418 av. J.C.), etc. ; ἐγ Λακεδαίμονος (368 av. J.C.) ; ἐγ Μακεδονίας (440/432 av. J.C.) ; ἐγ νήσων (357 av. J.C.) (Sur ces variations de forme, v. Meisterh. p. 81 et suiv.) ;
   II Place de ἐκ :
      1 qqf. séparé de son rég. par un mot : ἐκ δέ, OD. 7, 54, etc. ; THCR. Idyl. 6, 27 ; ἐξ ἐπόησε, THCR. Idyl. 29, 24 ; par deux mots : ἐκ γὰρ δὴ τοῦ, IL. 15, 601 ; ἐκ δ' ἄρα, IL. 19, 387 ; OD. 18, 299 ; ἐκ μὲν γάρ, THCR. Idyl. 7, 15 ;
      2 qqf. placé après son rég. (en ce cas, accentué ἔκ) : ἄστεος ἒκ σφετέρου, IL. 18, 210 ; καύματος ἔξ, IL. 5, 865 ; πολίων ἒξ ἐπράθομεν (ἐξεπράθομεν Bkk.) IL. 1, 125 ; οὐρανοῦ ἒκ κατέπαλτο (ἐκκατέπ. Bkk.) IL. 19, 351 ; τῶν ἔξ, HH. Ap. 336 ; à la fin d’un vers : κακῶν ἔξ, THCR. Idyl. 25, 38 ; cf. 22, 30 ;
   III ἐκ pléonastique, avec certains adv. en -θεν ; ἐξ οὐρανόθεν, ἐξ ἁλόθεν (v. ces mots) ; ἐκ πρῴρηθεν, THCR. Idyl. 22, 11 ; οὑξ Ἑλίκηθεν, THCR. Idyl. 25, 180 ; avec un n. de pers. ἐκ Διόθεν, HÉS. O. 763 ;
   IV Fusion de ἐκ :
      1 par addition à d’autres prép. διέκ, παρέκ, ὑπέκ (v. ces mots) ;
      2 par crase : après l’art. οὑξ = ὁ ἐξ, dor. ὡξ (v. ὁ) ; après καί : κἀκ, κἀξ, κἠκ, κἠξ (v. καί) ; après καὶ ὁ : χὠκ (v. καί) ;
      3 par aphérèse : μὴ 'κ, ESCHL. Sept. 873 ; μὴ 'κϐάλῃς, ESCHL. Eum. 830 ; μὴ 'κδῷς, ESCHL. Suppl. 340.

Étym. indo-europ. *h₁eǵ^h-s ou *h₁eḱ-s, dehors, hors de ; cf. lat. ex.

'

before a vowel ἐξ, also ἐξ τῳ Ϝοίκῳ Inscr.Cypr. 135.5 H., in Att. Inscrr. before ς ξ ζ ρ and less freq. λ ; ἐγ- in Inscrr. before β γ δ λ μ ν; Cret. and Boeot. ἐς Leg. Gort. 2.49, Corinna Supp. 2.67 ; ἐχ freq. in Att. Inscrr. before χ φ θ (and in early Inscrr. before ς, IG1². 304.20) ; also ἐ Ναυπάκτω ib. 9(1).334.8 (Locr.) ; (ἐτ is for ἐπὶ in ib. 9(2).517.14 (Thess.)):
Prep. governing GEN. only (exc. in Cypr. and Arc., c. dat., Inscr.Cypr. 135.5 H. (Idalium), (in form ἐς) IG 5(2).6.49 (Tegea, iv BC)) ; — radical sense, from out of, freq. also simply, from.
OF PLACE, the most freq. usage, variously modified ; of Motion, out of, forth from, ἐκ Πύλου ἐλθὼν τηλόθεν ἐξ ἀπίης γαίης Il. 1.269, cf. Pl. Prt. 321c, etc. ; μάχης ἔκ Il. 17.207 ; ἂψ ἐκ δυσμενέων ἀνδρῶν 24.288 ; ἐξ ὀχέων, ἐξ ἕδρης, 3.29, 19.77 ; φεύγειν ἐκ πολέμοιο 7.119 ; ἐκ τῶν πολεμίων ἐλθεῖν X. Cyr. 6.2.9 ; ἐκ χειρῶν γέρας εἵλετο Il. 9.344, cf. S. Ph. 1287 (but ἐκ χειρὸς βάλλειν or παίειν to strike with a spear in the hand, opp. ἀντιτοξεύειν or ἀκοντίζειν, X. An. 3.3.15, Cyr. 4.3.16 ; ἐκ χειρὸς τὴν μάχην ποιεῖσθαι ib. 6.2.16, cf. 6.3.24, etc.) ; ἐκ χρυσῶν φιαλῶν πίνειν ib. 5.3.3 ; ἐξ ἀγορᾶς ὠνεῖσθαι Pl.Com. 190. ἐκ θυμοῦ φίλεον I loved her from my heart, with all my heart, Il. 9.343 ; ἐκ τῆς ψυχῆς ἀσπάσασθαι X. Oec. 10.4 ; μέγαν ἐκ θυμοῦ κλάζοντες Ἄρη A. Ag. 48 (anap.) ; δακρυχέων ἐκ φρενός Id. Th. 919 (anap.) ; οὐδὲν ἐκ σαυτῆς λέγεις S. El. 344 ; ἐξ εὐμενῶν στέρνων δέχεσθαι receive with kindly heart, Id. OC 486 ; ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν δὲ κἀξ ὀρθῆς φρενός Id. OT 528 ; ὀρθὸς ἐξ ὀρθῶν δίφρων with chariot still upright, Id. El. 742 ; ἐξ ἀκινήτου ποδός Id. Tr. 875 ; ἐξ ἑνὸς ποδός Id. Ph. 91. to denote change or succession, freq. with an antithetic repetition of the same word, δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ one evil comes from (or after) another, Il. 19.290 ; ἐκ φόβου φόβον τρέφω S. Tr. 28 ; πόλιν ἐκ πόλεως ἀμείβειν, ἀλλάττειν, Pl. Sph. 224b, Plt. 289e ; λόγον ἐκ λόγου λέγειν D. 18.313 ; πόρους ἐκ πόρων ὑπισχνούμενοι Alciphr. 1.8 ; ἀπαλλάττειν τινὰ ἐκ γόων S. El. 291 ; ἐκ κακῶν πεφευγέναι Id. Ant. 437 ; hence, instead of, τυφλὸς ἐκ δεδορκότος Id. OT 454 ; λευκὴν… ἐκ μελαίνης ἀμφιβάλλομαι τρίχα Id. Ant. 1093 ; ἐλεύθερος ἐκ δούλου καὶ πλούσιος ἐκ πτωχοῦ γεγονώς D. 18.131, cf. X. An. 7.7.28, etc. to express separation or distinction from a number, ἐκ πολέων πίσυρες four out of many, Il. 15.680 ; μοῦνος ἐξ ἁπάντων σωθῆναι Hdt. 5.87 ; εἶναι ἐκ τῶν δυναμένων to be one of the wealthy, Pl. Grg. 525e ; ἐμοὶ ἐκ πασέων Ζεὺς ἄλγε’ ἔδωκεν to me out of (i.e.
above) all, Il. 18.431, cf. 432 ; ἐκ πάντων μάλιστα 4.96, cf. S. Ant. 1137 (lyr.), etc. ; redundant, εἷς τῶν ἐκ τῶν φίλων σου LXX Jd. 15.2. of Position, outside of, beyond, chiefly in early writers, ἐκ βελέων out of shot, Il. 14.130, etc. ; ἐκ καπνοῦ out of the smoke, Od. 19.7 ; ἐκ πατρίδος banished from one΄s country, 15.272 ; ἐκ μεσου κατῆστο sate down apart from the company, Hdt. 3.83 ; ἐξ ἠθέων τὸν ἥλιον ἀνατεῖλαι out of its accustomed quarters, Id. 2.142; ἐξ ὀφθαλμῶν out of sight, Id. 5.24 ; ἐξ ὁδοῦ out of the road, S. OC 113. with Verbs of Rest, where previous motion is implied, on, in, δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθος… πῦρ lighted a fire from (i.e.
on) his helmet, Il. 5.4 ; ἐκ ποταμοῦ χρόα νίζετο washed his body in the river (with water from the river), Od. 6.224 ; freq. with Verbs signifying hang or fasten, σειρήν… ἐξ οὐρανόθεν κρεμάσαντες having hung a chain from heaven, Il. 8.19 ; ἐκ πασσαλόφι κρέμασεν φόρμιγγα he hung his lyre from (i.e.
on) the peg, Od. 8.67 ; ἀνάπτεσθαι ἔκ τινος fasten from i.e.
upon) a thing, 12.51 ; μαχαίρας εἶχον ἐξ ἀργυρέων τελαμώνων Il. 18.598 ; πρισθεὶς ἐξ ἀντύγων gripped to the chariot-rail, S. Aj. 1030, etc. ; ἐκ τοῦ βραχίονος ἵππον ἐπέλκουσα leading it [by a rein] upon her arm, Hdt. 5.12 ; with Verbs signifying hold, lead, ἐξ ἐκείνων ἔχειν τὰς ἐλπίδας to have their hopes dependent upon them, Th. 1.84 ; ἐκ χειρὸς ἄγειν lead by the hand, Bion Fr. 7.2 ; ἐκ ποδὸς ἕπεσθαι ib. 6.2 ; ἐκ τῆς οὐρᾶς λαμβάνεσθαι Luc. Asin. 23 ; with the Art. indicating the place of origin, οἱ ἐκ τῶν νήσων κακοῦργοι the robbers of the islands, Th. 1.8, cf. 2.5, 13 ; τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας those in the sea-fight, Pl. Ap. 32b ; τοὺς ἐκ τῶν σκηνῶν those in the tents, D. 18.169 ; ἁρπασόμενοι τὰ ἐκ τῶν οἰκιῶν X. Cyr. 7.2.5 ; οἱ ἐκ τοῦ πεδίου ἔθεον Id. An. 4.6.25 ; even with Verbs of sitting or standing, εἰσεῖδε στᾶσ’ ἐξ Οὐλύμποιο from Olympus where she stood, Il. 14.154 ; καθῆσθαι ἐκ πάγων to sit on the heights and look from them, S. Ant. 411 ; στὰς ἐξ ἐπάλξεων ἄκρων E. Ph. 1009 ; ἐκ βυθοῦ at the bottom, Theoc. 22.40 ; phrases, ἐκ δεξιᾶς, ἐξ ἀριστερᾶς, on the right, left, X. Cyr. 8.3.10, etc. ; οἱ ἐξ ἐναντίας, οἱ ἐκ πλαγίου ib. 7.1.20 ; ἐκ θαλάσσης, opp. ἐκ τῆς μεσογείας, D. 18.301. νικᾶν ἔκ τινος win a victory over…, Apoc. 15.2.
OF TIME, elliptic with Pron. relat. and demonstr., ἐξ οὗ [χρόνου] since, Il. 1.6, Od. 2.27, etc. ; in apod., ἐκ τοῦ from that time, Il. 8.296 ; ἐκ τούτου X. An. 5.8.15, etc. (but ἐκ τοῖο thereafter, Il. 1.493, and ἐκ τούτων or ἐκ τῶνδε usu.
after this, X. Mem. 2.9.4, S. OT 235) ; ἐξ ἐκείνου Th. 2.15 ; ἐκ πολλοῦ (sc. χρόνου) for a long time, Id. 1.68, etc. ; ἐκ πλέονος χρόνου Id. 8.45 ; ἐκ πλείστου ib. 68 ; ἐξ ὀλίγου at short notice, Id. 2.11 (but also a short time since, Plu. Caes. 28) ; ἐκ παλαιοῦ X. Mem. 3.5.8 ; ἐκ παλαιτάτου Th. 1.18. of particular points of time, ἐκ νεότητος… ἐς γῆρας Il. 14.86 ; ἐκ γενετῆς 24.535 ; ἐκ νέου, ἐκ παιδός, from boyhood, Pl. Grg. 510d, R. 374c, etc. ; ἐκ μικροῦ παιδαρίου D. 53.19 ; ἐξ ἀρχῆς A. Eu. 284, etc. ; καύματος ἔξ after hot weather, Il. 5.865; νέφος ἔρχεται οὐρανὸν εἴσω αἰθέρος ἐκ δίης after clear weather, 16.365 ; ἐκ δὲ αἰθρίης καὶ νηνεμίης συνδραμεῖν ἐξαπίνης νέφεα Hdt. 1.87 ; so (like ἀπό II) ἐκ τῆς θυσίης γενέσθαι to have just finished sacrifice, ib. 50, etc. ; ἐκ τοῦ ἀρίστου after breakfast, X. An. 4.6.21 ; ἐξ εἰρήνης πολεμεῖν to go to war after peace, Th. 1.120 ; γελάσαι ἐκ τῶν ἔμπροσθεν δακρύων X. Cyr. 1.4.28 ; κάλλιστον ἦμαρ εἰσιδεῖν ἐκ χείματος A. Ag. 900 ; τὴν θάλασσαν ἐκ Διονυσίων πλόϊμον εἶναι Thphr. Char. 3.3 ; ἐκ χειμῶνος at the end of winter, Plu. Nic. 20.
at, in, ἐκ νυκτῶν Od. 12.286 ; ἐκ νυκτός X. Cyr. 1.4.2, etc. ; ἐξ ἡμέρας S. El. 780 ; ἐκ μέσω ἄματος Theoc. 10.5 ; ἐκ τοῦ λοιποῦ or ἐκ τῶν λοιπῶν for the future, X. Smp. 4.56, Pl. Lg. 709e.
OF ORIGIN, of Material, out of or of which things are made, γίγνεταί τι ἔκ τινος Parm. 8.12 ; ποιέεσθαι ἐκ ξύλων τὰ πλοῖα Hdt. 1.194 ; πίνοντας ἐκ κριθῶν μέθυ A. Supp. 953 ; εἶναι ἐξ ἀδάμαντος Pl. R. 616c ; ἐκ λευκῶ ἐλέφαντος αἰετοί Theoc. 15.123 ; στράτευμα ἀλκιμώτατον ἂν γένοιτο ἐκ παιδικῶν X. Smp. 8.32 ; συνετάττετο ἐκ τῶν ἔτι προσιόντων formed line of battle from the troops as they marched up, Id. An. 1.8.14. of Parentage, ἔκ τινος εἶναι, γενέσθαι, etc., Il. 20.106, 6.206, etc. ; ἐκ γὰρ ἐμεῦ γένος ἐσσί (where γένος is acc. abs.) 5.896 ; σῆς ἐξ αἵματός εἰσι γενέθλης 19.111 ; ὦ παῖ πατρὸς ἐξ Ἀχιλλέως S. Ph. 260 ; πίρωμις ἐκ πιρώμιος Hdt. 2.143 ; ἀγαθοὶ καὶ ἐξ ἀγαθῶν Pl. Phdr. 246a ; τὸν ἐξ ἐμῆς μητρός S. Ant. 466, etc. of Place of Origin or Birth, ἐκ Σιδῶνος… εὔχομαι εἶναι Od. 15.425, cf. Th. 1.25, etc. ; ἐκ τῶν ἄνω εἰμί Ev. Jo. 8.23; ἡ ἐξ Ἀρείου πάγου βουλή the Areopagus, Arist. Ath. 4.4, etc. ; οἱ ἐκ τῆς διατριβῆς ταύτης Aeschin. 1.54 ; οἱ ἐκ τοῦ Περιπάτου the Peripatetics, Luc. Pisc. 43 ; ὁ ἐξ Ἀκαδημείας the Academic, Ath. 1.34b ; οἱ ἐκ πίστεως Ep. Gal. 3.7 ; οἱ ἐξ ἐριθείας Ep. Rom. 2.8. of the Author or Occasion of a thing, ὄναρ, τιμὴ ἐκ Διός ἐστιν, Il. 1.63, 2.197, cf. Od. 1.33, A. Pers. 707, etc. ; θάνατος ἐκ μνηστήρων death by the hand of the suitors, Od. 16.447 ; τὰ ἐξ Ἑλλήνων τείχεα walls built by them, Hdt. 2.148 ; κίνημα ἐξ αὑτοῦ spontaneous motion, Plot. 6.1.21 ; ὕμνος ἐξ Ἐρινύων A. Eu. 331 (lyr.) ; ἡ ἐξ ἐμοῦ δυσβουλία S. Ant. 95 ; ὁ ἐξ ἐμοῦ πόθος Id. Tr. 631. with the agent after Pass. Verbs, by, Poet. and early Prose, ἐφίληθεν ἐκ Διός they were beloved of (i.e.
by) Zeus, Il. 2.669 ; κήδε’ ἐφῆπται ἐκ Διός ib. 70; προδεδόσθαι ἐκ Πρηξάσπεος Hdt. 3.62; τὰ λεχθέντα ἐξ Ἀλεξάνδρου Id. 7.175, cf. S. El. 124 (lyr.), Ant. 93, Th. 3.69, Pl. Ti. 47b; ἐξ ἁπάντων ἀμφισβητήσεται Id. Tht. 171b; ὁμολογουμένους ἐκ πάντων X. An. 2.6.1 ; τὰς ἐκ θεῶν τύχας δοθείσας S. Ph. 1316, cf. Pl. Ly. 204c ; with neut. Verbs, ἐκ… πατρὸς κακὰ πείσομαι Od. 2.134, cf. A. Pr. 759 ; τλῆναί τι ἔκ τινος Il. 5.384 ; θνῄσκειν ἔκ τινος S. El. 579, OT 854, etc. ; τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων Hdt. 1.1. of Cause, Instrument, or Means by which a thing is done, ἐκ πατέρων φιλότητος in consequence of our fathers’ friendship, Od. 15.197 ; μήνιος ἐξ ὀλοῆς 3.135 ; ἐξ ἔριδος Il. 7.111 ; τελευτῆσαι ἐκ τοῦ τρώματος Hdt. 3.29 ; ἐκ τίνος λόγου ; E. Andr. 548 ; ἐκ τοῦ ; wherefore? Id. Hel. 93 ; λέξον ἐκ τίνος ἐπλήγης X. An. 5.8.4 ; ποιεῖτε ὑμῖν φίλους ἐκ τοῦ Μαμωνᾶ τῆς ἀδικίας make yourselves friends of (i.e.
by means of)…, Ev. Luc. 16.9 ; ζῆν ἔκ τινος X. HG 3.2.11 codd. ; ἐκ τῶν ἰδίων τρέφειν ἐμαυτόν Isoc. 15.152 ; ἐκ τόξων ἀνύσαι γαστρὶ φορβάν S. Ph. 710 (lyr.).
in accordance with, ἐκ τῶν λογίων Hdt. 1.64 ; ὁ ἐκ τῶν νόμων χρόνος D. 24.28 ; ἐκ κελεύματος A. Pers. 397, cf. Sophr. 25 ; ἐκ τῶν ξυγκειμένων Th. 5.25 ; ἐκ τῶν παρόντων ib. 40, etc. ; ἐκ τῶν ἔργων κρινόμενοι X. Cyr. 2.2.21, cf. A. Pr. 485. freq. as periphr. for Adv., ἐκ προνοίας IG1². 115.11 ; ἐκ βίας by force, S. Ph. 563 ; ἐκ δόλου Id. El. 279 ; ἐκ παντὸς τρόπου ζητεῖν Pl. R. 499a ; esp. with neut. Adjs., ἐξ ἀγχιμόλοιο, = ἀγχίμολον, Il. 24.352 ; ἐκ τοῦ ἐμφανέος Hdt. 3.150; ἐκ τοῦ φανεροῦ, ἐκ τοῦ προφανοῦς, Th. 4.106, 6.73 ; ἐκ προδήλου S. El. 1429 ; ἐξ ἴσου, ἐκ τοῦ ἴσου, Id. Tr. 485, Th. 2.3 ; ἐξ ἀέλπτου Hdt. 1.111, etc. ; with fem. Adj., ἐκ τῆς ἰθέης Id. 3.127 ; ἐκ νέης Id. 5.116 ; ἐξ ὑστέρης Id. 6.85 ; ἐκ τῆς ἀντίης Id. 8.6 ; ἐκ καινῆς Th. 3.92 ; ἐξ ἑκουσίας S. Tr. 727 ; ἐκ ταχείας ib. 395. of Number or Measurement, with numerals, ἐκ τρίτων in the third place, E. Or. 1178, Pl. Grg. 500a, Smp. 213b ; distributively, apiece, Ath. 15.671b. of Price, ἐξ ὀκτὼ ὀβολῶν SIG 2587.206 ; ἐκ τριῶν δραχμῶν ib. 283 ; συμφωνήσας ἐκ δηναρίου Ev. Matt. 20.2. of Weight, ἐπιπέμματα ἐξ ἡμιχοινικίου Inscr.Prien. 362 (iv BC). of Space, θινώδης ὢν ὁ τόπος ἐξ εἴκοσι σταδίων by the space of twenty stades, Str. 8.3.19.
ἐκ is freq. separated from its case, Il. 11.109, etc.
— It takes an accent in anastrophe, 14.472, Od. 17.518.
— Ep. use it with Advbs. in -θεν, ἐξ οὐρανόθεν, ἐξ ἁλόθεν, ἐξ Αἰσύμηθεν, Il. 17.548, 21.335, 8.304 ; ἐκ Διόθεν Hes. Op. 765 ; ἐκ πρῴρηθεν Theoc. 22.11.
— It is combined with other Preps. to make the sense more definite, as διέκ, παρέκ, ὑπέκ.
IN COMPOS. the sense of removal prevails ; out, away, off. to express completion, like our utterly, ἐκπέρθω, ἐξαλαπάζω, ἐκβαρβαρόω, ἐκδιδάσκω, ἐκδιψάω, ἐκδωριεύομαι, ἐξοπλίζω, ἐξομματόω, ἔκλευκος, ἔκπικρος.
As ADVERB, therefrom, Il. 18.480.

vor Vokalen ἐξ, doch zuweilen auch vor Konsonanten, bes. σ in Inscr., wo vor β, δ, λ u. μ auch ἐγ geschrieben ist. Praeposit. c. genit. Im Allgemeinen das Ausgehen aus Etwas heraus bezeichnend:
1) vom Orte, aus, von Etwas her,
   a) zunächst bei Verbis der Bewegung, den Ausgangspunkt bezeichnend ; ἐκ Πύλου ἐλθὼν τηλόθεν ἐξ ἀπίης γαίης Il. 1.269, u. so bei allen Folgenden ; ἐξ οἴκων μολεῖν Soph. Phil. 60 ; ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς Plat. Prot. 321c ; ἐκ τοῦ πεδίου ἀνέβησαν ἐπὶ γήλοφον Xen. An. 3.4.25 ; ἐκ νηῶν, ἐκ πόντοιο, von den Schiffen aus, Il. 8.213, Od. 19.375 ; auch übertr., μεταστρέψαι ἦτορ ἐκ χόλου, vom Zorn abwenden, Il. 10.107. Auch hier stehen die Menschen oft für das Land, ἐκ τῶν πολεμίων ἐλθεῖν Xen. Cyr. 6.2.9, vgl. An. 1.7.13 ; ἃ ἐκ τῶν Ταόχων ἔλαβον 4.7.17 ; ἐξ ἐμοῦ, aus meinem Hause, Ar. Pax 1195 ; ἐκ τῶν γειτόνων, aus der Nachbarschaft, Lycurg. 21 ; Ar. Plut. 431. An σῴζειν ἐκ τῆσδε γῆς, Soph. Phil. 524, schließt sich ἐκ πολλῶν ἔσωσας, El. 1348 ; ἐκ κακῶν πεφευγέναι, Ant. 833 ; παῦσον ἐκ κακῶν ἐμέ El. 975 ; κολώνης ἐξ ἄκρας νεόρρυτοι πηγαί 882 ; ἐκ φοινίας πληγῆς αἷμα Aj. 901 ; vgl. ἐξ ἀειρύτου χοὰς κρήνης ἔνεγκον O.C. 470 ; δύσνιπτον ἐκ δέλτου γραφήν Tr. 680 ; ἀμφίκλυστος ἐκ πόντου πέτρα Phil. 777, aus dem Meere hervorragend ; ἐξ ἀγορᾶς ὠνεῖσθαι Plat. com. bei Poll. 6.103 ; ἐκ χρυσῶν φιαλῶν πίνειν, aus goldenen Schalen, Xen. Cyr. 5.3.3 ; ἐξ ὕπνου ἐγείρειν Il. 5.413.
   b) Eine eigentümliche Kürze liegt in Ausdrücken wie ὁ ἐκ Βυζαντίου ἁρμοστὴς μέλλει ἥξειν Xen. An. 6.2.17, wie auch wir »der Harmost aus Byzanz wird kommen« sagen ; ἁρπάζειν τὰ ἐκ τῶν οἰκιῶν, das, was im Hause ist, aus demselben rauben, plündern, Cyr. 7.2.5 ; τοὺς ἐκ τῶν πόλεων λαβεῖν An. 1.2.3 ; οἱ ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἔθεον u. ä.; einfacher ist τὰ ἐκ τοῦ ἀγροῦ ὡραῖα 5.3.9 ; ἅπαντα τἀκ τῆς οἰκίας ἀπώλεσεν Philem. Stob. fl. 105.50 ; οἱ ἐκ τῶν νήσων κακοῦργοι ἀνέστησαν ὑπ' αὐτοῦ, die Räuber auf den Inseln wurden von diesem verjagt, Thuc. 1.8, vgl. 1.105, 2.5, 13. – Mit δέχου δὲ χειρὸς ἐξ ἐμῆς βέλη Soph. Phil. 1271 u. μεθιέναι O.C. 910 ist zu vgl. οἱ ἐκ χειρὸς βάλλοντες, das sind ἀκοντισταί, Xen. An. 3.3.15 ; ἐκ χειρὸς χρῆσθαι Cyr. 1.2.9, u. oft μάχεσθαι u. ä.
   c) Sehr häufig sind bes. bei den Geschichtschreibern die Bezeichnungen ἐκ δεξιᾶς, ἐξ ἀριστερᾶς u. ä., von der rechten Seite, die oft auch mit Verdis der Ruhe verbunden sind : ἐκ τοῦ ἔμπροσθεν στῆναι Xen. Cyr. 2.2.6 ; οἱ ἐξ ἐναντίας 7.1.20 ; ἐκ μὲν τοῦ ἐπὶ θάτερα Plat. Prot. 314e ; τόπος ἀπότομος ἐκ θαλάττης, von der Meeresseite, Crit. 118a ; ἐκ μὲν θαλάττης τὴν Εὔβοιαν προβαλέσθαι πρὸ τῆς Ἀττικῆς, ἐκ δὲ μεσογαίας τὴν Βοιωτίαν Dem. 18.301. Vgl. πολλὰ μὲν γὰρ ἐκ θαλάσσης, πολλὰ ἐκ χέρσου κακὰ γίγνεται θνητοῖς Aesch. Pers. 694 ; τοὺς ἱππέας ἐκ πλαγίου τάττειν τῶν Ἀθηναίων, den Athenern in die Flanken stellen, Thuc. 7.6 ; daher οἱ ἐκ τοῦ πλαγίου, die in der Flanke stehenden, Xen. Cyr. 7.1.20 ; – ἐξ ἀγχιμόλοιο ἰδεῖν, in der Nähe, Il. 24.352 ; ἐκ πολλοῦ, πλείονος u. ä. φεύγειν, ἐκ τοσούτου διώκειν, von weitem, aus so weiter Entfernung, Thuc. 4.129 Xen. An. 1.10.11 u. öfter ; Hell. 4.4.10, An. 2.21.8 ; ἐκ τόξου ῥύματος καταλαβεῖν, von Bogenschußweite aus, An. 3.3.15 ; ἐξ ἀκοντίου βολῆς ᾕρουν Xen. Hell. 4.5.15 ; ἐξ ὄψεως μήκους Cyr. 4.3.16 ; ἐκ πολλοῦ προορᾶν 5.4.49 ; Sp., wie ἐξ εἴκοσι βημάτων, auf zwanzig Schritt, Plut. Demetr. 21.
   d) die Bdtg außerhalb ist in ἐκ καπνοῦ κατέθηκα Od. 19.7 nur scheinbar, u. eine Kürze des Ausdruckes, aus dem Rauch wegtragen u. niederlegen ; οὕτω τοι καὶ ἐγὼν ἐκ πατρίδος, sc. φεύγω, Od. 15.222 ; von Streitern, ἄστεος ἐκ σφετέρου, fern von, Il. 18.210 ; vgl. Her. 2.142 ; ἐκ μέσου καθῆσθαι, sich aus der Mitte wegsetzen, 3.83, wie ἐκ μέσου γίγνεσθαι, Aesch. ep. 12, sich zurückziehen ; bei Paus. 3.14.9 ist ἐκ τῆς πόλεως in ἐκτός von Silburg geändert.
   e) An kann es übersetzt werden in ἐκ πασσαλόφι κρέμασεν φόρμιγγα, er hing die Leier an den Pflock, nämlich so, daß sie von diesem herabhing, Od. 8.67 ; ἀνάπτεσθαι ἔκ τινος, an Etwas anknüpfen, so daß das Band davon auszugehen scheint, 12.51 ; ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας Il. 5.322 ; μαχαίρας εἶχον ἐκ τελαμώνων 18.598 ; τῆσδ' (ἀσπίδος) ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν, an demselben, 11.38 ; προσφυὲς ἔκ τινος, daran sitzend, Od. 19.58. Man vgl. ἐκ τῶν ζωστήρων φορεῖν φιάλας Her. 4.40, am Gürtel hangend, wie 9.74 ; τὰ δρέπανα ἐκ τῶν ἀξόνων Xen. An. 1.8.10. So auch ἐκ χειρὸς λαμβάνεσθαι u. ä., ἐκ σκήπτρου ὁδοιπορεῖν, an einem Stabe, Soph. O.C. 848 ; vgl. τοῖς τυφλοῖσι κέλευθος ἐκ προηγητοῦ πέλει, die Blinden wandern an der Hand des Führers, Ant. 989 ; – die Uebersetzung auf in Verbindungen wie ἕλκεν νευρὴν – αὐτόθεν ἐκ δίφροιο καθήμενος, ἧκε δ' ὀϊστόν Od. 21.420 ist nicht genau, es ist auch hier = von dem Sitze aus, dasitzend, wie auch bei Soph. Ant. 407 καθήμεθ' ἄκρων ἐκ πάγων an das Hinabschauen vom Berge zu denken, wie Il. 14.154 Ἥρη εἰσεῖδε –. στᾶσ' ἐξ Οὐλύμποιο u. Thuc. 3.22 ᾔσθοντο οἱ ἐκ τῶν πύργων, die auf den Türmen Befindlichen bemerkten es von da aus, vgl. b). – Das Ausgehen von Etwas ist auch ein Absondern, Trennen von, aus, ἐκ δεσμῶν λυθείς Aesch. Prom. 507, 874 ; so bes. ἐκ πάντων, aus Allen heraus, vor Allen, Il. 4.96, wie ἐκ μὲν ἀλλάων ἁλιάων ἀνδρὶ δάμασσεν 18.432 ; τὰν ἐκ πασᾶν τιμᾷς ὑπερταταν πόλεων Soph. Ant. 1124 ; ἐκ δὲ τῶν μάλιστ' ἐγώ O.C. 746, wie ἐκ πάντων μάλιστα Thuc. 2.49 u. sonst ; fast die Stelle des genit. partitivus vertretend, ἐκ πολέων πίσυρες, vier aus, von vielen, Il. 15.680 ; ὅν ποτ' ἐκ πολλῶν ἐγὼ μόνον προσεῦρον πιστόν Soph. El. 1343 ; vgl. O.C. 70, Ant. 652, Tr. 731 ; μοῦνος ἐξ ἁπάντων Her. 5.87 ; οὗτοι ἐσώθησαν ἐκ τῶν ἀμφὶ τοὺς μυρίους Xen. An. 5.3.3 ; ἐκ πάντων προτιμᾶσθαι Thuc. 1.120 ; ἐκ πάντων τιμᾶν, vor Allen ehren, Her. 1.134.
2) In mannichfaltigen Verbindungen bezeichnet es den Ursprung, wobei immer an einen stetigen Zusammenhang des Abgeleiteten u. des Ursprünglichen zu denken ist:
   a) den leiblichen Ursprung, sowohl den Vater als die Mutter bezeichnend ; bei Hom. gew. ἔκ τινος εἶναι u. γενέσθαι, vollständiger ἐξ ἐμοῦ γένος ἐσσί, du stammst von mir dem Geschlechte nach, Il. 5.896 ; ὦ παῖ, πατρὸς ἐξ Ἀχιλλέος Soph. Phil. 260 ; ἐκ κείνου γεγώς Aj. 467 ; ἐξ ἧς ἔφυ γυναικός O.R. 458 ; Aj. 1268 ; μητρὸς ἐξ ὀρεσκόου βλάστημα Aesch. Spt. 514 ; σέθεν γὰρ ἐξ αἵματος γεγόναμεν Spt. 118 ; Plat. αὐτοί τε ἀγαθοὶ καὶ ἐξ ἀγαθῶν Phaedr. 246a ; αὐτὴ θνητὴ ἐκ θνητῶν Legg. X.889d ; ἐκ γενναίων γαμεῖν Eur. Andr. 1280.
   b) vom Vaterlande, ξένος μέν εἰμι Δαυλιεὺς ἐκ Φωκέων Aesch. Ch. 663 ; ὁ ἐξ Αἰτωλίας, = Αἰτωλός, Soph. El. 694 ; οἱ ἐκ τῆς Ἀσίας, die Perser, Isocr. 4.82. Hieran reihen sich bes. bei Späteren Umschreibungen, οἱ ἐκ Μακεδονίας βασιλεῖς, die makedonischen Könige, Pol. 2.40.5 ; οἱ ἐκ τῆς συγκλήτου, die Senatoren 3.97.1 ; οἱ ἐκ τῆς πόλεως, die Bürger, 4.71.11. Geläufig war οἱ ἐξ Ἀρείου πάγου, Oratt. Man vgl. οἱ ἐκ τῆς διατριβῆς ταύτης Aesch. 1.54 ; οἱ ἐκ τοῦ περιπάτου, die Peripatetiker, Luc. Hermot. 11 ; u. was sich weiter davon entfernt, θάπτειν τοὺς ἐκ τῶν πολέμων, die in den Kriegen Gefallenen, Thuc. 2.34 (vgl. ἀνελόμενος τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας Plat. apol. 32b); οἱ ἐκ τῶν ὑποδεεστέρων, die Dürftigeren, 2.89 ; οἱ ἐκ διπλασίων κτημάτων Plat. Legg. V.743b.
   c) seltener zeigt es den Stoff an ; ἐκ ξύλων ποιεῦντες τὰ πλοῖα Her. 1.194 ; 3.24 ; ἐκ πέτρας εἰργασμένος Aesch. Prom. 242 ; πίνοντας ἐκ κριθῶν μέθυ Suppl. 931 ; τὸ ἄγκιστρον εἶναι ἐξ ἀδάμαντος Plat. Rep. X.616c ; στράτευμα ἐξ ἐραστῶν, aus Liebhabern bestehend, Xen. Symp. 8.32. Man vgl. noch ἐκ ποταμοῦ νίζεσθαι Od. 6.224 ; ἐκ χρημάτων τριήρεις παρασκευάζεσθαι Plut. Them. 4 ; ἐκ τῶν ἰδίων (χρημάτων), aus eigenen Mitteln, Dem. 19.229 ; ἐκ τῶν κοινῶν ταῖς ἰδίαις ἀπορίαις βοηθεῖν Isocr. 12.140 ; ζῆν ἔκ τινος, Xen. Hell. 3.2.11 ; τρέφειν τινὰ ἐκ τῶν ἰδίων, Isocr. 15.152 ; vgl. unten f.
   d) vom geistigen Ursprunge, innerem Antriebe, ἐκ θυμοῦ φιλεῖν, aus Herzensgrunde, Il. 9.486, wie Bion. 4.2 ; ἐξ ἔριδος μάχεσθαι, in Folge des Streites, aus Haß, Il. 7.111 ; Od. 4.343 ; so Tragg., δακρυχέων ἐκ φρενός Aesch. Spt. 902 ; Ag. 532 ; ὁ ἐκ φρενὸς λόγος Ch. 105 : ἐκ ποίου φρονήματος ἀτιμάζεις Suppl. 889 ; ἐξ εὐμενῶν στέρνων δέχεσθαι τὸν ἱκέτην Soph. O.C. 487 ; οὐδὲν ἐκ σαυτῆς λέγεις El. 344, vgl. O.R. 528 ; ἐκ παντὸς τοῦ νοῦ Plat. Gorg. 510b ; ἐκ τῆς ψυχῆς φίλος Xen. An. 7.7.43 ; ἐκ τῆς ψυχῆς ἀσπάζεσθαι Oec. 10.4.
   e) Ganz allgemein von der Veranlassung, von der Etwas ausgeht ; μήνιος ἐξ ὀλοῆς, in Folge, wegen des Zorns, Od. 3.135 ; ἐξ ἀρέων κεχολωμένος Il. 9.566 ; ἀρθεὶς νεικέων ἐξ ἀμφιλόγων Soph. Ant. 111 ; ἐκ τέχνης κακῆς πράσσειν Phil. 88 ; vgl. Plat. Tim. 33d ; ἐξ ἀβουλίας πεσεῖν Soph. El. 390 ; ἐκ φόβου γλῶσσαν ἐγκλῄσας ἔχω Ant. 180 ; παλαιῶν Ἄρεος ἐκ μηνιμάτων Eur. Phoen. 914. Dah. ἐκ τίνος ἐπλήγης ; weshalb. Xen. An. 5.8.4 ; vgl. ἐκ διαβολῆς, ἐξ ὑποψίας, 2.5.5 ; ἀγαθὸς ἐκ πολυμαθίας γενόμενος Plat. Legg. VII.811a, wie ἐκ τέχνης ποιητὴς ἐσόμενος Phaedr. 245a ; ἔπαινον εἴληφεν ἔκ τινος Legg. I.625a ; ἐκ τοιᾶσδε προφάσεως Critia. 120d ; ἄχθεσθαι ἔκ τινος Rep. VIII.549d ; ἐξ ὑποβολῆς Xen. Cyr. 3.3.37 ; ἀρέσκειν ἔκ τινος Conv. 4.57 ; μισεῖν ἐκ τῶν ἐγκλημάτων Dem. 1.7 ; ἐκ τῆς βουλῆς 24.63 ; μηδεὶς ἐκ τριηραρχίας ὑπάρξει ἀτελής 20.20 ; ἐλπίδας ἔχειν ἔκ τινος Thuc. 1.84 ; ἐξ εὐεργεσιῶν εὐμενῶς διατεθείς Isocr. 4.28. Vgl. noch τὰ ἐξ ἀδικίας κέρδη Plat. Rep. II.366a ; οἱ ἐκ τοῦ ἀδίκου φιλοκερδοῦντες Xen. An. 1.9.16 ; Cyr. 8.8.18 ; ἐκ τοῦ δικαίου Hell. 6.5.16 ; κτᾶσθαι Lys. 19.9. Aehnlich πῶς ἔχει ἐκ τοῦ τραύματος, in Folge, d.i. nach den Wunden, s. unten Xen. Cyr. 5.4.10. Häufig so auch von Personen, ἐκ θεόφιν πολεμίζειν, auf Antrieb der Götter, Il. 17.101 ; ἐξ ἀνδρῶν τλῆμεν, auf Anlaß der Männer, 5.384 ; τιμὴ ἐκ Διός ἐστιν 2.197 ; vgl. Hes. O. 30 ; ὄναρ ἐκ Διός, ein vom Zeus veranlaßter Traum, Il. 1.63 ; ἐκ Διὸς πάσχω κακῶς Aesch. Prom. 761 ; πᾶσαι τέχναι βροτοῖσιν ἐκ Προμηθέως 504 ; ἄτιμοι ἐκ θεῶν Ag. 997 ; vgl. ὕμνος ἐξ Ἐρινύων Eum. 327 ; τὰ ἐκ προτέρων ἀμπλακήματα 894 ; ἐξ ἐμοῦ κτήσει χάριν Soph. Phil. 1356 ; ἐπαίνου ἔκ τινος τυχεῖν Ant. 665 ; Tr. 449 ; τὰ ἐκ θεῶν τρέμοντες O.C. 257, den Götterspruch ; ἡ ἐκ σοῦ δυσμένεια, dein Uebelwollen, El. 619 ; ἀπιστία ἔκ τινος Xen. An. 7.7.30 ; ὁ ἐκ τῶν Ἑλλήνων εἰς τοὺς βαρβάρους φόβος, von den Hellenen ausgehend, veranlaßt, 1.2.18 ; ψόφος ἔκ τινος Thuc. 3.22 ; σωτηρία ἔκ τινος, durch Einen bewirkte Rettung, Plat. Rep. VIII.494a ; τὰ ἐξ Ἑλλήνων τείχεα Her. 2.148 ; ἡ ἐκ τῶν Ἑλλήνων εὔνοια Pol. 3.6.13 ; ἡ ἐκ τούτου πρᾶξις 9.29.7 ; ἡ ἐκ τῆς πονηρίας αἰσχύνη, ἡ ἐκ τοῦ δανείζεσθαι ἀμηχανία, Plut. vit. aer. al. 6. Daher steht ἐκ sogar bei passivis für ὑπό, Hom. ἐφίληθεν ἐκ Διός Il. 2.669 ; τετίμηται ἐκ παίδων Od. 7.70 ; Τρώεσσι δὲ κήδε' ἐφῆπται ἐκ Διός Il. 2.69 ; ἐκ φίλων κρατηθείς Aesch. Spt. 322 ; ἐκ θεῶν δοθείς Eum. 470 ; ἐκ βασιλέως δεδομένος Her. 8.114 ; Xen. An. 1.1.6 ; ἐκ θεῶν δωρηθέν Plat. Tim. 47b. So bei töten, umkommen, δαμεὶς ἐκ χερος Φοίβου Aesch. Ag. 1501 ; Soph. Phil. 335 ; θανεῖν Tr. 1123 ; ἀνδρὸς ἐκ τίνος διώλετο O.R. 225 ; ὀλοίμην ἐκ θεῶν Ch. 1000 ; vgl. ὡς ἔρις ἔκ τε θεῶν ἔκτ' ἀνθρώπων ἀπόλοιτο Il. 18.107 ; σφαγεὶς ἔκ τινος Eur. I.T. 552. Oft bei Her.; τὸ ποιηθὲν ἐκ Ψαμμητίχου 2.151 ; 3.14 ; λεχθέντα ἐξ Ἀλεξάνδρου 7.175. Seltener bei den Attikern ; τὰ ἐξ ἐμοῦ πραχθέντα Antiph. II δ 1 ; ἐκ τῶν συνειδότων μεμηνῦσθαι Thuc. 1.20 ; ἐκ τῶν κινδυνεύειν ἐθελόντων ὠφελεῖσθε Lys. 16.18 ; ἐξ ὑμῶν ἐλέγχονται Isae. 6.57 ; ἐξ ἁπάντων ἀμφισβητήσεται Plat. Theaet. 171b ; ὁ μῦθος ἐκ παλαιῶν ἰερέων εἴρηται Legg. IX.872e ; ἐκ τῶν τυχόντων ἀνθρώπων συνοικισθεῖσα Lycurg. 62. Zu vergleichen sind aber ἐκ βασιλέως καθεστηκώς Xen. Cyr. 8.6.9, φεύγειν ἐξ Ἀρείου πάγου, durch den Areopag verbannt werden, Din. 1.44. Bei Tragg. findet sich noch ἄρχεσθαι ἔκ τινος, Soph. Ant. 63 ; Eur. Hel. 1030 ; ἐχθαρεῖ ἐξ ἐμοῦ, Soph. Ant. 93 ; ταῦτ' ἐξ Ἀλεξάνδρου ἔργα, Phil. 404 ; γελᾶσθαι ἔκ τινος, Eur. Med. 797. Oft bei Aesch. u. A. δέχεσθαι, ἑλεῖν, λαβεῖν ἐκ χερῶν, s. d. verba (πλουτεῖν ἔκ τινος Dem. 21.189), wie κλύειν, ἀκούειν ἔκ τινος u. ä.
   f) in manchen Verbindungen steht es dem dat. od. adverbialen Bestimmungen gleich ; ὑψόσε δ' ἄχνη σκίδναται ἐξ ἀνέμοιο ἰωῆς Il. 11.307 ; so ἐκ βίας = βίᾳ, Soph. Phil. 559 u. öfter ; ἐξ ἀνάγκης od. ἐξ ἀναγκαίας τύχης, 73, El. 48 ; Plat. Phileb. 22b ; vgl. ἐξ ἀνάγκης ἐστί μοι ποιεῖν τι, Antiphan. bei Ath. VI.224c ; vgl. Plat. Soph. 256d ; ἐκ τῶν δυναμένων Gorg. 525c ; ἐκ τῶν λόγων καὶ ἔργων χαρίζεσθαι, mit Wort u. Tat, Phaedr. 931c ; ἐκ δόλου, listig, Soph. El. 271 ; σίδηρος ὀπτὸς ἐκ πυρός Ant. 471 ; ἐκ τόξων ἀνύειν γαστρὶ φορβάν Phil. 702 ; ὑπερχλιδῶντες ἐκ γλώσσης κακῆς Tr. 208 ; βέβηκε ἐξ ἀκινήτου ποδός 872 ; u. wo das Ausgehen deutlicher hervortritt, ὀδύρομαι ὡς ἐκ στομάτων O.R. 1218 ; ἐκ τοῦ ἐμφανοῦς, ἐκ τοῦ φανεροῦ, = φανερῶς, Her. 3.150 ; Xen. Cyr. 1.6.41 ; Isocr. 4.147 u. A.; ἐξ ἀπροσδοκήτου, ἀέλπτου, Her. 7.204, 1.111 ; ἐξ ἴσου, 7.135, τιμᾶν, ἀκούειν ἀμφοτέροιν, auf gleiche Weise, Aesch. Suppl. 400 Dem. 29.4 Aesch. 1.28, wie ἐκ τῶν ὁμοίων, Ag. 1397 ; οὐκ ἐξ ἴσου ἐσμέν, wir stehen nicht gleich, Xen. An. 3.4.47 ; ἐξ ἑτοίμου ἀκοντίζειν Cyr. 8.5.12 ; ἐξ ἑτοιμοτάτου, 5.3.57 ; vgl. ἐκ τῆς ἰθείης, νέης, ὑστέρης, Her. 3.127, 5.116, 6.85 ; ἐξ ἐπιβουλῆς Xen. An. 6.2.7.
3) Hieran reiht sich die Bdtg gemäß, d.i. von Etwas ausgehend und durch Etwas veranlaßt ; ἔκρινα ἐξ ὀνειράτων ἃ χρὴ ὕπαρ γενέσθαι Aesch. Prom. 483 ; ἐκ τῶνδε, demgemäß ; ἐξ ὧνσὺ λέγεις ἔοικε Plat. Prot. 313c ; ἀδύνατον ἐκ τῶν ὡμολογημένων, nach dem, 358e ; ἐξ ὧν ἀκούω κρίνω Xen. An. 1.10.28, wie ἐκ τῶν ἔργων Cyr. 2.2.21 ; ἐκ τῆς ὄψιος τοῦ ὀνείρου Her. 2.152 ; ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνομαι Thuc. 6.17 ; ἐξ ὦν ᾔσθημαι Plat. Phaed. 61c ; ἐκ τῶν λόγων καὶ τῶν ἔργων χαρίζεσθαι 231c, vgl. 243d ; ἐκ τῆς νικώσης πάντα ἔπραττον, nach Stimmenmehrheit, Xen. An. 5.9.18, wie ἐκ τῶν λεγομένων καὶ μαρτυρουμένων ψηφίζεσθαι Dem. 46.4. Häufig bei Rednern αἱ ἐκ τῶν νόμων ζημίαι, τιμωρίαι, δίκη, ἐπιτίμια, die gesetzmäßigen, gesetzlichen, z.B. Dem. 58.8, 18.13, 19.281 ; Lycurg. 4.8 ; ἡ ἐκ τοῦ νόμου ἀρά Dem. 19.70 ; vgl. τόδ' ἐκ νόμων σέβας Aesch. Eum. 92 ; ἐκ κελεύσματος Pers. 389 ; ἐκ τοῦ δικαίου Pol. 15.22.1 ; μηδέποτε ἐκ λόγου σκοπεῖσθαι, vernunftgemäß, Dem. 25.42 ; ἐκ τῶν παρόντων, der gegenwärtigen Lage, den Umständen gemäß, Thuc. 3.29 ; Xen. An. 3.2.3 u. Folgende, wie Plat. Alc. 38 ; ὡς δυνατὸν ἐκ τοῦ τοιούτου τρόπου, bei einem solchen Charakter, Xen. An. 2.6.8 ; vgl. Ar. Th. 99 ; anders ἐκ τρόπου τοιοῦδε, auf folgende Weise, Lys. 13.7, wie μαστεύουσι ζῆν ἐκ παντὸς τρόπου Xen. An. 3.1.43 ; Thuc. 6.92, 8.66 ; – ἐξ ὀνόματος προσαγορεύειν, mit Namen, Plut. Crass. 3.
4) Eine Zeitfolge, bes. ἐξ οὗ, ἐκ τοῦ, ἐκ τούτου, seitdem, Il. 1.493, 8.295 ; bei allen Folgenden sehr gewöhnlich ; ἃ 'κ τῶνδε δράσω Soph. O.R. 235. Bestimmter ἐκ γενετῆς, von Geburt an, Il. 24.535 ; ἐκ νεότητος ἐς γῆρας 14.86 ; bei Attikern bes. ἐκ τῶν παίδων, auch ἐκ νέων εὐθύς, Plat. Legg. I.642 h ; ἐκ μικροῦ παιδαρίου αὐτὸν ἔθρεψε Dem. 53.19 ; ἐκ πολλοῦ χρόνου Plat. Men. 234e ; ἐκ τριῶν ἐτέων προετοιμάζετο Her. 7.22 ; ἐξ ἦρος εἰς ἀρκτοῦρον Soph. O.R. 1137 ; ἐξ ἕω, vom Morgen an, Ar. Eccl. 85 ; ἐκ τοῦ ἀρίστου Xen. An. 4.6.21, gleich nach dem Frühstück ; ἐξ ὀλίγων ἡμερῶν, auch ἐξ ὀλίγου λέγειν, nach Vorbereitung weniger Tage sprechen, Lys. 2.1 ; ἐξ ἀρχῆς, von Anfang an, zuerst, Hom. u. alle Folgdn ; ἐκ παλαιοῦ u. ἐκ παλαιτάτου, schon längst, ἐκ τοῦ λοιποῦ χρόνου, Dem. 59.46. Uebh. drückt es die unmittelbare Zeitfolge aus, ἐκ πολλῆς ἡσυχίας, nach langer Ruhe, Her. 1.86 ; ἐκ τῶν πρόσθεν δακρύων γελᾶν Xen. Cyr. 1.4.28, gleich nach dem Weinen lachen ; ἐπειδή μ' ἐκ τοῦ πόνου ὁ ὕπνος ἀνῆκεν Plat. Prot. 310d ; Phaedr. 251a ; vgl. ἔπειτα ἐκ τούτων τρίτον Phil. 27b, nach diesem den dritten ; womit sich wieder die Bdtg. in Folge verbindet in ἐκ τρωμάτων θνήσκειν Her. 2.63 ; ἐξ ἧς μάχης ἐμοὶ τἀριστεῖα ἔδοσαν οἱ στρατηγοί, nach und in Folge welcher Schlacht, Plat. Symp. 220d. Daran reiht sich
   a) das Uebergehen aus einem Zustande in einen andern, κάλλιστον ἦμαρ εἰσιδεῖν ἐκ χείματος, nach dem Sturm, Aesch. Ag. 874 ; τυφλὸς γὰρ ἐκ δεδορκότος Soph. O.R. 454, blind aus einem sehenden, nachdem man sehend gewesen ; λευκὴν ἐκ μελαίνης ἀμφιβάλλομαι τρίχα Ant. 1080 ; ἐκ τοιούτου θῆλυς εὕρημαι Tr. 1064 ; ἐκσμικρῶν εἰς τυραννίδα ἀφικέσθαι Eur. Hel. 1030 ; ὑπὸ στέγαισί τε οἵαισι ναίω, βασιλικῶν ἐκ δωμάτων, nachdem ich km Palast gewohnt, El. 306 ; τὰ καινὰ ἐκ τῶν ἠθάδων ἡ δίον' ἐστίν Cycl. 250 : χρήσιμον ἐξ ἀχρήστου ποιεῖν Plat. Rep. VII.530c ; λύκος ἐξ ἀνθρώπου γενέσθαι VIII.566a ; ἐξ ἐλάττονος ὄντος πρότερον ἔπειτα μεῖζον γίγνεσθαι Phaed. 70e ; ἐλεύθερος ἐκ δούλου καὶ πλούσιος ἐκ πτωχοῦ γεγονώς Dem. 18.131 ; Xen. An. 7.7.28 u. A., wo überall auch der Ausgangspunkt durch ἐκ bezeichnet ist.
   b) das unmittelbare Aufeinanderfolgen, daher Ausdruck der Häufung ; ἐξ ἡμέρης ἐς ἡμέρην ἀναβάλλειν, von Tag zu Tag, Her. 9.8 ; ξενίζουσ' ἡμέραν ἐξ ἡμέρας Henioch. Stob. fl. 43.27 ; δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ Il. 19.290 ; πόλιν ἐκ πόλεως, Stadt vor Stadt, Plat. Soph. 224b ; χεὶρ ἐκ χειρός Aesch. Ag. 1109 ; ἀεί τιν' ἐκ φόβου φόβον τρέφω, eine Besorgnis nach der andern, Soph. Tr. 28 ; μόχθος ἐκ μόχθων Eur. I.T. 191 ; ἐλπίδες ἐξ ἐλπίδων Dem. 19.18 ; ἄλλον ἐξ ἄλλου τύραννον μεταβάλλειν Plut. Timol. 1. Adverbium  : ἐκ δ' ἀργύρεον τελαμῶνα, daran, Il. 18.480. Bei Soph. Tr. 1042 ἐκ μὲν ἐσχάτας βέβρωκε σάρκας – ἐκ δὲ χλωρὸν αἷμά μου πέπωκεν u. ähnlichen Ausdrücken pflegt man eine Tmesis anzunehmen. – Man vgl. διέκ, παρέκ, ὑπέκ. Bei Hom. u. andern Ep. wird ἐκ durch mehrere Wörter von seinem Genitiv getrennt, wie man wenigstens Fälle, wie ἐκ δ' ἔβαλ' ἵππων Il. 11.109 erkl.; bei denselben wird es auch nicht selten dem casus nachgesetzt, z.B. τῆσδ' ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν Il. 11.38, in welchem Falle es am Ende des Verses, 14.472, Od. 17.518, oder wo noch ein genitiv folgt, wie Il. 5.865 καύματος ἒξ ἀνέμοιο δυσαέος ὀρνυμένοιο, den Akzent bekommt.
In der Zusammensetzung bedeutet es
1) die Entfernung heraus, weg, z.B. ἐκβάλλω, ἔξειμι u. ä.
2) den Ursprung, ἔκγονος.
3) Vollendung, ein Herausarbeiten, ἐκβαρβαρόω, ἐξοπλίζω, ἐκπικρος.

ἐκ (ἐξ),
prep. with genitive,
from out of, from (see Addendum, p. 492).
This entry is included here, but in the print version the entry is found on p. 492. ἐκ, before a vowel ἐξ,
prep. with genitive,
of motion outwards, separation from (opp. to εἰς; = Lat. e, ex), from out of, from among, from.
__I. Of Place,
__1. of motion, out of, forth from, off from: Jhn.6:31, Act.9:3, Gal.1:8, al.; esp. after verbs of motion, Mat.8:28 17:9, Mrk.1:25 7:28, Jhn.1:33 20:1, Act.12:7, 17 27:30, al.; constr. praeg., σώζειν (διας) ἐκ, Ju 5, Act.28:4. Metaph., Mat.7:4, 5, 1Pe.2:9; ἐκ τ. χειρός (-ῶν), before genitive of person(s), Luk.1:74, Jhn.10:28, 29, 39, Act.12:4 24:7, Rev.19:2; πίνειν (which see) ἐκ; of the place from which an action proceeds, Luk.5:3 (cf. 12:36, Jhn.13:4, 2Co.2:4).
__2. Of change from one place or condition to another: Jhn.8:42, Rom.6:13 13:11, Rev.7:14, al.; with ellips. of verb of motion, 2Ti.2:26, 2Pe.2:21, Rev.2:21, al.
__3. Of separation or distinction from a number, before collective or pl. nouns: Mat.13:47, 49, Jhn.12:1, Act.3:15, 1Pe.1:3, al.; after εἷς, Mat.10:29 Luk.17:15, al.; οὐδείς, Jhn.7:19, al.; πολλοί, Jhn.11:19, al.; τις, Luk.11:15, al.; τίς, Mat.6:27, al.; in partitive phrase as subject of sentence, Jhn.16:17; Hebraistically, ἐκ μέσου before genitive, = ἐκ (Heb. מִתּוֹךְ), Mat.13:49, al.
__4. Of position or direction (so in cl. = ἔξω): ἐκ δεξιῶν (see: δεξιός); ἐξ ἐναντίας, Mrk.15:39 (metaph., Tit.2:8); ἐκ ῥιζῶν (i.e., utterly), Mat.11:20.
__II. Of Time,
__1. of the point of time from which, from, since: ἐκ γενετῆς, Jhn.9:1, cf. Mrk.10:20, Luk.23:8, Act.24:10, al.
__2. Of succession in time: ἐκ δευτέρου, a second time, Mrk.14:72, al., cf. Mat.26:44; ἡμέραν ἐξ ἡμέρας, from day to day, 2Pe.2:8.
__III. Of Origin,
__1. of nativity, lineage, race: κοίτην (ἐν γαστρί) ἔχειν, Rom.9:10, Mat.1:18; γεννᾶν ἐκ, Mat.1:3ff.; γεννᾶσθαι (γίνεσθαι) ἐκ, Jhn.3:6 8:41, Gal.4:4; ἐκ πνεύματος (θεοῦ), Jhn.1:13 3:5ff., al. ἔρχεσθαι, εἶναι, etc., ἐκ τ. πολέως, Jhn.1:44; φυλῆς, Luk.2:36, al.; τ. ἐξουσίας Ἡρῴδου, Luk.23:7; ὁ ὢν ἐκ τ. γῆς, Jhn.3:31.
__2. Of the author, occasion or source: Mat.5:37, Jhn.2:16, Rom.2:29, 1Co.8:6, Gal.5:8, al.; ἐκ (τ. θεοῦ, 1Co.7:7, 2Co.5:1, 1Jn.4:7; ἐκ τ. πατρός, Jhn.6:65, al.; ἐκ τ. γῆς ἐστιν, λαλεῖ, Jhn.3:31; εκ καρδίας, Rom.6:17, cf. Mrk.12:30, 1Ti.1:5; ἐκ ψυχῆς, Eph.6:6, Col.3:23; ἐκ πίστεως, Rom.14:23; κρίνειν ἐκ, Luk.19:22, Rev.20:12.
__3. Of the agent, after passive verbs: Mat.15:5, Mrk.7:11, 2Co.2:2, al.; freq. in Re after αδικεῖσθαι (2:11), etc.
__4. Of cause, dependence, source of supply: τ. πόνου (των), Rev.16:10, 11; τ. φωνῶν, Rev.8:13; ἐκ τούτου, Jhn.6:66 19:12 (but see Meyer, in ll.); ἐκ θεοῦ λαλεῖν, 2Co.2:17; ἐκ τ. ἀληθείας, Jhn.18:37, 1Jn.3:19; ὁ ἐκ πίστεως, Rom.3:26 4:16; οἱ (ὄντες) ἐκ περιτομῆς, Act.11:2, Rom.4:12, Gal.2:12, Col.4:11; πίνειν ἐκ, Mat.26:29, Mrk.14:25, Jhn.4:13, al.; θερίζειν, Gal.6:8; μετέχειν ἐκ (= partit. genitive), 1Co.10:13; with inf., ἐκ τοῦ ἔχειν, 2Co.8:11.
__5. Of material: Mat.27:29, Jhn.2:15 19:2, Rom.9:21, 1Co.11:12, Rev.18:12, al.; allied to which is its use of price (= cl. genitive): Mat.27:7, cf. ib. 20:2, Act.1:18.
__IV. By attraction = ἐν (cl.): τὰ ἐκ τ. οἰκιας, Mat.24:17; τ. ἐξ αὐτοῦ δύναμιν, Mrk.5:30 (see Field, in l.); ὁ πατὴρ ὁ ἐξ οὐρανοῦ, Luk.11:13.
__V. Adverbial phrases: ἐξ ἀνάγκης, 2Co.9:7, Heb.7:12; ἐξ ἰσότητος, 2Co.8:13; ἐκ μέρους, 1Co.12:27 13:9-12; ἐκ μέτρου, Jhn.3:34; ἐκ συμφώνου, 1Co.7:5.
__VI. in composition, ἐκ signifies,
__1. procession, removal: ἐκβαίνω, ἐκβάλλω.
__2. Opening out, unfolding: ἐκτείνω; metaph., ἐξαγγάλλω.
__3. Origin: ἔκγονος.
__4. Completeness: ἐξαπορέω (see M, Pr., 237), ἐκπληρόω, ἐκτελέω.
(AS)