χειρόω-ῶ, manier, d’où soumettre, dompter : ἐλέφαντα, EL. N.A. 17, 32, un éléphant ; joint à πρὸς βίαν, traiter avec violence, AR. Vesp. 443 ;

Moy. χειροῦμαι :
      1 mettre dans ses mains ou sous son pouvoir, dompter ; χ. Λακεδαιμονίους σφίσι, THC. 4, 28, soumettre les Lacédémoniens à leur pouvoir ; χ. πρὸς βίαν, SOPH. Ph. 92, soumettre de vive force ; χ. βίᾳ, XÉN. Ages. 1, 20, m. sign. ; cf. ESCHL. Ch. 683 ; EUR. H.f. 570 ; p. opp. à δόλοις, PLUT. M. 987 e, etc. ; avec λόγοις, PLAT. Soph. 219 c, etc. soumettre par l’influence de la parole ; cf. XÉN. Mem. 3, 7, 8 ; de même χ. τινι, PLUT. Per. 15 Alex. 5, etc. ; διά τινος, PLUT. M. 139 a, EL. V.H. 14, 49, soumettre au moyen de qq. ch. ; joint à νενικηκώς, PLUT. Tim. 19 ; à κρατήσας, PLUT. Cam. 4 ; en parl. d’ennemis, de villes, de pays, de peuples, HDT. 4, 103, 164 ESCHL. Ch. 683 ; SOPH. Tr. 279 ; XÉN. Ages. 2, 30 ; Hier. 6, 12 ; Mem. 1, 5, 1 ; 2, 1, 19 ; 1, 5 ; PLUT. Pomp. 12, 39, Alex. 17, etc. ; LUC. D. mort. 12, 5 ; 14, 6, etc. ; en parl. d’individus qu’on a faits prisonniers et qu’on a en son pouvoir, XÉN. Hell. 2, 4, 26 ; 4, 3, 19 ; Ages. 2, 12 ; Cyr. 5, 5, 46 ; ou qu’on a tués, XÉN. Cyr. 7, 5, 30 ; ou qu’on a reçus en son pouvoir par une reddition volontaire, PLUT. Æmil. 4 ; ou vaincus comme adversaires politiques, PLUT. Per. 24, etc. ; ou conquis ou gagnés à sa cause, LUC. Salt. 79 ; EL. V.H. 4, 9 ; en parl. de bêtes sauvages, joint à θηρεύεσθαι, PLAT. Euthyd. 290 b ; SOPH. O.C. 950 ; PLAT. Leg. 824 a, etc. ;
      2 dompter et tuer, acc. SPT. Job 3, 8 ; 13, 5 ; PLUT. Thes. 14 ;
      3 capturer, acc. PLUT. M. 225 f ;
      4 se rendre maître de et mettre hors d’état de nuire, acc. XÉN. Hell. 4, 2, 12 ; EUR. Ph. 116, etc. ;
      5 surmonter, réfuter, réduire à néant (les suppositions, les opinions d’autrui) SEXT. 392, 3 ; au pass. HDT. 3, 120, 145 ; 4, 96 ; 5, 16, etc. ; ESCHL. Sept. 308 ; PLAT. Leg. 918 d, etc. ; χ. σφίσι, THC. 8, 71, être soumis à son pouvoir ; χ. πρὸς βίαν, ESCHL. Pr. 353 ; ou βίᾳ, SOPH. O.C. 903, être soumis par la force ; τῷ λόγῳ, LUC. Cal. 8 ; τοῖς λόγοις, LUC. H. conscr. 5, être soumis par l’influence de la parole.

Étym. χείρ.

(< χείρων) worst, master, subdue, τινὰ πρὸς βίαν χειροῦν Ar. V. 443 (troch.); χ. τὸν ἐλέφαντα Ael. NA 17.32 (s.v.l.). mostly in Med., fut. -ώσομαι S. Ph. 92, Th. 1.122, etc. ; aor. ἐχειρωσάμην Hdt. 1.211, Th. 3.11, etc. ; pf. κεχείρωμαι Luc. Salt. 79, D.C. 50.24 (Pass., v. III); — both of countries or nations, and of single persons, conquer, overpower, subdue, ὡς ἐχειρώσαντο τοὺς ἐναντίους Hdt. l.c., cf. 2.70, al., E. IT 330, 359, HF 570; τόξοις χειροῦσθαι A. Ch. 694; οὐ γὰρ ἡμᾶς… πρὸς βίαν χειρώσεται S. l.c. ; βίᾳ χ. τοὺς ἐναντίους X. Ages. 1.20; χ. τινὰ σφίσι Th. 4.28; sts. with collat. notion of killing, X. Cyr. 7.5.30, Isoc. 10.25; also, of taking prisoner, E. Tr. 861, X. HG 2.4.26; τήνδ’ ἐχειρούμην ἄγραν became master of this booty, S. OC 950. without any sense of violence, χ. τινὰ λόγοις Pl. Sph. 219c, cf. X. Mem. 3.7.8; χ. θρέμματα tame them, Pl. Sph. 222a; ἡ ὄρχησις κεχείρωται τοὺς ἀνθρώπους Luc. l.c. ; δι’ ἡδονῆς Plu. 2.139a; διὰ τῆς κολακείας Ael. VH 14.48, etc. Pass., to be mastered, conquered, subdued, πρὸς βίαν χειρούμενον Τυφῶνα A. Pr. 355, cf. S. Tr. 279, E. El. 1168; fut. χειρωθήσομαι D. 11.5; aor. ἐχειρώθην Hdt. 3.120, 145, al. ; χειρωθεὶς βίᾳ S. OC 903, cf. Tr. 1057; χειρωθῆναι σφίσιν Th. 8.71; pf. κεχείρωμαι Id. 5.96; κεχειρωμένας ἄγεσθαι to be led captive, A. Th. 326 (lyr.); αἰχμαλώτους κεχ. Pl. Lg. 919a.

handhaben, behandeln, πρὸς βίαν, gewaltsam behandeln, Ar. Vesp. 443.
Med. in seine Hände oder unter seine Gewalt bringen, überwältigen, bezwingen ; τόξοις πρόσωθεν εὐσκόποις χειρουμένη φίλων ἀποψιλοῖς με Aesch. Ch. 683 ; οὐ γὰρ ἡμᾶς τοσούσδε πρὸς βίαν χειρώσεται Soph. Phil. 92, vgl. Tr. 1099 ; Eur. I.T. 330, 359 u. öfter ; ἐχειρώσαντο τοὺς ἐναντίους Her. 1.24 ; Plat. Legg. VII.824, τούτους ἐχειρώσατο, Menex. 240b ; ἐπειδὰν χειρώσωνται τοῦτο, ὃ ἂν θηρεύωνται Euthyd. 290b, u. öfter ; Ῥήγιον Thuc. 4.24, u. sonst ; töten, Xen. Cyr. 7.5.30 u. Sp., wie Pol. 21.2.5 ; gefangen nehmen, Xen. Hell. 2.4.26 ; χειρώσασθαι Ἑλλάδα Isocr. 4.89 ; Sp., χειρωσάμενος ταῦρον Plut. Thes. 14, 17 ; auch milder, τινὰ τῇ φιλοφροσύνῃ Alex. 5. – Passivisch zu nehmen der aor. χειρωθῆναι, Her. 3.120, 4.96, 5.16 ; u. so auch τὰς κεχειρωμένας ἄγεσθαι Aesch. Spt. 308, wie πρὸς βίαν χειρούμενον Τυφῶνα Prom. 353 ; χειρωθεὶς βίᾳ Soph. O.C. 907 ; Trach. 1046 ; u. so auch χειρουμένη Eur. El. 1168 ; αἰχμαλώτους κεχειρωμένους Plat. Legg. XI.919a, wie Thuc. 5.96.

1. to bring into hand, to manage, master, subdue , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
2. mostly in Mid., to conquer, overpower, subdue , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC), variant datesTragica Adespota, etc.: to take prisoner , [Euripides (Refs 5th c.BC)]; so, τήνδ᾽ ἐχειρούμην ἄγραν became master of this booty, [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
3. without any sense of violence, to master, subdue , [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)], etc.
4. χειροῦμαι is also Pass. to be subdued , [variant datesTragica Adespota; future χειρωθήσομαι [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]; aor1 ἐχειρώθην [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC), Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]; perfect κεχείρωμαι [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC), Thucydides (Refs 5th c.BC)] (ML)