'εος-ους (τὸ) :
   I lèvre :
      1 en parl. de pers. IL. 22, 495, etc. ; χείλεσι γελᾶν, IL. 15, 102, rire des lèvres, sourire ; χείλεσιν διδόναι ὀδόντας, EUR. Bacch. 621 ; ou χεῖλος ὀδοῦσι δάκνειν, LYCURG. 163, se mordre les lèvres ; ἐν χείλεσιν ἑτέροις λαλεῖν, NT. 1Cor. 14, 21, parler dans d’autres langues ; d’où langue, SPT. Gen. 11, 6 ; p. suite, ce qu’on dit ; particul. sentence, maxime, SPT. Prov. 10, 19 ; 14, 7 ; ἐπ᾽ ἄκρου τοῦ χείλους ἔχειν τι, LUC. Ind. 26, avoir qqe ch. (un mot, une réponse, etc.) sur le bord des lèvres ; ἀπ' ἄκρου χείλους φιλοσοφεῖν, LUC. Apol. 6, philosopher du bout des lèvres, superficiellement ;
      2 en parl. d’animaux, lèvre des chevaux, XÉN. Eq. 6, 8 ; bec d’oiseau, EUR. Ion 1199, OPP. H. 3, 247 ; ANTH. 9, 333 ; p. anal. crochet d’un hameçon, OPP. H. 1, 55 ;
   II par anal. :
      1 bord d’une ouverture, d’un orifice, etc., particul. lèvres de la matrice, ARSTT. H.A. 7, 3, 1 ;
      2 lèvres d’une blessure, GAL. ad Glauc. 11, 127 ;
      3 calice d’une fleur, A. TAT. 1, 4 ;
      4 bord d’une coupe, OD. 4, 616 ; 15, 116 ; AR. Ach. 459, etc. ; d’un vase, POL. 10, 44, 11, etc. ; d’un tonneau, HÉS. O. 97 ; POL. 22, 11, 17, etc. ; d’une corbeille, OD. 4, 132 ; MOSCH. 2, 61 ; d’un rideau, SPT. Ex. 26, 4 ;
      5 bord d’un fleuve, HDT. 2, 70, 94 ; ARSTT. H.A. 4, 16, 5 ; POL. 3, 14, 6, etc. ; d’un lac, ARSTT. H.A. 4, 16, 5 ; ou de la mer, SPT. Gen. 22, 17 ; Ex. 14, 31 ; NT. Hebr. 11, 12, etc. ;
      6 bord d’un fossé, IL. 12, 52 ; BATR. 154 ; THC. 3, 23 ; POL. 8, 35, 5, etc. ; d’une langue de terre, PLAT. Crit. 115 e ; POL. 10, 10, 13.

➳ Gén. pl. χειλῶν, ARSTT. H.A. 1, 12, 10 ; ou χειλέων, DH. Comp. 14 ; dat. pl. poét. χείλεσσι, PD. P. 9, 10.

Étym. inconnue.

'

(Dor. χῆλος Cerc. 1.5, Aeol. χέλλος Choerob. in An.Ox. 2.278), εος, τό ; pl., gen. χειλῶν Arist. HA 492b26; χειλέων Herod. 3.4, LXX Pr. 12.13, al., Plu. Cat. Ma. 12, v.l. in D.H. Comp. 14; poet. dat. χείλεσσι (v. infr.) : — lip, Hom., etc. ; prov., ἐγέλασσε χείλεσιν laughed with the lips only, Il. 15.102; χείλεα μέν τ’ ἐδίην΄, ὑπερῴην δ’ οὐκ ἐδίηνε wetted the lips, but not the palate, i.e. drank sparingly, 22.495; νέκταρ ἐν χείλεσσι στάξοισι Pi. P. 9.63; πειθώ τις ἐπεκάθιζεν ἐπὶ τοῖς χ., of Pericles, Eup. 94.5; χείλεσιν διδοὺς ὀδόντας E. Ba. 621 (troch.); χείλεσιν ἀμφιλάλοις, of incessant talk, Ar. Ra. 678 (lyr.); δάκνων τὰ χ., of one in a difficulty, Eub. 53.6; ἄχρις ἡ ψυχή… ἐπὶ χειλέων λειφθῇ Herod. l.c. ; ἐπὶ τοῖς χείλεσι τὰς ψυχὰς ἔχοντες ΄with their hearts in their mouths΄, D.Chr. 32.50; ἀπὸ χειλέων, opp. ἀπὸ καρδίας, Plu. l.c. ; ἀπ’ ἄκρου χ. φιλοσοφεῖν on the surface only, Luc. Apol. 6; ἐπ’ ἄκρου τοῦ χ. on the tip of one΄s tongue, Id. Ind. 26; προσαρμόσαι τὰ χ. (sc. τῇ κύλικι) Id. DDeor. 5.2; προσαρμόζειν τὰ χ., χείλη προσεγγίσαι χείλεσιν, of persons kissing, Id. DMeretr. 5.3, Am. 53; χείλεσιν διερρυηκόσιν with gaping lips, Ar. Nu. 873; ἐν τοῖς χ. τιμᾶν LXX Is. 29.13; ἐν χ. ἑτέρων λαλεῖν, i.e. in strange speech, 1 Ep. Cor. 14.21; χ. ἓν πάντων LXX Ge. 11.6, cf. Pr. 10.19. of horses, X. Eq. 6.8; of birds, bill, beak, E. Ion 1199, Oppian. H. 3.247, AP 9.333 (Mnasalc.). metaph of things, edge, brink, rim, of a bowl, χρυσῷ δ’ ἐπὶ χείλεα κεκράανται Od. 4.616, cf. 132; Ἐλπὶς… ἔμιμνε πίθου ὑπὸ χείλεσιν Hes. Op. 97, cf. Hdt. 3.123, Ar. Ach. 459; of a ditch, Il. 12.52, Hdt. 1.179, Th. 3.23; of the ocean, Mimn. 11.7, cf. LXX Ge. 22.17; τῶν τῆς γῆς τροχῶν Pl. Criti. 115e; of rivers, lakes, Hdt. 2.70, 94, Arist. HA 570a22; of the whorls, Pl. R. 616d, 616e; αὐλαίας, τείχους, LXX Ex. 26.4, Plb. 10.44.11; of the womb, Arist. HA 583a16; of a wound, Gal. 11.127.

τό (nach Einigen durch Buchstabenumsetzung von λείχω, wahrscheinlicher von *χάω, was sich öffnet, auseinanderklafft), die Lippe, Lefze ; χείλεα μέν τ' ἐδίην', ὑπερῴην δ' οὐκ ἐδίηνεν, die Lippen zwar netzte er, aber den Gaumen nicht, von Einem, der kärglich gibt, Il. 22.495 ; μή σε στῆθος καὶ χείλεα φύρσω αἵματος Od. 18.21 ; πάντες ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες Od. 1.381 u. öfter ; χείλεσι γελᾶν, mit den Lippen lachen, die Lippen wie zum Lachen verziehen, ohne wirklich zu lachen, Il. 15.102 ; νέκταρ ἐν χείλεσσι στάξοισι Pind. P. 9.65 ; Eur. χείλεσιν διδοὺς ὀδόντας, Bacch. 621 ; und in Prosa überall, ὀδοῦσι καὶ γλώττῃ καὶ χείλεσιν Plat. Tim. 75d. – Von Tieren, Rüssel, Schnauze ; von Vögeln der Schnabel, νᾶμα ξουθαὶ ἀφύσσονται χείλεσιν ἀλκυόνες Mnasalc. 8 (IX.333). – Uebtr. von leblosen Dingen, der Rand, Saum, jede Oeffnung u. Vertiefung ; der Rand eines Pokals, Od. 4.616, 15.116 ; eines Korbes, 4.132 ; eines Fasses, Hes. O. 97 ; auch der Rand einer Grube, das Ufer eines Flusses, Il. 12.52 ; ποταμῶν Her. 2.94, wie Pol. 3.14.6 u. öfter ; κοτυλισκίου Ar. Ach. 435 ; τὰ τῶν τῆς γῆς τροχῶν χείλη Plat. Critia. 115e ; τῆς τάφρου Thuc. 3.23, wie Pol. 3.14.6 ; πίθου 22.11.7.

χεῖλος, -ους, τό, genitive pl., -εων (see Bl., § 8, 4; Thackeray, Gr., I, 151),
[in LXX chiefly for שָׂפָה ;]
a lip (as in Heb., of the lip as the organ of speech): Mat.15:8, Mrk.7:6, Rom.3:13, 1Co.14:21, Heb.13:15, 1Pe.3:10' (LXX) . Metaph., of things, an edge, brink, etc. (Hom., Hdt., al.): of the sea­shore, Heb.11:12.†
(AS)