ῆς (ἡ) [ᾰ]
A mérite ou qualité par quoi l’on excelle, d’où :
   I qualité du corps, en parl. de pers. (force, agilité, IL. 20, 411, etc. ; beauté, XÉN. Cyr. 5, 1, 4 ; santé, PLAT. Gorg. 479 b, POL. 353 b ; ARSTT. Rhet. 1, 3) ; des dieux, IL. 9, 498 ; des animaux, HDT. 3, 88 ; PLAT. Rsp. 335 b ; qualité de la terre, HDT. 4, 198 ; 7, 5 ; THC. 1, 2 ; qualité de choses (vases, meubles, etc.) PLAT. Rsp. 601 d ; ARCHESTR. (ATH. 105 a) ; abs. « la Force, la Solidité » n. d’une tortue de siège à tête en forme de coin et à dos cintré, ATHÉNÉE MÉC. ;
   II qualité de l’intelligence, de l’âme, etc. ; τεκτονική, πολιτική, etc. PLAT. Prot. 322 d, etc. mérite de l’artisan, de l’homme d’État, etc. ; particul. :
      1 courage, HDT. 8, 92 ; au plur. actes de courage, HDT. 1, 176 ; 9, 40 ;
      2 au sens mor. vertu, ATT. ; au plur. nobles actions, PLAT. Rsp. 618 b ;
      3 p. suite, considération, honneur, SOPH. Ph. 1420 ; THC. 1, 33, etc. au plur. EUR. H.f. 357 ;
B bon office, service : εἴς τινα, THC. 3, 58, etc. ; περί τινα, XÉN. An. 1, 4, 8 service rendu à qqn.

➳ Crase att. ἁρετή, ESCHL. Ag. 1357, p. ἡ ἀρετή.

Étym. p.-ê. R. indo-europ. *h₂erh₁-, cf. ἀρείων.

ἡ, goodness, excellence, of any kind, in Hom. esp. of manly qualities, ποδῶν ἀρετὴν ἀναφαίνων Il. 20.411; ἀμείνων παντοίας ἀρετὰς ἠμὲν πόδας ἠδὲ μάχεσθαι καὶ νόον 15.642; so of the gods, τῶν περ καὶ μείζων ἀ. τιμή τε βίη τε 9.498; also of women, Od. 2.206; ἀ. εἵνεκα for valour, Hdt. 8.92; pl., ἀ. ἀπεδείκνυντο displayed brave deeds, Id. 1.176, 9.40. later, of the gods, chiefly in pl., glorious deeds, wonders, miracles, SIG 1172, Str. 17.1.17; ζῶσαι ἀ. IG 14.966, cf. 1 Ep. Pet. 2.9; also in sg., ὄψιν ἰδοῦσα ἀρετὴν τῆς θεοῦ IG 2.1426b, cf. Isyll. 62, BSA 21.169, 180. generally, excellence, ἡ ἀ. τελείωσίς τις Arist. Metaph. 1021b20, cf. EN 1106a15, etc. ; of persons, ἄνδρα πὺξ ἀρετὰν εὑρόντα Pi. O. 7.89, cf. P. 4.187, B. 9.13, etc. ; τὸ φρονεῖν ἀ. μεγίστη Heraclit. 112; in pl., forms of excellence, μυρίαι ἀνδρῶν ἀ. B. 13.8, cf. Gorg. Fr. 8, etc. ; δικαστοῦ αὕτη ἀ. Pl. Ap. 18a; esp.
moral virtue, Democr. 179, 263, al., Gorg. Fr. 6; opp. κακία, X. Mem. 2.1.21, cf. Pl. R. 500d, Lg. 963a, 963c sq., D. 60.17, Arist. EN 1102a6, Pol. 1295a37, etc. ; good nature, kindness, etc., E. Fr. 163. of animals, things, as land, Hdt. 4.198, 7.5, Th. 1.2; ἡ ἐν ἀρετῇ κειμένη γῆ productive land, PTeb. 5.165 (ii BC); ἵππου Hdt. 3.88; κυνῶν, ἵππων, Pl. R. 335b; σκεύους ib. 601d; [ἀστακοῦ] Archestr. Fr. 24; ἀ. βίου Pl. R. 618c; πολιτείας Lg. 886b, etc.
prosperity, Od. 13.45. ἀ. εἴς τινα active merit, good service done him, ἐς τοὺς Ἕλληνας Th. 3.58, cf. 2.40; ἀ. περί τινα X. An. 1.4.8; ἀνταποδοῦναι ἀ. Th. 4.19; ἀρετὰς παρασχέσθαι ὑπέρ τινος D. 19.312; ἀρετῆς ἕνεκα, freq. in honorary Inscrr., IG2². 107.14, etc.
reward of excellence, distinction, fame, πλούτῳ δ’ ἀρετὴ καὶ κῦδος ὀπηδεῖ Hes. Op. 313, cf. Sappho 80, Pi. N. 5.53, al. ; ἀθάνατος ἀ. S. Ph. 1420, Pl. Smp. 208d; ἃ ἆθλα τοῦ πολέμου τοῖς ἀνδράσιν ἐστίν, ἐλευθερία καὶ ἀ. Lycurg. 49; of God, δόξα καὶ ἀ. 2 Ep. Pet. 1.3; in pl., glories, Thgn. 30, Pi. N. 10.2, al. ; πλοῦτος ἀρεταῖς δεδαιδαλμένος Id. O. 2.53; γενναίων ἀ. πόνων E. HF 357 (lyr.), cf. Lys. 2.26; προγόνων ἀ. Pl. R. 618b; in LXX freq. of the praises of God, Is. 42.8, al. Ἀρετή personified, Prodic. 1, Arist. Fr. 675, Callix. 2, CIG 2786, SIG 985.10, etc. ἡ ἀ. σου as a title, Your worship, PLips. 13 ii 20, etc. an engine of war, Ath.Mech. 38.11. a plaster, Androm. ap. Gal. 13.531.

(ἀρι–, ἀρείων, ἄριστος, Ἄρης, vgl. ἀρείων), ἡ, Tugend, nicht im christl., sondern im Griech. Sinne ; Vortrefflichkeit, Güte, Vorzug, von Geist u. Leib. Hom. Od. 17.322 ἥμισυ γάρ τ' ἀρετῆς ἀποαίνυται εὐρυόπα Ζεὺς ἀνέρος, εὖτ' ἄν μιν κατὰ δούλιον ἦμαρ ἕλῃσιν. In diesem Sinne Hom. öfters von den Heroen ; Il. 13.237 συμφερτὴ δ' ἀρετὴ πέλει ἀνδρῶν καὶ μάλα λυγρῶν, Zenodot u. Aristophanes Byz. συμφερτὸς δὲ βίη, Aristarch συμφερτὴ δ' ἀρετή, s. Scholl. Nicanor. u. Didym.; die Götter haben ἀρετή Il. 9.498, Pferde 23.276 (vgl. Arist. Eth. 2.5, Xen. Hier. 2.2), Penelope Od. 2.206, 24.197, die Füße eines Mannes Il. 20.411 ; ὄφρ' ἀρετὴν παρέχωσι θεοὶ καὶ γούνατ' ὀρώρῃ Od. 18.133 ; κρείσσων ἀρετῇ τε βίῃ τε Il. 23.578 ; τῶν περ καὶ μείζων ἀρετὴ τιμή τε βίη τε 9.498 ; ἐμὴν ἀρετὴν εἶδός τε δέμας τε ὤλεσαν ἀθάνατοι Od. 18.251, 19.124 ; ἀλλὰ καὶ ἔνθεν ἐμῇ ἀρετῇ βουλῇ τε νόῳ τε ἐκφύγομεν 12.211 ; οὕτω γάρ κέν μοι ἐϋκλείη τ' ἀρετή τε εἴη ἐπ' ἀνθρώπους 14.402 ; auffallende Vbdg σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν Od. 24.193 ; Plural dreimal : πόσιν παντοίῃς ἀρετῇσι κεκασμένον Od. 4.725, 815 ; τοῦ γένετ' ἐκ πατρὸς πολὺ χείρονος υἱὸς ἀμείνων παντοίας ἀρετάς, ἠμὲν πόδας ἠδὲ μάχεσθαι, καὶ νόον ἐνπρώτοισι μυκηναίων ἐτέτυκτο Il. 15.642. Auch bei Herod. Tapferkeit, Mut, 8.92 ; ἀρετὰς ἀποδείκνυσθαι, Heldentaten vollbringen, 1.176, 9.40 ; ἀρετὰς πράσσειν, Großtaten verrichten, Pind. I. 5.11 ; vgl. Plat. Rep. X.618b ; ἐπὶ γένεσι καὶ προγόνων ἀρεταῖς καὶ ῥώμῃ τῆς πόλεως Menex. 243c ; Xen. Cyr. 4.1.5, u. sonst auch Sp. Vorzüglichkeit, Trefflichkeit, χώρη ἀρετὴν ἄκρη Her. 7.5, wie γῆς Thuc. 1.2 ; Plat. Critia.110e, 117b u. Sp., wie Pol. 2.15.1 u. öfter ; ἅρματος Xen. Hier. 11.5 ; σώματος ἀρετή, ὑγίεια Plat. Gorg. 479b ; Arist. rhet. 1.3 ; Schönheit, Xen. Cyr. 5.1.4 ; ὀφθαλμῶν, ὤτων Plat. Rep. I.353b ; ἑκ ἀστοῦ σκεύους καὶ ζώου X.601d ; κυνῶν, ἵππων I.335b u. sonst. Bei den Att. wird aber die moralische Bedeutung, Tugend, vorherrschend, u. bleibt es bei den Spätern ; bes. Tüchtigkeit des Sinnes u. des Handelns vereinigt. Dah. geistiger Vorzug, ἀρεταί, vortreffliche Eigenschaften übh.; Plat. spricht auch von ἀρετὴ τεκτονική, πολιτική, Kunst u. Fertigkeit, Prot. 322d ; κυβερνητική Alc.I, 135a ; δικαστοῦ Apol. 18a. d.i. die Pflicht. Bei Thuc. 3.58 ἡ ἀρετὴ ἡ ἐς τοὺς Ἕλληνας, Verdienst ; ebenso ἡ περὶ ἐμὲ ἀρετή Xen. An. 1.4.8 ; ἀρετῆς καὶ δόξης λόγος Dem. 19.142 ; Auszeichnung, φέρει εἰς τοὺς πολλοὺς ἀρετήν Thuc. 1.38 ; Harp. erkl. dah. εὐδοξία ; vgl. B.A. 443 u. Soph. Phil. 1420 ἀθάνατον ἀρετὴν ἔσχον.

ἀρετή, -ῆς, ἡ
[in LXX, in sing.: Hab.3:3, Zec.6:13 (הוֹד), in pl.: Isa.42:8, 12 43:21 63:7 (תְּהִלָּה), Wis.4:1 5:13 8:7 2:1-24; 4Mac.2.2 * ;]
prop., whatever procures pre-eminent estimation for a person or thing, in Hom. any kind of conspicuous advantage. Later confined by philos. writers to intrinsic eminence-moral goodness, virtue;
__(a) of God: 2Pe.1:3;
__(b) of men: Php.4:8, 2Pe.1:5; pl. (Isa, Es, ll. with), excellencies: 1Pe.2:9 (the usage appears to be a survival of an early comprehensive sense in which the original idea is blended with the impression which it makes on others, i.e. praise, renown; see Hort, 1 Pe., 129. Deiss., BS, 95 f., thinks it means manifestations of divine power, as in current Gk. speech; cf. also MM, see word)†
(AS)