[ᾰ] (impf. ἐχαριζόμην, f. att. χαριοῦμαι, postér. χαρίσομαι et χαρισθήσομαι, ao. ἐχαρισάμην, postér. ἐχαρίσθην, pf. κεχάρισμαι) :
A dép.-moy. :
   I être agréable, càd. :
      1 faire plaisir à, abs. XÉN. Œc. 10, 12, etc. ; joint à θεραπεύειν, PLAT. Rsp. 426 c ; à θωπεύειν, PLAT. Theæt. 173 a ; à ὑπείκειν, PLUT. M. 62 f ; qqf. abs., le plus souv. construit avec un rég. ; avec un dat. de pers. : χ. τινι, IL. 5, 71 ; 11, 23 ; 15, 449 ; 17, 291 ; OD. 8, 538 ; 13, 265 ; HDT. 6, 130 ; THC. 3, 40 ; XÉN. Cyr. 3, 3, 29 ; 4, 1, 9, etc. être agréable à qqn ; avec un part. : χαρίζετο ἱερὰ ῥέζων, OD. 1, 61, il t’était agréable en t’offrant des sacrifices ; cf. HDT. 1, 90 ; XÉN. An. 7, 6, 2 ; Mem. 3, 11, 10 ; PLAT. Rsp. 338 a, etc. ; avec un inf. PLAT. Hipp. mi. 364 c, etc. ; avec ἐάν, PLAT. Gorg. 458 d ; avec un dat. de pers. et un acc. de ch. : τινί τι, HDT. 1, 91 ; AR. Ach. 437, Eq. 54 ; XÉN. Cyr. 4, 5, 51, faire plaisir à qqn en qqe ch., lui accorder la faveur de qqe ch. ; avec un acc. de ch. : δῶρα, OD. 24, 283, accorder la faveur de présents ; ἄποινα, IL. 6, 49 ; 10, 380, payer une rançon ; rar. et poét. avec un gén. de ch. : χαρίζεσθαι ἀλλοτρίων, OD. 17, 452, litt. « accorder la faveur du bien d’autrui », càd. être généreux aux dépens d’autrui ; ταμίη χαριζομένη παρεόντων, OD. 1, 140, etc. intendante qui donne libéralement de ses provisions ; avec un dat. de pers. et un acc. de pers. : χ. τινά τινι, XÉN. Cyr. 3, 3, 1, être agréable à qqn en lui prêtant l’assistance de qqn ; χ. τὸν Ὀκταούϊον μητρὶ δεηθείσῃ, PLUT. C. Gracch. 4, accorder Octave aux prières de sa mère, càd. épargner Octave pour complaire à sa mère ;
      2 complaire à, avoir des complaisances pour, d’ord. avec un dat. de ch. : γαστρί, XÉN. Mem. 2, 1, 2 ; Cyr. 4, 2, 39, complaire à son ventre, càd. se laisser aller à la gourmandise ; τῷ σώματι, XÉN. Mem. 1, 2, 23, complaire à son corps, càd. s’abandonner à la mollesse ; τῇ ἐπιθυμίᾳ, PLAT. Rsp. 561 c, s’abandonner à son désir ; τῇ ἡδονῇ, XÉN. Cyr. 4, 3, 2 ; ταῖς ἡδοναῖς, PLAT. Leg. 727 c, s’abandonner au plaisir ; ὀργῇ, EUR. fr. 31 ; θυμῷ, XÉN. An. 7, 1, 25, s’abandonner à la colère ; en parl. d’une femme, avec un dat. de pers. COM. AR. Eccl. 629 ; XÉN. Hier. 1, 37 ; PLAT. Conv. 182 a, etc. accorder ses faveurs à un homme ; χ. τῷ ἵππῳ, XÉN. Eq. 10, 12, se prêter aux caprices de son cheval ;
      3 chercher à plaire, avoir le désir d’être agréable : μήτε τί μοι ψεύδεσσι χαρίζεο, OD. 14, 387, et ne cherche pas à m’être agréable par des mensonges ; κενὰς χαρίζῃ χάριτας τούτοισιν ἐμὲ συκοφαντῶν, DÉM. 306 fin, tu cherches vainement à leur plaire en me calomniant ;
   II postér. accorder une grâce, un pardon : τὰ παραπτώματά τινι, NT. Col. 2, 13, accorder à qqn le pardon de ses fautes ; cf. NT. 2Cor. 12, 13 ; abs. NT. 2Cor. 2, 7, etc. ;
B pass. : être agréable ou cher à, dat. OD. 8, 538 ; particul. au pf. κεχάρισμαι, être agréable, être cher : κεχάριστο θυμῷ, OD. 6, 23, elle était chère à son cœur ; τοῖσι Εὐϐοεῦσι ἐκεχάριστο, HDT. 8, 5, cela avait été agréable aux Eubéens ; particul. au part. κεχαρισμένος, η, ον, agréable, en parl. de pers. IL. 5, 243, 826 ; 10, 234, etc. ; κεχαρισμένος ἦλθεν, OD. 2, 54, il fut le bienvenu ; en parl. de choses (présents, IL. 20, 298 ; sacrifices, OD. 16, 184 ; 19, 391 ; nourriture, XÉN. Mem. 2, 1, 24, etc.) ; joint à τὸ ἡδύ, PLAT. Gorg. 502 b ; PLUT. M. 50 a, etc. ; à τὰ συμφέροντα, XÉN. Mem. 2, 2, 5 ; à προσφιλῆ, PLUT. M. 697 d, etc. ; κεχαρισμένα θεῖναι τινι, IL. 24, 661 ; ou δρᾶν, LUC. Char. 22 ; ποιεῖν, DS. 20, 36, faire des choses agréables à qqn ; κεχαρισμένα λέγειν, PLAT. Phædr. 273 e, dire des choses agréables ; κεχαρισμένα εἰδέναι, OD. 8, 584, avoir pour qqn des sentiments de bienveillance.

• Cp. κεχαρισμενώτερος, EL. N.A. 12, 7 ; • Sup. κεχαρισμενώτατος, ALCIPHR. 3, 6, 5 ;
C pass. (au pf. κεχάρισμαι) avoir reçu un service, une faveur, un bienfait : πεισθέντες ὡς κεχαρισμένοι φιλοῦσι, XÉN. Mem. 1, 2, 10, ceux qu’on a persuadés vous aiment comme s’ils avaient reçu une faveur.

➳ Impf. 3 sg. poét. χαρίζετο, OD. 1, 61 ; fut. att. χαριοῦμαι, THC. 3, 40 ; 8, 65, etc. ; et ion. HDT. 1, 90 ; réc. χαρίσομαι, LUC. D. mar. 9, 1 ; fut. dor. 2 sg. χαριεῇ, Ps.-ARCHYT. p. 45, 30 dout. ; fut. au sens pass. χαρισθήσομαι, PHILÉM. Ep. 22 ; ao. au sens pass. ἐχαρίσθην, NT. Ap. 3, 14 ; 1Cor. 2, 12 ; ao. dor. ἐχαριξάμην, THCR. Idyl. 5, 71 ; pl.q.pf. 3 sg. poét. κεχάριστο, OD. 6, 23, etc.

Étym. χάρις.

fut. -ίσομαι, att. -ιοῦμαι, auch Her. 1.90,
1) Einem etwas Angenehmes, Erfreuliches erweisen, Einem Gunst u. Wohlwollen beweisen, sich ihm gefällig beweisen, Einem zu Willen sein, ihm willfahren, τινί ; ἄνδρεσσι χαρίζεαι ὑβριστῇσιν Il. 13.633 ; μή τέ τί μοι ψεύδεσσι χαρίζεο, erweise dich mir nicht durch Lügen willfährig, mache dich mir nicht durch Lügen angenehm, rede mir nicht zu Gefallen die Unwahrheit, Od. 14.387 ; οὔ νύ τ' Ὀδυσσεὺς χαρίζετο ἱερὰ ῥέζων 1.61, d.i. opferte er nicht reichliche Opfer nach deinem Wunsche, so daß du eine Freude daran hattest ? Vgl. Xen. Mem. 4.3.16, wo es nachher durch ἀρέσκεσθαι erklärt wird ; νῦν οἱ τάδ' ἔδωκε χαριζόμενος φιλότητι αἴολος Od. 10.43 ; Hes. Th. 580 ; Her. oft ; ἔρωτι Pind. frg. 236 ; auch absolut, ἐμβλέπουσα χαρίζοιο ἂν καὶ ὅ τι ἂν λέγουσα εὐφραίνοις Xen. Mem. 3.11.10 ; ἐμοί τε χαρίζου ἀποκρινόμενος Plat. Rep. I.338a ; Ἔρωτι Symp. 188c ; τοῖς ἐρωμένοις Phaedr. 231c ; Καλλίᾳ χαριζόμενος παρέμεινα, dem Kallias zu Gefallen, Prot. 362 ; χαριεῖσθον ἐμοὶ καὶ τούτοις πᾶσι Euthyd. 275a ; οὐ χαριεῖσθε τούτοις Thuc. 3.40 ; δέομαι μὲν χαρίσασθαι, δέομαι δ' ἀντία φάσθαι Aesch. Pers. 686 ; θυμῷ ματαίῳ μὴ χαρίζεσθαι κενά Soph. El. 323 ; δειλίᾳ γλώσσῃ χαρίζῃ Eur. Or. 1514 ; u. so bei den Attikern oft = sich einer Neigung, Leidenschaft hingeben, θυμῷ, ὀργῇ, sich dem Zorn hingeben, überlassen, ἡδοναῖς, Plat. Legg. V.727c ; γαστρί, σώματος ἡδονῇ, sich dem Bauche, der Völlerei, der Sinnenlust hingeben, Xen. Cyr. 4.2.39, 3.2 ; τῇ ἐπιθυμίᾳ Plat. Rep. VIII.561c ; θυμῷ Pol. 16.1.2 ; χαρίζεσθαι ἀνδρί, vom Weibe gesagt, einem Manne zu Willen sein, sich seiner Liebe hingeben, Ar. Eq. 515, vgl. Eccl. 629.
2) c. acc. der Sache, willig darbringen, gern und freudig geben, schenken ; δῶρα Od. 24.283 ; ἄποινα Il. 6.49, 10.380, 11.134 ; τινί τι, Ar. Eq. 54, Ach. 412, Th. 756 u. öfter. – Eben so mit dem gen., willig, gern von einer Sache geben, mitteilen ; ἀλλοτρίων, von fremdem Gute verschenken, von Anderer Vermögen freigebig sein, Od. 17.452 ; mehrmals in der Od. ταμίη χαριζομένη παρεόντων, die gern von den vorhandenen Vorräten mitteilt, hergibt, 1.140 u. sonst, über προικὸς χαρίζεσθαι Od. 1.3.15 s. προίξ ; – τινί, freigebig gegen Einen sein, Xen. Cyr. 2.4.9, 8.6.23 ; τί τινι, Pol. 16.24.9 u. a.Sp.
3) pass., bes. im perf., angenehm, wohlgefällig sein, lieb und wert, erwünscht sein ; οὐ γάρ πω πάντεσσι χαριζόμενος τάδ' ἀείδει Od. 8.538, d.i. es ist nicht Allen angenehm, daß er dies singt ; so bes. κεχαρισμένος ; ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ Hom.; vgl. Hes. Th. 685 ; δῶρα θεοῖς κεχαρισμένα, den Göttern angenehme, willkommene Gaben, Il. 20.298, vgl. Od. 16.148, 19.397 ; κεχαρισμένα θεῖναί τινι, Einem Angenehmes erzeigen, Il. 24.661 ; eben so mit εἰδέναι, Od. 8.584 ; κεχαρισμένος ἔλθοι, erwünscht, willkommen, 2.54 ; κεχάριστο θυμῷ, sie war ihrem Herzen lieb, 6.23 ; τοῖσι Εὐβοέεσσι ἐκεχάριστο, es war den Euböern zu Gefallen geschehen, Her. 8.5 ; οὐ βρομίῳ κεχαρισμένα θύρσῳ Eur. Herc.Fur. 890 ; εἴ τι κεχαρισμένον χοιρίδιον οἶσθα παρ' ἐμοῦ γε κατεδηδοκώς Ar. Pax 383 ; u. in Prosa : ταῦτα οὖν μνήμῃ κεχαρίσθω Plat. Phaedr. 250c ; πᾶσι κεχαρισμένος ἔσει Soph. 218a ; ἐάν τι αὐτοῖς ἡδὺ μὲν ᾖ καὶ κεχαρισμένον Gorg. 502b ; ἐὰν κεχαρισμένα τις ἐπίστηται τοῖς θεοῖς λέγειν τε καὶ πράττειν Euthyphr. 14b ; λόγον εἰπεῖν κεχαρισμένον Dem. 14.1 ; Folgde, wie Pol. 22.2.6.