ἀφαιρέω-ῶ (f. ἀφαιρήσω ; ao.2 ἀφεῖλον, postér. ao.1 ἀφῄρησα, pf. ἀφῄρηκα) :
      1 enlever, ôter ; τι, HDT. 1, 80 ; ATT. qqe ch. ; τί τινι, OD. 14, 455 ; qqe ch. à qqn ; τί τινος, XÉN. Lac. 4, 7 ; AR. Pax 561, dépouiller qqn de qqe ch. ; τινά τι, ESCHL. Eum. 360 ; SOPH. Ph. 933, enlever qqe ch. à qqn ; au pass. être privé ou dépouillé : τι, HDT. 3, 137 ; ESCHL. Ch. 962, de qqe ch. ; τι πρός τινος, ou ὑπό τινος, HDT. 4, 70 ; 3, 65 ; 7, 159, être dépouillé de qqe ch. par qqn ; abs. ὁ ἀφαιρεθείς, PLAT. Leg. 915 a, celui qui a été dépossédé, qui a souffert un dommage, le plaignant ;
      2 séparer, éloigner : τι ἀπό τινος ἀφ. χωρίς, PLAT. Pol. 258 c ; ou τί τινος, PLAT. Rsp. 360 e ; τι ἔκ τινος, ESCHL. Eum. 444, séparer une chose d’une autre ;
      3 p. suite, ôter une part de : τινος, XÉN. Vect. 4, 4, d’une chose, càd. diminuer qqe ch. ; part. t. d’arithm. faire une soustraction, soustraire, NICOM. Theol. 86 ;

Moy. (f. ἀφαιρήσομαι, ao.2 ἀφειλόμην, pf. ἀφῄρημαι, v. ci-dessous fin) :
      1 enlever, ôter avec un seul rég. de chose à l’acc. : τι, HOM. etc. enlever ou supprimer qqe ch. ; τὸ ἔργον, THC. 4, 134, mettre fin à l’action, en parl. de la nuit ; ψήφισμα, AND. 22, 37, annuler ou abroger un décret ; τὴν μνήμην τινός, DÉM. 597, 17, ôter ou anéantir le souvenir de qqe ch. ; avec double rég. de pers. et de chose : ἀφ. τινί τι, IL. 1, 161 ; τινά τι, IL. 1, 275 ; HDT. 1, 171 ; ATT. (EUR. Andr. 613, etc.) ; τινός τι, IL. 5, 673, 691, etc. ; LYS. 168, 36 ; qqf. τι ἀπό τινος, AR. Vesp. 883, ou τι ἔκ τινος, XÉN. Cyn. 12, 9, enlever qqe ch. à qqn, priver qqn de qqe ch. ; avec double rég. de chose : τεύχεα ὤμοιϊν, IL. 13, 511, ôter une armure de dessus les épaules (d’un guerrier mort) ;
      2 écarter, éloigner : κύνας τοῦ εὑρεῖν, XÉN. Cyn. 6, 4, empêcher des chiens de trouver ; ψόγον πρὸς Ἑλλάδος, EUR. Tr. 1034, détourner le blâme qui viendrait de la Grèce ; avec un acc. de pers. et un inf. précédé de μή : ἀφ. τινα μὴ ποιεῖν τι, SOPH. Ph. 1303 ; EUR. Tr. 1146 ; PAUS. 8, 52, 2 ; 9, 1, 7 ; APP. Lib. 50, empêcher qqn de faire qqe ch. : avec un inf. seul : ἀφαιρεῖσθαι εἰσορᾶν τι, EUR. Hipp. 1207, être empêché de regarder qqe ch. ; p. suite, entraîner, dans les locut. ἀφ. τινα εἰς ἐλευθερίαν, PLAT. Leg. 914 e ; ISOCR. 252 e ; DÉM. 1327, 22 ; 1328, 8 ; 1358, 18 ; 1360, 4 ; etc. ou πρὸς ἐλευθερίαν, LUC. M. cond. 4, affranchir qqn, litt. arracher qqn (à la servitude) et l’amener à la liberté ;
      3 abs. enlever par amputation, couper (la tête, les oreilles, etc.) acc. SPT. 1Macc. 7, 47 ; NT. Matth. 26, 51, etc.

➳ Act. ao.1 ἀφῄρησα, GAL. 1, 384. Pass. f. ἀφαιρεθήσομαι, EUR. Hel. 938 ; THC. 6, 40 ; JOS. A.J. 6, 7, 4. Moy. f. ἀφαιρήσομαι au sens act. SOPH. Ph. 376 ; AR. Ach. 464 ; au sens pass. EUR. Tr. 1278 (conj. ἀφῃρήσομαι) ; fut. réc. ἀφελοῦμαι, TIMOSTRATOS fr. 4 ; ANTH. 9, 108 ; POL. 3, 29, 7. Ao.1 réc. ἀφειλάμην, PHRYN. 183 ; LEX. 469 Bekker, etc. — Conjug. ion. ἀπαιρέω, d’où impf. itér. 3 pl. ἀπαιρέεσκον, HDT. 1, 186 ; pf. pass. ἀπαραίρημαι, HDT. 3, 126 ; 7, 159 ; 9, 103. — Conjug. épq. ἀποαιρέω, d’où moy. prés. impér. 2 sg. ἀποαίρεο, par sync. de ἀποαιρέεο avec recul de l’accent, IL. 1, 275 ; et inf. ἀποαιρεῖσθαι, IL. 1, 230.

Étym. ἀπό, αἱρέω.

Ion. ἀπαιρέω, fut. -ήσω ; pf. ἀφῄρηκα, Ion. ἀπαραίρηκα ; aor. ἀφεῖλον, later inf. ἀφέλαι GDI 4940.35 (Cret.); ἀφῄρησα Gal. 11.121: — take away from; — Constr. ; mostly ἀ. τί τινι, σῖτον μέν σφιν ἀφεῖλε took it from him, Od. 14.455, cf. A. Eu. 360 codd., etc. (but also, relieve one of a duty, X. Cyr. 7.1.44); less freq. ἀ. τί τινος Ar. Pax 560, X. Lac. 4.7; κῆρα χώρας A. Th. 777 (lyr.); ἔκ τινος Id. Eu. 444; also τινά τι prob. l. ib. 360, S. Ph. 933, v. infr. II. I, III; c. gen., take from, τιμῆς οὔτ’ ἀφελὼν οὔτ’ ἐπορεξάμενος Sol. 5.2; μηδὲν ἀφαιρῶμεν τοῦ ἀδίκου (from the unjust man) ἀπὸ τῆς ἀδικίας Pl. R. 360e; τοῦ πλήθους diminish the number, X. Vect. 4.4; c. acc. only, ἀπελὼν τὰ ἄχθεα having taken them off, Hdt. 1.80; βασιλέων… ὀργὰς ἀφῄρουν took away, E. Med. 455, cf. Ar. Pl. 22, Ra. 518.
set aside, κρέα SIG 1044.41 (Halic., iv BC).
exclude, separate, τὸ Ἑλληνικὸν ὡς ἓν ἀπὸ πάντων ἀφαιροῦντες χωρίς Pl. Plt. 262d; opp. προστιθέναι, Id. Phd. 95e, etc. Math., ἀ. ἀπὸ… subtract from, Euc. Ax. 3 (Pass.), etc. ; of ratios, divide out from both sides of an equation, Apollon. Perg. 1.41 (Pass.); intercept, in Pass., Procl. Hyp. 2.27. in Logic, abstract, c. acc., Arist. APo. 74a37, al. ; abs., Id. Metaph. 1030a33. Med., fut. ἀφαιρήσομαι (in pass. sense, v.l. for ἀπαιρεθήσεσθαι, Hdt. 5.35, cf. Antipho Fr. 57), later ἀφελοῦμαι Timostr. 5, Plb. 3.29.7; aor. ἀφειλόμην, later ἀφειλάμην Ph. 2.586, D.C. 41.63, cf. Phryn. 116; pf. ἀφῄρημαι (in med. sense) X. Cyr. 7.5.79 (spelt ἀφείρ- Sammelb. 4309 (iii BC)); — from Hom. downwds. more freq. than Act., take away for oneself; also in reciprocal sense, ἀφαιρεῖσθον τύχην ye have received each the fortune of the other, E. El. 928; — Constr. like Act., ἀφαιρεῖσθαί τί τινι, as καὶ δή μοι γέρας… ἀφαιρήσεσθαι ἀπειλεῖς Il. 1.161; τί τινος 5.673, 691, 9.335, Th. 3.58, Lys. 24.13, etc. (also τεύχεα… ὤμοιϊν ἀφελέσθαι Il. 13.510); τι πρός τινος E. Tr. 1034; τι ἀπό τινος Ar. V. 883; ἔκ τινος X. Cyn. 12.9; c. dupl. acc. rei et pers., bereave or deprive of, μήτε σὺ τόνδ’… ἀποαίρεο κούρην Il. 1.275, cf. Hdt. 1.71, 7.104; freq. in Att. and Trag., Lys. l.c., Th. 8.74, D. 20.46, etc. ; τέκνα ἀ. τινά E. Andr. 613, cf. Ar. Ach. 464; rarely c. acc. pers. et gen. rei, ἀ. τὰς κύνας τοῦ εὑρεῖν X. Cyn. 6.4; τῆς ἀρχῆς τινά Plu. Ant. 60; τὴν Ἀμαζόνα τοῦ ζωστῆρος Paus. 5.10.9. c. acc. rei, ἀ. ψήφισμα cancel or rescind, And. 2.24; ἀφελομένης τῆς νυκτὸς τὸ ἔργον having broken off the action, Th. 4.134; ἕως κελαινῆς νυκτὸς ὄμμ’ ἀφείλετο A. Pers. 428; abs., μέχρι σκότος ἀφείλετο (sc. τὴν δίωξιν) X. HG 1.2.16; ἀ. τὴν μνήμην πολλῶν ἀγαθῶν D. 22.13. folld. by μή c. inf., prevent, hinder from doing, τί μ’ ἄνδρα… ἀφείλου μὴ κτανεῖν; S. Ph. 1303, cf. E. Tr. 1146; κἄκτεινας, ἤ τις συμφορά σ’ ἀφείλετο [μὴ κτεῖναι]; Id. Andr. 913; c. inf. Pass., τὸν τὰ ὕστερον ἀφείλετο ἀδικήματα εὐεργέτην μὴ ὀνομασθῆναι Paus. 8.52.2; c. inf. only, Pi. I. 1.62; simply, obstruct, ἀρχήν Pl. Lg. 958c. ἀ. τινὰ εἰς ἐλευθερίαν, Lat. vindicare in libertatem, claim as free, Pl. Lg. 914e, Isoc. 12.97, D. 58.19, cf. Lys. 23.10, Aeschin. 1.62. Pass., fut. -αιρεθήσομαι E. Hel. 938; -ήσομαι Antipho Fr. 57; pf. ἀφῄρημαι, Ion. ἀπαραίρημαι Hdt. 7.159, etc. : — to be robbed or deprived of a thing, τι A. Ch. 962 (lyr.), Hdt. 3.137, etc. ; τι πρός or ὑπό τινος, Id. 1.70, 3.65, 7.159; ἀφῃρέθην τὰ ἐνέχυρα ὑπό τινος D. 47.41; ἐκ χερῶν ἀφῃρέθην had them taken out of my hands, E. Tr. 486; c. inf., ἀφῃρέθη Σκίρωνος ἀκτὰς ὄμμα τοὐμὸν εἰσορᾶν was deprived of, hindered from seeing them, Id. Hipp. 1207; less freq. μηδὲν τοῦ ἐμοῦ ὄγκου ἀφαιρεθέντος ἀλλὰ σοῦ αὐξηθέντος Pl. Tht. 155b. ὁ ἀφαιρεθείς, in Law, the person from whom a slave has been claimed, Id. Lg. 915a.

(αἱρέω ; Hom. ἀποαιρεῖσθαι Il. 1.230 ; fut. ἀφελῶ NT Apocal. 22.19), wegnehmen, entziehen, von Hom. an, Od. 14.455, bei allen Schriftstellern ; Ggstz προσθεῖναι Plat. Crat. 431c ; Phaed. 95e u. sonst ; τὰς τραπέζας Philyll. Ath. IX.408e ; ἀφελεῖν, Ggstz παραθεῖναι Sosip. com. ib. 378c ; Ggstz προστιθέναι Anaxandr. Stob. 117.1 ; mit dem bloßen acc., od. τινά τι, Aesch. Eum. 340 ; Her. 1.80 ; τινός τι, Soph. Phil. 921 ; Ar. Pax 553 u. sonst, obwohl das med. namentlich in der Bdtg »berauben« häufiger ist ; τὶ ἔκ τινος Aesch. Eum. 422 ; αὐτοῖς τὸν δεσμόν, befreite sie von der Hast, Dem. 24.122 ; αὐτοῖς τὸ συστρατεύειν, er erließ ihnen den Heereszug, Xen. Cyr. 7.1.44 ; – absondern, trennen, τὸ Ἑλληνικὸν ἀπὸ πάντων Plat. Polit. 262d. – Viel häufiger ist von Hom. an das med. (aor. ἀφειλόμην ; ἀφείλατο DC. 41.63 ; ἀφῃρημένος medial Lys. 25.28), Einem etwas entreißen, für sich, um es selbst zu haben, ihn einer Sache berauben, τινός τι, Od. 22.219 ἐπὴν ὑμέων γε βίας ἀφελώμεθα χαλκῷ, Il. 9.335 τοῖσι μὲν ἔμπεδα κεῖται (τὰ γέρα), ἐμεῦ δ' ἀπὸ μούνου Ἀχαιῶν εἵλετο ; τινὸς τέκνα, die Kinder von Einem trennen, Xen. Cyr. 3.1.29 ; vgl. Mem. 1.5.3, Hell. 3.1.18 u. 7 ; ταῦτ' ἀφαιρήσεταί τις ὑμῶν ; wird er euch dies streitig machen ? Dem. 19.331 ; vgl. 7.5 ; Pol. 3.75. – Am gewöhnlichsten τινά τι, Il. 1.182 ; Soph. Phil. 376 ; Her. 1.14 u. öfter ; τοὺς ἰατροὺς τὴν δόξαν Plat. Gorg. 457b u. sonst ; im perf., Legg. XII.958c ; ἀφῄρησαι αὐτὴν, ἀφ' ὧν ἔζη Dem. 45.70 ; pass. ἀφαιρεῖσθαί τι, bes. im aor. ἀφῃρέθη, ὑφ' ὑμῶντὸν στέφανον Ar. Nub. 615, u. sonst ; vgl. Xen. Cyr. 6.1.12 ; Dem. 17.22. – Seltener τινί τι, Od. 1.9, Il. 1.161 ; πρὸς Ἑλλάδος ψόγον, Tadel von Griechenland abwenden, Eur. Tr. 1034 ; Jemanden von etwas befreien, τινά τινος Luc. Hermot. 63 ; τί μ' ἄνδρα πολέμιον ἀφείλου μὴ κτανεῖν ; was hast du mich gehindert, ihn zu töten ? wo das μή zu merken Soph. Phil. 1275 ; Sp.; vgl. Andocid. 4.27 ; – ἐπιβουλήν, ἐπινοίας τινός, sie hindern, vereiteln, Pol. 10.12, 30.5 ; vgl. Thuc. 4.134 ; pass., gehindert werden, Eur. Hipp. 1207. – Bes. bemerke man ἀφαιρεῖσθαί τινα εἰς ἐλευθερίαν, Jemand in Freiheit setzen, ihn aus der Knechtschaft herausreißen, Plat. Legg. XI.914e ; öfter bei Rednern, Aesch. 1.62 Dem. 58.19 ; πρὸς τὴν ἐλ., Luc. Merc.cond. 4 ; vgl. Plut. Sol. 12. – Her. 5.35 fut. med. passivisch.

ἀφ-αιρέω, -ῶ
[in LXX (Cremer, 615 f.) for סוּר, עָבַר, H7311 כָּרַת, etc. (35 words in all) ;]
to take from, take away, take off: with accusative, τὸ ὠτίον, Mat.26:51, Mrk.14:47 (ὠτάριον, WH), Luk.22:50 (οὖς); ὄνειδος, Luk.1:25; before ἀπό, Rev.22:19, Luk.16:3 (mid.); pass., C. genitive, Luk.10:42; ἀ. ἁμαρτίος, Heb.10:4, Rom.11:27 (mid.) (MM, see word).†
(AS)