(f. ἁμαρτήσομαι, ao.2 ἥμαρτον, pf. ἡμάρτηκα ; pass. ao. ἡμαρτήθην, pf. ἡμάρτημαι) :
   I au pr. :
      1 manquer le but, IL. 5, 287 ; ESCHL. fr. 179, etc. ; avec un gén. : ἁ. σκοποῦ, ANT. 124, 26, manquer le but ; τινὸς ἁ. IL. 10, 372, manquer qqn ;
      2 p. suite, dévier, s’égarer : ἁ. τῆς ὁδοῦ, AR. Pl. 961, se tromper de chemin, s’égarer ;
   II fig. :
      1 se tromper, se méprendre, avec un gén. ἁμαρτάνειν, THC. 1, 33 ; 6, 92, etc. avoir une fausse opinion, faire fausse route ; ἁ. τἀληθέος, HDT. 7, 139, s’écarter de la vérité ; avec l’acc. seul, HDT. 7, 139 ;
      2 ne pas obtenir : ἁ. τί τινος, SOPH. Ph. 231, ne pas obtenir qqe ch. de qqn ;
      3 être privé de, gén. OD. 7, 292 ; d’où perdre, gén. : ὀπωπῆς ἁμαρτάνειν, OD. 9, 512, perdre la vue ;
      4 manquer de faire, négliger, gén. IL. 24, 68 ; ESCHL. Ag. 213 ;
      5 commettre une faute, faillir, pécher, IL. 9, 501 ; ESCHL. Pr. 260 ; SOPH. El. 1207, etc. ; THC. 1, 21 ; ἁ. τι, OD. 22, 154 ; ESCHL. Suppl. 915 ; SOPH. Aj. 1096 ; AR. Pl. 474 ; περί τι, XÉN. An. 3, 2, 20 ; PLAT. Rsp. 334 c ; περί τινος, XÉN. Hell. 1, 7, 27 ; PLAT. Leg. 891 e ; DÉM. 501, 2 ; ἐπί τινι, ANT. 140, 13 ; ἐπί τι, ARSTT. Nic. 4, 5, 3 ; ἔν τινι, THC. 1, 42, etc. ; PLAT. Rsp. 340 d ; ou τινι, EUR. Tr. 1123 ; PLAT. Gorg. 489 b, faillir en qqe ch. ; ἁ. εἴς τινα, HDT. 1, 138 ; THC. 1, 38 ; SOPH. O.C. 968 ; περί τινα, ANT. 121, 41 ; τι περί τινα, XÉN. An. 3, 2, 20, commettre une faute à l’égard de qqn ; ἁμαρτίαν ἁμ. ἔς τινα, EUR. Hipp. 320 ; ἁμάρτημα περί τινα ἁμ. PLAT. Leg. 730 a, commettre une faute à l’égard de qqn, envers qqn ; avec un part. se tromper en…, avoir tort de…, EUR. Or. 1630 (mais le part. marque qqf. une action simultanée : ἥμαρτε χρηστὰ μωμένη, SOPH. Tr. 1136, elle s’est trompée voulant bien faire) etc. ; au pass. εἰ ἡμάρτηται, THC. 3, 56, s’il y a eu faute ; ἁμαρτάνεται περί τι, PLAT. Leg. 759 c, on se trompe en qqe ch., on fait une faute ; τὰ ἡμαρτημένα, SOPH. O.C. 439, 1269 ; EUR. Tr. 1028, etc. les fautes commises ; τὰ περὶ τὴν πόλιν ἁμαρτανόμενα, XÉN. Mem. 1, 2, 9, les fautes que l’on commet envers l’État ; τὰ περί τι εἰς τὰ θεῖα ἁμαρτανόμενα, PLAT. Leg. 759 c, les fautes que l’on commet en qqe ch. à l’égard de la religion, les manquements en matière de religion ; ἡμαρτημέναι πολιτεῖαι, PLAT. Rsp. 449 a ; ARSTT. Pol. 3, 1, 9, etc. États mal administrés
➳ Fut. ἁμαρτήσω, CHIL. (STOB. Fl. 3, 79), surt. d’usage réc. DC. 59, 20 ; GAL. 7, 653 ; 13, 755 ; NT. Matth. 18, 21. Ao.1 ἡμάρτησα, EMPÉD. 372 Stein ; SPT. 1Reg. 19, 4 ; ANTH. 7, 339 ; DS. 2, 14, etc. Ao.2 poét. ἅμαρτον [ᾰμ] IL. 4, 491, etc. ; PD. N. 7, 37 ; opt. poét. 1 sg. ἁμάρτοιν, CRAT. (Com. fr. 2, 47) ; ao.2 épq. ἤμϐροτον (p. ἥμαρτον, *ἥμρατον, *ἥμροτον, ἥμϐροτον) seul. indic. IL. 5, 287, etc. ; OD. 21, 425, etc. ; A.RH. 2, 623.

Étym. R. indo-europ. *h₂mert-, manquer ; cf. νημερτής.

.

fut. ἁμαρτήσομαι Od. 9.512, Th. 4.55, etc. ; later -ήσω Ev. Matt. 18.21, D.C. 59.20, Gal. 7.653, (δι-) Hp. Praec. 9, (ἐξ-) Id. Acut. (Sp.) 13; aor.2 ἥμαρτον Thgn., Pi., Att. ; Ep. ἤμβροτον, but only ind. ; Aeol. 3 sg. ἄμβροτε Sappho Supp. 1.5, inf. ἀμβρότην IG 12(2).1.15 (Mytilene); opt. ἁμάρτοιν (for ἁμάρτοιμι) Cratin. 55 (dub.); aor.1 ἡμάρτησα Emp. 115.4 (dub.), AP 7.339 (Pall. or Luc.), D.S. 2.14; pf. ἡμάρτηκα Hdt. 9.79, Ar. Pl. 961, etc., Att. ; — Pass., aor. ἡμαρτήθην Th. 2.65, X. Vect. 4.37; pf. ἡμάρτημαι S. OC 439, Antipho 5.77, etc. ; plpf. ἡμάρτητο Th. 7.18, Lys. 31.20: — miss the mark, esp. of spear thrown, abs., Il. 5.287, etc. ; ἔρριψεν, οὐδ’ ἥμαρτε A. Fr. 80; c. gen., φωτὸς ἁ. Il. 10.372; also τῶν μεγάλων ψυχῶν ἱεὶς οὐκ ἂν ἁμάρτοις S. Aj. 155; ἁ. τῆς ὁδοῦ miss road, Ar. Pl. 961; τοῦ σκοποῦ Antipho 3.4.5. generally, fail of one΄s purpose, go wrong, abs., Od. 21.155, A. Ag. 1194, etc. ; c. gen., οὔ τι νοήματος ἤμβροτεν ἐσθλοῦ Od. 7.292; μύθων ἡμάρτανε failed of good speech, 11.511; γνώμης, ἐλπίδων, βουλήσεως ἁ., Hdt. 1.207, E. Med. 498, Th. 1.33, 92; ἁ. τοῦ χρησμοῦ mistake it, Hdt. 1.71; c. acc., ἁ. τὸ ἀληθές Hdt. 7.139 (codd., τἀληθέος Schäfer).
fail of having, be deprived of, mostly c. gen., χειρῶν ἐξ Ὀδυσῆος ἁμαρτήσεσθαι ὀπωπῆς that I should lose my sight by Ulysses’ hands, Od. 9.512; τοῦ ῥυσίου θ’ ἥμαρτε A. Ag. 535; ἁ. πιστῆς ἀλόχου E. Alc. 879, cf. 144; — once with neut. Adj., οὐ γὰρ εἰκὸς… ἐμὲ ὑμῶν ἁμαρτεῖν τοῦτό γ’ ΄tis not seemly that I should ask this of you in vain, S. Ph. 231; — rare in Prose, ἡμάρτομεν τῆς Βοιωτίης Hdt. 9.7. β΄, cf. Th. 7.50; δυοῖν κακοῖν οὐκ ἦν ἁμαρτεῖν (i.e. either one or the other) And. 1.20, cf. S. El. 1320; — so μηδὲ δυοῖν φθάσαι ἁμάρτωσιν, ἢ… ἢ… fail to be before-hand in one of two things, Th. 1.33. rarely, fail to do, neglect, φίλων ἡμάρτανε δώρων Il. 24.68; ξυμμαχίας ἁμαρτών A. Ag. 213. abs., do wrong, err, sin, Il. 9.501, Semon. 7.111, A. Pr. 262, S. El. 1207, etc. ; ἄκοντες ἡμαρτάνομεν Pl. R. 336e, cf. 340e, etc. ; — c. part., ἥμαρτε χρηστὰ μωμένη S. Tr. 1136; πρόθυμος ὢν ἥμαρτες E. Or. 1630, cf. Antipho 2.2.1; c. dat. rei, ἁ. ῥήματι Pl. Grg. 489b; ἐν λόγοις Id. R. 396a; τοιαῦθ’ ἁμαρτάνουσιν ἐν λόγοις ἔπη S. Aj. 1096; — with cognate acc., ἁμαρτίαν ἁ. S. Ph. 1249, E. Hipp. 320; with neut. Adj. or Pron., αὐτὸς ἐγὼ τόδε γ’ ἤμβροτον I erred in this, Od. 22.154; πόλλ’ ἁμαρτών A. Supp. 915; ἀνθρώπινα X. Cyr. 3.1.40; in Prose more freq. ἁ. περί τινος or τι do wrong in a matter, Pl. Lg. 891e, Phdr. 242e; ἐπί τινι Antipho 5.91 (codd.); ἁ. εἴς τινα sin against…, Hdt. 1.138, S. OC 968; ἐπὶ τὴν ἔλλειψιν, ἐπὶ τὸ πλεῖον, Arist. EN 1126b1, 1118b16; περί τινα Antipho 3.2.7; τινί LXX Jd. 10.10. Pass., ἡμαρτήθη ὁ ἐς Σικελίαν πλοῦς Th. 2.65, etc. ; in pf. part., τἀμὰ δ’ ἡμαρτημένα my plans are frustrate, S. OT 621; τῶν περὶ τὰ τοιαῦτα ἐς τὰ θεῖα ἁμαρτανομένων Pl. Lg. 759c; ἀπειρίᾳ αὐτὸ μᾶλλον ἢ ἀδικία ἡμαρτῆσθαι Antipho 5.5; — τὰ ἡμαρτημένα, τὰ ἁμαρτηθέντα, S. OC 439, 1269, X. An. 5.8.20. ἁμαρτανόμενος, as Adj., wrong, mistaken, Pl. Phlb. 37d, al. ; αἱ ἡμαρτημέναι πολιτεῖαι Id. R. 449a, Arist. Pol. 1275b1, 1301a36; and of persons, ἡμαρτημένοι mistaken, Id. EN 1125a19.

aor. ἥμαρτον, ep. ἤμβροτον (aus ἥμαρτον wird mit Umlaut *ἥμορτον, daraus mit Umstellung des ρ *ἥμροτον, des Wohllauts halber ἤμβροτον); fut. ἁμαρτήσομαι, ἁμαρτήσω nur Sp., wie ἁμαρτήσας als aor. I., Ep.adesp. 79 (VII.339) u. Diod. 2.14 ; vgl. Lobeck zu Phryn. p. 732 ; perf. ἡμάρτηκα ; Hom. ἡμάρτανε z.B. Od. 11.511, ἁμαρτήσεσθαι 9.512, ἅμαρτε 6.116, ἁμάρτῃ 13.214, ἁμαρτεῖν 21.155, ἁμαρτών Il. 23.857, ἤμβροτον 1 sing. Od. 22.154, ἤμβροτες Il. 22.279, ἤμβροτεν Od. 7.292, ἤμβροτον 3 plur. Il. 16.336;
nicht teilhaft sein werden, verfehlen, verlieren, vgl. μέρος, ἀμέρδω, ἀμείρω, Buttmann Lexil. 1.137 ; Hom. oft, Il. 5.287 ἤμβροτες, οὐδ' ἔτυχες, mit dem Speere ; 13.518 ἀλλ' ὅ γε καὶ τόθ' ἅμαρτεν, ὁ δ' Ἀσκάλαφον βάλε δουρί ; cum gen. 4.491 τοῦ μὲν ἅμαρθ΄, ὁ δὲ Λεῦκον βεβλήκει ; 23.857 ὄρνιθος ἁμαρτών ; 865 ὄρνιθος μὲν ἅμαρτε, αὐτὰρ ὁμήρινθον βάλε ; 16.336 ἔγχεσι μὲν γὰρ ἤμβροτον ἀλλήλων, μέλεον δ' ἠκόντισαν ἄμφω ; Od. 21.425 οὐδέ τι τοῦ σκοποῦ ἤμβροτον ; 21.421 πελέκεων δ' οὐκ ἤμβροτε πάντων πρώτης στειλειῆς, διὰ δ' ἀμπερὲς ἦλθε θύραζε ἰὸς χαλκοβαρής, d.h. πάντων τῶν πελέκεων οὐκ ἤμβροτε, ἀλλὰ ἔτυχεν, er traf alle, vgl. ἀλλά ; Il. 10.372 ἦ ῥα, καὶ ἔγχος ἀφῆκεν, ἑκὼν δ' ἡμάρτανε φωτός, v.l. καὶ βάλεν οὐδ' ἀφάμαρτεν, ἑκὼν δ' ἡμάρτανε φωτός, s. Scholl. Aristonic. u. Lehrs Aristarch. 211 ; geistig verfehlen, nicht erreichen, Od. 21.155 ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερόν ἐστιν τεθνάμεν ἢ ζώοντας ἁμαρτεῖν, οὗ θ' ἕνεκ' αἰεὶ ἐνθάδ' ὁμιλέομεν, ποτιδέγμενοι ἤματα πάντα, die Heirat der Penelope nicht zu erreichen ; man kann es auch intransit. nehmen = sündigen, wie Il. 9.501 ὅτε κέν τις ὑπερβήῃ καὶ ἁμάρτῃ. Od. 13.214 τίνυται ὅς τις ἁμάρτῃ ; verschieden von den Genitiven des Zieles sind die Genitive Od. 11.511 αἰεὶ πρῶτος ἔβαζε καὶ οὐχ ἡμάρτανε μύθων, machte keine Fehler in den Reden, 7.292 ἡ δ' οὔ τι νοήματος ἤμβροτεν ἐσθλοῦ, sie traf das Richtige in ihrem tüchtigen Geiste, Il. 24.68 οὔ τι φίλων ἡμάρτανε δώρων, machte keinen Verstoß in Betreff der Opfer, homerische Genitive der adverbialen Bestimmung ; mit accus. Od. 22.154 αὐτὸς ἐγὼ τόδεγ' ἤμβροτον, in diesem Stücke fehlte ich ; = verlieren Od. 9.512 χειρῶν ἐξ Ὀδυσῆος ἁμαρτήσεσθαι ὀπωπῆς ; – mit gen. des Zieles Aesch. Ag. 1206 u. öfter ; Soph. Aj. 155 ; auch in Prosa, θηρίων, λέοντος, Xen. Cyr. 1.4.11, 4.6.4 ; τοῦ σκοποῦ Plat. Hipp. min. 375a ; häufiger in allgemeinerer Bdtg, verfehlen, verlustig gehen, τινός, ἡμάρτομεν Βοιωτίας, wir sind um B. gekommen, Her. 9.7 ; nicht erlangen können, τινός τι, etwas von Jemandem, Soph. Phil. 231 vgl. El. 1312 ; τὰ τοῦδε μὲν πεπραγμέν' ἔσται, τἀμὰ δ' ἡμαρτημένα, mein Unternehmen wird vereitelt sein ; ἐσθλῆς γυναικός Eur. Alc. 619 u. 882, des trefflichen Weibes beraubt werden ; vgl. Or. 1207 ; ἄγρας 853 ; τοῦ παντός Plat. Phaedr. 235e ; ἡμάρτηται Thuc. 3.56 ; ἡμαρτήθη 2.65 ; das Rechte verfehlen in etwas, γνώμης Thuc. 1.33, 6.78, so für γνώμῃ richtig EM., vgl. aber Krüger ; Her. 7.139 τὸ ἀληθὲς ἁμ.; übh. fehlen, irren, sündigen, bei Tragg. u. in Prosa die gewöhnlichste Bdtg, absolut Aesch. Prom. 260, 266, Plat. sehr oft ; τοιαῦτα ἔπη Soph. Aj. 1075 ; ἁμαρτίαν ἁμ. Phil. 1233 ; μεγάλα ἁμαρτήματα Plat. Phaed. 113e, Legg. V.730a ; ἀνθρώπινα Xen. Cyr. 3.1.40 ; pass. τὰ ἡμαρτημένα, die Vergehen, Soph. O.C. 440, Tr. 1117 ; κακαὶ πολιτεῖαι καὶ ἡμαρτημέναι Plat. Rep. V.449a ; εἴς τι Soph. O.C. 972 ; Eur. Hipp. 21, 320, Andr. 318 ; εἰς τὸ θεῖον Plat. Phaedr. 243c ; εἰς ἀνθρώπους Alc. II, 150a ; περὶ τὸν ἔρωτα, μυθολογίαν, Phaedr. 242e, 243a ; τὰ περὶ τὴν πόλιν ἁμαρτανόμενα Xen. Mem. 1.2.9 ; περί τινος, in Betreff einer Sache fehlen, Hell. 1.7.27 ; Dem. 20.143 ; ῥήματι, in einem Worte, Plat. Gorg. 489c ; ἐν λόγοις Rep. III.396 a.

ἁμαρτάνω
(pres. formed from aor. ἁμαρτεῖν), [in LXX for חָטָא, also for אָשַׁם, רָשַׁע, etc. ;]
__1. to miss the mark (Hom., Æsch., al.), hence metaph. (Hom., al.), to err, do wrong
__2. In LXX and NT, to violate God's law, to sin (for non-Christian exx., see MM, VGT, see word): absol., Mat.18:25 27:4, Luk.17:3, Jhn.5:14 8:11 9:2-3 Rom.2:12 3:23 5:12, 14 5:16 6:15, 1Co.7:28 7:36 15:34, Eph.4:26, 1Ti.5:20, Tit.3:11, Heb.3:17 10:26, 1Pe.2:20, 2Pe.2:4 2:4 1Jn.1:10 Jn 2:1 Jn 3:6-9 Jn 5:18; with cogn. accusative, ἁ. ἁμαρτίαν (cf. Exo.32:30, חֲטָאָה חָטָא), 1Jn.5:16; before εἰς, Mat.18:21, Luk.15:18, 21 17:4, Act.25:8 (καίσαρα). 1Co.6:18 8:12 (Field, Notes, 173); ἐνώπιον, Luk.15:18, 21; πρὸς θάνατον (cf. Num.18:22, מוּת חֵטְא), 1Jn.5:16 (Cremer, 98, 633).†
(AS)