α, ον, d’ord. contr. en prose att. χαλκοῦς, ῆ, οῦν, d’airain, càd. :
   I fait d’airain, en parl. d’armes (armes en gén., épée, cuirasse, etc.) IL. 18, 131 ; 3, 317, 335 ; 13, 398, 440 ; HÉS. O. 149 ; HDT. 1, 215 ; SOPH. fr. 66, 1, 2, etc. ; en parl. d’instruments (essieu, chaudron, vase, etc.) IL. 8, 15 ; 13, 30, etc. ; en parl. de statues : Ποσειδών, HDT. 9, 81, une statue de Poséidon (un Poséidon) en airain ; cf. PD. P. 1, 185 ; PLAT. Rsp. 359 d, etc. ; χάλκεον ἱστάναι τινά, DÉM. 172, 425, 807 ; PLUT. Phil. 10 ; LUC. Syr. 26, etc. ; ou ἀνιστάναι τινά, LUC. Anach. 17, etc. litt. dresser qqn en airain, càd. élever à qqn une statue d’airain ; en parl. de monnaies : χαλκοῦν νόμισμα, POL. 5, 89, 2 ; ou subst. ὁ χαλκοῦς, POLL. 9, 92, monnaie de cuivre, la huitième partie d’une obole, à Athènes ; fig. càd. ferme, fort :
      1 en parl. du son : ὂψ χαλκέη, IL. 18, 222, voix d’airain, càd. forte, retentissante ;
      2 en parl. de la solidité : τεῖχος χάλκεον, OD. 10, 4 ; PLAT. Leg. 778 d, mur d’airain ; ἄνδρες, ORACL. (HDT. 2, 152), hommes ou guerriers d’airain, portant des armures d’airain ; χάλκεον ἦτορ, IL. 2, 490, cœur d’airain, càd. ferme ; en mauv. part : χαλκοῦν γένος, PLAT. Rsp. 547 a ; χάλκεος γενεή, ANTH. 5, 31, etc. âge de bronze ;
   II couvert d’une armure d’airain, en parl. d’Arès, IL. 5, 704, 859, etc. ; en gén. garni d’airain (cercle, bouclier, etc.) IL. 5, 723 ; 7, 220 ; OD. 7, 86, etc. ;
   III provenant de l’airain : χ. αὐγή, IL. 13, 341, éclat de l’airain.

➳ Fém. -ος, IL. 18, 222 ; χάλκεοι, dissyll. HÉS. O. 149 ; SOPH. fr. 479 ; dans les inscr. att. seul. les formes contractes χαλκοῦς, ῆ, οῦν, CIA. 2, 778 c, 24, etc. (après 350 av. J.C.) ; à côté de χαλκοῦν, la forme καλκοῦν, CIA. 2, 722 b, 13 (envir. 319 av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 117, 4 et p. 79, § 38, 1, β.

Étym. χαλκός.

έα, Ion. -έη (Hom. always -είη (v. χάλκειος)), εον (also εος, εον Il. 18.222 (ὄπα χάλκεον Αἰακίδαο, where Zenod. χαλκέην as disyll.), Hdt. (v. infr.); rarely in Trag., A. Ch. 686, S. Fr. 534.3, 7 (anap.), E. Ion 1; Aeol., Dor. χάλκιος Epich. 79, Alc. 15.3, SIG 945.6 (Assos, iv BC), IGRom. 4.1302.35 (Cyme, i BC/i AD), also Boeot., cf. χαλκοῦς· Att. χαλκοῦς, ῆ, οῦν (IG 12.313.55, etc., but χαλκέων δέλτων Pl. Ax. 371a codd.); Ep. also χάλκειος, v. χάλκειος ; (< χαλκός) : — of copper or bronze, brazen, οὐδός, δόμος, τεῖχος, Il. 8.15, 18.371, Od. 10.4; ἄξων, κύκλα, Il. 13.30, 5.723; χ. Ἀράων θάλαμοι Antim. in PMilan. 17.48; χ. καὶ ἀδαμαντίνοις τείχεσι Aeschin. 3.84; ὀδός Astyd. 9, Ister 30; esp. of arms and armour, ἔγχος, ξίφος, Il. 3.317, 335; σάκος 7.220; θώρηξ, χιτών, 13.398, 440; ἔντεα 18.131, etc. ; χαλκέοις ὅπλοις E. Ph. 1359; also λέβητος χαλκέου A. Ch. 686, cf. E. Cyc. 392; χαλκέοισικάδοις, χαλκέοις δρεπάνοις, S. l.c. ; in Trag. mostly contr., χαλκοῖς βάθροισι Id. OC 1591; χαλκῆς ὑπαὶ σάλπιγγος Id. El. 711; χαλκῆς ἐκ δέλτου Id. Tr. 683. of statues, χ. Ζεύς, χ. Ποσειδέων, a bronze statue of…, Hdt. 9.81; χ. ταῦρος Pi. P. 1.95; ἡ χαλκῆ Ἀθηνᾶ D. 19.272; ἱστάναι τινὰ χαλκοῦν Id. 13.21; ἄξιος σταθῆναι χαλκοῦς Arist. Rh. 1410a33; στήλη ἐφ’ ᾗ ὁ στρατηγός ἐστιν ὁ χαλκοῦς And. 1.38; cf. χαλκῆ. χ. ἀγών a contest for a shield of brass, Pi. N. 10.22. metaph, brazen, i.e.
hard, stout, strong, χάλκεος Ἄρης Il. 5.704, etc. (unless wearing brazen armour, cf. χάλκεοι ἄνδρες Orac. ap. Hdt. 2.152); Χαλκοῦς, nickname of Aristomedes, Din. ap. Did. in D. 9.57, Philem. 1.2 D., Plu. Dem. 11; χ. στονόεντ’ ὅμαδον Pi. I. 8 (7).27; χ. αὐδά Id. Pae. 2.100; χάλκεον ἦτορ a heart of brass, Il. 2.490; ὄπα χ. 18.222; χ. ὕπνος, i.e. the sleep of death, 11.241; χαλκέοισι νώτοις, of Atlas, E. Ion 1. χαλκῆ μυῖα, a boy΄s game, a sort of blind-man΄s-buff, Herod. 9a, Poll. 9.123. as Subst., v. χαλκοῦς. [χάλκεοι is disyll. in Hes. Op. 150.]

auch 2 Endungen, Il. 18.222 (sonst fem. χαλκείη), u. Folgde, att. zsgzn χαλκοῦς, ῆ, οῦν, obwohl die Att. auch χάλκεος brauchten, s. Lobeck Phryn. 207,
1) ehern, von Erz od. Kupfer gemacht ; oft bei Hom.: οὐδός Il. 8.15, κέραμος 5.387, δόμος 18.371, τεῖχος Od. 10.4 ; oft von Waffen, wie θώρηξ Il. 13.398, χιτών 13.440, πέλεκυς Od. 5.235, ἔγχος Il. 3.317 u. oft, σάκος 7.220 u. sonst, ξίφος 3.335, 16.136 ; ἄξων 13.30 ; οὐρανός 17.425, wie Pind. P. 10.27, im eigtl. Sinne (?), von Erz gemacht, wie das Himmelsgewölbe gedacht wurde ; auch Ἄρης heißt so, von seiner Waffenrüstung, Il. 5.704, wie Pind. Ol. 11.15, I. 3.33, der auch ἔγχος, λόγχα u. ä. so bezeichnet ; dagegen χάλκεος Ζεύς, Ποσειδῶν, sind eherne Standbilder des Zeus u. des Poseidon bei Her. 9.81 ; χάλκεον ἱστάναι τινά, Einen in Erz aufstellen, ihm eine eherne Bildsäule setzen, s. Wolf Dem. Lept. 339 ; ἀνδριάντα χαλκοῦν ἐργάσασθαι Plat. Eryx. 402a. – Von ehernen Gefäßen, wie λέβης, Aesch. Ch. 675 Soph. Tr. 553 u. sonst.
2) übertr., wie von Erz, fest, stark, hart, wie man wohl χάλκεοι ἄνδρες im Orak. bei Her. erklärt, obwohl dies, wie Ἄρης, auch auf die Rüstung bezogen werden kann ; ἦτορ, ein ehernes, jeder Ermattung Trotz bietendes Herz, Il. 2.490 ; ὄψ, eine eherne, stark tönende Stimme, 18.222 ; dah. χάλκεον ὀξὺ βοᾶν Hes. Sc. 243 ; ὕπνος, der festeste, der Todesschlaf, Il. 11.241 ; ὅμαδος Pind. I. 7.25.
[Χάλκεος ist Hes. O. 149 zweisilbig gebraucht.]

χάλκεος, -έα, -εον (-οῦς, -ῆ, -οῦν)
(< χαλκός), [in LXX chiefly for נְחֹשֶׁת ;]
brazen (i.e. of copper): Rev.9:20.†
(AS)