φυσάω-ῶ (f. ήσω, ao. ἐφύσησα ; pass. ao. ἐφυσήθην, pf. πεφύσημαι) [ῡ]
   I intr. souffler :
      1 en parl. d’un soufflet de forge, IL. 18, 470 ; en parl. du vent, IL. 23, 218, etc. ;
      2 en parl. des hommes : φ. ἔς τι, HDT. 4, 2 ; ARSTT. H.A. 8, 7, souffler dans qqe ch. ; fig. : δεινὰ φ. EUR. I.A. 381, souffler terriblement (de colère) ; μέγα, EUR. I.A. 125 ; PLUT. M. 803 d ; μεγάλα, PHIL. V. Mos. 1, souffler fortement ou avec bruit, càd. être orgueilleux ; ἡλίκον ἐφύσα, LUC. Nec. 12, combien il soufflait ! càd. quel était son orgueil ! ;
   II tr. :
      1 exhaler ou aspirer par son souffle : ἄνω αἷμα, SOPH. Aj. 918, rendre du sang par en haut ; fig. αἷμα, SOPH. El. 1385, respirer le sang, être avide de sang ;
      2 souffler sur : τοὺς ἄνθρακας, TH. fr. 3, 29, souffler sur les charbons (pour les attiser) ; λαμπάδα, AR. Ran. 1098 ; ou λύχνον, TH. Ign. 28, souffler sur une lampe (pour l’éteindre) ;
      3 souffler dans : κόχλους, EUR. I.T. 303, dans des conques ; αὐλούς, PLUT. Alc. 2, dans des flûtes ; abs. ATH. 337 f : παῦσαι σὺ φυσῶν, AR. Av. 859, cesse de jouer de la flûte ; de même : φ. χέρα, THCR. Idyl. 19, 3, souffler sur ses mains (pour calmer la douleur) ;
      4 gonfler, enfler : κύστιν, AR. Nub. 404, une vessie ; φλέϐας φυσωμένας, HDT. 4, 2, veines gonflées ; ἡ γαστὴρ φυσᾶται, AR. Pl. 699, le ventre est enflé ; φυσᾶν γνάθον τὴν δεξιάν, AR. Th. 221, gonfler la joue droite (pour être rasé) ; mais φ. τὰς γνάθους, DÉM. 442, 16, enfler les joues, en signe de vanité ; πεφυσημένος, XÉN. Lac. 5, 5, gonflé, boursouflé ; πρόϐατα ἀποδαρέντα καὶ φυσηθέντα, XÉN. An. 3, 5, 9, peaux de bêtes écorchées et gonflées ; fig. φ. τινα, DÉM. 169, 23 ; 1357, 27 ; PLUT. M. 454 e, etc. enfler l’orgueil de qqn ; au pass. être enflé, gonflé : ἐπί τινι, XÉN. Mem. 1, 2, 25 ; DÉM. 1378, 1 ; PLUT. Dem. c. Cic. 2, par qqe sujet d’orgueil ; ὑπὸ τῆς τύχης, PLUT. M. 68 f, être enflé par le succès.

➳ Ion. φυσέω, HDT. ll. cc.

Étym. φῦσα.

Ion. pres. part. φυσέων Call. Iamb. 1.101 (rightly censured by Sch. in PSI 9.1094.30); (< φῦσα); abs., blow, puff (opp. ἀάζω, Arist. Pr. 964a11), of bellows, φῦσαι… ἐφύσων Il. 18.470; of the wind, 23.218; of men, φυσητῆρας ἐσθέντες… φυσῶσι τοῖσι στόμασι Hdt. 4.2, cf. Th. 4.100, Call. l.c. ; δεινὰ φυσᾷ snorts furiously, E. IA 381 (troch.); metaph from a flute-player, φυσᾷ γὰρ οὐ σμικροῖσιν αὐλίσκοις S. Fr. 768; μέγαφυσᾶν, Lat. magnum spirare, E. IA 125 (anap.); οἱ φυσῶντες ἐφ’ ἑαυτοῖς μέγα Men. 302; μεγάλα φ. Id. Epit. 492, Ph. 2.85; ἡλίκον ἐφύσα τότε Luc. Nec. 12; αἷμαφυσῶν Ἄρης breathing blood and murder, S. El. 1385 (lyr.); πολιτικὸν φύσημα φ.
swell with political pride, Pl. Alc. 2.145e; abs., παύου φυσῶν Ephipp. 5.20 (anap.); οὐκ ἐφύσων οἱ Λάκωνες ὡς ἀπόρθητοί ποτε· Antiph. 117 (troch.); τῇ γένῇ φυσῶντες Herod. 2.32; φυσῶσα ἐπὶ τῷ γένει D.Chr. 58.5. trans., puff or blow up, distend, φ. κύστιν blow up a bladder, Ar. Nu. 405 (anap.); of bag-pipers, Id. Ach. 863; φ. δίκτυον, prov. of labour in vain, Phryn. PS p. 121 B. ; φ. τὴν γνάθον, of one going to be shaved, Ar. Th. 221 (but φ. τὰς γνάθους to puff them up, of pride, D. 19.314); distend, of disease, AP 11.13 (Ammian.); — Pass., ἀσκοὶ πεφυσαμένοι Sophr. in PSI 11.1214d9 (cf. Epich. 246); φλέβας φυσωμένας Hdt. 4.2; ἡ γαστὴρ ἐπεφύσητό μου Ar. Pl. 699; πρόβατα ἀποδαρέντα καὶ φυσηθέντα X. An. 3.5.9; πεφυσημένοι puffy, swollen, opp. εὔχροοι, Id. Lac. 5.8. later of a solid swelling, e.g. of the tongue, ὅταν φυσηθῇ Aët. 8.40; of the male breasts at puberty, φυσῶνται κατὰ ποσόν Paul.Aeg. 6.46. metaph, puff one up, make him vain, and so cheat him, D. 13.12, 59.38; φ. αὐτὸς ἑαυτόν Aristaenet. 1.27; — Pass., to be puffed up, ἐπὶ δυνάμει X. Mem. 1.2.25, cf. D. 59.97, Arr. Epict. 2.16.10; ὑπὸ τῆς τύχης Plu. 2.68f; πεφυσημένοι τὴν ψυχήν D.Chr. 30.19.
blow up, kindle, τὸ πῦρ Pherecr. 60, Dionys.Com. 2.16; τὸν φανόν Philippid. 16; but also, blow out, extinguish, τὴν λαμπάδα Ar. Ra. 1098 (anap.), cf. Thphr. Ign. 28 (Pass.).
blow out, spurt or spout out, φυσῶντ’ ἄνω πρὸς ῥῖνας… αἷμα S. Aj. 918.
blow a wind instrument, φ. κόχλους E. IT 303; also φυσᾶν abs., Ar. Av. 859, cf. Epigr. ap. Ath. 8.337f; φυσᾶντες (Boeot.) Ar. Ach. 868; χέρ’ ἐφύση blew into…, Theoc. 19.3; — Pass., κόχλου φυσηθέντος Id. 22.77. Pass., to be blown about, ἀκάνθης πάππος ὣς φυσώμενος S. Fr. 868; πέτεται [ὁ πάππος]…, ὑπὸ τῶν παιδίων φ. Eub. 107.22.

[ῡ], ion. φυσέω, blasen, eigtl. nach Arist. Probl. 34.7 Ggstz von ἀάζω ; vom Winde, Pol. 1.48.5 ; hauchen, von Menschen, Her. 4.2 ; schnauben, φυσῶντ' ἄνω προς ῥῖνας Soph. Aj. 918, vgl. 1391 ; vom Blasebalge, Il. 18.470 ; vom Winde, wehen, 23.218 ; δεινὰ φυσάω, schrecklich schnauben, zornig sein, Eur. I.A. 381 ; μέγα φυσᾶν, stolz und aufgeblasen sein ; φύσημα πολιτικόν φ. Plat. Alc. II, 145e. – Gew. trans., aufblasen, aufblähen ; φλέβας φυσεωμένας Her. 4.2 ; im obszönen Sinne Strat. 3 (XII.3); τὰς γνάθους, die Backen aufblasen, als Ausdruck des Stolzes, Ar. Th. 221, wie Dem. 19.314 ; sprichwörtl. δίκτυον φυσᾶν, ein Netz aufblasen, von vergeblicher Arbeit, B.A. 69. – Uebertr., τινά, Einen durch Lob, Schmeichelei u. vgl. aufgeblasen, hochmütig machen, μετεωρίσας καὶ φυσήσας ὑμᾶς κατέβη Dem. 13.12 ; ἐπάρας καὶ φυσήσας αὐτήν Dem. 59.38 ; u. pass., ἐφ' οἷς φυσηθεὶς Παυσανίας 59.97, aufgeblasen sein ; vgl. Xen. Mem. 1.2.25. – Anblasen, anfachen, durch Blasen in Bewegung setzen, Sp.; ein Blasinstrument, die Flöte blasen, Ar. Av. 859, Soph. frg. 753, Pol. 30.13.8 ; αὐλούς Plut. Alc. 2. – Aushauchen, herausblasen, ausströmen lassen.

1. transitive to puff or blow up, distend , [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC), Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]; of bag-pipers, [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]; φ. τὰς γνάθους to puff them out , [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]:—;Pass. to be inflated , ἡ γαστὴρ ἐπεφύσητό μοι [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
2. metaphorically to puff one up, make him vain , and so to cheat , [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]:—;Pass. to be puffed up , ἐπί τινι at a thing, [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]
3. to blow up, kindle a fire: but also
4. to blow out, extinguish , τὴν λαμπάδα [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
5. to blow out, spurt out , [Sophocles Tragicus (Refs 5th c.BC)]
6. to blow a wind-instrument, [Euripides (Refs 5th c.BC), Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC), Theocritus Poeta Bucolicus (Refs 3rd c.BC)] (ML)