οῦ (ὁ) :
   I cuivre, IL. 9, 365 ; 11, 133 ; particul. χαλκὸς Κύπριος, DIOSC. 1, 135, cuivre de Kypros ; d’où abs. cuivre : χαλκὸς κεκραμένος, D. CHR. Or. 28, p. 531, cuivre avec alliage, airain de Corinthe, bronze ; χ. λευκός, TH. Od. 71, cuivre blanc, sorte de métal ; χ. ἐρυθρός, TH. Od. 71 ; ATH. 205 b, laiton ; χαλκοῦ ἄνθος, HPC. 635, 54, litt. fleur du cuivre, càd. scories qui se détachent du cuivre chauffé ; χαλκοῦ λεπίς, DIOSC. 5, 89, 90, écaille de cuivre qui se détache sous le marteau ;
   II airain, IL. 4, 510 ; 6, 48 ; 7, 473 ; OD. 21, 10 ; distinct du fer, PLAT. Leg. 956 a ; PD. P. 12, 25 ;
   III fer, PD. P. 3, 85 ; 11, 30 ;
   IV p. ext. objet travaillé en cuivre ou en airain :
      1 arme d’airain (épée, IL. 2, 417 ; 19, 222 ; 23, 130 ; OD. 13, 271 ; PLAT. 2 Alc. 138 b ; pointe de lance, IL. 7, 77 ; 21, 254 ; OD. 22, 278 ; casque, IL. 11, 351 ; cuirasse, IL. 2, 578 ; 4, 420 ; bord du bouclier, IL. 20, 274 ; 7, 266 ; hache, IL. 13, 180 ; 23, 118 ; OD. 8, 507 ; 14, 418 ; hameçon, IL. 16, 408) ;
      2 vase d’airain, DIOSC. 1, 135 ; particul. chaudron, IL. 18, 349 ; OD. 8, 246 ; 10, 360 ; urne, SOPH. El. 758 ; en gén. ustensiles ou vaisselle d’airain, IL. 2, 226 ; OD. 2, 338 ; 21, 10, 62 ;
      3 miroir de métal, ESCHL. fr. 368 ; PHILÉT. 1 ; CALL. L. Pall. 21 ;
      4 monnaie de cuivre, le 8^e de l’obole, PLUT. M. 665 b ; en gén. monnaie de cuivre, EPICH. (POLL. 9, 90) ; ANTH. 9, 174 ; NT. Marc. 12, 41 ; Matth. 10, 9, etc.

➳ Gén. épq. χαλκόφι, IL. 11, 351.

Étym. inconnue.

Cret. καυχός GDI 5011.4 (iii BC), ὁ : — copper, χ. ἐρυθρός Il. 9.365; with reference to its polished surface, αἶθοψ, ἦνοψ, νῶροψ, φαεινός, 4.495, 16.408, 2.578, 12.151; Τρῶες… χαλκῷ μαρμαίροντες 13.801; πεδίον… λάμπετο χαλκῷ 20.156; τῆλε δὲ χ. λάμφ’ ὥς τε στεροπή 10.153, cf. 11.65, 19.363; σάκος… χαλκῷ παμφαῖνον 14.11; and of the ornaments of a house, χαλκοῦ τε στεροπήν Od. 4.72; of copper as the first metal that men learnt to smelt and work, τῶν δ’ ἦν χάλκεα μὲν τεύχεα, χάλκεοι δέ τε οἶκοι, χαλκῷ δ’ εἰργάζοντο, μέλας δ’ οὐκ ἔσκε σίδηρος Hes. Op. 151; χ. ἐρυθρός (cf. supr.) Hp. Ulc. 17, Thphr. Lap. 57, Callix. 1; χ. ἐρυθρὸς καὶ λευκός Thphr. Od. 71; χ. Κύπριος Posidon. 52J., Dsc. 1.102, cf. Polyaen. 3.10.14; alloyed with tin to form bronze, the usual meaning of the word in Hom. (v. infr. II) and freq. in later writers; σίδηρος δὲ καὶ χ. πολέμων ὄργανα Pl. Lg. 956a, etc. ; χ. κεκραμένος D.Chr. 28.3. in Poets freq. for anything made of metal, esp. of arms (hence Pi. calls it πολιός, the proper epith. of iron, P. 3.48); of offensive arms, ὀξέϊ χαλκῷ, νηλέϊ χ., of a spear, a sword, Il. 4.540, 3.292, al. ; of a knife, 1.236, al. ; of an axe, 13.180, Od. 5.244, al. ; of a fish-hook, Il. 16.408; of defensive arms, as the plates laid on a shield, 20.275; χαλκὸν ζώννυσθαι, of a warrior girding on his armour, 23.130; κεκορυθμένος, αἴθοπι χ. 4.495; ἐδύσετο νώροπα χ. 2.578; of both combined, πλάγχθη δ’ ἀπὸ χαλκόφι χαλκός the spear of bronze glanced off the helm of bronze, 11.351. of vessels, copper, cauldron, urn, 18.349, Od. 8.426; of a cinerary urn, S. El. 758; collectively of bronze plate, χ. μυρίος, Pi. N. 10.45; θάλαμον…, ὅθι νητὸς χρυσὸς καὶ χ. ἔκειτο Od. 2.338, cf. 13.19, 21.10, 62, Il. 2.226; used in payment of ransom, 22.50, cf. 340, Od. 5.38. of a bronze mirror, A. Fr. 393, Call. Lav. Pall. 21, AP 6.210 (Philet.); used as a burning-glass, Thphr. Ign. 73. collectively, copper money, IPE 1². 24.15 (Olbia, iv BC), Ev. Matt. 10.9, Ev. Marc. 12.41, cf. ἰσόνομος 11; generally, money, opp. κύαμοι, IG 14.423 ii 21 (Tauromenium), cf. BGU 822.12 (iii AD), etc. ; χαλκοῦ σπάνις Men. Mon. 156; χαλκὸν ἔχων πῶς οὐδὲν ἔχεις μάθε AP 11.167 (Pollian.). = χάλκωμα, bronze plate or tablet, τὰν προξενίαν γράψαντας εἰς χαλκὸν ἀνθέμεν IG 9(1).682 (Corcyra, iv BC); οὐετρανοὶ οἱ χωρὶς χαλκῶν, who have not received bronze copies of the privileges granted on discharge, BGU 113.5 (ii AD), etc. a weight, ⅛ obol, Gal. 19.752. χαλκοῦ ἄνθος, particles thrown off by copper when cooling, Hp. Mul. 1.104, Ph. Bel. 102.34, Dsc. 5.77. χαλκοῦ λεπίς, small pieces that scale off under the hammer, ib. 78. (Perh. cf. Lith. geležìs ΄iron΄.)

ὁ, Erz, Metall, bes. Kupfer, als das erste Metall, das man schmelzen und bearbeiten lernte, vgl. Schol. Ap.Rh. 1.430 u. Hes. O. 150, τοῖς δ' ἦν χάλκεα μὲν τεύχεα, χάλκεοι δέ τε οἶκοι, χαλκῷ δ' ἐργάζοντο, μέλας δ' οὐκ ἔσκε σίδηρος ; als nachher auch das Eisen geschmiedet wurde, übertrugen die Dichter das Wort auch auf Eisen ; Hom. bezeichnet es noch als ἐρυθρός, Il. 9.365, u. nennt es neben Εisen, χαλκός τε χρυσός τε πολυκμητός τε σίδηρος 6.48, 11.133, vgl. Od. 21.10, 61, wo aus Kupfer gearbeitete Gefäße u. Geräte zu verstehen sind ; ἄλλοι μὲν χαλκῷ, ἄλλοι δ' αἴθωνι σιδήρῳ Il. 7.473 ; Panzer u. Harnisch sind bei Hom. aus χαλκός, εἰλυμένοι αἴθοπι χαλκῷ 18.512, ἐν δ' αὐτὸς ἐδύσετο νώροπα χαλκόν 2.578, κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ 4.495, u. öfter ; eben so das Schwert, dah. oft νηλέϊ χαλκῷ ; das Beil, 23.118 ; auch Verzierung, ἅρματα ποικίλα χαλκῷ, 4.226 u. öfter ; Kessel, ἀμφὶ πυρὶ χαλκὸν ἰήνατε, θέρμετε δ' ὕδωρ Od. 8.426 ; Pind. nennt es πολιός, P. 3.48, also wohl Eisen, u. öfter ; Aesch. verbindet χαλκόν, σίδηρον, ἄργυρον, χρυσόν τε, Prom. 500 ; aber χαλκοῦ βαφάς geht auf Stählung des Eisens, Ag. 598 ; ἐν βραχεῖ χαλκῷ, von einem kupfernen Gefäße, Soph. El. 748 ; Plat. verbindet χαλκὸς καὶ σίδηρος, Legg. III.678c ; χαλκὸς καὶ σίδηρος πολέμων ὄργανα XII.956a. – Eine Kupfermünze, der achte Teil des Obols, u. übh. Kupfergeld, Sp. oft. – Später unterschied man verschiedene Arten und Mischungen des Kupfers ; χαλκὸς μέλας Philostr.; das gemeine Kupfer auch χ. Κύπριος, weil die Griechen in ältester Zeit ihr Kupfer aus Kypros erhielten ; davon das lat. cuprum, unser Kupfer ; χαλκὸς λευκός, weißes Kupfer, eine Art Prinzmetall, χ. ἐρυθρός, Messing, Ath. V.205 ; χ. κεκραμένος, gemischtes Kupfer, Bronze. – Man leitet das Wort von χαλάω ab, weil man die Dehnbarkeit des Metalls am Kupfer zuerst in bes. hohem Grade wahrnahm.

χαλκός, -oῦ, ὁ
[in LXX chiefly for נְחֹשֶׁת ;]
copper: 1Co.13:1, Rev.18:12; by meton., of copper coin, Mat.10:9, Mrk.6:8 12:41.†
(AS)