ἀπ·είργω :
   I séparer par une barrière, d’où :
      1 séparer (deux choses) acc. IL. 8, 325 ; p. suite, limiter, en parl. d’une mer, d’un fleuve qui borne un pays, HDT. 1, 72, etc. ; p. anal. laisser à sa droite ou à sa gauche, en parl. d’un voyageur : πόλιν, οὖρος, HDT. 7, 43, 112, une ville, une montagne ;
      2 enfermer : ἔντος, HDT. 3, 116, à l’intérieur, en parl. des contrées extrêmes qui enserrent le reste de la terre ; ἐν τῇ ἀκροπόλι, HDT. 1, 154, etc. dans l’acropole, etc. ;
   II tenir à l’écart de, d’où :
      1 exclure : τινὰ θυσιέων, HDT. 2, 124, exclure qqn des sacrifices ; μαθήματος, THC. 2, 39, de la connaissance de qqe ch. ou avec ἀπό : τινὰ ἀπό τινος, HDT. 9, 68, séparer des fuyards de ceux qui les poursuivent ; au pass. s’interdire de, s’abstenir de, inf. PLAT. Parm. 148 e ;
      2 écarter, repousser : τινά, ESCHL. Ch. 569, repousser qqn, empêcher qqn d’entrer : Τρῶας αἰθούσης, IL. 24, 238, repousser les Troyens du vestibule ; τι, OD. 3, 295 ; SOPH. Aj. 1280 ; EUR. Ion 1013, etc. qqe ch. (les flots, la maladie, etc.) ; avec double rég. πόλεως ἀπ. δούλιον ζυγόν, ESCHL. Sept. 471, écarter de la cité le joug de la servitude ; τοῦ δραπετεύειν δεσμοῖς ἀπ. XÉN. Mem. 2, 1, 16, empêcher (les serviteurs) de s’enfuir en les enchaînant ; avec un acc. et un inf. ὀμμάτων ἀποστρόφους αὐγὰς ἀπείρξω σὴν πρόσοψιν εἰσιδεῖν, SOPH. Aj. 69, je détournerai ses regards et j’empêcherai qu’il ne t’aperçoive ; cf. EUR. Rhes. 432 ; ANTIPH. (ATH. 95 f) ; avec μή et l’inf. PLAT. Leg. 837 e ; EUR. Hel. 1559, empêcher (qqn) de faire qqe ch.

➳ Ion. ἀπέργω, HDT. ll. cc. ; épq. ἀποέργω (p. *ἀποϝέργω) OD. 3, 295, etc. ; impf. 3 sg. ἀπέεργεν, IL. 24, 238. Part. pf. pass. sans redoubl. ἀποεργμένη, HH. Ven. 47.

Étym. ἀπό, εἴργω.

Ion. and Ep. ἀπέργω, in Hom. also ἀποέργω (i.e. ἀποϜέργω), also ἀπεέργει Hsch. ; fut. ἀπείρξω ; aor. ἀπείργαθον; aor. also ἀπεῖρξα S. Aj. 1280, Th. 4.37, etc. ; — Pass., pf. inf. ἀπεῖρχθαι Phld. Mus. p. 19 K. : — keep away from, debar from, c. gen., ὁ δὲ Τρῶας… αἰθούσης ἀπέεργεν Il. 24.238; σφέας θυσιέων ἀπέρξαι Hdt. 2.124; ἀ. πόλεως ζυγόν A. Th. 471; ἐγώ σφ’ ἀπείργω… χαρᾶς S. Aj. 51 (dub.sens.); οὐκ ἔστιν ὅτε ἀπείργομέν τινα… μαθήματος ἢ θεάματος Th. 2.39, cf. 3.45; νόμων ἡμᾶς ἀπείργεις; do you exclude us from their benefit? Ar. V. 467; δείπνου ἀ. τινά Cratin. 57; ἀ. τινὰ ἀπό τινος Hdt. 9.68; — Med. like Act., ἱκέτην ἀπείργεται A. Ch. 569; but also, keep one΄s hands off, keep away from, ξένου Pl. Lg. 879d.
keep from doing, prevent (ἀπείργω τὸν βουλόμενον ἐνεργεῖν τι, ἀνείργω τὸν ἀρξάμενον AB 1331), c. acc. et inf., αὐγὰς ἀπείρξω σὴν πρόσοψιν εἰσιδεῖν S. Aj. 70, cf. E. Rh. 432, Antiph. 126; μὴ ποιεῖν E. Hel. 1559; ἀ. τι μὴ γίγνεσθαι Pl. Lg. 837d; — Pass., to be debarred from doing, ἅπτεσθαί τινος Id. Prm. 148e. c. acc., keep back, keep off, ward off, μικρὸς δὲ λίθος μέγα κῦμ’ ἀποέργει Od. 3.296; ἀπὸ πάμπαν εἴργοντες (sc. τοὺς πολεμίους) Pi. O. 13.59; τίς ταῦτ’ ἀπεῖρξεν; S. Aj. 1280; νόσους ἀ. E. Ion 1013; abs., ἀλλ’ ἀπείργοι θεός God forfend! S. Aj. 949; ὅπου μὴ… καῦμα ἀπείργει Pl. Ti. 22e, etc. νόμος οὐδεὶς ἀπεῖργε checked them, Th. 2.53, cf. Democr. 259; τὴν βίαιον τροφὴν ἀ.
prohibit it, Arist. Pol. 1338b41; — Pass., φυγῇ ἀπειργόμενος X. HG 1.4.15. τὸ ἀπεργμένον the old bed of the Nile laid dry by barring or damming off the river, Hdt. 2.99; ὁ ἀγκὼν… ὡς ἀπεργμένος ῥέῃ dammed off, ibid. part, divide, separate, ὅθι κληῒς ἀποέργει αὐ χένα τε στῆθός τε Il. 8.325; — and so, bound, skirt, of seas and rivers, etc., ὁ Ἅλυς ἔνθεν μὲν Καππαδόκας ἀπέργει, ἐξ εὐωνύμου δὲ Παφλαγόνας Hdt. 1.72; πρὸς βορῆν ἄνεμον ὁ Κεραμεικὸς κόλπος ἀπέργει ib. 174, cf. 204, 2.99, 4.55. of travellers, ἐπορεύετο ἐν ἀριστερῇ μὲν ἀπέργων (Ποίτειον πόλιν κτλ.
keeping Rhoeteium on the left…, Id. 7.43; ἐκ δεξιῆς χειρὸς τὸ Πάγγαιον ὄρος ἀ. ib. 112, cf. 109, 8.35.
shut up, confine, αἱ ἐσχατιαὶ τὴν ἄλλην χώρην ἐντὸς ἀ. Id. 3.116; ἀπεργμένον ἐν τῇ ἀκροπόλει Id. 1.154, cf. 5.64; ἐν τῷ ἱρῷ Id. 6.79.

ion. ἀπέργω, Hom. ἀποέργω, vgl. ἀποεργάθω, absondern, trennen, ὅθι κληῒς ἀποέργει αὐχένα τε στῆθός τε Il. 8.325 ; abhalten, μικρὸς δὲ λίθος μέγα κῦμ' ἀποέργει Od. 3.296 ; Τρῶας αἰθούσης ἀπέεργεν Il. 24.238, vgl. Od. 11.503 ; Il. 8.213, s. Scholl. Ariston. u. Didym.; ἀποεργμένη, für ἀπεργομένη, h.Ven. 47 ; ἀπὸ πάμπαν εἴργοντες Pind. Ol. 13.57 ; τινά, Aesch. Ch. 562 ; τί τινος, Spt. 453 ; Soph. oft τινά ; χαρᾶς Aj. 51 ; θυσιέων σφέας ἀπέρξαι Her. 2.124 ; ἀπείργομέν τινα θεάματος, wir schließen ihn aus davon, Thuc. 2.39 ; ἐκ δεξιῆς οὖρος ἀπέργων, den Berg zur Rechten lassend, Her. 7.43, 110, 112 ; Schranken setzen, Thuc. 2.53 ; öfter Xen., vgl. ἀπείργουσι Mem. 2.1.16, 4.5.6 ; πάντας τοῦ φιλοτιμεῖσθαι Dem. 20.5 ; αὐγὰς ἀπείρξω – εἰσιδεῖν Soph. Aj. 70 ; vgl. Plat. Parm. 148e ; mit μή Eur. Hel. 1575 ; Plat. Legg. VIII.837d ; ἀπεργμένος ἔν τινι, eingeschlossen, Her. 1.154, 5.64. – Med., ξένου ἀπείργοντο Plat. Legg. IX.879d, sich von ihm enthalten, ihn nicht anrühren. Bei B.A. 1331 wird ἀπείργω, τὸν βουλόμενον ἐνεργεῖν τι, von ἀνείργω, τὸν ἀρξάμενον, unterschieden.