néo-att. χαράττω (f. χαράξω, ao. ἐχάραξα ; pass. ao. ἐχαράχθην, pf. κεχάραγμαι) [χᾰ]
   I aiguiser : ἅρπας, HÉS. O. 571, des faux ; ὀδόντας, HÉS. Sc. 235, ses dents ; λόγχην, PLUT. M. 350 d, une lance ; fig. : τὸ φιλόνεικον, PLUT. M. 92 a, exciter l’humeur querelleuse de qqn ; κεχαραγμένος τινί, HDT. 7, 1, irrité contre qqn ; χαράττεσθαί τινί τι, EUR. Med. 157, se fâcher contre qqn au sujet de qqe ch. ;
   II faire une entaille, une incision, particul. :
      1 entailler en forme de scie : φύλλα κεχαραγμένα, DIOSC. 4, 175, feuilles dentelées ;
      2 entailler, fendre : ἀρότρῳ χέρσον, ANTH. 6, 238, la terre avec une charrue ; κῦμα, ORPH. Arg. 370, fendre les flots ;
      3 écorcher, déchirer : νῶτον, PD. P. 1, 54 ; EUR. Rhes. 73, le dos ; fig. : λόγῳ τινά, PLUT. M. 46 f, égratigner qqn par des remarques malignes ; cf. PLUT. M. 74 d ;
      4 empreindre, marquer d’une empreinte : νόμισμα, POL. 10, 27, 13, une monnaie ;
      5 graver : γράμμα τοίχοισι, THCR. Idyl. 23, 46, une lettre ou une inscription sur des murs ; ἐπὶ τοίχου ἔπος, ANTH. 12, 130, un mot ou un vers sur un mur ; ἐν τύμϐῳ γράμμα, ANTH. 7, 710, une inscription sur un tombeau ; τινὰ στίγμασι, DS. Exc. de Virt. p. 366, marquer qqn (un esclave) de signes gravés ou imprimés ;
      6 p. ext. dessiner, peindre, figurer, CHRISTOD. Ecphr. 279 ; NONN. D. 10, p. 278, 31 ;

Moy. déchirer, acc. ANTH. 6, 74.

➳ Impf. 3 sg. poét. χαράσσετο, LUC. Am. 16 ; ANTH. 5, 35.

Étym. χάραξ.

Att. χαράττω, make pointed, sharpen, whet, ἅρπας, ὀδόντας, Hes. Op. 573, Sc. 235, cf. Plu. 2.350d; καθάπερ βέλη τὰ πράγματα ib. 825f; χαρασσόμενος σίδηρος Hes. Op. 387.
furnish with notches or teeth, like a saw, τὰ σιδήρια Arist. Aud. 803a3; — Pass., of certain birds, ἔχουσι… τὰ ἄκρα τοῦ ῥύγχους κεχαραγμένα Id. PA 662b16; φύλλα κεχαραγμένα serrated leaves, Dsc. 4.173, cf. Thphr. HP 3.10.5; σκύταλον κεχ. ὄζοις jagged or rugged with…, Theoc. 17.31. metaph, whet, stimulate, ἔρως ψυχὰς χ. S. Fr. 684 codd. Stob. (ταράσσει E. Fr. 431 codd. Clem.Al.); τὸ φιλόνικον Plu. 2.92a, cf. 825f; — Pass., κεχαραγμένος τινί exasperated at…, Hdt. 7.1; κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου be not angry at him for this, E. Med. 157 (lyr.); τῇ παρρησίᾳ χαραχθείς Plu. 2.74e.
cut into furrows, scratch, στρωμνὰ δὲ χαράσσοισ’ ἅπαν νῶτον κεντεῖ Pi. P. 1.28; κῦμα χ. Orph. A. 372; ἀρότρῳ… χ. χέρσον AP 6.238 (Apollonid.); ὕδωρ ἐρετμοῖς Nonn. D. 3.46, cf. 41.114 (Pass.); τῷ θερμῷ χαράσσοντι τὴν ἐπιφάνειαν Plu. 2.651e; — Pass., νῶτον χαραχθείς wounded, E. Rh. 73; κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον A. Pers. 683; θάλασσα φρικὶ χαρασσομένη AP 10.2 (Antip.Sid.), cf. 10.14 (Agath.); τόπος κεχαραγμένος ὑπὸ ὄμβρου, gloss on ῥωχμός, Sch. Gen. Il. 23.420.
smite, LXX 3 Ki. 15.27.
stamp, seal, PRyl. 160.6 (i. AD), etc.
brand, BGU 100.3 (Pass., ii AD), etc.
engrave, carve, ἐν νομίσματι [Βάττον] χ. (i.e.
stamp his portrait) Arist. Fr. 528; οὔρεακαὶ πόντον ὑπὲρ τύμβοιο AP 7.237 (Alph.); στάλαν ib. 547 (Leon. Alex.); inscribe, δόγματα… εἰς στήλην SIG 795 B 27 (Delph., i AD); γράμμα… τοίχοισι χαράξω Theoc. 23.46, cf. AP 12.130; ἐν τύμβῳ γράμμ’ ἐχάραξε τόδε Erinna 5.8; τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χ. APl. 4.293; γραφίδεσσι… χάραξα… ἱερὸν λόγον Hymn.Is. 11; [νόμους] εἰς πίνακας χ. D.S. 12.26; ὁ γραμματεὺς τοῦ δήμου τὸ β’ ἐχάραξα BMus.Inscr. 481*. 430 (Ephesus); simply, write, γράμματα PMasp. 2 ii 2 (vi AD), sketch, draw, μορφὴν χαράξαι AP 11.412 (Antioch.), cf. Anacreont. 55.5; of the down marking the cheek, APl. 5.344; — so in Med., ἴουλος ἄχνοα χιονέης ἐχαράσσετο κύκλα παρειῆς Nonn. D. 10.180; — Pass., ib. 5.404; [ὄμμα] ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται, of lines drawn with antimony, AP 9.139 (Claudian.); ἐπὶ τοῦ νομίσματος κεχαράχθαι πέλεκυν Arist. Fr. 593; στήλας γράμμασι κεχαραγμένας D.S. 3.44; στῆλαι χαράσσονται IG 14.297 (Panormus); τοῖχος ἅπας ἐχαράσσετο Luc. Am. 16; τὸ χαραχθὲν νόμισμα stamped money, coin, Plb. 10.27.13; χρῆσθαι τῷ… μέτρῳ κεχαραγμένῳ τῷ χαρακτῆρι IG2². 1013.64; also of the letters engraved, Peripl. M. Eux. 2; metaph, λέξις κεχαραγμένη with a stamp, i.e. character of its own, Diocl. Magn. Stoic. 3.213; τὴν μὲν (sc. τὴν σοφιστικὴν) ἰδιώματι κεχαράχθαι φήσομεν Phld. Rh. 1.77 S. (Perh. a Semitic loan-word, cf. Hebr. ḥāraš ΄engrave΄; or cogn. with Lith. žer͂ti ΄rake, scrape΄.)

1) scharf od. spitz machen, zuspitzen, wetzen ; ἅρπας, ὀδόντας, Hes. O. 575, Sc. 235 ; χαρασσόμενος σίδηρος O. 389 ; ὅταν ῥινῶσι καὶ χαράττωσι τὰ σιδήρια καὶ τοὺς πρίονας Arist. audib. 45 ; auch κύματα φρικὶ χαρασσόμενα, mit rauher Oberfläche, von den Wellen, Agath. 57 (X.14), u. öfter in der Anth.; auch mit Einschnitten, Zähnen od. Kerben versehen, zähnen, einkerben, drücken, στρωμνὰ νῶτον χαράσσοισα Pind. P. 1.28. – Uebertr., erbittern, aufbringen, wie θήγω, τινί, gegen Einen, z.B. κεχαραγμένος τινί, aufgebracht auf Einen, Her. 7.1 ; χαράττεσθαί τινί τι, Einem über Etwas zürnen, Eur. Med. 157.
2) einschneiden, eingraben, einhauen, einprägen ; οὐ δρυὸς οὐδ' ἐλάτης ἐχαράξαμεν οὐδ' ἐπὶ τοίχου τοῦτ' ἔπος Ep.adesp. 14 (XII.130); ἐν τύμβῳ γράμμ' ἐχάραξε τόδε Erinn. 2 (VII.710); dah. auch ὁ τὸν Τροίης πόλεμον σελίδεσσι χαράξας Ep.adesp. 489 (Plan. 293); τὸ χαραχθὲν νόμισμα, geprägt, Pol. 10.27.13 ; – zerschneiden, furchen, ἀρότρῳ χέρσον Apollnds. 5 (VI.238); auch übertr., ἅλα, ὕδωρ, νῶτα θαλάσσης u. vgl., das Meer mit dem Schiffskiel durchschneiden ; Aesch. vrbdt στένει, κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον, Pers. 686. – Man vergleicht damit γράφω, scharren, graben.

1. to make sharp or pointed, sharpen, whet , [Hesiod (8th/7th c.BC)]
2. to furnish with notches or teeth , like a saw, [Aristotle Philosopher (Refs 4th c.BC)]:—;Pass., σκύταλον κεχ. ὄζοις a staff jagged or rugged with branches, [Theocritus Poeta Bucolicus (Refs 3rd c.BC)]: metaphorically, [ ὄμμα] ἠλεμάτοις ἀκτῖσι χαράσσεται sparkles with false lights, of the effect produced by painting the eye-lids, [variant datesAnthology Palantina
3. metaphorically in Pass., κεχαραγμένος τινί exasperated at any one, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; κείνῳ τόδε μὴ χαράσσου be not angry at him for this, [Euripides (Refs 5th c.BC)]
4. to cut into furrows, cut, scratch , [Pindar (Refs 5th c.BC)]:—;Pass., κέκοπται καὶ χαράσσεται πέδον [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]
5. to engrave, inscribe , [Theocritus Poeta Bucolicus (Refs 3rd c.BC), variant datesAnthology Palantina (ML)