'(impf. ἤνασσον, f. ἀνάξω, ao. v. ci-dessous, pf. inus.) :
      1 être le maître, en parl. des dieux et des rois, des chefs, etc. ; avec le dat. ἀν. Ἀργείοισιν, IL. 19, 122 ; θνητοῖσι καὶ ἀθανάτοισιν, HÉS. Th. 837, régner sur les Argiens, sur les mortels et les immortels ; avec le gén. Τενέδοιο, IL. 1, 38 ; πεδίοιο, OD. 4, 602 ; πάντων Ἀργείων, IL. 10, 33, sur Ténédos, sur la plaine, sur tous les Argiens ; avec une prép. μετ' ἀθανάτοισι, IL. 4, 61 ; ἐν ἀνδράσιν, OD. 19, 110 ; παρὰ τὸν Ἀχέροντα, SOPH. El. 184 ; ὑπὸ γαίας, SOPH. El. 841, régner parmi les immortels, parmi les hommes, au bord de l’Achéron, sous la terre ; avec deux rég. : Τρώεσσι ἀν. τιμῆς τῆς Πριάμου, IL. 20, 180, posséder comme chef des Troyens la dignité de Priam ; οὗ γῆς ἀνάσσει βαρϐάροισιν, EUR. I.T. 31, en cet endroit de la terre où (Thoas) règne sur des barbares ; avec un adj. neutre : Ζεῦ πάντ' ἀνάσσων, SOPH. O.R. 904, ô Zeus, maître tout-puissant ; dans Hom. souv. précédé de ἶφι, avec force, avec toute-puissance, IL. 1, 38, etc. ; abs. οἱ ἀνάσσοντες, SOPH. Ph. 6, les chefs, les rois ; au pass. πόλεις ἀνάσσονται ἐμοί, OD. 4, 177, les villes sont sous mon autorité ;
      2 p. ext. chez les Trag., diriger, gouverner : ἀν. ὄχων, EUR. Hel. 1040 ; κώπης, EUR. Tel. 20 ; στρατηγίας, EUR. I.T. 17, diriger un char, manœuvrer une rame, commander une armée ; au pass. παρ' ὅτῳ σκῆπτρον ἀνάσσεται, SOPH. Ph. 140, par qui le sceptre est dirigé ou tenu ;

Moy. (inf. ao. ἀνάξασθαι) être roi, OD. 3, 245.

➳ Prés. inf. épq. ἀνασσέμεν, IL. 14, 85 ; A.RH. 1, 719. Impf. poét. ἄνασσον [ᾰν] (d’où 2 sg. ἄνασσες, OD. 24, 30 ; 3 sg. ἄνασσεν, IL. 1, 252 ; OD. 7, 62 ; 3 sg. dor. ἄνασσεν [ᾱν] PD. O. 6, 34) ; ou ἐάνασσον, ALC. 64. Ao. poét. 3 sg. ἄναξεν, HÉS. Th. 837. Pass. impf. 3 sg. poét. ἀνάσσετο, A.RH. 4, 266.

Étym. ἄναξ.

'

impf. ἤνασσον Od. 11.276, Dor. ἄνασσον [α] Pi. O. 6.34, Ep. ἄνασσον [α] Il. 1.252, Aeol. 3 sg. ἐάνασσε Alc. 64; fut. ἀνάξω Il. 20.180; Ep. aor. ἄναξα Hes. Th. 837; — rare in Med. and Pass., v. infr. ; (Ϝανάσσω, cf. ἄναξ); — poet. Verb, mostly pres., to be lord, master, of gods and human rulers; in Hom. mostly c. dat., νήσοισι καὶ Ἄργεϊ to be lord, hold sway in…, Il. 2.108; κτήμασι, κτεάτεσσι, Od. 1.117, 4.93; also c. gen., Ἀργείων, πεδίοιο ἀ.
to be lord of…, Il. 10.33, Od. 4.602, cf. Pi. l.c., E. Andr. 22, etc. ; with dat. pers. added, ἐλπόμενον Τρώεσσι ἀνάξειν… τιμῆς τῆς Πριάμου to be master of Priam΄s sovereignty among the Trojans, Il. 20.180; γῆς ἀνάσσει βαρβάροισι βάρβαρος E. IT 31; πάντων μὲν κρατέειν ἐθέλειν, πάντεσσι δ’ ἀνάσσειν, πᾶσι δὲ σημαίνειν Il. 1.288; with Prep., μετ’ ἀθανάτοισι ib. 4.61, cf. 23.471; ἐν Βονδείῳ 16.572; ἐν Φαίηξι Od. 7.62; παρὰ τὸν Ἀχέροντα S. El. 184; ὑπὸ γαίας ib. 841; with neut. Adj., Ζεῦ πάντ’ ἀνάσσων Id. OT 904; in Hom. freq. with ἶφι, Τενέδοιό τε ἶφι ἀνάσσεις Il. 1.38, al. ; abs., τῶν ἀνασσόντων the kings, S. Ph. 6; — Med. once in Hom., τρὶς ἀνάξασθαι γένε’ ἀνδρῶν to have been king for three generations, Od. 3.245; — Pass., to be ruled, ἀνάσσονται δ’ ἐμοὶ αὐτῷ 4.177. in Trag. sts. metaph of things, κώπης ἀνάσσων E. Fr. 705; ὄχων ἀνάσσουσ’ Hel. 1040; στρατηγίας IT 17; πηδήματος ἀνάσσων lord of the leap, dub. in A. Pers. 96; ἃ τῶν νυκτιπόλων ἐφόδων ἀνάσσεις, of Persephone, E. Ion 1049 (lyr.); — Pass., παρ’ ὅτῳ σκῆπτρον ἀνάσσεται is held as lord, S. Ph. 140 (lyr.).

(ἄναξ), der Gebieter sein, walten, herrschen ; oft bei Hom.; μετ' ἀθανάτοισιν, unter den Unsterblichen der Erste sein, Il. 4.61 ; μετ' Ἀργείοισιν 23.471 ; ἐν Βουδείῳ Il. 16.572 ; ἐν Φαίηξιν Od. 7.62 ; am häufigsten mit dem dat., welcher hier, nach Homers Sprachgebrauch, dieselbe Bedeutung hat wie der genetiv., vgl. Friedlaender Aristonic. p. 22 : Il. 1.287 ff. περὶ εἶναι ἄλλων, κρατεῖν πάντων, πάντεσσι δ' ἀνάσσειν, σημαίνειν πᾶσι ; 20.180 Τρώεσσιν ἀν. τιμῆς τῆς Πριάμου ; δώμασιν, κτήμασιν οἷσιν, Od. 1.117, 402, Herr in seinem Hause sein, über sein Vermögen schalten ; so Aesch. δόμοις Ch. 129 ; ἐν Θήβαις Soph. O.R. 1203 ; absol., οἱ ἀνάσσοντες, die Gebieter, Phil. 6. Doch hat auch Hom. schon den gen., Τενέδοιο, Ἀργείων, πεδίοιο, Il. 1.38, 10.33, Od. 4.602, welches von Pind. an die herrschende Konstruktion ist ; ἐν Θήβῃ Καδμείων ἤνασσε Od. 11.276 ; ohne casus Il. 16.172. Hom. hat auch das med., in der Bedeutung des activ., seinem Sprachgebrauche gemäß, Od. 3.245 τρὶς ἀνάξασθαι γένεα ἀνδρῶν, drei Menschenalter lang König sein ; pass. 4.177 ἀνάσσονται ἐμοί, Homerisch = ὑπ' ἐμοῦ, sie werden von mir beherrscht. Bei Tragg. u. sp.D. übh. lenken, leiten, πηδήματος Aesch. Pers. 96 ; σκῆπτρον ἀνάσσεται Soph. Phil. 189 ; ὄχων Eur. Hel. 1040 ; στρατηγίας I.T. 17.