[ῐ]
   I adv. :
      1 des deux côtés : ἀ. ἀρωγοί, IL. 18, 502, auxiliaires qui viennent en aide de chaque côté ; d’où tout autour : ἀ. ἐόντες, IL. 24, 488, ceux qui sont autour ; ἀ. ἰδών, HÉS. O. 699, ayant regardé autour ; δεσμοὶ ἀ. ἔχοιεν, OD. 8, 340, (quand bien même) des liens me retiendraient (m’enlaçant le corps) tout autour ;
      2 p. suite, aux deux extrémités, d’où séparément : κίονες αἳ γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἀ. ἔχουσι, OD. 1, 54, colonnes qui tiennent séparés l’un de l’autre le ciel et la terre ; ἀ. εἶναι, OD. 19, 221 ; 24, 218, être au loin, être absent ; ἀ. φράζεσθαι, IL. 2, 13, ou φρονεῖν, IL. 13, 345, parler ou penser chacun pour soi, càd. être divisés ; ἀ. ἕκαστα εἴρεσθαι, OD. 19, 46, demander chaque chose l’une après l’autre ;
   II prép. :
      1 autour de, gén. : ἅρματος ἀ. ἰδών, IL. 2, 384, examinant le char tout autour, de tous côtés ; dat. σιδηρέῳ ἄξονι ἀ. IL. 5, 723, autour de l’essieu de fer ; acc. (ἀ. touj. placé après le rég.) : Κρόνον ἀ. IL. 14, 274, autour de Kronos (cf. OD. 6, 266, etc.) ; p. suite, au sujet de, pour : ἀγὼν ἐσθᾶτος ἀ. PD. P. 4, 253, lutte ou concours dont un vêtement est le prix (sel. d’autres, lutte d’athlètes sans vêtements) ;
      2 à part de, loin de, gén. IL. 8, 444, etc. ; OD. 14, 352, etc.

Étym. cf. ἀμφί.

Ep. word, once in Pi. (v. infr.), Trag. only E. Hyps. (v. infr.), prop. = ἀμφί, but mostly as Adv. ; on both sides, ἀ. ἀρωγοί helpers on either hand, to either party, Il. 18.502, cf. 519; ἁμαρτῇ δούρασιν ἀ. βάλεν threw with spears from both hands at once, 21.162; σεῖον ζυγὸν ἀ. ἔχοντες having it on both sides, Od. 3.486. generally, round about, ἀ. ἐόντες Il. 24.488; ἀ. ἰδών having looked about, Hes. Op. 701 (cf. infr. B. 1); δεσμοὶ… ἀ. ἔχοιεν may bonds encompass, Od. 8.340; σιδηρέῳ ἄξονι ἀ.
at each end, Il. 5.723; and so (rather than between) 3.115, 7.342; μολπὴ ἀ. ἔχει δώματα fills the house, Xenoph. 1.12.
apart, asunder, γαῖαν καὶ οὐρανὸν ἀ. ἔχειν Od. 1.54; ἀ. ἐέργειν to keep apart, Il. 13.706; ἀ. ἀγῆναι snap in twain, 11.559; τόξων ἀϊκὰς ἀ. μένον 15.709; ἀ. φράζεσθαι think separately, each for himself, i.e.
to be divided, 2.13; ἀ. φρονέοντε 13.345; ἀ. ἕκαστα εἴρεσθαι to ask each by itself, i.e. one after another, Od. 19.46 codd. ; ἀ. ἔμμεναι to be absent, Orac. ap. Hdt. 1.85. less freq as Prep., like ἀμφί ; c. gen. (which it may either precede or follow), around, ἅρματος ἀ. ἰδεῖν look all round his chariot, Il. 2.384.
concerning, ἀ. ἀληθείης Parm. 8.51; ἀέθλοις… ἐσθᾶτος ἀ. Pi. P. 4.253.
apart from, far from, ἀ. ἐκείνων εἶναι Od. 14.352; Διὸς ἀ. ἥσθην Il. 8.444; ἀ. φυλόπιδος Od. 16.267; ἀ. ὁδοῦ aside from, out of road, Il. 23.393; πάτρας ἀ.
far from her fatherland, E. Hyps. Fr. 3 iii 30. c. acc., about, around, always after its case, Κρόνον ἀ. Il. 14.274; Ποσιδήϊον ἀ. Od. 6.266, cf. 9.399.

ursprünglich eins mit ἀμφί ; s. Buttmann Lexil. II.217 ff.
A) Adverbium,
   1) umher, herum, θαλερὴ δ' ἦν ἀμφὶς ἀλοιφή, um das Fleisch herum war Fett, Od. 8.476 ; ἀμφὶς ἐόντες Il. 24.488 ; δεσμοὶ ἀμφὶς ἔχοιεν, möchten umschließen, Od. 8.340 ; ἀμφὶς ἰδών, ringsum schauend, mit Umsicht betrachtend, Hes. O. 701 ; vgl. Il. 7.342, 8.481, 23.330, 14.123, 9.464 (Scholl. Didym. v.l. ἀντιόωντες, ἐγγὺς ἐόντες). 18.519 ; ὀλίγη δ' ἦν ἀμφὶς ἄρουρα Il. 3.115 nach Buttmann = wenig Raum war umher.
   2) von, auf beiden Seiten, Il. 21.162 ὁ δ' ἀνέσχετο δῖος Ἀχιλλεὺς Πηλιάδα μελίην. ὁ δ' ἁμαρτῇ δούρασιν ἀμφὶς ἥρως Ἀστεροπαῖος, ἐπεὶ περιδέξιος ἦεν, Scholl. Didym. v.l. ἁμάρτῃ δούρασιν ἄμφω ; 12.434 ἥ τε σταθμὸν ἔχουσα καὶ εἴριον ἀμφὶς ἀνέλκει ἰσάζουσα ; Od. 3.486 οἱ δὲ πανημέριοι σεῖον ζυγὸν ἀμφὶς ἔχοντες, auf beiden Seiten das Joch habend.
   3) Dinge, die auf beiden Seiten eines Gegenstandes sind, werden durch diesen getrennt ; daher hat ἀμφίς auch den Begriff der Trennung, τὼ ζυγὸν ἀμφὶς ἐέργει, hält sie auseinander, Il. 13.706 ; κίονες, αἳ γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἀμφὶς ἔχουσιν, voneinander halten, Od. 1.54 ; ῥόπαλα ἀμφὶς ἐάγη, Knittel wurden entzweigeschlagen, Il. 11.559 ; vgl. Od. 19.221, 24.218 ; ἀμφὶς φρονέοντε δύω Κρόνου υἷε, verschiedener Meinung sein, Il. 13.345 ; ἀθάνατοι ἀμφὶς φράζονται 2.13 ; mit ἕκαστος verbunden = jeder für sich, ἀμφὶς ἄγοντες ἕκαστος Od. 22.57 ; ἀμφὶς ἕκαστα εἰρήσεται, jedes wird sie besonders fragen, 19.46 ; Il. 22.117 ἅμα δ' ἀμφὶς Ἀχαιοῖς ἄλλ' ἀποδάσσεσθαι, ὅσα τε πτόλις ἥδε κέκευθεν, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι ἀντὶ τοῦ ἀμφιδάσεσθαι, δίχα μερίσεσθαι ; 15.709 τόξων ἀϊκὰς ἀμφὶς μένον, in der Entfernung ; 18.502 ἀμφὶς ἀρωγοί, Helfer auf beiden Seiten ; – Orac. bei Her. 1.85 τὸ δέ σοι πολὺ λώιον ἀμφὶς ἔμμεναι, es ist dir viel besser, entfernt davon, ohne das zu sein.
B) Praeposition, meist seinem Casus nachgesetzt,
   1) mit dem gen., ἅρματος ἀμφὶς ἰδών, den Wagen ringsum betrachten, Il. 2.384 ; Il. 8.444 αἱ δ' οἶαι Διὸς ἀμφὶς Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη ἥσθην, οὐδέ τί μιν προσεφώνεον, Buttmann Lexil. 2.220 falsch = entfernt vom Zeus, Aristarch richtig = zu beiden Seiten des Zeus, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ πρὸς τὴν καθέδραν, ὅτι ἑκατέρωθεν τοῦ Διὸς Ἥρα καὶ Ἀθηνᾶ, vgl. 24.100 ἡ δ' ἄρα πὰρ Διῒ πατρὶ καθέζετο, εἶξε δ' Ἀθήνη. Ἕρη δὲ χρύσεον καλὸν δέπας ἐν χερὶ θῆκεν καί ῥ' εὔφρην' ἐπέεσσι· Θέτις δ' ὤρεξε πιοῦσα, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ πρὸς τὴν καθέδραν Ἀθηνᾶς καὶ Ἥρας, ὅτι ἑκατέρωθεν τοῦ Διός. καὶ ὅταν λέγῃ »αἱ δ' οἶαι Διὸς ἀμφίς«, τὸ αὐτὸ σημαίνει, Διὸς ἑκατέρωθεν, οὐχ ὥς τινες δέχονται χωρίς ; vgl. 4.21 u. Scholl.; – Od. 14.352 μάλα δ' ὦκα θύρηθ' ἔα ἀμφὶς ἐκείνων, weitab von Jenen ; ἀμφὶς φυλόπιδος, entfernt vom Kampf, Od. 16.267 ; ἀμφὶς ὁδοῦ, seitabwärts vom Wege, Il. 23.393 ; Pind. ἐσθῆτος ἀμφίς, ohne Kleid, P. 4.258.
   2) mit dem dat., κύκλα σιδηρέῳ ἄξονι ἀμφίς, um die Achse, Il. 5.753.
   3) mit dem accus., Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες Il. 14.274 ; Hes. Th. 8511, Od. 6.266 ἀγορή, καλὸν Ποσιδήϊον ἀμφίς ; οἵ ῥά μιν ἀμφὶς ᾤκεον 9.399 ; δοιαὶ δὲ πελει ἀδες ἀμφὶς ἕκαστον χρύσειαι νεμέθοντο Il. 11.634 ; 748 πεντήκοντα δ' ἕλον δίφρους, δύο δ' ἀμφἶς ἕκαστον φῶτες ὀδὰξ ἕλον οὖδας ; Od. 24.45 πολλὰ δέ σ' ἀμφὶς δάκρυα θερμὰ χέον, 65 πολλὰ δέ σ' ἀμφὶς μῆλα κατεκτάνομεν ; 7.4 κασίγνητοι δέ μιν ἀμφὶς ἵσταντο. – Das Wort findet sich außerdem nur bei sp. Ep., gar nicht bei den Attikern.