'ἀπ·αλλάσσω, att. -άττω (impf. ἀπήλλασσον, f. ἀπαλλάξω, ao. ἀπήλλαξα, pf. ἀπήλλαχα ; pass. f. ἀπαλλαχθήσομαι, f. 2 plus us. ἀπαλλαγήσομαι, ao. ἀπηλλάχθην, ao.2 plus us. ἀπηλλάγην, pf. ἀπήλλαγμαι) :
A tr.
   I diriger ou pousser d’un autre côté, d’où écarter, éloigner : τοὺς Πελοποννησίους ἀπ. ἐκ τῆς χώρας, THC. 8, 46, faire sortir les Péloponnésiens du pays ; avec ἀπό : ἀπ. τινὰ ἀπό τινος, DC. 43, 32, écarter qqn de qqe ch. ; avec un gén. sans prép. ἀπ. σφαγῆς χεῖρα, EUR. I.T. 994, détourner sa propre main d’un meurtre ; οὔτ' ἀπαλλάσσουσα γῆς πρόσωπον, EUR. Med. 27, ne détournant pas son visage de la terre ; avec un acc. seul, écarter, renvoyer : ἀπ. τοὺς συνήθεις καὶ θεραπευτῆρας, PLUT. Lyc. 11, congédier ses familiers et sa suite ; cf. THC. 1, 90 ; 8, 86, etc. ; au pass. :
      1 être écarté, éloigné : πολλὸν ἀπαλλαγμένος, HDT. 2, 144, fort éloigné, càd. fort différent (des dieux) ;
      2 s’éloigner de, quitter : ἐκ χώρης, HDT. 1, 61, s’éloigner d’un pays ; παρά τινος, ESCHN. 8, 20, d’auprès de qqn ; ἀπ. ἐς τὴν ἑωυτοῦ, HDT. 1, 82, rentrer dans son pays ; ἀπ. ἐς Πέρσας, HDT. 1, 4 ; ἐς Πελοπόννησον, HDT. 3, 56, partir chez les Perses, pour le Péloponnèse ; ἀπ. πρὸς χώραν, PLAT. Leg. 938 a, partir pour un pays ; ἀπ. ἐπὶ τὴν αὑτοῦ σκηνήν, POL. 5, 15, 6, se retirer dans sa tente ; ἀπ. τοῦ βίου, EUR. El. 102 ; ou simpl. ἀπαλλάττεσθαι, EUR. Her. 1000 ; THC. 2, 42 ; PLAT. Phæd. 81 c, quitter la vie, mourir ; ἀπ. ἀπὸ τοῦ ἀνδρός, ἀπὸ γυναικός, PLAT. Leg. 868 d, divorcer ; ἀπ. ἐκ παίδων, ESCHN. 6, 16, sortir de l’enfance ;
   II mettre fin à : λόγον, EUR. Med. 790, à un discours ; d’où au pass. s’abstenir de : μακρῶν λόγων, SOPH. El. 1335, de longs discours ; abs. cesser, SOPH. Ant. 422 ; PLAT. Ap. 39 d ; avec un part. PLAT. Gorg. 491 c ; ou au part. avec un autre verbe : οὐκοῦν ἀπαλλαχθεὶς ἄπει ; SOPH. Ant. 244, ne vas-tu donc pas parler, et, quand tu auras fini, t’éloigner ? ;
   III faire changer (de dispositions, de sentiments, etc.), d’où au pass. :
      1 se remettre de maladie, HPC. 46, 7 et 9 ;
      2 se réconcilier : πρὸς ἀλλήλους, PLAT. Leg. 915 c, les uns avec les autres ; abs. PLAT. Leg. 768 c ; DÉM. 578, 14 ;
   IV écarter pour se débarrasser de, se défaire de : σκεύη, XÉN. An. 3, 2, 28, mettre des bagages en lieu sûr ; τινά, TH. H.P. 9, 15, 2 ; PLUT. Luc. 18 ; DC. 67, 4, se défaire de qqn ; χρήστας, DÉM. 952, 16, en finir avec ses créanciers ;
   V p. suite, délivrer, affranchir : τινὰ πόνων, ESCHL. Pr. 773 ; ἐκ φόϐου καὶ κακῶν, AND. 8, 39 ; ἐκ τῶν κινδύνων, LYCURG. 164, 13, délivrer qqn de ses souffrances, de la crainte et des maux, des dangers ; ἑαυτόν, PLUT. Cato mi. 70, se délivrer de la vie, se tuer ; souv. en ce sens au pass. ἀπαλλάσσεσθαι βίου, EUR. Hipp. 356 ; ψυχῆς, EUR. Hipp. 726 ; τοῦ ζῆν, PLUT. Artax. 30, perdre la vie ; ἀπαλλαχθῆναι ou ἀπηλλάχθαι δουλοσύνης, HDT. 1, 170 ; φόϐου, XÉN. Cyr. 5, 2, 32 ; αἰσχύνης, THC. 3, 63, être délivré de la servitude, de la crainte, de la honte ; particul. τινὸς ἀπ. καλῶς, κακῶς, ATT. sortir heureusement, malheureusement de qqe difficulté ; abs. ἀπαλλάττεσθαι, DÉM. 605, 17, être libéré ;
B intr.
      1 éprouver un changement ou un retour de fortune, ESCHL. Ag. 1289 ;
      2 s’éloigner de, gén. EUR. Hel. 302 ou ἀπό et le gén. HDT. 1, 16 ;
      3 se délivrer de, se tirer d’affaire : πῶς ἀπήλλαχεν ἐκ τῆς ὁδοῦ ; XÉN. Mem. 3, 13, 6, comment s’est-il tiré du voyage ? avec un part. χαίροντα ἀπαλλάττειν, HDT. 3, 69, se tirer d’affaire sans châtiment, être laissé en paix après une faute.

➳ Fut. moy. au sens pass. ἀπαλλάξομαι, HDT. 7, 122 ; EUR. Hel. 437, etc. Fut. ant. ἀπηλλάξομαι, AR. Ach. 757 conj. — Formes ion. : impf. moy. ἀπαλλασσόμην, HDT. 1, 82, etc. ; ao. pass. ἀπαλλάχθην, HDT. 2, 152, etc. pf. pass. ἀπάλλαγμαι, HDT. 2, 144, 167.

'

Att. ἀπαλλάττω, fut. -ξω Isoc. 5.52; pf. ἀπήλλαχα X. Mem. 3.13.6; aor. ἀπήλλαξα Hdt. 1.16, Ar. V. 1537, etc. ; — Pass., pf. ἀπήλλαγμαι Id. Pax 1128, Isoc. 5.49, Ion. ἀπάλλαγμαι Hdt. 2.144, 167; aor. ἀπηλλάχθην, Ion. ἀπαλλ- Id. 2.152, etc. ; in Att. ἀπηλλάγην [α] as always in Prose; also in Trag. (for the most part metri gr., cf. however S. Ant. 422, El. 783 (v.l.), E. Ph. 592 (v.l.), Andr. 592); fut. ἀπαλλαχθήσομαι Id. Hipp. 356, Ar. Av. 940; in Prose, ἀπαλλαγήσομαι Th. 4.28, etc. ; — Med., fut. (in pass. sense) ἀπαλλάξομαι Hdt. 7.122, E. Hel. 437, Th. 8.83, etc. ; aor. ἀπαηλλάξαντο E. Heracl. 317, cf. Plu. Cat. Mi. 64.
Act., set free, deliver from a thing, παιδίον δυσμορφίης Hdt. 6.61; τινὰ πόνων, κακῶν, A. Eu. 83, Pr. 773; τινὰ ἐκ γόων S. El. 292; ἐκ φόβου καὶ κακῶν And. 1.59; c. acc. only, release, S. Ant. 596, etc. ; κόπος μ’ ἀ. Id. Ph. 880.
put away from, remove from, τί τινος, as ἀ. γῆς πρόσωπον, φρενῶν ἔρωτα, E. Med. 27, Hipp. 774 (lyr.); σφαγῆς χεῖρα IT 994; χρυσὸν χερός Hec. 1222; ἀ. τινά τινος take away or remove from one, Ar. Ec. 1046; τινὰ ἀπὸ τῆς πολιορκίας D.C. 43.32. c. acc. only, put away, remove, τι E. Hec. 1068, Pl. Prt. 354d, etc. ; μύθοις ἔργ’ ἀ. κακά do away ill by words, E. Fr. 282.26; get rid of creditors, And. 1.122; τοὺς χρήστας Is. 5.28; get rid of an opponent, by fair means or foul, D. 24.37; ἀ. τοὺς κατηγόρους Lys. 29.1; τοὺς Πελοποννησίους ἐκ τῆς χώρας Th. 8.48; dismiss, send away, τινά Id. 1.90; remove or displace from an office, ib. 129; ἀ. τοὺς ὑπηρέτας καὶ θεραπευτῆρας Plu. Lyc. 11; also, make away with, destroy, Thphr. HP 9.15.2; ἑαυτόν Plu. Cat. Mi. 70; bring to an end, λόγον E. Med. 790. in Law, give a release, discharge, D. 36.25, cf. 37.1; τοὺς δανείσαντας ἀ. 34.22, cf. PTeb. 315.16 (ii AD); discharge a debt, D.C. 59.1, etc. ; — so in Pass., Id. 51.17. intr., get off free, escape, esp. with an Adv. added, ῥηϊδίως, χαλεπῶς ἀ., Hp. VM 10, 20, cf. X. Cyr. 4.1.5; ὁ στόλος οὕτως ἀ.
came off, ended, Hdt. 5.63, cf. A. Ag. 1288, E. Med. 786; οὐκ ὡς ἤθελε ἀπήλλαξεν Hdt. 1.16; κάκιον ἀ. Pl. R. 491d, cf. Men. Epit. 199; καταγελάστως ἀ. Aeschin. 2.38; ἀλυσιτελῶς ἀ. Thphr. Char. 8.11; ἀλύπως ἀ.
get along well, PPetr. 3 p. 58; with part. or Adj., χαίρων ἀ. Hdt. 3.69; ἀθῷοι ἀ. Pl. Sph. 254d, etc. ; c. gen., depart from, βίου E. Hel. 302 (dub.l.); τοῦ ζῆν Pl. Ax. 367c; so πῶς ἀπήλλαχεν ἐκ τῆς ὁδοῦ· X. Mem. 3.13.6; ἄριστ’ ἀπαλλάττεις ἐπὶ τούτου τοῦ κύβου in respect of…, Diph. 73. Pass. and Med., to be set free or released from a thing, get rid of it, ἀπαλλαχθέντας δουλοσύνης Hdt. 1.170; τυράννων Id. 5.78; τῶν παρεόντων κακῶν Id. 2.120; πημονῆς A. Pr. 471; φόβου S. El. 783; πραγμάτων τε καὶ μαχῶν Ar. Pax 293; στρατιᾶς Id. Ach. 251; Κλέωνος Th. 4.28; τῆς κακουχίας ἐπὶ τὴν αὑτοῦ σκηνήν Plb. 5.15.6.
get off, escape, mostly with some Adj. or Adv. added (as in Act. II), ῥηϊδίως ἀ. Hp. VM 3; ἀγῶνος ἀ. καλῶς E. Heracl. 346; ἀζήμιος ἀπαλλαγῆναι, ἀπαλλάττεσθαι, Ar. Pl. 271, Pl. Lg. 721d. abs., to be acquitted, D. 22.39. of a point under discussion, to be dismissed as settled, τοῦτο ἀπήλλακται μὴ… τὸ φίλον φίλον εἶναι Pl. Ly. 220b, cf. Phlb. 67a.
remove, depart from, ἐκ τῆς χώρης, ἐξ Αἰγύπτου, Hdt. 1.61, 2.139, al. ; μαντικῶν μυχῶν A. Eu. 180; γῆς ἀπαλλάσσεσθαι πόδα E. Med. 729; δόξης, δέους Th. 2.42; ἀ. παρά τινος Aeschin. 1.78; depart, go away, ἐς τὴν ἑωυτοῦ Hdt. 1.82, al. ; ἐπὶ τῆς ἑωυτοῦ Id. 9.11, cf. 5.64; πρὸς χώραν Pl. Lg. 938a; abs., Hdt. 2.93, al., Aen.Tact. 10.19, 15.9. ἀπαλλάσσεσθαι τοῦ βίου depart from life, E. Hel. 102, Hipp. 356; βίου ἀπαλλαγὴν ἀ. Pl. R. 496e; freq. without τοῦ βίου, depart, die, E. Heracl. 1000, Pl. Phd. 81c, etc. ἀ. λέχους to be divorced, E. Andr. 592; ἀ. γυναῖκά τε ἀπ’ ἀνδρὸς καὶ τὸν ἄνδρα ἀπὸ γυναικός Pl. Lg. 868d. ἀ. τῶν διδασκάλων leave school, Id. Grg. 514c, cf. X. Mem. 1.2.24. ἀ. ἐκ παίδων become a man, Aeschin. 1.40.
to be removed from, free from the imputation of, ἀπηλλαγμένος εὐηθίης many removes from folly, Hdt. 1.60; ξυμφορῶν Th. 1.122; αἰσχύνης Id. 3.63; c. inf., κρῖναι ἱκανῶς οὐκ ἀπήλλακτο was not far from judging adequately, Id. 1.138. πολλὸν ἀπηλλαγμένος τινός far inferior to him, Hdt. 2.144.
depart from, leave off from, τῶν μακρῶν λόγων S. El. 1335; σκωμμάτων Ar. Pl. 316; ἀ. λημμάτων give up the pursuit of…, D. 3.33; οὐκ ἀπήλλακται γραφικῆς is not averse from…, Luc. Salt. 35. abs., have done, cease, of things, S. Ant. 422; ὅταν ἡ μέθη ἀπαλλαγῇ Arist. MM 1202a3.
throw up one΄s case, give up a prosecution, D. 21.151, 198. c. part., εἰπὼν ἀπαλλάγηθι speak and be done withit, Pl. Grg. 491c, cf. Tht. 183c; ταῦτα μαντευσάμενος ἀπαλλάττομαι Id. Ap. 39d; ἀπαλλάχθητι πυρώσας E. Cyc. 600; also in part., with a Verb, οὐκοῦν ἀπαλλαχθεὶς ἄπει· make haste and begone, S. Ant. 244.
to depart from enmity, i.e.
to be reconciled, settle a dispute, πρὸς ἀλλήλους Pl. Lg. 915c; abs., ib. 768c.
recover from an ailment, Aret. SD 1.14.

att. -άττω,
1) losmachen, τὶ χερῶν, etwas aus den Händen lassen, Eur. Hec. 1222, Ggstz von ἔχειν, vgl. I.A. 323 ; σφαγῆς χεῖρ' ἀπαλλάξαι, die Hand vom Morde abziehen, I.T. 994 ; entfernen ; entlassen, z.B. ἀζήμιόν τινα Plat. Legg. I.648c ; vertreiben, Thuc. 1.129 ; λύπας Plat. Prot. 354d ; χαυνότητα Theaet. 175b ; τινὰ τῆς συγγενείας, aus der Verwandtschaft, Legg. XI.929a ; δουλείαν, πόλεμον, beilegen, I.628b ; λόγον, beendigen, Eur. Med. 786 ; σκεύη, wegschaffen, Xen. An. 3.2.28 ; Suid. erkl. ἀφανίζειν. Umgekehrt ἡνίκ' ἂν κόπος μ' ἀπαλλάξῃ Soph. Phil. 868, mich entläßt, verläßt. Vgl. noch Ar. Eccl. 1046 τὴν γραῦν μου, von mir entfernen, d.h. mich von ihr befreien ; befreien, τινά τινος, πόνων Aesch. Prom. 775 ; Ar. Pax 886 ; μόρου Soph. Ant. 765 ; κακῶν Isocr. 4.39 ; Folgde : seltener ἐκ, z.B. ἐκ γόων Soph. El. 284 ; ἐκ φόβου Andoc. 1.59 ; ἑαυτοὺς ἐκ τοῦ ζῆν, sich töten, Pol. 27.2. Ebenso im pass., worin aor. I. häufiger als aor.2, u. nach Möris ἀπαλλάξομαι attisch für ἀπαλλαγήσομαι ist ; bes. oft κακῶν, πόνων, δουλοσύνης, Her. 1.170 ; φόβων Andoc. 1.68 ; Xen. Cyr. 5.2.32 ; ἀπηλλαγμένοι αἰσχύνης, frei von Schande, Thuc. 3.63 ; vgl. 1.143 ; ἀπαλλαχθέντες τῶν μακρῶν λόγων, ohne viele Worte zu machen, Soph. El. 1327 ; σκωμμάτων Ar. Plut. 316 ; τοῦ λέγειν Dem. Lpt. 58.
2) intr., weggehen, sich entfernen, ἀπό τινος Her. 1.16 ; βίου ἀπαλλάξαι, abscheiden, Eur. Hel. 302 ; ἀθῷος Plat. Soph. 254d ; bes. mit adv., κάκιον, schlimmer fortkommen, Plat. Rep. VI.491d ; ῥᾷον, leichter davonkommen, dem voranstehenden σῴζεσθαι entsprechend, Xen. Cyr. 4.1.5 ; ὁ καταγελαστῶς ἀπαλλάξας Aesch. 2.38 ; χεῖρον ἡμῶν ἀπηλλάχασιν Dem. 18.65 ; αἰσχρῶς καὶ κακῶς Xen. Mem. 1.7.3 ; Pol. 3.64 u. öfter ; οὕτως ἀπήλλαξε ὁ στόλος Her. 5.63 ; πῶς ἀπήλλαχεν ἐκ τῆς ὁδοῦ ; wie ist ihm der Weg bekommen ? Xen. Mem. 3.13.6 ; auch mit dem partic., χαίροντες, μεῖον ἔχοντες, Her. 3.69. Bei Sp. steht es fast gleich διακεῖσθαι, z.B. ἐπισφαλῶς καὶ χαλεπῶς Plut. Tim. 17.
3) Med., auch aor. pass., sich entfernen, fortmachen, so daß die Entfernung als Befreiung von etwas Lästigem erscheint, von Her. an häufig ; ἐκ τῆς χώρας Her. 4.164 ; ἀπ' ἀνδρός, sich trennen, Plat. Legg. IX.868d ; ἀπ' ἀλλήλων, ἀπὸ τῆς στρατιᾶς, Xen. Cyr. 1.2.27, An. 7.14 ; ἐς Πέρσας Her. 1.4 ; ἐπὶ Θεσσαλίης 5.64 ; πρός τινα, zu Einem übergehen, Xen. Cyr. 6.1.45 ; – mit u. ohne τοῦ βίου, sterben, Thuc. 2.42 ; τοῦ ζῆν Pol. 11.30 ; τινός, hinter Jemand zurückbleiben, ihm nachstehen, Her. 2.144 ; ἀπαλλάγηθι εἰπών, mach endlich fort u. sprich, Plat. Gorg. 491c ; ἀπαλλάχθητι πυρώσας Eur. Cycl. 595.
4) τοὺς χρηστάς Isae. 5.20 ; Dem. 33.9 ; τοὺς δανείσαντας 34.22, durch Bezahlen sie loswerden. Vor Gericht, ἀφῆκε καὶ ἀπήλλαξε Dem. 36.25, 37.1, eine Sache fallen lassen, aufgeben ; ἀπήλλακται, die Sache ist abgemacht, wir sind übereingekommen, Plat. Lys. 220b, Phil. 67a ; vgl. Dem. 21.198 u. 22.39, wo es dem δίκην οὐ δοῦναι entspricht, freigesprochen sein.

ἀπ-αλλάσσω
[in LXX for סוּר hi., etc. ;]
to remove, release: Heb.2:15; pass., to depart: Act.19:12; in legal sense (MM, VGT, see word), before ἀπό, with genitive of person(s), to be quit of: Luk.12:58 (Cremer, 90, 632).†
(AS)