ατος (τὸ) :
      1 décret (litt. décision votée au moyen de cailloux), particul. décret de l’assemblée du peuple, qqf. équival. à νόμος, AND. 13, 4 (loi) ; EL. V.H. 13, 24 ; mais d’ordin. différent de νόμος, en ce que ce dernier a un caractère général, tandis que ψήφισμα s’applique à un cas particulier ou à une personne déterminée, PLAT. Theæt. 173 d ; DÉM. 485, 3 ; ARSTT. Pol. 4, 4, 31 ; Nic. 5, 10, 7 ; ψήφισμα προσφέρειν, POL. 29, 9, 10 ; εἰσφέρειν, PLUT. Dem. 26, 27 ; ἐπάγειν, ESCHN. 42, ou γράφειν, AR. Nub. 1429 ; DÉM. 485, 3, proposer (litt. introduire ou rédiger) un décret ; ψήφισμα ἀποδιδόναι, AND. 22, renouveler un décret ; ψήφισμα καθαιρεῖν, THC. 1, 140 ; PLUT. Per. 29 ; ἐξαλείφειν, AND. 10, 30 ; λύειν, PLUT. Per. 31 ; ἀφαιρεῖσθαι, AND. 22, 37, abroger un décret ; γίγνεται ψήφισμα, avec un inf. XÉN. Cyr. 2, 2, 21 ; Hell. 2, 2, 15, un décret est rendu pour que, etc. ; ἄνευ ψηφίσματος, THC. 7, 49, etc. sans être autorisé par un décret du peuple ;
      2 décision, en gén. : θεῶν, AR. Vesp. 378, arrêts des dieux.

➳ Dans une inscr. att. ψήφιζμα, CIA. 2, 468, 16 (commenc. du 1^er siècle av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 68, 10.

Étym. ψηφίζω.

ατος, τό, Dor. ψάφιγμα [ψα] Inscr.Cret. 1. v 20 A 17 (Arcades, ii BC); written [ψ]άπιγμα Supp.Epigr. 4.171.53 (Tymnus, v/iv BC) : — proposal passed by a majority of votes; esp.
measure passed by a popular assembly, decree, act, A. Supp. 601 (pl.), Ar. Ach. 536, al. ; c. gen. suasoris, the decree proposed by him, τὸ Καννωνοῦ ψ. Id. Ec. 1090, cf. And. 1.27; but τὸ Μεγαρέων ψ. the decree concerning them, Th. 1.140 (more freq. τὸ περὶ Μ. ψ. ib. 139, cf. X. HG 2.1.32); also τὸ ψ. τὸ διὰ τὰς λαικαστρίας Ar. Ach. 536; ἐγένετο ψ. μὴ ἐξεῖναι… X. HG 2.2.15; ψ. γράφειν bring in a decree, Ar. Nu. 1429; ψ. ἐπιψηφίζειν put it to the vote, Aeschin. 2.84; ψ. νικᾶν carry it, Id. 3.68; ψ. καθαιρεῖν rescind it, Th. 1.140; ἐξαλεῖψαι, ἀφελέσθαι, And. 1.76, 2.24; prop. concerned with special circumstances (οὐδὲν ἐνδέχεται ψ. εἶναι καθόλου Arist. Pol. 1292a37); opp. νόμος (general law, statute), νόμους καὶ ψηφίσματα Pl. Tht. 173d; ὅταν τὰ ψ. κύρια ᾖ ἀλλὰ μὴ ὁ νόμος Arist. Pol. 1292a6; περὶ ἐνίων ἀδύνατον θέσθαι νόμον, ὥστε ψηφίσματος δεῖ Id. EN 1137b29; ψηφισμάτων οὐδ’ ὁτιοῦν διαφέρουσιν οἱ νόμοι, ἀλλὰ νεώτεροι οἱ νόμοι, καθ’ οὓς τὰ ψ. δεῖ γράφεσθαι, τῶν ψ. αὐτῶν D. 20.92. generally, decree, law, θεῶν ψ. παλαιόν Emp. 115, cf. Ar. V. 378 (lyr.), Lex ap. And. 1.96, LXX Es. 3.7, al.

τό, ein nach gehaltener Abstimmung durch Stimmenmehrheit gefaßter Beschluß, bes. ein in der Volksversammlung gefaßter, bestätigter Beschluß, ein Volksbeschluß (im Ggstz von προβούλευμα, Ratsbeschluß, dem noch die Bestätigung des Volkes fehlt), δήμου δέδοκται παντελῆ ψηφίσματα Aesch. Suppl. 596 ; Ar. Ach. 510, Vesp. 378, oft ; ψήφισμα γράφειν, einen Beschluß bei der Volksversammlung in Vorschlag bringen, beantragen, Plat. Theaet. 173d u. sonst, wie bei Folgdn ; νικᾶν, durchsetzen, Aesch. 3.68 ; καθαιρεῖν, abrogare, Thuc. 1.140.

a proposition carried by vote : especially a measure passed in the ἐκκλησία, a decree , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]; τὸ Μεγαρέων ψ. the decree concerning them, [Thucydides (Refs 5th c.BC)]; so, περὶ Μεγαρέων ψ. [Thucydides (Refs 5th c.BC)]; ψ. γράφειν to bring in a decree , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC), Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]; ψ. ἐπιψηφίζειν, of the πρόεδροι, to put it to the vote, [Aeschines Orator (Refs 4th c.BC)]; ψ. νικᾶν to carry it , [Aeschines Orator (Refs 4th c.BC)]; ψ. καθαιρεῖν to rescind it , Lat. abrogare, [Thucydides (Refs 5th c.BC)] (ML)