*χραισμέω (fut. -ήσω, ao.1 ἐχραίσμησα, ao.2 ἔχραισμον, pf. inus.) être utile, être secourable, porter secours, en parl. de pers. et de choses ; abs. IL. 1, 589 ; 14, 66 ; 15, 652 ; 21, 316, etc. ; τινι, IL. 1, 242 ; 5, 53, à qqn ; 11, 117 ; 16, 837 ; 18, 443, etc. ; τι, IL. 21, 193, en qqe ch. ; avec l’acc. de la ch. pour laquelle on porte secours : οὐ κορύνη οἱ ὄλεθρον χραῖσμε, IL. 7, 144, litt. sa massue ne lui fut d’aucun secours quant à la mort, càd. ne put le préserver de la mort ; cf. IL. 11, 120 ; 18, 62 ; 20, 296, etc.

➳ Fut. inf. épq. χραισμησέμεν, IL. 21, 316 ; ao.2, 3 sg. épq. χραῖσμε, IL. l. c.

Étym. χραίσμη.

Ep. Verb (not in Od. or Hes.), pres. only in Nic. Th. 914; fut. 3 sg. χραισμήσει Il. 20.296, Ep. inf. -ησέμεν 21.316; aor.1 Ep. 3 sg. χραίσμησε 16.837; inf. χραισμῆσαι 11.120; used by Hom. most freq. in aor.2, 3 sg. ἔχραισμε 14.66, Ep. χραῖσμε 5.53, 7.144; subj. 3 sg. χραίσμῃ, χραίσμῃσι, 1.28, 11.387; 3 pl. χραίσμωσι 1.566; inf. χραισμεῖν ib. 242, al. ; — prop.
ward off something destructive from one, c. acc. rei et dat. pers., οὐ κορύνη οἱ ὄλεθρον χραῖσμε σιδηρείη Il. 7.144; οὐδέ τί οἱ χραισμήσει λυγρὸν ὄλεθρον 20.296; τοῖς οὔ τις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον Τρώων 11.120; once c. acc. pers. (supplied), μή νύ τοι οὐ χραίσμωσιν [με] ἆσσον ἰόνθ’ keep [me] off from you, 1.566. more freq. c. dat. pers. only, defend, succour (though the notion of warding off injury is always implied), freq. in Il., 1.28, 5.53, al. ; c. neut. Adj., χραισμεῖν τι assist, avail at all, 1.242, 21.193, al. ; abs., 14.66, 15.652. — Hom. uses χραισμεῖν with negs. expressed or implied (in Il. 21.193, εἰ δύναταί τι χραισμεῖν is ironical for οὔτι χ. δύναται), cf. 15.32. In positive clauses first in A.R. 2.249, al. ; imper. χραίσμετε Id. 2.218. (Said by Sch. A.R. 2.218 to belong to the dialect of the Clitorians in Arcadia.)

ungebr. praes., von welchem Stamme folgde, jedoch bloß epische Formen vorkommen : fut. χραισμήσω, aor. I. ἐχραίσμησα, aor.2 ἔχραισμον ; Hom. hat vom fut. nur χραισμήσει u. χραισμησέμεν, Il. 20.296, 21.316, vom aor. I. χραίσμησε und χραισμῆσαι, öfter in der Il., und am häufigsten aor.2, χραῖσμε, Il. 14.66 mit dem augm. ἔχραισμε, conj. χραίσμῃ u. χραίσμῃσι, χραίσμωσι, inf. χραισμεῖν ; nur in der Il.;
etwas Verderbliches von Einem abwehren, abhalten ; οὐ κορύνη οἱ ὄλεθρον χραῖσμε σιδηρείη Il. 7.144 ; οὐδέ τί οἱ χραισμήσει λυγρὸν ὄλεθρον 20.296 ; τοῖς οὔτις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον Τρώων 11.120 ; häufiger mit dem bloßen dat. der Person, Einem beistehen, ihn schützen, ihm helfen, nützen, doch so, daß immer an eine Abwehr eines Uebels zu denken ist ; μή νύ τοι οὐ χραίσμῃ σκῆπτρον Il. 1.28 ; τοῖσδ' οὔτι δυνήσεαι χραισμεῖν, 1.242 ; 15.652 u. öfter ; seltner mit dem bloßen acc., χραισμεῖν τι, Il. 1.589, 21.193 ; auch ganz ohne Casus, 14.66, 15.652. Uebrigens braucht Hom. das Wort nur in verneinenden Sätzen, denn auch Il. 21.193, εἰ δύναταί τι χραισμεῖν, ist mit Hohn gesprochen u. steht für οὐ χραισμεῖν δύναται. In der Od. u. bei Hes. findet sich das Wort nicht. – Einzeln bei sp.D.: οὐ γεῖσσα χραισμήσουσι Lycophr. 292 ; ἀνεψιαῖς ὄρνισι χραισμῆσαι γάμους 547 ; u. so in positiven Sätzen auch Ap.Rh. 2.249, χραίσμετε, imperat. 2.218, wo der Schol. bemerkt, daß die Klitorier in Arkadien das Wort übh. für βοηθεῖν, ἐπαρκεῖν brauchten ; Nic. Th. 643 von Arzenei. – Vgl. übrigens Buttmann Lexil. I p. 5 ff., der den Zusammenhang mit χράω, χράομαι, χρηστός zeigt.