ή, όν [ῑ]
   I dégarni de cheveux, de poils, de plumes : ψιλὸν δέρμα, OD. 13, 437, peau sans poils, cuir nu : en parl. d’un cerf, OD. 13, 437 ; ou au poil peu touffu, en parl. de chiens, XÉN. Cyn. 3, 2 ; ψιλὴ κεφαλή, PLAT. Tim. 75 e, tête chauve ; ψιλὸς κεφαλήν, HDT. 2, 76, sans plumes sur la tête ; ψιλαὶ Περσικαί, CALLIX. (ATH. 197 b) tapis de Perse ras, sorte de tapis qui n’avaient de poil que d’un côté ; abs. ἡ ψιλή, tapis de ce genre, SPT. Jos. 7, 21 ;
   II p. ext. dégarni, en gén. avec ou sans rég. : ψιλὴ σώματος ψυχή, PLAT. Leg. 899 a, âme privée de corps ; ψιλοὶ ἱππέων, XÉN. Cyr. 5, 3, 57, dégarnis de cavaliers, manquant de cavalerie ; γῆ ψιλὴ δενδρέων, HDT. 4, 19 et 21, terre dépouillée d’arbres ; ψιλὸς ὅπλων, PLAT. Leg. 834 c, dépouillé d’armes, désarmé ; d’où abs. :
      1 en gén. simple, seul, non accompagné : ὕδωρ ψ. HPC. 551, 50, eau pure, p. opp. à σὺν οἴνῳ ; ψ. ἀριθμητική, PLAT. Pol. 299 e, l’arithmétique pure, càd. sans la géométrie, etc. ; θάλασσα ψ. ARSTD. t. 1, 523, mer sans îles ;
      2 en parl. de la végétation : ψιλὴ ἄροσις, IL. 9, 580, champ cultivé sans arbres ; ψιλὸν πεδίον, HDT. 1, 80, plaine sans arbres ; ψιλὴ γῆ, PLAT. Criti. 111 d ; ou simpl. τὰ ψιλά (s.-e. χωρία) XÉN. Cyn. 5, 7, terre, pays ou plaine sans arbres ; γεωργία ψιλή, ARSTT. Pol. 1, 7 ; TH. C.P. 3, 10, 1, culture du sol sans plantations ;
      3 en parl. d’équipement : τρόπις ψιλή, OD. 12, 421, carène détachée ; ἐπὶ ψιλοῦ (s.e. ἵππου) καθίζειν, XÉN. Eq. 7, 5, monter un cheval à cru ; ψ. νέκυς, SOPH. Ant. 426, mort nu, càd. non recouvert de terre ; p. anal. en parl. d’équipement militaire, sans armes : p. opp. à ὡπλισμένος, SOPH. Aj. 1123 ; d’où abs. sans armes, sans défense, SOPH. Ph. 953 ; ψιλὴ κεφαλή, XÉN. An. 1, 8, 6, tête nue, sans casque ; abs. sans armes défensives, particul. sans bouclier, sans lourde cuirasse, en parl. des soldats armés à la légère (archers, frondeurs, etc. ; THC. 3, 125 ; 7, 78 ; XÉN. Hell. 2, 4, 12 ; An. 3, 3, 7 ; ARSTT. Pol. 6, 7, etc.) ; ψιλὴ δύναμις, ARSTT. Pol. 6, 7, 2 ; ou τὸ ψιλόν, XÉN. Hell. 4, 2, 17, les troupes légères, p. opp. à τὸ ὁπλιτικόν ; ψιλὴ σκευή, THC. 3, 94, armement léger ;
      4 particul. en parl. du son, de la voix ou du langage : ψιλὴ φωνή, DH. Comp. 11 ; A. TAT. 2, 1, la voix toute seule, sans accompagnement de chant ; ψ. μέλος, PLUT. M. 713 d, simple chant sans accompagnement ; ψιλὸς λόγος, PLAT. Conv. 215 c, Menex. 239 c, Leg. 669 d ; ARSTT. Poet. 1, 7 ; Rhet. 3, 2, 3 et 6, le langage nu, càd. dépourvu de rythme, la prose (ttef. v. un autre sens ci-dessous 5) ; ψιλὴ ποίησις, PLAT. Phædr. 278 c, la poésie seule, sans accompagnement de chant, d’où la poésie épique (p. opp. à la poésie lyrique) ; ψ. μουσική, ARSTT. Pol. 8, 5, 11, musique instrumentale, sans accompagnement de paroles ; ψιλὴ αὔλησις, κιθάρισις, PLAT. Leg. 669 e, air de flûte ou de lyre sans accompagnement de chant ou d’autre instrument ; particul. t. de gr. nu, simple, càd. prononcé simplement, sans aspiration : τὰ γράμματα ψιλά, D. PHAL. § 73 ; ou τὰ ψιλά (s.-e. σύμφωνα ou στοιχεῖα) GRAMM. les consonnes sans aspiration (càd. douces ou ténues) ; ἒ ψιλόν, GRAMM. l’é pur ou simple, p. opp. à l’ἠ dont le son était primit. mixte (ei) ; ὒ ψιλόν, GRAMM. l’u pur ou simple, p. opp. à l’υ prononcé ou ;
      5 nu, càd. sans accompagnement de preuves : ψ. λόγος, simple affirmation sans preuves, PLAT. Theæt. 165 a ; ou non évidente, DÉM. 830, 13 (mais v. un autre sens ci-dessus 4) ;
   III p. suite, seul, unique : ψιλὸν ὄμμα, SOPH. O.C. 866, œil unique qui me restait, en parl. d’Antigone, seul guide d’Œdipe aveugle.

• Sup. ψιλότατος, ARSTT. G.A. 2, 6, 55.

Étym. inconnue.

ή, όν, of land, bare, ψ. ἄροσις open cornland, Il. 9.580; πεδίον μέγα τε καὶ ψ. Hdt. 1.80; ὁ λόφος… δασὺς ἴδῃσί ἐστι, ἐούσης τῆς ἄλλης Λιβύης ψ. Id. 4.175; ἀπὸ ψ. τῆς γῆς Pl. Criti. 111d, cf. X. An. 1.5.5, etc. ; in full, [γῆ] ψ. δενδρέων Hdt. 4.19, 21; ἄδενδρα καὶ ψ., of the Alps, Plb. 3.55.9; τὰ ψ. (sc. χωρία), opp. τὰ ὑλώδη, X. Cyn. 5.7; τόποι ψ. ib. 4.6; ψ. γεωργία the tillage of land for corn and the like, opp. γ. πεφυτευμένη (the tillage of it for vines, olives, etc.), Arist. Pol. 1258b18, Thphr. CP 3.20.1; so γῆ ψ. Eup. 230, D. 20.115, Tab.Heracl. 1.175, 2.33; ἐλαῖαι, ὧν νῦν τὰ πολλὰ ἐκκέκοπται καὶ ἡ γῆ ψ. γεγένηται Lys. 7.7. of animals, stripped of hair or feathers, smooth (cf. λεῖος 1.3), δέρμα… ἐλάφοιο Od. 13.437; σάρξ Hp. Aër. 19; ἡμίκραιραν ψ. ἔχων with half the head shaved, Ar. Th. 227; ψ. γνάθοι ib. 583; τὴν ὀσφὺν κομιδῇ ψ. Pherecr. 23.4 (anap.); used of dogs with a short, smooth coat of hair, X. Cyn. 3.2; τὴν δίποδα ἀγέλην τῷ ψ. καὶ τῷ πτεροφυεῖ τέμνειν Pl. Plt. 266e; ἄνθρωπος ψιλότατον κατὰ τὸ σῶμα τῶν ζῴων πάντων ἐστί Arist. GA 745b16; so ἶβις ψ. τὴν κεφαλήν without feathers, bald on the head, Hdt. 2.76; hairless, of the foetus of a hare, Id. 3.108; ψ. τὰ περὶ τὴν κεφαλήν, of the ostrich, Arist. PA 697b18. ψιλαὶ Περσικαί Persian carpets, Callix. 2; such a carpet is called ψιλή alone, PSI 7.858.2 (iii BC, pl.), LXX Jo. 7.21; ψιλὴ πολύμιτος, Babylonicum, Gloss. ; ψιλή = aulaeum, tapeta, ibid. ; cf. ψιλόταπις. generally, bare, uncovered, ψ. ὡς ὁρᾷ νέκυν, i.e. without any earth over it, S. Ant. 426; of a horse which has thrown its rider, AP 13.18 (Parmeno). c. gen., bare of, separated from, ψ. σώματος οὖσα [ἡ ψυχή] Pl. Lg. 899a; τέχναι ψ. τῶν πράξεων Id. Plt. 258d; ψ. ὅπλων Id. Lg. 834c; ἱππέων X. Cyr. 5.3.57; θηρία μεμονωμένα καὶ ψ. τῶν Ἰνδῶν Plb. 11.1.12.
stripped of appendages, naked, ψ. [τρόπις] the bare keel with the planks torn from it, Od. 12.421; ψ. μάχαιραι swords alone, without other arms, etc., X. Cyr. 4.5.58; θάλαττα ψ.
blank sea, Aristid. Or. 25 (43).50. freq. in Prose, as a military term, of soldiers without heavy armour, light troops, such as archers and slingers, opp. ὁπλῖται, first in Hdt. 7.158, al., freq. in Th., e.g. ὁπλίζει τὸν δῆμον, πρότερον ψ. ὄντα 3.27, cf. Arr. Tact. 3.3; ὁ ψ. ὅμιλος Th. 4.125; so ψιλοί or τὸ ψιλόν, opp. τὸ ὁπλιτικόν, X. HG 4.2.17, Arist. Pol. 1321a7; ψιλός, opp. ὡπλισμένος, S. Aj. 1123; coupled with ἄσκευος, Id. OC 1029; ψιλὸς στρατεύσομαι Ar. Th. 232; ψ. δύναμις Arist. Pol. 1321a13; αἱ κοῦφαι καὶ αἱ ψ. ἐργασίαι work that belongs to unarmed soldiers, ib. 1321a25; ψ. χερσὶν πρὸς καθωπλισμένους Ael. VH 6.2; but ψ. ἔχων τὴν κεφαλήν bare-headed, without helmet, X. An. 1.8.6; ψ. ἵππος a horse without housings, Id. Eq. 7.5; unarmed, defenceless, S. Ph. 953. λόγος ψ.
bare language, i.e.
prose, opp. to poetry which is clothed in the garb of metre, Pl. Mx. 239c, Phld. Mus. p. 97K. ; more freq. in pl., ψ. λόγοι Pl. Lg. 669d; opp. τὰ μέτρα, Arist. Rh. 1404b14, 33; but in D. 27.54 ψ. λόγος is a mere speech, a speech unsupported by evidence; and in Pl. Tht. 165a ψιλοὶ λόγοι are mere forms of argumentation, dialectical abstractions (so ψιλῶς λέγειν speak nakedly, without alleging proofs, Id. Phdr. 262c, cf. Lg. 811e); τὰς πράξεις αὐτὰς ψιλὰς φράζοντες Arist. Rh. Al. 1438b27. ποίησις ψ.
mere poetry, without music, i.e. Epic poetry, opp. Lyric (< ἡ ἐν ᾠδῇ), Pl. Phdr. 278c; so ἄνευ ὀργάνων ψ. λόγοι Id. Smp. 215c, cf. Arist. Po. 1447a29; ψ. τῷ στόματι, opp. μετ’ ὀργάνων, as a kind of μουσική, Pl. Plt. 268b; λύρας φθόγγοι… ψιλοὶ καὶ ἀμεικτότεροι τῇ φωνῇ Arist. Pr. 922a16; ἡ ψ. φωνή the ordinary sound of the voice, opp. singing (< ἡ ᾠδική), D.H. Comp. 11. ψ. μουσική instrumental music unaccompanied by the voice, opp. ἡμετὰ μελῳδίας, Arist. Pol. 1339b20; ψιλῷ μέλει διαγωνίζεσθαι πρὸς ᾠδὴν καὶ κιθάραν, of Marsyas, Plu. 2.713d, cf. Phld. Mus. p. 100K. ; so ψ. κιθάρισις καὶ αὔλησις Pl. Lg. 669e; ψιλὸς αὐλητής one who plays unaccompanied on the flute (cf. ψιλοκιθαριστής), Phryn. 145.
mere, simple (cf. supr. IV. 1), ἀριθμητικὴ ψιλή, opp. geometry and the like, Pl. Plt. 299e; ὕδωρ ψ., opp. σὺν οἴνῳ, Hp. Int. 35; ψ. ἀναίρεσις mere removal, Phld. Sign. 12; ψ. ἄνδρες, i.e. men without women, Antip. Stoic. 3.254; — Oedipus calls Antigone his ψιλὸν ὄμμα, as being the one poor eye left him, S. OC 866. Adv. ψιλῶς merely, only, Plu. Per. 15; ἕνεκα τοῦ ψ. εἰπεῖν for the purpose of merely saying, Sch. Il. Oxy. 1086.65; ψ. ὀνομάζειν call by the bare name (without epithet), Phld. Vit. p. 39J.
Gramm. of vowels, ψ. ἦχος without the spiritus asper, Demetr. Eloc. 73; ψ. πνεῦμα A.D. Adv. 148.9, D.T. Supp. 674.15; ψιλῶς λέγεσθαι A.D. Pron. 57.3.
of the letters ε and υ written simply, not as αι and οι, which represented the sounds in late Gr., μαθόντες τὰ διὰ τοῦ διφθόγγου αι τυχὸν ἅπαντα, ἐδιδάχθημεν τὰ ἄλλα πάντα ψιλὰ γράφεσθαι Hdn. Epim. 162, cf. An.Ox. 1.124; hence ἐψιλόν as name of the letter ε and ὐψιλόν as name of υ, which are first found in Anon. post Et.Gud. 679.6, 678.55, and Chrysoloras; ἐ ψιλόν is f.l. in D.T. 631.5; but in πᾶσα λέξις ἀπὸ τῆς κε συλλαβῆς ἀρχομένη διὰ τοῦ ε ψιλοῦ γράφεται… πλὴν τοῦ καί, κτλ. Hdn. Epim. 62, ε ψ. is not yet merely the name of the letter; for ὐψιλόν v. sub ὖ, cf. Sch. Heph. p. 93C. of mute consonants, the litterae tenues, π κ τ, opp. φ χ θ, ὅσαι γίγνονται χωρὶς τῆς τοῦ πνεύματος ἐκβολῆς Arist. Aud. 804b10, cf. D.H. Comp. 14, D.T. 631.21; ψιλῶς καλεῖν pronounce with a littera tenuis for an aspirate, e.g., ῥάπυς for ῥάφυς, ἀσπάραγος for ἀσφάραγος, Ath. 9.369b, cf. Eust. 81.5, Tz. H. 11.58.

[ῑ], eigtl. abgerieben (ψάω, ψέω), dah. übh. von hervorstehenden, umgebenden Gegenständen entblößt, nackt, kahl, leer ; ἄροσις, kahles Saatfeld, ohne Bäume, Il. 9.580, wie πεδίον μέγα καὶ ψιλόν Her. 1.80, vgl. 4.175, u. vollständig, ψιλὴ δενδρέων, 4.21 ; dah. τὰ ψιλά, sc. χωρία, Xen. Cyn. 5.7, vgl. 4.6, u. ψιλὴ γῆ, kahles Land ohne Bäume ; δένδρων ἐκκοφθέντων Lys. 7.7 ; ψιλὴ γεωργία, der bloße Ackerbau, ohne Baumzucht u. Weinbau u. vgl.; γῆ, Ggstz πεφυτευμένη, Dem. 20.115 ; Arist. Pol. 1.11 ; ψιλὴ τρόπις, der bloße Kiel des Schiffes, von dem alle Bretter u. Balken abgerissen sind, Od. 12.421 ; ψιλὴ ναῦς, ein bloßes Schiff ohne Ruder, ψιλαὶ μάχαιραι, bloße Degen ohne Scheide, Xen. Cyr. 4.5.58 ; νέκυς Soph. Ant. 422 ; der Waffen beraubt, Aj. 1108 ; ψιλὴ σώματος οὖσα ἡ ψυχή Plat. Legg. X.899a. – Bes.
   a) entblößt von Haaren, kahl, glatt ; δέρμα Od. 13.437 ; Ar. Th. 227 ; dah. auch wie λεῖος, ohne Bart, mit glattem Kinn ; entblößt von Federn, kahl, ἶβις ψιλὴ κεφαλήν Her. 2.76 ; ψιλαὶ περσικαί, persische Teppiche, welche auf einer Seite geschoren waren, Ath. V.197b ; dah. ψιλόταπις.
   b) in der Kriegssprache ὁ ψιλός, sc. ὅπλων, ein Soldat ohne den schweren Harnisch, den großen Schild u. den großen Speer, ein Leichtbewaffneter, wie γυμνής, Her. u. Folgde ; ψιλὸς στρατεύσομαι Ar. Th. 232 ; Ggstz von ὅπλα ἔχων Plat. Legg. VIII.833a ; Ggstz von ὁπλίτης, gew. im plur. οἱ ψιλοί, worunter bes. Schleuderer u. Bogenschützen zu verstehen, Xen. An. 3.3.7, 5.2.16 ; auch δύναμις ψιλή, leichtbewaffnete Kriegsmacht, Arist. Pol. 6.7 ; ψιλοὶ ἱππεῖς, leichtbewaffnete Reiter (aber ψιλὸς ἵππος ist ein Pferd ohne Reitdecke, Xen. de re Eq. 7.5); σκευὴ ψιλή, leichte Bewaffnung, Sp. öfters.
   c) von der Sprache, ψιλὸς λόγος, die bloße Rede, die Prosa ohne die metrische Hülle der Dichtkunst, vgl. Plat. Legg. II.669d, Gorg. 502c, Menex. 239c ; Arist. poet. 1.7 ; aber Plat. Theaet. 165a sind ψιλοὶ λόγοι die bloßen Formen der Disputierkunst ohne wirklichen Gehalt ; bei Dem. 27.54 ist ψιλὸς λόγος (neben μαρτυρίαν οὐδεμίαν ἐνεβάλετο) eine durch Zeugnisse nicht beglaubigte Rede ; vgl. ὅταν τις ψιλῷ χρησάμενος λόγῳ μὴ παράσχηται πίστιν 22.22 ; so auch das adv., ὡς νῦν γε ψιλῶς πως λέγομεν οὐκ ἔχοντες ἱκανὰ παραδείγματα Plat. Phaedr. 262c. – Ψιλοὶ ἄνδρες, ohne Frauen, Antipat. bei Stob. fl. 67.25 A.; – ψιλὴ φωνή, die bloße Stimme, Ggstz des Gesanges, ᾠδικὴ φωνή, vgl. Jacobs Ach.Tat. p. 488 ; – ψιλὴ ποίησις, die bloße Poesie ohne Gesang, Ggstz der ποίησις ἐν ᾠδῇ, die zu singen ist, also die epische Poesie im Ggstz der lyrischen, Plat. Phaedr. 278c ; vgl. ψιλομετρία ; auch übh. Poesie ohne musikalische Begleitung ; – ψιλὴ αὔλησις, κιθάρισις, das bloße Flöten-, Zitherspiel ohne Begleitung durch Gesang u. andere Instrumente ; dah. ψιλὸς αὐλητής, der bloß die Flöte bläst, ohne dazu singen zu lassen, vgl. ψιλοκιθαριστής. Dah. heißen die Instrumente, zu denen nicht gesungen zu werden pflegt, zu welchen kein Gesang paßt, ψιλά, Schaefer Dion.Hal. C.V. p. 136, melet. p. 168.
Bei den Gramm. = ohne den spiritus asper, also mit dem spiritus lenis ; – τὰ ψιλὰ στοιχεῖα, auch allein τὰ ψιλά, die hauchlosen Buchstaben, tenues, π, κ, τ ; dah. ψιλῶς γράφειν, καλεῖν, mit einer tenuis schreiben, z.B. ῥάπυς statt ῥάφυς, ἀσπάραγος statt ἀσφάραγος u. vgl., Ath. IX.369b.

1. bare ,
2. of land, ψιλὴ ἄροσις a bare corn-field, [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]; πεδίον μέγα τε καὶ ψιλόν [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]: with genitive, γῆ ψιλὴ δενδρέων land bare of trees, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]:—; ψιλὴ γεωργία the tillage of land for corn , opp. to γ. πεφυτευμένη (for vines and olives) , [Aristotle Philosopher (Refs 4th c.BC)]
3. of animals, stript of hair or feathers, bare, smooth , δέρμα [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC)]; ἶβις ψιλὴ κεφαλήν bald on the head, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]
4. generally, bare, uncovered , ψιλὸν ὡς ὁρᾷ νέκυν [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]:—;with genitive bare of, separated from , ψιλὴ σώματος οὖσα [ ἡ ψυχή] [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)] b. bare, stript of appendages , ψιλὴ τρόπις the bare keel with the planks torn from it, [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC)]; ψ. θρίδαξ a lettuce with the side-leaves pulled off , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; ψ. μάχαιραι swords without other arms , [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]
5. οἱ ψιλοί (i.e. τῶν ὅπλων); soldiers without heavy armour, light troops , such as archers and slingers, opp. to ὁπλῖται, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC), Thucydides (Refs 5th c.BC)], etc.; τὸ ψιλόν, opp. to τὸ ὁπλιτικόν, [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]; ψ. ἔχων τὴν κεφαλήν bare-headed, without helmet , [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]
6. ψιλὸς λόγος bare language, i. e. prose , as opp. to poetry which is clothed in metre, [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]; also, ψ. λόγος is a mere speech, a speech unsupported by evidence , [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]
7. ψιλὴ ποίησις mere poetry, without music , i. e. epic poetry, as opp. to lyric , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]:—;but, ψιλὴ μουσική instrumental music unaccompanied by the voice , [Aristotle Philosopher (Refs 4th c.BC)]
8. Oedipus seems to call Antigone his ψιλὸν ὄμμα, as being the one poor eye left him, [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
9. adverb ψιλῶς, merely, only , [Plutarch (1st/2nd c.AD)] (ML)