'(f. ίσω, att. ιῶ ; ao. ἐχρημάτισα, pf. κεχρημάτικα ; pass. ao. ἐχρηματίσθην, pf. κεχρημάτισμαι) :
A s’occuper d’affaires, particul. :
   I s’occuper d’affaires d’argent, THC. 1, 87 ; 5, 61 ; POL. 5, 81, 5 ;
   II s’occuper d’affaires publiques, traiter, négocier : χρ. ἰδίᾳ, DÉM. 430, 24, traiter d’une affaire en particulier ; χρ. τινί, POL. 5, 56, 8, négocier avec qqn ; particul. :
      1 négocier publiquement comme personnage officiel, comme souverain, en parl. d’un général, d’un consul, du sénat, etc. DH. 11, 28 ; DS. 1, 70, 71, etc. ; τινί, XÉN. Ath. 3, 2 ; POL. 3, 66, 6, etc. ; PLUT. Sert. 20, Cato mi. 66, etc. avec qqn ;
      2 en parl. du président d’une assemblée, soumettre aux délibérations d’une assemblée, porter devant une assemblée, acc. ISOCR. 78 d ; DS. 1, 71 ; PLUT. Them. 18 ; χρ. περί τινος, THC. 5, 5 ; AR. Th. 377, etc. ; ou ὑπέρ τινος, EL. V.H. 3, 4, ouvrir ou provoquer une délibération sur qqe ch. ;
      3 en parl. d’une assemblée, délibérer, tenir conseil, DÉM. 717, 26 ; ESCHN. 4, 10 ;
      4 traiter d’intérêts publics, d’affaires de l’État avec qqn ; particul. en parl. de négociations diplomatiques, avoir des conférences, négocier : τινί, XÉN. Ath. 3, 1 ; πρός τινα, THC. 5, 61, avec qqn ; περί τινος, THC. 1, 87, au sujet de qqe ch. ;
      5 donner audience, PLUT. M. 413 e, Mar. 43, etc. ; fig. : ταῖς εὐχαῖς, LUC. Ic. 26, écouter les prières ; au pass. τὰ χρηματιζόμενα, PLUT. Dio. 13, l’objet d’une négociation ; en parl. d’un oracle, donner une réponse, PLUT. M. 435 c ; τινί, LUC. Pseud. 8, à qqn ; d’où au pass. avec un suj. de pers. recevoir une réponse, un avis par une intervention divine, par une révélation, NT. Matth. 2, 12 ; χρ. ὑπ' ἀγγέλου, NT. Ap. 10, 22, être informé par un ange ; avec un suj. de chose, être annoncé par une révélation divine, NT. Luc. 2, 26 ;
   III être en relation, en rapports (de parenté, d’intérêt, etc.) : πρός τινα, CTÉS. Pers. 2, avec qqn ;
B postér. depuis Polybe, prendre un titre, une qualification ; p. suite, agir ou se comporter en qualité de, etc. : χρηματίζει βασιλεύς, POL. 5, 57, 2 et 5 ; 30, 2, 4 ; DS. 20, 53, il prend le titre de roi, il se comporte en roi ; νέα Ἶσις ἐχρημάτισε, PLUT. Ant. 54, elle se fit appeler la nouvelle Isis, ou se comporta comme une nouvelle Isis ; μὴ πατρόθεν, ἀλλ' ἀπὸ μητρῶν χρηματίζειν, PLUT. M. 148 d, tirer son nom de ses aïeux maternels, non de ses aïeux paternels ; cf. DS. 1, 44 ; NT. Ap. 11, 26 ; Rom. 7, 3, etc. ;

Moy. (f. χρηματιοῦμαι, pf. κεχρημάτισμαι) :
   I entrer en pourparlers dans son intérêt, négocier pour sa part : τινι, HDT. 3, 118 ; 7, 163, avec qqn ;
   II faire des affaires, particul. faire du commerce, trafiquer, THC. 7, 13 ; PLAT. Gorg. 452 e ; LYS. 182, 35 ; DIN. 92, 8, etc. ; p. suite :
      1 faire ses affaires, gagner de l’argent, s’enrichir : χρηματισμὸν χρηματίζεσθαι, PLAT. Leg. 949 e, faire du commerce ; χρηματίζεσθαι ἔκ τινος, XÉN. Lac. 7, 5, etc. ; LYCURG. 171, 17 ; ISOCR. 221 ; ou ἀπό τινος, PLAT. Soph. 225 e ; PLUT. M. 819 e, se faire une source de profits de, tirer profit de ;
      2 faire payer à son profit : τινα, POL. 32, 21, 13 ; JOS. A.J. 16, 10, 1, pressurer qqn, lui extorquer de l’argent.

Étym. χρῆμα.

'

fut. -ίσω Ep. Rom. 7.3, Att. χρηματιῶ Lycurg. 37; pf. κεχρημάτικα Din. 1.103, OGI 106.7 (Egypt, ii BC); (< χρῆμα) : — Prose Verb, negotiate, have dealings, esp. in money matters (in this sense mostly Med., v. infr. II), Th. 1.87, 5.61, Plb. 5.81.5; χ. τι Th. 6.62, Isoc. 4.157, Plu. Them. 18. of public assemblies, deliberate, περὶ Εὐριπίδου ὅ τι χρὴ παθεῖν Ar. Th. 377, cf. Arist. Pol. 1298b29, Rh. 1359b3, Lex ap. D. 21.8; τὰ λοιπὰ τῶν δημοσίων Plu. Tim. 38; περὶ ὧν ἂν ἅπαξ γνῷ τὸ δικαστήριον, πάλινχρηματίσαι D. 24.55; of presiding officers, conduct business, Decr. ap. D. 18.75, cf. Aeschin. 1.23; of the βουλή, D. 18.169; ὅσα δεῖ χρηματίσαι τὴν βουλήν Arist. Ath. 43.3. c. dat., transact business with, τῇ βουλῇ, τῷ δήμῳ, X. Ath. 3.1; negotiate with, πόλεσι περὶ φιλίας Th. 5.5; abs., ib. 61; ἰδίᾳ χ., of intriguing persons, D. 19.278; χ. ὑπὲρ δημοσίων καὶ κοινῶν πραγμάτων Ael. VH 3.4; — Med., X. Ath. 3.3.
give audience to, πρεσβευταῖς Plb. 3.66.6, cf. Jul. Or. 1.13a. of an oracle, give a response to those who consult it, LXX Je. 33 (26).2, al., D.S. 15.10, J. AJ 11.8.4, Plu. 2.435c, Porph. Abst. 2.48; δι’ ὕδατος Iamb. Myst. 3.11; of gods, give ear to, χ. τοῖς εὐχομένοις Luc. Pseudol. 8; — Pass., receive an answer, warning, in NT of divine warnings or revelations, Ev. Matt. 2.12, etc. ; ὑπ’ ἀγγέλου Act. Ap. 10.22; ἦν αὐτῷ κεχρηματισμένον a warning had been given him, Ev. Luc. 2.26; χ. ὑπὸ δαιμονίων καὶ φαντασίας εἰδώλων Vett.Val. 67.5.
issue ordinances, etc., χ. ἀπορρήσεις Ph. 2.438; administer justice, ἐν τῷ Προσωπίτῃ OGI l.c. ; ταῖς πόλεσι App. Hisp. 98.
issue orders for payment, pay, ἀπὸ τῆς… τραπέζης PGrenf. 2.23.4 (ii BC); τινι Ostr. Bodl. i248 (ii BC); λόγον χ. ἐς τὰ δαμόσια γράμματα furnish an account…, Arch. f. Religionswiss. 10.211 (Cos, ii BC); — Pass., ἐχρηματίσθη πολλὰ διάφορα he was furnished with large sums, Aristeas 9.
take cognizance of, decide upon petitions, [ἐντευξιν] χ. PEnteux. 75.9 (iii BC), PFay. 12.28 (ii BC); ἔντευξις κεχρηματισμένη PPetr. 2 p. 3 (iii BC). generally, have dealings with, stand in any relation to a person, οὐδὲν αὐτῷ (sic legendum videtur) πρὸς γένος ἐχρημάτιζεν Ctes. Fr. 29.2; hence even μόλις ταῖς ἀναγκαίαις [ὀρέξεσι] χ.
to be influenced, affected by them, Plu. 2.125b. Astrol., operate, of influences, Vett.Val. 5.7.
Med., χρηματίζομαι ; fut. Att. -ιοῦμαι Lys. 29.14, etc. ; pf. κεχρημάτισμαι Din. 1.15 : — negotiate or transact business for oneself or to one΄s own profit, make money, οἰόμενοι χρηματιεῖσθαι μᾶλλον ἢ μαχεῖσθαι Th. 7.13; χρηματιούμενος ἀλλ’ οὐ πρὸς ὑμᾶς φιλοτιμησόμενος Lys. l.c. ; οἱ χρηματισάμενοι Pl. R. 330c; ἄλλῳ χ. καὶ οὐχ αὑτῷ Id. Grg. 452e; esp. by base arts, ἐξ αὐτῆς τῆς πόλεως Din. l.c., cf. Is. 9.25; χ. ἀπό τινος to make money of or from a thing, Pl. Sph. 225e; ἀπὸ τῶν κοινῶν Arist. Pol. 1286b14; ἀπὸ γεωμετρίας Iamb. Comm. Math. 25; ἔκ τινος Lys. 25.3; ἐ, φιλοσοφίας Isoc. 11.1; also c. acc. cogn., χ. τὸν ἐκ γῆς χρηματισμόν Id. Lg. 949e, cf. Grg. 467d; χρήματα X. Cyr. 3.3.5. generally, transact business, have dealings with…, τινι Hdt. 3.118, 7.163. c. acc. rei, χ. τὸ νόμισμα traffic in money, like a money-lender or banker, Arist. Pol. 1257b34; but c. acc. pers., χ. τινας make money out of any one, i.e.
get it from them by extortion, Plb. 32.5.13; so χ. παρὰ τῶν νεωτέρων Isoc. 10.6. in later writers, from Plb. downwards, the Act. χρηματίζω takes some special senses; to take and bear a title or name, to be called or styled so and so, χρηματίζειν βασιλεύς Plb. 5.57.2, 30.2.4, cf. Aristeas 298; Πτολεμαῖος… νέος Διόνυσος χ. D.S. 1.44; ἐχρημάτιζε Χαλκηδόνιος, Κρητικός, Str. 13.1.55, App. Sic. 6; νέα Ἶσις ἐχρημάτιζε Plu. Ant. 54; μὴ πατρόθεν, ἀλλ’ ἀπὸ μητέρων χ.
to call themselves not after their fathers, but after their mothers, Id. 2.248d; χ. ἀπὸ τοῦ δήμου Harp. s.v. δημοτευόμενος· χ. τοὺς μαθητὰς Χριστιανούς Act. Ap. 11.26; τιμῆς καὶ πίστεως χ. ἄξιοι to be deemed…, App. BC 2.111. generally, to be called, μοιχαλίς Ep. Rom. 7.3; μήτηρ Ph. 1.440; καὶ ὡς χ. ΄and so forth’ (omitting some of the writer΄s names), POxy. 100.1 (ii AD), etc. ; also c. dat., ἀεὶ χρηματίζων τῷ προκειμένῳ ὀνοματίῳ ib. 2131.8 (iii AD).
change or be changed, εἴς τι Gp. 12.1.9.

Geschäfte machen, bes. Handels- oder Geldgeschäfte machen, Handel treiben ; auf öffentliche Geschäfte übertr., Staatsangelegenheiten verhandeln, abmachen ; τινί, mit Einem ; dah. ein öffentliches Amt oder Geschäfte eines Staatsmannes verwalten, allen verschiedenen Beziehungen ; τἄλλα χρηματίσας Thuc. 6.62 ; πρὸς τὸν δῆμον οὐ προσῆγον βουλομένους χρηματίσαι 5.61, u. öfter ; Pol. 5.81.5 ; περί τινος, ὅ τι χρὴ παθεῖν, über die Strafe verhandeln, Ar. Th. 377 ; Arist. rhet. 1.4 ; oft bei den Rednern, πρὶν ἄλλο τι χρηματίσαι Isocr. 4.157 ; Dem. Mid. 8 im Gesetz ; οἱ πρόεδροι χρηματίζουσι ib. 9, u. öfter, u. Sp., wie Plut. Rom. 26 ; τοῖς πρεσβευταῖς Pol. 3.66.6, u. öfter, wie ταῖς πρεσβείαις DC. 61.3, Audienz geben ; vgl. noch Thuc. 5.61. Uebh. mit Einem in Geschäften oder sonst in Verbindung stehen, dah. χρηματίζειν τινὶ πρὸς γένος, mit Einem in Verwandtschaftsverhältnissen stehen, Ctes. Pers. 2.
Med. χρηματίζομαι, für sich, zu seinem Vorteil Geschäfte machen, τινί, mit Einem in eigenen Angelegenheiten verhandeln, Her. 3.118, 7.163 ; bes. vom Handel, u. übh. auf Erwerb ausgehen, χρηματίζοιντο ἂν ᾗττον ἀναιδῶς ἐν τῇ πόλει Plat. Rep. VIII.556b ; ἥτις πόλις ἂν μήτε χρηματίζηται πλὴν τὸν ἐκ γῆς χρηματισμόν Legg. XII.949e, vgl. Gorg. 467d ; ἀπὸ τῶν ἰδιωτικῶν ἐρίδων Soph. 225e, u. öfter ; ἐκ τῆς πόλεως κεχρηματισμένος Din. 1.15 ; übh. erwerben, sich bereichern, Xen. Mem. 2.6.3, Cyr. 3.3.5 u. öfter ; οἰόμενοι χρηματιεῖσθαι μᾶλλον ἢ μαχεῖσθαι Thuc. 7.13 ; – τινά, von Einem Etwas erpressen, Einen durch Plünderung um das Seinige bringen, Pol. 32.21.15.
Bei Sp., von Pol. an, hat χρηματίζω auch die Bdtg einen Amtstitel, einen Namen annehmen, führen, χρηματίζει βασιλεύς, er nimmt den Königstitel an, läßt sich König nennen, Pol. 5.57.2, 30.2.4 ; νέα Ἶσις ἐχρημάτισε, sie ließ sich eine neue Isis nennen, Plut. Anton. 54 ; μὴ πατρόθεν, ἀλλ' ἀπὸ μητρῶν χρηματίζειν, sich nicht nach den Vätern, sondern nach den Müttern nennen, mul. virt. Λύκιαι p. 276 ; vgl. Menag. DL. 1.48.

χρηματίζω
(< χρῆμα), [in LXX: Jer.26:2 29:23 30:2 36:2, 4 A (דָבַר pi.), Jer.25:30) (שָׁאַג), 3Ki.18:27, Job.40:8 * ;]
__1. to transact business, hence, to consult, deliberate (Thuc., Dem., al.); hence in later writers,
__2. to make answer (esp. of offcial pronounce­ments by magistrates, etc.; in π. of the royal reply to an ἔντευξις, which see; cf. Deiss., BS, 122); of an answer by an oracle (Died., Plut., al.); in FlJ, LXX and NT, of divine communications, to instruct, admonish, warn: pass. (Bl., § 54, 3), Mat.2:22, Heb.8:5 11:7 12:25; with inf. (Bl., § 69,4; 70, 3; 72, 5), Mat.2:12, Luk.2:26, Act.10:22
__3. to assume a name (as in business), be called (Polyb., al.): Act.11:26, Rom.7:3 (gnomic fut.; cf. Burton, § 69).†
(AS)