(f. ἀλείψω ; ao. ἤλειψα, pf. ἀλήλιφα [ῐ]; pass. ao. ἠλείφθην, pf. ἀλήλιμμαι) [ᾰ]
      1 graisser, oindre, particul. en parl. d’athlètes : ἀ. ἐλαίῳ, IL. 18, 350, ou abs. ἀλείφειν, IL. 24, 582 ; OD. 6, 227, oindre d’huile, frotter d’huile ; p. suite, préparer à la lutte, d’où exciter, encourager, DÉMAD. 180, 29 ; PLAT. (DL. 4, 6) ; τινὰ ἐπί τινα, APP. Civ. 2, 16, exciter qqn contre qqn ; p. anal. préparer, en gén. : ἀ. ἑαυτὸν ἐπί τι, PLUT. Them. 3, se préparer à qqe ch. (à une lutte, etc.) ;
      2 enduire, en gén. (de cire, de fard, etc.) OD. 12, 47 ; HDT. 3, 8 ; XÉN. Œc. 10, 5 ; PLAT. Lys. 217 d ;

Moy. (f. ἀλείψομαι, ao. ἠλειψάμην) s’enduire soi-même, IL. 10, 577, etc. ; THC. 1, 6 ; 4, 68.

➳ Formes poét. ou rares : Impf. 3 sg. poét. ἄλειφε, OD. 10, 392. Ao. poét. ἄλειψα, OD. 12, 177. Pass. ao.2 ἠλίφην, JOS. B.J. 2, 8, 3. Pf. réc. ἤλειμμαι, GEOP. 7, 8, 9. Moy. ao. poét. ἀλειψάμην, IL. 14, 171.

Étym. p.-ê. R. indo-europ. *h₂leib^h-, onguent, cf. ἀλίνω, lat. linō ou p.-ê. pré-grec ; non apparenté à λίπα.

Hdt. 3.8, etc. ; fut. -ψω LXX Ex. 40.15, (ἐξ-) E. IA 1486, Pl. R. 386c; aor. ἤλειψα Hom., Att., Ep. ἄλειψα Od. 12.177; pf. ἀλήλιφα (ἀπ-) D. 52.2); — Med., fut. -ψομαι Th. 4.68; aor. ἠλειψάμην Att., Ep. ἀλ- Il. 14.171; — Pass., fut. ἀλειφθήσομαι (ἐξ-) D. 25.73; aor.1 ἠλείφθην Hp. Morb. 4.54, Pl. Ly. 217c, etc. ; aor.2 ἐξηλίφην v.l. in Pl. Phdr. 258b, (ἀπ-) D.C. 55.3; pf ἀλήλιμμαι Th. 4.68, (< ἐξ, ὑπ-) D. 25.70, X. Oec. 10.6 (-ει- is freq. found in pf. forms in codd.); (ἀ-, euph., λιπ-, cf. λίπος): — anoint the skin with oil, as was done after bathing, Act. referring to another, Med. to oneself, λοῦσαι κέλετ’ ἀμφί τ’ ἀλεῖψαι Il. 24.582; Hom. elsewh. always adds λίπα or λίπ’ ἐλαίῳ (v. sub λίπα), πάντα λοέσσατο καὶ λίπ’ ἄλειψεν Od. 6.227; λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ’ ἐλαίῳ Il. 10.577, cf. 14.171, 18.350; later of anointing for gymnastic exercises, λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο Th. 1.6; generally, λίπα ἀλείφεσθαι Id. 4.68; βακκάρι ῥῖνας Hippon. 41; of anointing the sick, Men. Georg. 60, cf. Ep. Jac. 5.14.
supply oil for gymnasts, ἀλειφούσης τῆς πόλεως CIG (add.) 1957g (Maced.); ἀ. πανήγυριν, ἔθνη, Inscr.Magn. 163, OGI 533.47 (Ancyra); οἱ ἀλειφόμενοι youths undergoing gymnastic training, ib. 339.72 (Sestos), etc. ; οἱ ἀ. ἐν τῷ γυμνασίῳ ib. 764.5 (Pergam.), al. ; ἀλείφεσθαι παρά τινι to attend a gymnastic school, Arr. Epict. 1.2.26.
polish, τράπεζαν Diph. 74; δακτύλιον Thphr. Char. 21; ἀγάλματα Artem. 2.33. metaph, prepare as if for gymnastics, encourage, stimulate, instigate, Demad. 17, Pl. ap. D.L. 4.6; ἐπὶ τὴν πολιτικὴν ἀγωνίαν Phld. Rh. 2.59 S. ; τινὰ ἐπὶ τὸν Κλώδιον App. BC 2.16, cf. Plu. Them. 3; τινὰ κατά τινος Ph. 1.549; τινὰ ἐπὶ φαρμακείαν App. Mac. 11.7; — Pass., τοὺς ἀλειφομένους ἐπί τι Phld. Rh. 2.158 S.
daub, plaster, besmear, οὔατα ἀλεῖψαι stop up ears, Od. 12.47, 177, 200; ἀ. αἵματι Hdt. 3.8; μίλτῳ X. Oec. 10.5; ψιμυθίῳ Pl. Ly. 217d; κυανῷ Paus. 5.11.5.

(λίπος), salben ; Hom. sechsmal, Il. 14.171, 175 ἀλείψατο δὲ λίπ' ἐλαίῳ ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν·… τῷ ῥ' ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη, 10.577 τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ' ἐλαίῳ ; in derselben Bedeutung, sich salben, das act. Od. 6.227 πάντα λοέσσατο καὶ λίπ' ἄλειψεν, ἀμφὶ δὲ εἵματα ἕσσατο ; einen Anderen, Od. 19.505 νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπ' ἐλαίῳ, Il. 18.350 λοῦσάν τε καὶ ἤλειψαν λίπ' ἐλαίῳ ; – Thuc. 1.6 λίπα μετὰ τοῦ γυμνάζεσθαι ἠλείψαντο, vgl. 4.68 ; Plat. übh. bestreichen, χρώματι τρίχας ψιμυθίῳ Lys. 217c.d ; ἀλείφει αἵματι λίθους Her. 3.8 ; μίλτῳ Xen. Oec. 10.5 ; Sp. bes. zum Ringkampf salben, Inscr. 108 ; dah. allgemein : vorbereiten, anreizen, ἤλειφεν ἑαυτὸν ἐπὶ μείζονας ἀγῶνας Plut. Them. 3, vgl. Demod. 17. – Perf. pass. ἀλήλιμμαι Luc. Alex. 30, ἀλήλειπται Pisc. 24.36 ; LXX. auch ἤλειμμαι ; neben ἠλείφθην ἐξηλίφην ; vgl. die Komposita u. Lobeck Phryn. 31.

ἀλείφω
(cf. λίπος, oil), [in LXX: Gen.31:13, Exo.40:15, Num.3:3 (מָשַׁח), Eze.13:10 ff. (טוּחַ), Rut.3:3, 2Ki.12:20 14:2, 4Ki.4:2, 2Ch.28:15, Mic.6:15, Dan LXX TH Dan.10:3 (סוּךְ), Est.2:12, Jdth.16:8 * ;]
to anoint, festally or in homage: with accusative of thing(s) or of person(s), Mat.6:17, Jhn.12:3, Mrk.16:1; before dative, ἐλαίῳ, Mrk.6:13, Jas.5:14; μύρῳ, Luk.7:38, 46, Jhn.11:2.†
SYN.: χρίω, μυρίζω (against the distinction made bet. ἀ. and χ. in Tr., Syn., § 38, see MM, VGT, see word, ἀ.) (AS)