(f. χείσομαι, ao.2 ἔχαδον [ᾰ], pf. au sens d’un prés. κέχανδα) contenir : ἓξ μέτρα, IL. 23, 742, six mesures, en parl. d’un cratère ; ὥς οἱ χεῖρες ἐχάνδανον, OD. 17, 344, autant que ses mains en pouvaient contenir ; cf. IL. 14, 34 ; 24, 192, etc. ; OD. 4, 96 ; 18, 17, etc. ; χ. χόλον, IL. 4, 24 ; 8, 461, contenir sa colère ; ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός, IL. 11, 462, il cria autant que put y suffire la tête d’un mortel, càd. de toutes ses forces ; fig. μέγα τολμήεντες ὅσον χάδον, OPP. C. 4, 210, hardis autant qu’ils l’ont décidé ; avec un inf. : οὐκέτι μοι στόμα χείσεται ἐξονομῆναι, HH. Ven. 253, dout. ma bouche ne s’ouvrira plus pour se vanter de cela.

➳ Ao.2 poét. χάδον, IL. 11, 462 ; inf. poét. et ion. χαδέειν, IL. 13, 34 ; HPC. 234, 47 ; pl.q.pf. 3 sg. poét. κεχάνδει, IL. 24, 192.

Étym. R. indo-europ. *g^hed-, saisir ; cf. εὐχανδής ; lat. hend- dans prehendō.

Hp. Mul. 1.78, Ep. impf. χάνδανε(ν) Il. 23.742, Q.S. 12.328; fut. χείσομαι Od. 18.17; aor. ἔχαδον Il. 4.24, Ep. χάδον 11.462, inf. χαδεῖν Nic. Th. 956, Ep. and Ion. χαδέειν Il. 14.34, Hp. Genit. 9, part. χαδών Nic. Al. 145; pf. with pres. sense, κέχανδα and plpf. κεχάνδει (κεχόνδει v.l. in Il. 24.192, ἐκεχάνδει Hsch.), v. infr. ; — Ep. Verb (used once or twice in Ion. Prose, and once in Ar., v. infr.), take in, hold, contain, ἓξ δ’ ἄρα μέτρα χάνδανεν (sc. κρητήρ) Il. 23.742; λέβης τέσσαρα μέτρα κεχανδώς ib. 268; οὐκ ἐδυνήσατο πάσας αἰγιαλὸς νῆας χαδέειν 14.34; οἶκος κεχανδὼς πολλὰ καὶ ἐσθλά Od. 4.96; ὃς [θάλαμος] γλήνεα πολλὰ κεχάνδει Il. 24.192; οὐδὸς ἀμφοτέρους ὅδε χείσεται Od. 18.17; Ἥρῃ δ’ οὐκ ἔχαδε στῆθος χόλον the breast of Hera could not contain her rage (v.l. Ἥρη δ’…, Hera could not contain her anger in her breast), Il. 4.24; κρέας ὥς οἱ χεῖρες ἐχάνδανον as much as his hands could hold, Od. 17.344; ὅσον χανδάνει χείρ Hp. Mul. 1.78; [ῥόπαλόν] οἱ ἐχάνδανε χείρ Theoc. 13.57, cf. Lyc. 317, Arat. 697. in prescriptions, take, Nic. Th. 956, Al. 58, 145. metaph, to be capable, able, ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός Il. 11.462; κεκραξόμεσθά γ’ ὁπόσον ἡ φάρυξ ἂν ἡμῶν χανδάνῃ δι’ ἡμέρας Ar. Ra. 260; κωκύσασα… ὅσσον ἐχάνδανε μητρὸς ἀνίη AP 7.644 (Bianor); ὅσον χάδον, ὅσσον ἔρεξαν Opp. C. 4.210; c. inf., στόμα χείσεται ἐξονομῆναι τοῦτο prob. for στοναχήσεται in h.Ven. 252. (Cf. Lat. pr(a)e-hendo; root χενδ- in χείσομαι (χενδσ-) and κέχονδα (which shd. prob. be restored in Hom.); χαν-δ-άνω is formed from ἔχαδον (ἔχṇδον).)

aor. ἔχαδον, perf. mit Präsensbdtg κέχανδα, fut. χείσομαι, fassen, in sich begreifen, enthalten ; ἓξ μέτρα χάνδανε κρητήρ, er faßte sechs Maß, Il. 23.742 ; λέβης τέσσαρα μέτρα κεχανδώς 23.268 ; οὐκ ἐδυνήσατο πάσας αἰγιαλὸς νῆας χαδέειν, das Gestade konnte nicht alle Schiffe fassen, 14.34 ; οἶκος κεχανδὼς πολλὰ καὶ ἐσθλά Od. 4.96 ; θάλαμος γλήνεα πολλὰ κεχάνδει Il. 24.192 ; οὐδὸς ἀμφοτέρους ὅδε χείσεται, die Schwelle wird Raum für uns Beide haben, Od. 18.17 ; Ἥρῃ οὐκ ἔχαδε στῆθος χόλον, die Brust war ihr zu eng, den Zorn zu fassen, Il. 4.24, 8.461 ; ὥς οἱ ἐχάνδανον, d.i. so viel er mit den Händen fassen konnte, Od. 17.344 ; ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός, er schrie so laut der Kopf des Mannes es fassen, aushalten konnte, Il. 11.461 ; vgl. ἀλλὰ μὴν κεκραξόμεσθά γ' ὁπόσον ἡ φάρυγξ ἂν ἡμῶν χανδάνῃ Ar. Ran. 257 ; mit dem Nebenbegriffe des Prahlens H.h. Ven. 252, nach Wolfs u. Hermanns Emend., οὐκέτι μοι στόμα χείσεται, nicht mehr wird mein Mund sich prahlend öffnen, wo Buttmann χήσεται, als fut. von χάσκω schreiben möchte. Auch sp.D.: ῥόπαλόν οἱ ἐχάνδανε χείρ Theocr. 13.57 ; κωκύσασα ὅσσον ἐχάνδανε μητρὸς ἀνίη Bian. 17 (VII.644); τόσον χάδεν ἀνέρα νῆσος Paul.Sil. 80 (VII.4).