'(impf. ἤγειρον, f. ἐγερῶ, ao. ἤγειρα, pf. ἐγήγερκα, pl.q.pf. ἐγηγέρκειν ; pf. et pl.q.pf.2 au sens intr. ἐγρήγορα, ἐγρηγόρειν et ἠγρηγόρειν ; pass. f. ἐγερθήσομαι, ao. ἠγέρθην, pf. ἐγήγερμαι, pl.q.pf. ἐγηγέρμην) :
   I tr.
      1 faire lever, d’où éveiller : τινὰ ἐξ ὕπνου, IL. 5, 413, litt. éveiller qqn de son sommeil ; abs. ESCHL. Eum. 140, etc. réveiller qqn ; p. anal. ἐγ. νεκρούς, NT. Matth. 10, 8 ; Joh. 5, 21 ; ou ἐκ νεκρῶν, NT. 1Cor. 15, 42, ressusciter des morts ou d’entre les morts ;
      2 ériger, dresser, mettre debout (une construction) CALL. Ap. 64 ; πύργους, DC. 42, 12, élever des tours ; τρόπαιον, DC. 42, 48, ériger un trophée ; ναόν, NT. Joh. 2, 20, rebâtir un temple ;
      3 fig. exciter : τινά, HÉS. O. 571, etc. exciter qqn (au travail, etc.) ; τινὰ ἐπὶ ἔργον, HÉS. O. 20, exciter qqn à un travail ; ὀργήν, HDN 5, 1, exciter la colère ; μάχην, HÉS. Th. 666, 713 ; πόλεμον, THC. 1, 121, provoquer un combat, une guerre ; λύραν, PD. N. 10, 21 ; θρῆνον, SOPH. O.C. 1779 ; μῦθον, PLAT. Pol. 272 d, faire résonner la lyre, faire retentir des gémissements, faire entendre une parole ;
   II intr. s’éveiller : ἔγειρ', EUR. I.A. 624 (dout.) éveille-toi ; d’ord. en ce sens au pf. ἐγρήγορα, IL. 7, 371 ; 10, 419, etc. ; p. opp. à καθεύδω, PLAT. Theæt. 158 b ;

Moy. ἐγείρομαι (f. ἐγεροῦμαι, ao.2 ἐγρόμην) :
      1 s’éveiller : ἐξ ὕπνου, IL. 2, 41, s’éveiller de son sommeil ; abs. OD. 15, 46 ; AR. Vesp. 774 ;
      2 p. suite, être éveillé, fig. être vigilant, ESCHL. Eum. 676 ;
      3 se lever, IL. 7, 434.

➳ Act. impf. épq. ἔγειρον, IL. 15, 594. Ao. poét. ἔγειρα, OD. 15, 45 ; HÉS. Th. 713 ; PD. N. 10, 21 ; sbj. 3 sg. épq. ἐγείρῃσιν, IL. 10, 511 ; 1 pl. épq. ἐγείρομεν, IL. 2, 440. Pf. réc. ἐγήγερκα, PHILSTR. Ep. 16. Pl.q.pf. ἐγηγέρκειν, DC. 42, 48 ; JOS. A.J. 17, 7, 4. Pf. 2 ἐγρήγορα, AR. Lys. 306 ; XÉN. Cyr. 4, 5, 7, etc. ; d’où pl.q.pf. ἐγρηγόρειν (sel. d’autres ἐγρηγόρη) AR. Eccl. 32, etc. ; rar. ἠγρηγόρειν, MÉN. (Com. fr. 4, 309). Pf. épq. ἐγρήγορθα, d’où 3 pl. ἐγρηγόρθασι [ᾰ] IL. 10, 419 ; impér. ἐγρήγορθε, IL. 7, 371 ; inf. ἐγρηγόρθαι ou ἐγρήγορθαι, IL. 10, 67. — Pass. fut. réc. ἐγερθήσομαι, BABR. 49, 3. Ao. ἠγέρθην, POLYEN 1, 30, 4, 3 pl. épq. ἔγερθεν (p. -ησαν) IL. 23, 287 (var. ἄγερθεν). — Moy. prés. ἐγείρομαι, OD. 20, 100 (part. -όμενος) etc. Fut. réc. inf. ἐγερεῖσθαι, POLYEN 1, 30, 4. Ao.2 épq. ἐγρόμην, IL. 2, 41 ; 15, 4 ; OD. 13, 187, etc. ; impér. 2 sg. ἔγρεο, IL. 10, 159 ; OD. 23, 5 ; etc. ; 2 pl. ἔγρεσθε, EUR. Rhes. 532, 533 ; A.RH. 2, 884 ; sbj. 2 sg. ἔγρῃ, AR. Vesp. 774 ; 3 sg. ἔγρηται, HPC. 8, 324 Littré ; opt. 3 sg. ἔγροιτο, OD. 6, 113 ; inf. ἐγρέσθαι (sel. d’autres ἔγρεσθαι) OD. 13, 124 ; part. ἐγρόμενος, OD. 10, 50 ; PLAT. Lys. 204 d, etc.

Étym. R. indo-europ. *h₁ger-, éveiller, cf. ἔγρω ; p. ἐγρήγορα, cf. sanscr. jāgā́ra.

'

Aeol. inf. ἐγέρρην Alc. Supp. 16.12, cf. Et.Gud. 157.48; Ep. impf. ἔγειρον Il. 15.594; fut. ἐγερῶ Pl. Epigr. 28 (cf. ἐξ, ἐπ-); aor. ἤγειρα, Ep. ἔγ- Od. 15.44; pf. ἐγήγερκα Philostr. Ep. 16; plpf. -κειν J. AJ 17.7.4, D.C. 42.48; — Pass., Pl. R. 330e, etc. ; fut. ἐγερθήσομαι Babr. 49.3 (also fut. Med. ἐγεροῦμαι dub. in Polyaen. 1.30.5); aor. ἠγέρθην Hdt. 4.9, etc. ; Ep. 3 pl. ἔγερθεν v.l. for ἄγ. in Il. 23.287; pf. ἐγήγερμαι v.l. in Th. 7.51; plpf. ἐγήγερτο Luc. Alex. 19; also, in pass. sense, poet. aor. ἠγρόμην (ἐξ-) Ar. Ra. 51; 3 sg. ἔγρετο, imper. ἔγρεο, Il. 2.41, Od. 23.5; 2 sg. subj. ἔγρῃ Ar. V. 774; opt. ἔγροιτο Od. 6.113; inf. ἐγρέσθαι (freq. written ἔγρεσθαι, as if from a pres. ἔγρομαι, cf. ἔγρω) ib. 13.124; part. ἐγρόμενος 10.50 (and late Prose, Iamb. Myst. 1.15); intr. pf. ἐγρήγορα (as pres.) Ar. Lys. 306, Pl. Prt. 310b, etc. ; plpf. ἠγρηγόρη (as impf.) Ar. Ec. 32; 3 pl. ἐγρηγόρεσαν Id. Pl. 744; 3 sg. ἐγρηγόρει X. Cyr. 1.4.20; Ep. pf. 3 pl. ἐγρηγόρθασι Il. 10.419; imper. ἐγρήγορθε (v. infr. II); inf. ἐγρήγορθαι ib. 67.
Act., awaken, rouse, ἐ. τινὰ ἐξ ὕπνου 5.413, etc. ; τοὺς δ’… ὑπνώοντας ἐγείρει 24.344; ἐ. τινὰ εὐνῆς E. HF 1050 (lyr.); simply, ἐ. τινά A. Eu. 140, etc. ; metaph, τὰς τέχνας Theoc. 21.1.
rouse, stir up, Il. 5.208; ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος 15.242; ἐγείρειν Ἄρηα stir the fight, 2.440, etc. ; ἐ. μάχην, φύλοπιν, etc., 13.778, 5.496, etc. ; Τρωσὶν θυμὸν ἐ. (v.l. ἀγεῖραι) ib. 510; ἐ. τινὰ ἐπὶ ἔργον Hes. Op. 20; ἔγειρε νῆα h.Ap. 408; ἐκδοχὴν πομποῦ πυρὸς ἐ.
wake up the bale-fire, A. Ag. 299; λαμπάδας ἐ. Ar. Ra. 340; freq. metaph, ἐ. ἀοιδάν, λύραν, μέλος, θρῆνον, Pi. P. 9.104, N. 10.21, Cratin. 222, S. OC 1778 (anap.); μῦθον Pl. Plt. 272d; τὸ οὖς ἐ. ΄prick up’ the ears, Plot. 5.1.12.
raise from the dead, νεκρούς Ev. Matt. 10.8, cf. 1 Ep. Cor. 15.42 (Pass.); or from a sick-bed, Ep. Jac. 5.15.
raise, erect a building, Hyp. Fr. 103, Call. Ap. 64, OGI 677.3 (ii AD); ναόν Ev. Jo. 2.19, cf. Luc. Alex. 10; — Pass., στῦλος ἐγηγερμένος Bito 66.5, cf. Plu. Alex. 19, Jul. Caes. 320c. Pass., with pf. Act. ἐγρήγορα, wake, ἐγειρομένων ἀνθρώπων Od. 20.100, cf. Hdt. 4.9, etc. ; ἔγρετο δ’ ἐξ ὕπνου Il. 2.41; metaph, ἐγειρόμενος εἰς ἐμαυτὸν ἐκ τοῦ σώματος Plot. 4.8.1; in pf., to be awake, ἐγρηγόρθασι Il. 10.419; ἐγρήγορθε stay awake ! 7.371, 18.299 (whereas ἔγρεο is wake up! Od. 15.46); ἐγρήγορας ἢ καθεύδεις ; Pl. Prt. 310b; πόλις ζῶσα καὶ ἐγρηγορυῖα Id. Lg. 809d; καὶ ἐφρόνει καὶ ἐγρηγόρει X. Cyr. 1.4.20, etc. ; of things, ἐγειρομένου χειμῶνος arising, Hdt. 7.49; so metaph, τὰ ἐκ τοῦ βαρβάρου ἐγειρόμενα ib. 148; ἐγρηγορὸς φρούρημα A. Eu. 706; ἐ. τὸ πῆμα Id. Ag. 346, etc.
rouse or stir oneself, be excited by passion, etc., Hes. Sc. 176, D. 19.305; c. inf., ἐγηγερμένοι ἦσαν μὴ ἀνιέναι τὰ τῶν Ἀθηναίων they were encouraged to prevent the departure of the Athenians, v.l. in Th. 7.51. intr. in Act., arouse oneself, Aesop. 16b. in ἀμφὶ πυρὴν… ἔγρετο λαός Il. 7.434, 24.789, ἔγρ. is for ἤγρ (< ἀγείρω); so in Maiist. 52.

perf. ἐγήγερκα, ἐγήγερμαι, z.B. Thuc. 7.51 ; ἐγρήγορα s. nachher ; – wecken, aufwecken ; ὑπνώοντας Od. 5.48 ; ἐξ ὕπνου Il. 2.41 ; ἐγερθεὶς ἀπὸ τοῦ ὕπνου Matth. 1.24 ; u. ohne diesen Zusatz, Aesch. Eum. 135, wie bei Folgdn oft ; εὐνῆς, Eur. Herc.F. 1050. Sp. auch = vom Sitze aufstehen lassen, Kranke genesen machen, herstellen, NT. – Sehr häufig übertr., aufreizen, aufbringen ; Il. 5.208 ; anfeuern, anregen, ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος 15.242 ; ἐγείρειν Ἄρηα, den Kampf entzünden, Hes. Th. 666 ; μένος Il. 15.232 ; μάχην, φύλοπιν, πόλεμον, νεῖκος, Hom. oft ; μελεδήματα πατρὸς ἔγειρεν Od. 15.8 ; ἐπέων οὖρον, wie λύραν, Pind. Ol. 9.51, N. 10.21 ; μέλος Cratin. bei Hephaest. 13 p. 72 ; θρῆνον, κτύπον, γόον, Soph. O.C. 1775, 1353, El. 125 ; λαμπάδας, Fackeln anfachen, Ar. Ran. 340 ; ὠδῖνας Ptat. Theaet. 149c ; τὰς ἐπιθυμίας Rep. VIII.555a ; μῦθον Polit. 272d ; ὁ οἶνος τὰς φιλοφροσύνας ὥσπερ ἔλαιον φλόγα ἐγείρει Xen. Symp. 2.24 ; Folgde : Κύπριν Agath. 3 (V.302); ἐγείρεται χειμών, es erhebt sich ein Sturm, Her. 7.49 ; ἐγηγερ. μένοι ἦσαν, sie fühlten sich ermutigt, Thuc. 7.51. – Von Gebäuden, aufführen, Callim. Ap. 64 ; Luc. Alex. 10 ; Byz. anath. 3 (IX.696) u. a.Sp. – Intr., ἔγειρ', wache auf, Eur. I.A. 624.
Med. ἐγείρομαι, sich aufrichten, aufstehen vom Schlafe, aufwachen ; Od. 20.100 u. Folgde ; im aor. auch = Wache halten ; ἀμφὶ πυρήν Il. 7.434 ; ἐκ τῶν ὕπνων θαμὰ ἐγειρόμενος Plat. Rep. I.330e. – Hierzu gehört das perf. ἐγρήγορα, ich bin aufgewacht, bin wach ; Hom. auch ἐγρηγόρθασι, Il. 10.419 ; ἐγρήγορθε, als 2te Person plur. imperat., seid wach, 7.371, 18.299 ; ἐγρήγορθαι, 10.67, nach der Vorschrift der Gramm. so zu akzentuieren, vgl. Spitzner zu der Stelle ; plusqpf. auch ἠγρηγόρειν, Men. bei Phot.; ἐγρηγορὸς φρούρημα Aesch. Eum. 676 ; καθεύδομεν ἢ ἐγρηγόραμεν Plat. Theaet. 158b ; oft in demselben Ggstz. – Auch geistig, = wach, aufmerksam sein, lebhaftes od. munteres Geistes sein ; καὶ φρονεῖν Xen. Cyr. 1.4.20 ; Sp.; ἐγρηγορὸς βλέπειν, einen muntern, lebhaften Blick haben, Alciphr. In anderen Uebertragungen, πῆμα ἐγρηγορὸς ἂν εἴη, sei wach, ruhe nicht, Aesch. Ag. 337. Vgl. ἐγρηγορόων.
Hom. hat noch den aor. synkop. ἠγρόμην : ἔγρετο δ' ἐξ ὕπνου Il. 2.41 ; ἔγρεο Νεστορίδη Od. 15.46 ; auch Ar. κἂν ἔγρῃ, Vesp. 774. Spätere bilden daraus das praes. ἔγρομαι, was Thom.Mag. als attisch aufführt : z.B. ἔγρεται Opp. H. 5.241 ; Nonn.; s. Kompp. Der inf. wird ἔγρεσθαι akzentuiert ; Od. 13.124 ; Ap.Rh. 4.1352 ; das partic. ἐγρόμενος Qu.Sm. 14.35 u. a. sp.D.

ἐγείρω, [in LXX for קוּם, etc. ;] trans. (imperat. ἔγειρε used intransitively, Mat.9:5, Mrk.2:11, al.);
__1. to awaken, arouse from sleep: Mrk.4:38, Act.12:7; metaph., of spiritual awakening, Rom.13:11 (pass.), Eph.5:14; pass., to be aroused, wake up: Mat.25:7, Mrk.4:27; ἀπὸ τ. ὕπνου, Mat.1:24.
__2. Freq. in NT, to raise from the dead: νεκρούς, Jhn.5:21, Act.26:8, 2Co.1:9; ἐκ νεκρῶν, Jhn.12:1, Act.3:15, Rom.8:11, al.; pass., rise from death: Mat.11:5, Luk.7:22, Jhn.2:22, Rom.6:9, al.; ἀπὸ τ. νεκρῶν, Mat.14:2, al.
__3. In late Gk.,
__(a) to raise, from sitting, lying, sickness; mid. and pass., to rise: Mat.9:5, 7 Mrk.1:31 9:27 10:49, al.; redundant, like Heb. קוּם, Mat.2:15 9:19, Rev.11:1 (see Dalman, 23f.);
__(b) to raise up, cause to appear: Act.13:22 (cf. Jdg.2:18); τέκνα, Mat.3:9; pass., to appear: Mat.11:11, Mrk.13:22, al.
__4. to rouse, stir up; pass., to rise against: Mat.24:7, Mrk.13:8.
__5. Of buildings, to raise: τ. ναόν, Jhn.2:19, 20 (cf . Deu.16:22, Sir.49:13); (cf. δι-, ἐξ-, συν-εγείρω, and V. Cremer, 224).
(AS)